Komisja Europejska
Organ wykonawczy Unii Europejskiej. Jest instytucją odpowiedzialną za bieżącą politykę Unii, nadzorującą prace wszystkich jej agencji i zarządzającą jej funduszami. Komisja posiada wyłączną inicjatywę legislacyjną w zakresie prawa unijnego oraz jest uprawniona do wydawania rozporządzeń wykonawczych. Jej główną siedzibą jest Bruksela.
Historia Komisji
Poprzedniczkami Komisji Europejskiej były: powstała w 1952 r. Wysoka Władza, będąca organem zarządzającym EWWiS złożonym z funkcjonariuszy międzynarodowych, oraz istniejące od 1958 r. Komisja EWG i Komisja Euratomu. Wszystkie trzy organy zostały połączone w jednolitą Komisję Wspólnot Europejskich w 1967 r. na mocy Traktatu Fuzyjnego. Nazwa Komisja Europejska przyjęła się po wejściu w życie Traktatu z Maastricht i powstaniu Wspólnot Europejskich.
Struktura
- 27 członków ( po jednym z państw członkowskich Unii). Od 1 listopada 2014 liczyć będzie każdorazowo 2/3 liczby członków Unii (tzn. jeśli UE liczy 27 państw, to komisarzy będzie 18).
- Każdy z komisarzy jest odpowiedzialny za określony dział pracy, są oni odpowiednikami ministrów w zwykłym rządzie. W skład komisji wchodzi też wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa jako jeden z jej wiceprzewodniczących.
- Członkowie komisji są politykami, których powołanie rekomenduje Rada Unii Europejskiej i zatwierdza Parlament Europejski. Ich zadaniem jest nadzór nad przydzielonymi im dyrekcjami generalnymi.
Tryb wyboru
Zgodnie z postanowieniami Traktatu z Lizbony, Rada Europejska, stanowiąc większością kwalifikowaną, uwzględniając wyniki wyborów do Parlamentu Europejskiego, przedstawia kandydata na przewodniczącego Komisji Europejskiej. Parlament Europejski wybiera przewodniczącego większością przewidzianej prawem liczby członków. W przypadku nie wybrania kandydata, Rada Europejska ma miesiąc na przedstawienie nowego według tej samej procedury.
Rada Europejska w porozumieniu z przewodniczącym Komisji ustala listę komisarzy, postępując według sugestii państw członkowskich. Następnie skład Komisji podlega kolegialnemu zatwierdzeniu przez Parlament Europejski, który przedtem przesłuchuje kandydatów na komisarzy na posiedzeniach odpowiednich Komisji. W przypadku zatwierdzenia Rada Europejska mianuje Komisję stanowiąc większością kwalifikowaną.
Funkcje:
Komisja funkcjonuje w oparciu o zasady systemu gabinetowego, a 27 komisarzy odpowiada randze ministra w rządach poszczególnych państw. Na każde państwo członkowskie Unii Europejskiej przypada jeden komisarz, choć w założeniu mają oni reprezentować interesy całej Unii, a nie państw, z których pochodzą. Jeden z grona komisarzy jest wybierany przez Radę Europejską (w składzie szefów państw i rządów) na przewodniczącego Komisji (obecnym przewodniczącym jest José Manuel Barroso, w 2009 roku został wybrany na drugą kadencję).
W potocznym rozumieniu termin "Komisja Europejska" może także oznaczać całą administrację podległą 27 komisarzom. Obecnie pracuje w niej około 25 tys. urzędników.
Prerogatywy
Komisja Europejska zajmuje się wszystkimi bieżącymi zagadnieniami dotyczącymi funkcjonowania Unii, a więc polityką rolną, gospodarczą, społeczną, obronnością i polityką międzynarodową itp. Oprócz tego Komisja jest instytucją zajmującą się konstruowaniem i przedstawianiem pod głosowanie Radzie Unii Europejskiej lub Parlamentowi Europejskiemu wszystkich aktów prawnych Unii. Komisja przygotowuje też zazwyczaj propozycje traktatów i innych aktów prawa międzynarodowego, które są później dyskutowane na zebraniach Rady Europejskiej. Komisja Europejska nadzoruje też rządy państw członkowskich w sprawie wdrażania zmian prawa poszczególnych krajów wynikających z przystosowywania prawa krajowego do ustaleń unijnych. Komisja prowadzi też bieżące negocjacje z krajami kandydującymi do Unii. Przewodniczący Komisji Europejskiej jest oficjalną "głową" Unii, reprezentując ją w kontaktach międzynarodowych.
Komisja Europejska jako jedyny organ unijny ma prawo tzw. bezpośredniej inicjatywy legislacyjnej.
Komisja tworzy również białe księgi i zielone księgi. Zielone księgi to komunikaty dotyczące pewnych dziedzin polityki, skierowane przede wszystkim do uczestników konsultacji i debat na dany temat. Czasami stanowią impuls do podjęcia działań legislacyjnych. Białe księgi to dokumenty zawierające propozycje konkretnych działań Unii, opracowywane często po publikacji zielonej księgi rozpoczynającej dyskusję na dany temat.