1.Podstawowe zasady liberalizmu
prymat wolności
prawo własności jednostki
prymat praw jednostki nad dobrem wspólnym
państwo jest zapewnia tylko bezpieczeństwo i porządek nie wtrąca się do życia
w razie sprzeczności dobra wspólnego i interesów jednostki rozstrzygamy in dupio pro libertate
wolny rynek, wolna konkurencja
państwo jest neutralne w sprawach światopoglądowych, religii (każdy ma wolność wyboru, państwo mu nie narzuca
prymat praw I generacji
2.Teoria precedensu \
O.W Holmes, Summers - jest to decyzja, która stanowi model dla sądu do podejmowania decyzji podobnych w przyszłosći
J. Wróblewski - jest to decyzja, która de facto i de iure wpływa na decyzję sądu w przyszłości
3.Definicja prawa wedlug pozytywistow
pozytywizm twardy - zamknięty system prawa, prawo wynika tylko z przepisów prawnych, a z pozaprawnych tylko, gdy przepis do nich odsyła, język prawny powinien być ścisły, określony, nie może zawierać odwołań, klauzul generalnych, jest oparty na regułach a nie abstrakcyjnych zasadach, sędzia nie tworzy prawa a jedynie je odtwarza, przede wszystkim język pisany, law in books nie law in action, pasywizm sędziowski, prawo niesprawiedliwe nadal obowiązuje póki norma prawna go nie uchyli (formuła J. Benthama), typowy prawnik zajmuje się jedynie analizą tekstów prawnych, rozdział prawa od moralności,
pozytywizm miękki - zliberalizowana odnoga pozytywizmu twardego, powstał pod wpływem tego, że pozytywizm twarty doprowadził do powstania systemów totalitarnych, otwarty system prawa (Hart), język prawny jest językiem niesprecyzowanym, prawo powinno być eleastyczne dostosowywać się do sytuacji, może zawierać odesłania i klauzule generalne, aktywizm sędziowski, prawo powinno opierać się nie tylko na normach prawnych ale także brać pod uwagę normy pozaprawne,
Pytania 2010 (zaoczne):
3.Przedstawiciele:
a - średniowieczna doktryna prawa natury - PAWEŁ Z TARSU, ŚW AUGUSTYN, ŚW TOMASZ, W. OCKHAM
c - liberalizm - prekursorzy: H. GROCJUSZ, B.SPINOZA. T. HOBBES ; L. LOCKE, C. MONTESKIUSZ, JJ ROUSSEAU, A. SMITH (EKONOMICZNY) , J.S MILL, A. DE TOCQUEVILLE, (NURT LIBERALNO-DEMOKRATYCZNY - K.POPPER, H.KELSEN)
d - autor "Moralność prawa" -L. FULLER
1.Prawo międzynarodowe, a wewnętrzne.
Nurt modernistyczny nie uznawał czegoś takiego jak prawo międzynarodowe, prymat prawa wewnętrznego, każde państwo jest suwerenne i odrębne, teoria monistyczna, państwo narodowe.
Z kolei nurt postmodernistyczny zakłada już że państwo jest odrębną jednostką, stawia się na społeczeństwo jako lud, prawo międzynarodowe jest prawem ludów, także daje się mu większy zakres działania niż w moderniźmie.
2.Samoistne i niesamoistne źródła prawa i różnice
Samoistne źródła prawa mogą być podstawą decyzji sędziowskich i obywatele mogą z nich wywodzić prawa i wolności obywatelskie. (konstytucja, umowa międzynarodowa, rozporządzenie, ustawa, w krajach common law - precedens theiure - sporne - autonomiczne akty samorządów)
Z kolei ze źródeł prawa niesamoistnych nie możemy wywodzić praw i obowiązków, nie mogą one stanowić podstawy decyzji sędziowskich, ale sędzia może wykorzystać je w uzasadnieniu sentencji wyroku. (np orzecznictwo, doktryna)
3.Reguły pierwotne i wtórne u H.LA. HART
1.Przedstawiciele pozytywizmu instytucjonalnego - N.MACCORMICK, O. WEINBERGER
2.Kto był twórca czystej teorii prawa -H. KELSEN
3.Liberalizmy jakie znasz?! (nie wiem o co chodzi?) KLASYCZNY, NEOLIBERALIZM, LIBERALIANIZM I WSPÓLNOTOWY
4.Przedstawiciele katolickiej teorii natury - PAWEŁ Z TARSU, św TOMASZ, św AUGUSTYN, JAN 23,
5.Zasada subsydiarności , gdzie po raz pierwszy i u kogo?!
