Merkantylizm-siła narodu zależy od siły kruszcu. Fizjokratyzm-Keynes, rolnictwo =>górnictwo =>coś z niczego. Rewol. przemysł.-szkoła klas., państwo nie wtrąca się do gosp. Niewidzialna ręka-rynek zmusza do prospoł. Zachowań. Marginalizm-do którego momentu rośnie zysk, kiedy przestać. Wlk. Kryzys gosp.(1929-1932)-Keynes =>metoda rynkowa nie sprawdza się, ingerencja państwa w gosp. Homo economicus- czł. Dążący do max zysku przy min wysiłku. Dominacja keynsizmu po II wojnie świat. Keynes- podnieść podatki, zabrać bogatym. New deal- nowy ład. Do poł. lat 70 dominacja interwencjonizmu, potem kryzys naftowy (araby-OPEC). Philips- wys. bezrob.=>niska inflacja, nisk. bezrob.=> wys. infl. Philips i Friedman chcą wycofać państwo z gosp. Monetaryści-niska infl., nisk. stopy proc. Model szwedzki-opieka państw. na obywat. Etapy gosp.- produk., wymiana, konsumpcja. W gosp. wyst. sprzeczność między nieogr. potrzeb. a ogr. zasobów dla zaspok. potrzeb społ. Płatn. trans.-wypłaty na rzecz osób od których w zamian nie wymaga się roszczeń. Podmioty gosp.-państwo, przedsięb., gosp. domowe. Ekon. pozyt.-obiekt. nauk. objaśnienia zasad funkcj. gosp./opiera się na faktach normatywna-zalecenia i rekomend. oparte na subiekt. sądach wartościujących, nie dąży do prawdy obiekt./opiera się na wartościach Hierar. potrzeb Maslowa-1.samorealizacji 2.wartościowana 3.p.społeczne 4.bezp. 5.fizjolog. Hier. pot. Aldorfera-1.egzystencji 2.społeczne 3.idyw. potrzeby wzrostu. (nie muszą wyst. po kolei). Hier. pot. Herzberga-klasy czynników: 1.wywoł. zadowolenie (np. awans, rozwój) 2.niezad. (wynagrodzenie). McClelland-3 gr. motywatorów-1.potrzeba władzy 2.p.sukcesu 3.p.uczestnictwa. Państwo-gr.instyt. decyzje wew. i zew. z punktu ekon. to rząd. Przedsiębiorstwa-świadczenie usług, wytw. towarów. Analiza mikroek.- bada indyw. decyzje dot. pojed. towarów, wybrane aspekty życia gosp., dot. decyzji podejm. przez gosp. dom. i przedsięb. Anal. makroek.-bada związki w gosp. jako całość, uproszczona analiza pojęciami z zakresu makroek. (np. PKB, inflacja, bezrob.) bada współzależn. w gosp prowadzące do ww. zjawisk i czy polit. państwa może je zmienić. Mechanizm rynk.-ustala ceny by ilość dóbr, na które jest zgłasz. zapotrz. została zrównow. z il. zaofer. do sprzedaży. Popyt-il. dobra jaką nabywcy gotowi są zakupić przy różnym poziomie cen. Podaż-il. dobra jaką sprz. gotowi są zaofer. przy różnym poz. cen. Krzywa popytu- odwrotna zalezność między ceną a rozm. zapotrz. przy innych wielk. stałych. Ma nachyl. ujemne-przy wyższych cenach wielk. zapotrz. maleje. Krzywa podaży-jest rosnąca, przedst. zależność między ceną, a il. ofer. towarów przy innych wielk. niezmienionych. Równowaga rynk.- wyst. w punkcie przecięcia krzywej popytu z krzywą podaży, il. równoważąca rynek jest il. odp. warunkom równowagi. Cena równowagi jest ceną przy której rozmiary zapotrz. równe są il. ofer. Czynniki poza cenowe 1.ceny innych dóbr, zwł. pokrewnych, substytucyjne(masło/margaryna) -komplementarne(samochód benzyna). 2.dochody nabywców, 3.gusty konsumentów. Paradoksy zachowania popytu- 1.paradoks Giffena(biedaka)- rośnie zapotrz. na produkty żywn. wraz z ich wzrostem cen. 2.p. Veblena(snob)- rośnie zapotrz. na dobra luksus. wraz z ich wzr. cen. 3.p. spekulacyjny- zakupy nasilają się w okresie wzrostu cen i zmniejszają w ok. spadku cen w oczekiwaniu na dalszy ruch cen. Model ekon.