- Wersologia -

1) Wiersz średniowieczny:

- rymowo-zdaniowy, składniowo- intonacyjny

- całostki składniowe znajdują się w jednym wersie (nie ma przerzutni)

- początkowo wiersz asylabiczny dążący z czasem do sylabizmu względnego; najpopularniejszy ośmiozgłoskowiec

- rymy półtorazgłoskowe; obok wymów żeńskich rymy męskie

- wiersz meliczny (stąd początkowa asylabiczność -> dostosowanie do wykonania przy akompaniamencie muzycznym)

2) Wiersz sylabiczny:

- stała liczba sylab w wersie

- średniówką w wersach dłuższych niż 8-zgłoskowe

- stały akcent paroksytoniczny w klauzuli wersowej i prawie stały akcent paroksytoniczny przed średniówką

- przerzutnie

- od czasu Jana Kochanowskiego po dzień dzisiejszy

- rymowany lub nie, stroficzny lub ciągły, w epice, liryce, dramacie

- znaczna rozmaitość formantów, od 4 do 17 głosek, najpopularniejsze to 8-zgłoskowiec, 11-zgłowskowiec (5+6) i 13-zgłoskowiec (7+6)

3) Wiersz sylabotoniczny:

- stała liczba sylab

- stałe miejsce sylab akcentowanych i nieakcentowanych

- rymowany lub bezrymowy

- powstanie poprzedzone rozważaniami teoretycznymi; koniec oświecenia i romantyzm

- stopy:

+ jamb

+ trochej

+ daktyl

+ amfibrach

+ anapest

+ Peon III

- heksametr polski

+

+ przełom XVIII i XIX wieku, w związku z próbami zasymilowania reguł iloczasowej metryki antycznej.

4) Wiersz toniczny:

- równa liczba swobodnie rozłożonych akcentów w wersie, przy różniej liczbie sylab

- rozwój w okresie ekspansji wiersza wolnego, za manifest tonizmu uważa się „Księgę ubogich” Kasprowicza (1916)

5) Wiersz wolny:

- w opozycji do wiersza regularnego i prozy

- najważniejszy jest podział na wersy i układ graficzny

- początki w połowie XIX w., dominujący w XX wieku.

---