1.Kto wprowadził rozróżnienie na normy pierwotne i wtórne? H.L.A HART
2.Kto stworzył biurokratyczną teorię prawa? M. WEBBER
3.Przedstawiciele personalizmu
4.Kto wprowadził podział na czystą sprawiedliwość proceduralną, doskonałą sprawiedliwość proceduralną i niedoskonałą sprawiedliwość proceduralną? (odp. John Rawls)
5.Kto sformułował imperatywną teorię prawa J. AUSTIN
1.Aktywizm sędziowski (Morawski podkreśllił, zeby wymienić różnice w stosunku do pasywizmu i główne cechy)
Aktywizm sędziowski ( pozytywizm miękki, szkoła prawa natury, realizm prawnyczy) - stoi w opozycji do pasywizmu sędziowskiego (pozytywizm twardy) - zakłada open texture of law - z czego to prawo nie może opierać się jedynie na tekście pisanym (law in action) a musi się też opierać na normach pozaprawnych (law in action,) Dla aktywistów prawo to ius, a nie lex jak dla pasywistów. Związek prawa z moralnością - jeżeli prawo jest rażąco niesprawiedliwe lub nieracjonalne sędzia ma prawo odstąpić od niego. Sędzia może angażować się politycznie by bronić intersów grup społecznych. Prawo jest po to by uczynić świat lepszym, a nie zgodnym z prawem pisanym, jak zakładali pasywiści. Ten spór między pasywistami a aktywistami rozgrywa się do dziś, zdarza się, że w jednym składzie sędziowskim siedzą obok siebie zwolennicy pasywizm u i aktywizmu sędziowskiego.
2.Charakterystyka prawa i jego gatunki wg. Leona Petrażyckiego -
polityczna nauka prawa. Prawo nie jest systemem a faktem psychologicznym emocją. Emocje mają charakter impreratywno-atrybutywny. Przeciwnik tego, że prawo skłania się tylko do postaci językowej.
1. prawo intuicyjne =- są to jednostkowe przeżycia imperatywno-atrybutywne
2. prawo pozytywne - przeżycia są zawarte w psychice jednostek, heteronomiczne oprócz indywidualnych sądów mamy także fakty normatywne i sądy innych osób, tadycję , ustawę. Nie jest ono zależne tylko od psychiki jednej osoby.
3. prawo oficjalne - stosowane i popierane przez przedstawicieli władzy państwowej
Prawo to emocja dwusttronna, mamy obowiązek i uprawnienie, a moralność to emocja jednostronna mamy tylko obowiązek. Stan powszechnej miłości - niwelowanie egoizmu, wspomaganie altruizmu. Polityka prawa to wykorzystanie prawa w celu ewolucji społecznej. Uspołecznienie- podnoszenie poziomu moralnego - proces sterowany prawem.