- uproszczony obraz rzeczyw. ekon., stosuje się go, aby uzyskać uproszczony, ale przejrzysty obraz rzeczywist. Próba przedst. całej rzeczywist. gosp. jest bezcelowa i z góry skazana na niepowodzenie ze względu na nieskończoną ilość szczeg. Wskaźnik = wart. bieżaca/wart. bazowa x100. Czynniki pozacen. krzywej podaży- 1.technika(nowe urządzenia, techniki prod.) 2.koszty produkcji (zmiana cen czynników prod.) 3.interwencj państwa(zaostrz. przepisów BHP). Cenowa elast. popytu- bada siłę reakcji popytu na zmianę ceny. To stos. wzgl. zmiany wlk. popytu na dane dobro do wzgl. zmiany jego ceny. Popyt sztywny- elast. cenowa równa 0, dot. podst. grup żywnościowych. P.małoelast.- 0 do -1, dot. opłat stałych, odzieży. P. proporcjonalny- el. cenowa równa 1, towary markowe i używki). P.elast.- El. cenowa mniejsza od -1, dobra luks. wydatki na sport. Elast. cenowa- decyduje o skali zmiany obrotów i il. transakcji. Pozwala oszacować o ile podnieść cenę by zlikw. nadwyżkę podaży. Dochod. elast. popyt.- stos. wzgl. zmiany rozm. popytu na określ. dobro do wzgl. zmiany poziomu dochodu realnego.
Koszty przy każdym poziomie produkcji są funkcją zastosowania technologii wielkości nakładów niezbędnych do wytworzenia danej produkcji.
Zysk jest celem nadrzędnym dla działań każdego przedsiębiorstwa.
Koszt księgowy to faktycznie poniesione wydatki finansowe.
Koszt alternatywny(koszt utraconych możliwości) to suma dochodów utraconych w wyniku niewykorzystania posiadanych zasobów.
Keynesowski model ekonomiczny:
Mechanizmem napędzającym działalność gospodarczą są wydatki na konsumpcje i inwestycje które decydują o wielkości produkcji i usług a tym samym o dochodach przedsiębiorstw.
Jeżeli inwestycje sa mniejsze od oszczednosci to wzrostowi oszczednosci towarzyszy zmniejszenie wydatkow na produkcje, nie można sprzedac towaru tworza się zapasy spada zatrudnienie, produkcja to uruchamia mechanizm depresyjny.
Jeżeli inwestycje sa wieksze od oszczednosci, nagromadzone oszczednosci nie sa wystarczajace do sfinansowania inwestycju. Społeczenstwo zwieksza konsumpcje zachecajac przedsiebiorcow do produkcji uruchamia to spirale ekspansji.
Wydatki inwestycyjne zależą od tempa wzrostu popytu. Produkcja ustali się na poziomie równowagi krótkookresowej gdy przy stałych cenach i płacach gobalny popyt rowny jest rozmiarom faktycznie wytwarzanej produkcji. Mnożnik jest stosunkiem zmiany produkcji zapewniającej utrzymanie równowagi do powodującej ją zmiany w wydatkach automatycznych. Informuje jak zmieni się produkcja przy zmianie w popycie globalnym.
Cele makroekonomiczne: wzrost gospodarczy, deficyt w handlu zagranicznym, deficyt budżetowy, bezrobocie, inflacja.
Polityka fiskalna jako instrument ingerencji państwa w gospodarkę.
Podstawowe funkcje państwa realizowane za pośrednictwem polityki fiskalnej:
1)funkcja alokacyjna - państwo ingeruje gdy zawiedzie mechanizm rynkowy :a)nadmierne zróżnicowane dochodów obywateli co może ograniczyć dostęp do dóbr b)pełna swoboda wyboru obywatela mogłaby działać na szkodę jemu i społeczeństwu c)działalność przedsiębiorstw nastawionych na zysk może wywołać ujemne efekty uboczne: skażenie środowiska
2)funkcja redystrybucyjna: dylemat pomiędzy efektywnością gospodarczą a sprawiedliwością rozumianą jako równość. Niskie podatki i transfery państwa sprzyjają gospodarce,motywacja do pracy wywołują jednak duże zróżnicowanie dochodów. Interwencja podatkowa z punktu widzenia równości hamuje aktywność gospodarczą.
