Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności - tzw. konwencja rzymska Rady Europy (nie mylić z Unią Europejską) z 1950 r. w art.10 zawiera postanowienia ważne dla wolności mediów. Jakie?
W punkcie 1 przyznaje każdemu prawo do swobody wypowiedzi. Chroni przed ingerencją władz publicznych (cenzurą). Z kolei państwa maja prawo do wydawania zezwoleń (koncesjonowanie) dla przedsiębiorstw radiowych, telewizyjnych lub kinematograficznych.
W punkcie 2 mówi o możliwych ograniczeniach tych wolności.
Artykuł 10
Wolność wyrażania opinii
1. Każdy ma prawo do swobody wypowiedzi. Prawo to obejmuje wolność posiadania
poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz
publicznych i bez względu na granice państwowe. Niniejszy przepis nie wyklucza prawa Państw do poddania procedurze zezwoleń przedsiębiorstw radiowych, telewizyjnych lub
kinematograficznych.
2. Korzystanie z tych wolności pociągających za sobą obowiązki i odpowiedzialność może
podlegać takim wymogom formalnym, warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie są
przewidziane przez ustawę i niezbędne w społeczeństwie demokratycznym:
- w interesie bezpieczeństwa państwowego, integralności terytorialnej lub bezpieczeństwa publicznego,
- ze względu na konieczność zapobieżenia zakłóceniu porządku lub przestępstwu,
- z uwagi na ochronę zdrowia i moralności,
- ochronę dobrego imienia i praw innych osób,
- oraz ze względu na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej.
Art. 10 konwencji rzymskiej zawiera dwa ustępy. Który z nich jest ważniejszy i dlaczego? (proszę podać uzasadnienie w oparciu o wykładnię prawa, a nie wywód moralny)
Ważniejszy jest punkt pierwszy, bo stanowi regułę (generalną zasadę), natomiast punkt drugi zawiera wyjaśnienia i odstępstwa od tej reguły. Z wykładu: „ograniczeń zawartych w ustępie drugim nie można traktować równorzędnie z prawami zawartymi w ustępie pierwszym i należy je interpretować zawężająco.”
Na czym polega tzw. test trójelementowy stosowany przez Trybunał Praw Człowieka?
Jest to model postępowania Trybunału, który orzeka, czy ingerencja państwa w swobodę wypowiedzi była zasadna czy nie. Składa się z trzech etapów - pytań, które wskazują na drogę rozumowania trybunału.
Czy w momencie popełnienia czynu istniała w ustawodawstwie danego państwa podstawa prawna do zastosowania danego środka? Np. zamknięto kogoś za przekroczenie granic wolności słowa - sprawdza się, czy polskie prawo w ogóle taka możliwość przewidywało.
Czy zastosowane środki były konieczne dla zrealizowania celów zawartych w ust. 2 art. 10 Konwencji Rzymskiej? Czy istniała potrzeba zastosowania danego środka? Np. na wystawie był obraz urażający czyjeś uczucia religijne - czy trzeba było zamykać wystawę, czy wystarczyło zdjąć obraz?
Czy zastosowany środek może być stosowany w warunkach państwa demokratycznego? (nie może być nadmiernie drastyczny, musi być adekwatny do zaistniałej szkody).
Trybunał Praw Człowieka spełnia - poza oczywistą funkcją rozstrzygania sporów - dwie inne funkcje ważne dla wolności wyrażania poglądów. Jakie?
funkcja interpretacji przepisów Konwencji Rzymskiej:
wyznaczanie pewnych standardów w podstawowych dziedzinach życia społecznego i ich modyfikacji (np. można stworzyć standardy europejskiej demokracji, jednak, jako że Europa jest konglomeratem różnych społeczeństw to trudno stworzyć coś takiego jak „wspólna moralność europejska”)
funkcja ustalania pewnych reguł obowiązujących:
- doprecyzowanie ograniczeń wynikłych z ust.2 Art. 10 Konwencji Rzymskiej, które były powtarzane przez cały szereg innych ustawodastw. (np. wyjaśnienie - czy wolno dyskutować o autonomii Śląska - tak, byle nie nawoływać do użycia przemocy)
Czy art. 10 konwencji rzymskiej dopuszcza możliwość stosowania cenzury prewencyjnej?