1.Teoria o rozdziale prawa od moralności. -
pozytywiści (twardzi) zakładali, że prawo jest całkowiecie niezależne od moralności, zasad etycznych, zakładali, rozdział prawa od moralności (przeciwieństwo - szkoła prawa natury - związek prawa i moralności), prawo chociażby było niesprawiedliwe i nieracjonalne obowiązuje dopóki dopóty inny akt prawny nie uchyli. Formuła Benthama - niesprawiedliwe prawo możesz dowolnie krytykować, ale musisz go przestrzegać póki obowiązuje. Pozytywiści chcieli storzyć świat jak najbardziej zgodny z prawem, a nie czynić go lepszym opierając się na zasadach moralnych. Czysta teoria prawa Kelsena - prawo jest tylko tym, co jest zapisane w przepisach prawnych, ba! Nawet poszedł dalej, kiedy tworzymy prawo musimy z niego wyelminować wszelkie normy pozaprawne - skrajny normatywizm. Pozytywizm który opierał się na rozdziale prawa od moralności doprowadził do wielu tragedii takich jak właśnie działalność Hitlera, dlatego Hart zliberalizował go i tak powstał pozytywizm miękki, Hart stworzył coś takiego co nazwał "minimum prawa prawa natury" - czyli dopuścił już minimalnie moralność do prawa. H.L.A Hart także bardzo skrytykował J. Austina twórcę pozytywizmu twardego, obalając rdzeń jego teorii i przez to ją cąłą. Według pozytywistów prawo powinno opierać się tylko na tym, co zostało spisane, przez co zapewni nam pewność prawa, nie możemy
2.Stare decisis - związanie sądów niższej instancji precedensami, które wydał sąd wyżej intancji, taki precedens może uchylić tylko sąd który go wydał lub sąd wyższy, występuję w krajach common law, jest to jedna z form uchylania precedensów.
3.Podaj przedstawicieli -
b)komunitaryzmu - M. THATCHER, A. MERKEL,
c)zasady szkody - J.S.MILL (liberalizm) (ograniczenie dobro innych, paternalizm, cel ekonomiczny)
1.Kto po raz pierwszy nazwał cywilne nieposłuszeństwo? - M. THOREAU
2.Co to jest kuriozalna wersja prawa natury. ?
5.Przedstawiciele doktryny katolickiej. 68-70
1.Formuła Radbrucha 10-11
1.Zasady a zwykłe normy prawa (chodzi o zasady implicite Dworkina) 46
1 Przedstawiciele doktryny katolickiej. (Leon XIII, Jan XXIII, Św. Tomasz, Pius XI, Paweł VI, Jan Paweł II)
2 średniowiecznych prawa natury (św. Tomasz i Wilhelm Ockham)
3 Przedstawiciele katolickiej teorii natury
Dzienne zeszły rok:
1. law in books& law in action
Rozróżnienie to wprowadził R. POUND - zauważył, że prawo to nie tylko to co zostało spisane w kodeksach, ustawach etc - law in books, ale także praktyka sądów, rozstrzygnięcia, faktyczne działania organów - law in action, jest to prawo niespisane. Badając prawo nie możemy kierować się kryteriami czysto legalistycznymi, tym co jest napisane w źródłach, bo nie odzwierciedla rzeczywistości. U pozytywistów prawo odpowiadało law in books i law in action było to to samo, sędzia był automatem, ustami ustawy. Z kolei u Pounda, law in books i law in action to nie jest to samo (badania empiryczne, socjologiczne nad prawem) R. Pound to przedstawiciel realizmu prawniczego. Badając prawo sędzia powinien oprzeć się na koncepcji szarego człowieka z ulicy, którego nie interesuje to co jest napisane w kodeksach, ale to jakie zapadnie faktyczne rozstrzygnięcie sprawy. A trudno jest to przewidzieć, wg Pounda ze względu sceptycyzmu reguł, które są niejasne, oraz sceptycyzmu faktycznego - sędzia w wydaniu decyzji kieruje się też swoimi subiektywnymi odczuciami.
Na podstawie tego rozróżnienia powstały pewne teorie:
teoria hunchu - R. Pound
teoria behawioralna - J. Frank
teoria instytucjonalna- K. Llewellyn
teoria przepowiedni- O.W Holmes, R. Pound
Moralność dążeń i obowiązków, wyjaśnij pojęcie
Lon Fuller wymyślił tzw. Koncepcję moralności prawa, w której określił 8 postulatów, wg których powinno być prawo konstruowane.