3)funkcja stabilizacyjna: rząd może próbować posługując się alokacją zasobów i redystrybucją dochodów łagodzić wahania cyklu koniunkturalnego. Można ją wykorzystać a)automatyczne stabilizatory koniunktury(system podatkowy zasiłki) b) regulowanie poziomu podatków i wydatków budżetowych
Podatek - to pieniężne, przymusowe, ogólne, nieodpłatne, bezzwrotne świadczenie na rzecz państwa lub samorządu. Podatki dzielą się na 1) majątkowe i od praw majątkowych 2) od przychodów 3) od dochodów 4) od wydatków
Wyróżniamy również podatki 1)bezpośrednie - precyzyjna zależność między podatkiem a podatnikiem(dochodowe,majątkowe) 2)pośrednie-obciążające podatnika w sposób niezwiązany z jego sytuacją dochodową i majątkową(podatki obrotowe i od przychodów)
Funkcja alokacyjna-państwo ingeruje gdy zawodzi mech. rynkowe. Nieprawidłowości rynkowe a)duże zróżnicowanie dochodu obywateli b)pełna swoboda wyboru obywatela mogła by wyrządzić szkody jemu i społeczeństwu c)działalność przedsiębiorstw prywatnych nastawionych na zysk może powodować efekty uboczne (skażenie środowiska)Funkcja redystrybucyjna-dylematem jest czy nadac pryiorytet efektywności gospodarowania czy sprwaiedliwości-równości.Funkcja stabilizacyjna- rząd może złagodzić wachania cyklu koninkturalnego posługując się alokacją zasobów i redystrybucją dochodów.Podatek-pieniądze ogólne,przymusowe,nieodpłatne,bezzwrotne świadczone na rzecz państwo lum samorządu. Rodzaje 1kryterium przedmiotowe:->majątkowe i od praw majątkowych -od przychodów -dochodów-wydatów(konsumpcji)2 kryterium jest różnica między ciężarem podatkowym a ponoszącym go podatnkiem-bezpośrednie,precyzyjna zależność między podatkiem a podatnikiem(dochodowe,majątkowe) -pośrednie,obciążają podatnika w sposób niezwiązany z jego stanem posiadania(podatki obrotowe,od przychodów)
Deficyt budżetowy-wywołuje:wzrost inflacji,stopy %,stały wzrost długu publicznego i przerzucenie go na przyszłe pokolenia.PKB-jest miarą producji wytworzonej na teryt. Państwa niezależnie od właścicieli majątku.PNB-całkowite dochody osiągniete przez obywateli danego kraju.Aktywa-majątek Pasywa-źródła finansowania.Bank centralny funkcje: 1)bank banków, nadzorującyfunkcjonowanie sys. Bankowego 2)bank państwa,kontrolując podaż pieniądza przez a)rezerwy obowiązkowe b)stopy c)operacje otwartego rynku Inflacja-to wzrost przeciętnej ceny dóbr w jakimś okresie jest onaprzejawem braku równowagi ekonomicznej.Rodzaje inflacji- a)pełzająca-5%rocznieb)krocząca-kilka do kilkanastu%c)galopująca-kilkadziesiąt%d)hiperinflacja300% i wiecej.Bezrobocie-zasoby siły roboczej obejmują zatrudnionych i zarejstrowanych w urzedach pracy jako bezrobotni.STOPIEń AKTYWNOŚCI zawodowej to odstetek ludności w wieku produkcyjnym deklarujących się jako wchodzących w skład siły roboczej.Stopa bezrobocia- to odsetek siły roboczej który nie ma pracy, jest zarejestrowany, chce i jest w stanie pracować.Rodzaje bezrobocia-a)frykcyjne-minimalny poziom bezrob.,osoby chwilowo bez pracyb)strukturalne-powstaje bezwzhlędu na rozbierzność kwalifikacji podaży pracy i popytu na prace w warunkach zmniejszającego się popytu i produkcji c)keynsowskie