tytuł |
autor/ red.
|
data i miejsce wydania |
liczba haseł, liczba tomów |
typ słownika |
kontekst historyczny |
charakterystyka
|
Słownik języka polskiego PAN |
Witold Doroszewski
|
Warszawa 1958-1969, przedruk 1996-1997, wesja elektroniczna 1997
|
11tomów (ostatni tom to suplement)
125 632 hasła słownikowe |
normatywny naukowy (cytaty lokalizowane) |
Po wojnie chciano stworzyć suplement do słownika warszawskiego, potem postanowiono wydać nowy słownik współczesnego języka polskiego. Decyzja została podjęta prawdopodobnie na wyższych szczeblach PZPR-u. Jako redaktora wyznaczono Witolda Doroszewskiego. W 1950 roku rozpoczęło się zbieranie materiałów. W 1951 roku rozpoczęła się dyskusja na temat zaproponowanych przez Doroszewskiego metod opisu (krytyka jego koncepcji).
Słownik tworzono pod kontrolą cenzury (cena za mecenat państwowy), która dbała o jego czystość ideologiczną, dlatego hasła kluczowe dla doktryny, np.: komunizm, socjalizm itd., miały brzmienie podobne do broszur stalinowskich. Był on wpisany w działalność ideologiczną państwa. |
- ramy czasowe obejmują okres od II połowy XVIII w do lat sześćdziesiątych XX w; - zawiera informację gramatyczną opracowaną przez Jana Tokarskiego oraz tablicę z końcówkami fleksyjnymi w 1. t.; - słownictwo nie notowane wcześniej w innych słownikach stanowi 7%; - naukowy opis cech rzeczy, podawany jako opis wyrazu (opis typu scjentycznego - koncepcja Doroszewskiego); - pominięcie wulgaryzmów i wielu wyrazów potocznych uznanych za przestarzałe; - umieszczenie w słowniku wyrazów i wyrażeń uznawanych za zgodne z wymogami poprawnego stylu - normatywizm (koncepcja Doroszewskiego); - zawiera słownictwo odmiany pisanej, oddaje głównie mowę warszawską, duże nasycenie polszczyzną biurokratyczną; - źle opisuje słownictwo odnoszące się do życia religijnego; - brak w części haseł egzemplifikacji materiałowej lub definicje przejęte ze słownika warszawskiego. - wyznaczył standard zawartości artykułu hasłowego słowników międzywojennych: wyraz hasłowy, inf. gramat., kwalifikator, definicja, przykłady, użycia przenośne, frazeologia, przysłowia, inf. etymologiczna i o odnotowaniu wyrazu we wcześniejszych słownikach |
Słownik języka polskiego PWN
|
Mieczysław Szymczak
redaktor suplementu: Zygmunt Saloni
|
Warszawa 1978-1981
suplement: 1992 Warszawa |
3 tomy oraz suplement
ok. 80 000 haseł |
normatywny |
Koncepcyjnie i materiałowo oparty na słowniku Doroszewskiego. Miał być słownikiem popularnym.
|
- opracowanie słownictwa oparte na metodzie leksykograficznej Witolda Doroszewskiego; - kolokacje, zrezygnowano z lokalizowania cytatów (słownik popularny) - wyeliminowano znaczenia nieaktualne; - encyklopedyzm definicji; - zwiększenie zasobu leksyki współczesnej dopiero w suplemencie (m.in. wyrazy kolokwialne i obsceniczne, a także nowsze wyrazy nieobecne u Doroszewskiego); - przesycony terminologią naukowo-techniczną |