Tym 8 postulatom zaprzeczył H.L.A Hart, mówiąc że to nie jest żadna wewnętrzna moralność prawa, a czysto praktyczne, techniczne postulaty. W odpowiedzi na zarzuty Harta Fuller stwierdził że 7 z jego postulatów to tzw. Moralność dążeń prawa (oprócz postulatu publikacji prawa). Starożytni łączyli postulat moralności dążeń i obowiązków, a dzisiejsze prawo skupia się tylko na moralności obowiązków, tak jak większość krytyczna postrzegała 8 postulatów Fullera. Fuller stwierdził, że moralność obowiązków polega na tym, jak powinno być, prawo określa tylko zakazy i nakazy, ich złamianie podlega sankcji, a moralność dążeń czy inaczej cnót to dążenie do ideału, np do bycia najlepszym nauczycielem, lekarzem, nie jest to sankcjonowane, ani spisane. Te 7 postulatów to właśnie elementy moralności cnót, to jakie prawo powinno być, do czego powinno dążyć (być ogólne, zrozumiałe, niesprzeczne, stałe - nie permanentnie zmieniane, aparat powinien przestrzegać prawa, prawo powinno być możliwe do realizacji)
Nurty postmodernistyczne
1. CLS -krytyczna szkoła prawa
2. ekologiczna szkołą prawa
3. literacka szkoła prawa
4.feministyczna szkoła prawa
5. Law & Economics
6. etniczna szkoła prawa
2. racjonalność komunikacyjna 39
3. przedstawiciele realizmu prawniczego - B.CARDOZO, K. LLWELLYN, J.FRANK.R. POUND, O.W.HOLMES,
Budowa aparatu biurokratycznego
M.Webber
Aparat biurokratyczny powinien opierać się na hierarchii, wertykaliźmie, urzędnicy powinni być ekspertami w swojej dziedzinie, powinni być apolityczni - realizują jedynie cele, które wyznaczy im państwo, nie mieszają się w politykę, ich działanie jest oparte na procedurze ustalonej przez państwo.
Sposoby uchylania precedensów
3. Nurty liberalizmu i ich przedstawiciele ?
Liberalizm - J.S MILL, J.L0CKE
neoliberalizm - F. HAYEK
libertarianizm -J. NOZICK
liberalizm wspólnotowy - JAN PAWEŁ II
1. Jaki miał być dyskurs w teorii J. Habermasa?
Dyskurs w torii Haberamasa powinien być oparty na rozmowie, y :egocjacjach, umowie, powinien zakładać podstawowe zasady etyki mowy: zapewniać równość w rozmowie, nie może być oparty na błędzie performatywnym, sterowany argumantami, oparty na zasadach etyki, musi być rzecziwsty a nie pozorny, zasady: szczerości, prawdziwości, słuszności, zrozumiałości, idealna sytuacja mowy- równość, wymienialność dróg dialogowych, wykluczenie tematów tabu i cenzury, przymus lepszych argumentów a nie w ogóle jakiś przymus. Uczestnicy powinni dążyć autentycznie do porozumienia a nie do oszukania drugiej strony, nie strtegia a kooperacja - chęć współpracy w osiągnięciu komprmisu.
2. Dlaczego mówi się, że zasady mają charakter optymalizacyjny?
R. ALEXY - zasady mają wyznaczać cele, które organy prawa mają starać się zrealizować w jak najlepszym, największym stopniu, np zasada równości - przeciwdziałanie dyskryminacji, taki charakter mają np także normy programowe (policies), prawa i wolności obywatelskie. Każda z nich pociąga ze sobą pewnien ideał normatywny. Stopień realizacji jest zawsze kwestią polityczną, inaczej dana zasada będzie realizowana przez państwa socaldemokratyczne, a inaczej przez liberalne, a całko
wicie inaczej przez państwa islamskie. (L.Morawski)
3a. Oświeceniowi przedstawiciele prawa natury. - H.GROCJUSZ, B.SPINOZA, DIDEROT, HELWELCJUSZ, ROUSSEAU, HOLBACH, J.LOCKE, T.HOBBES,
3b. Twórca zasady trójpodziału władzy (nie usłyszałam, że dwa nazwiska trzeba wymienić) J.LOCKE, C.MONTESKIUSZ