Nie, stwierdzenie: bez ingerencji władz publicznych
Omów uregulowanie wolności słowa w Konstytucji RP.
Wolność słowa reguluje, Art. 54 oraz Art.31. (nie wiem czy też trzeba podawać, art. 54 dotyczy stricte wolności słowa).
Art. 54 mówi, że każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. Zakazuje cenzury prewencyjnej środków społecznego przekazu oraz koncesjonowania prasy. Za to ustawowo można wprowadzić koncesjonowanie stacji radiowej lub telewizyjnej.
Art. 54.
Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji.
Cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu oraz koncesjonowanie prasy są zakazane. Ustawa może wprowadzić obowiązek uprzedniego uzyskania koncesji na prowadzenie stacji radiowej lub telewizyjnej.
Zgodnie z Art. 31 Konstytucji wolność człowieka podlega ochronie prawnej a każdy jest zobowiązany szanować wolności i prawa innych. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla:
- jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego
-ochrony środowiska
-zdrowia i moralności publicznej
-wolności i praw innych osób
Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.
Art. 31.
Wolność człowieka podlega ochronie prawnej.
Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.
Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.
Ust.2 art. 54 konstytucji dopuszcza wprowadzenie koncesjonowania pewnych rodzajów mediów. Jakich? Czy ich wyliczenie jest takie same, jak w art. 10 konwencji rzymskiej, czy różne?
Dopuszcza koncesjonowanie radia i telewizji, w przeciwieństwie do Konwencji Rzymskiej nie wymienia przedsiębiorstwa kinematograficznego.
Art. 31 konstytucji zawiera wyliczenie sytuacji, w których wolność słowa może zostać ograniczona ze względu na ochronę pewnych dóbr. Jakich?
Powtórka: bezpieczeństwo i porządek publiczny, ochrona środowiska, zdrowie i moralność publiczna, wolności i prawa innych osób.
Art. 30 konstytucji zezwala na ograniczenie wolności słowa ze względu na pewne dobra. Jakie?
Tu chyba jakaś pomyłka, Art. 30 mówi o godności człowieka, nie ma o żadnych ograniczeniach wprost. Może chodzi o naruszenie czyjejś godności osobistej.
Art. 30.
Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.
Czy w kwestii warunków dopuszczalności wydawania prasy w Polsce obowiązuje system: koncesyjny, rejestracyjny, czy zgłoszeniowy?
Zgłoszeniowy (znalazłam taki fragment wyroku TK z 2007)
Wymóg rejestracji dziennika lub czasopisma ma charakter zgłoszeniowy i służy uporządkowaniu działalności prasowej, a zwłaszcza chodzi o niedopuszczenie tytułów, których rejestracja stanowiłaby naruszenie prawa do ochrony nazwy już istniejącego tytułu prasowego. Stanowi zatem ochronę przed nieuczciwą konkurencją, nie zaś ingerencję w zagwarantowane w art. 54 Konstytucji prawo jednostki do wolności wyrażania swych poglądów. Ustawodawca ma obowiązek, uznając, że ograniczenie danego prawa jest konieczne, stosować takie środki prawne, które są niezbędne, w tym sensie, że chronią określone wartości w sposób, bądź w stopniu, który nie mógłby zostać osiągnięty przy zastosowaniu innych środków. Omawiana regulacja nie może być interpretowana jako cenzura prewencyjna czy też zakazane koncesjonowanie prasy. O zgłoszeniowym charakterze rejestracji świadczy art. 21 prawa prasowego, zgodnie z którym organ rejestrowy ma prawo odmówić rejestracji tylko w dwóch wypadkach: z powodu braków formalnych wniosku oraz naruszenia prawa do ochrony nazwy istniejącego już tytułu prasowego. Prawo nie przewiduje też możliwości „cofnięcia” rejestracji.
W dwóch przypadkach sąd odmówi wpisu prasy do rejestru. W jakich i dlaczego?
Gdy istnieje już taki tytuł na rynku.
Gdy nie poda się wszystkich danych wymaganych przez Art. 20 ust. 2 Prawa Prasowego (braki formalne)
- tytuł dziennika lub czasopisma oraz siedzibę i dokładny adres redakcji,
- dane osobowe redaktora naczelnego,
- określenie wydawcy, jego siedzibę i dokładny adres,
- częstotliwość ukazywania się dziennika lub czasopisma.