Zdrowie zbiorowości-stan dynamicznej równowagi między populacją a otoczeniem zapewniający możliwości przetrwania rozwoju dzięki korzystnemu ukształtowaniu cech biologicznych jednostek oraz pomyślnym zmianom w środowisku. Czynniki wpływające na zdrowie: styl życia-nasze codzienne zachowania pracą i odpoczynek, dbanie o ciało, czynniki kulturowe wpływają na 50-52% na nasze zdrowie. Środowisko społeczne i fizyczne wpływają na nasze zdrowie w 20%. Czynniki genetycze 20%. Służba zdrowia-znikomy wpływ na zdrowie 10-15%. Nowe czynniki: zarobki i status społeczny, sieć wsparcia rodzinnego, wykształcenie, zatrudnienie i warunki pracy, środowisko fizyczne (warunki mieszkaniowe), zachowania zdrowotne. Średni czas życia: kobiety 78,9, mężczyźni 70,5. Główne problemy zdrowotne dorosłych: choroby układu krążenia w tym zwłaszcza zawał, udar mózgu, nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa. Nowotwory złośliwe: u mężczyzn rak oskrzeli i płuc a u kobiet nowotwór sutka. Schorzenia układu krążenia są: chorobami przewlekłymi, wymagającymi wieloletniego kosztownego leczenia, często ograniczają zdolność do pracy.II. wypadki i urazy (przyczyną zgonów u chłopców a u mężczyzn w wieku 1-45 lat, u kobiet 1-35, choroby układu oddechowego, zaburzenia psychiczne, zaburzenia nerwowe z nadużyciem alkoholu, choroby zdrowotne i wypadki przy pracy, niepełnosprawność (17,5% ogółu w wieku 15 i więcej). Czynniki wpływające na występowanie chorób układu krążenia: palenie tytoniu, otyłość, nadciśnienie tętnicze, wysoki poziom cholesterolu, niską aktywność fizyczną. Dwa niekorzystne trendy epidemiologiczne: 1)tendencja występowania chorób układu krążenia w coraz młodszych grupach wiekowych stwierdza się ją już w przedziale wieku 20-30lat. 2) występowanie coraz większej liczby chorób układu krążenia wśród kobiet. Cukrzyca-jest przewlekłą chorobą metaboliczną. Głównym czynnikiem ryzyka jest otyłość. 80% typu II. Osteoporoza-choroba kości charakteryzująca się ubytkiem masy kostnej i zmniejszeniem jej gęstośći. Słabość kości zwiększa ryzyko złamań. Palenie tytoniu-26,3% społeczeństwa pali codziennie osób dorosłych. Od 20-60 lat osoby mocno uzależnione tj. palące co najmniej 20 papierosów dziennie stanowią 60% ogółu palących mężczyzn, wśród kobiet co trzecia. Spożycie alkoholu-całkowitą abstynęcję w ciągu ostatnich 12 miesięcy zadeklarowało 25% badanych osób, kobiety piją z mniejszą częstotliwością. Niepełnosprawność biologiczną i prawną 6mln osób dorosłych niepełnosprawnych wynika z: schorzenia układu kostnego, słuchu, uszkodzenia i choroby narządu ruchu, uszkodzenia i choroby narządu wzroku, schorzenia neurologiczne i psychiczne. Najczęstsze problemy zdrowotne u dzieci i młodzieży: wypadki urazy i zatrucia, pruchnica zębów, problemy zdrowia psychospołecznego (15-20% wymaga leczenia), niepełnosprawność 209tys 2004r, choroby zakaźne (gruźlica). Profilaktyka osób wieku 15lat: co drugi polak dorosły miał badany poziom cholesterolu (raz w życiu) u kobiet częściej, ciśnienie krwi najczęściej do 20 roku. Promocja zdrowia-jest procesem umożliwiającym zwiększenie kontroli nad zdrowiem oraz jego polepszenie poprzez podnoszenie poziomu wiedzy o sposobach zapobiegania chorobom w celu długotrwałej poprawy zdrowia społecznego. 1986-pierwsza międzynarodowa konferencja w Ottawie na temat Pomocji zdrowia. Karta ottawska obejmuje: budowanie polityki zdrowia publicznego, reorientacja systemu opieki zdrowotnej, wzmacnianie działań społecznych, rozwój umiejętności indywidualnych, tworzenie środowisk wspierających. Miernik zdrowia populacji w zależności kto dokonuje oceny zdrowia: subiektywne, obiektywne( negatywne, pozytywne, mierniki ryzyka chorób). Badanie rozpowszechniania chorób- zapadalność- liczba nowych zakażeń na określoną chorobę w stosunku do liczby ludności na określonym terenie, stwierdzoną w określonym przedziale czasu wyrażoną współczynnikiem zapadalności. Oblicza się dla: chorób zakaźnych, chorób o krótkim ostrym przebiegu, przewlekłych. WZ=liczba nowych przypadków/liczba ludności narażonej na ryzyko zachorowania*mnożnik. Chorobowość- liczba chorych ogółem z określoną chorobą w grupie ludności narażonej na zachorowanie, stwierdzoną w danym przedziale czasu, Określa głównie częstość występowania chorób przewlekłych w populacji. -Wch= liczba wszystkich przypadków które chorowały w danym czasie/liczba osób narażonych na ryzyko zachorowania*mnożnik. Ocena występowania zgonów w populacji- umieralność ogólna- liczba zgonów w stosunku do ogólnej liczby na określonym terenie, stwierdzoną w określonym przedziale czasu wyrażoną współczynnikiem Wuo= liczba zgonów ogółem w danym okresie/liczba ludności narażonej na ryzyko zgonu*mn. Cząstkowe współczynniki umieralności, inne określenie-współczynnika umieralności szczegółowej swoistej lub specyficznej.Umieralność niemowląt: stan zdrowia matki, warunki socjalno ekonomiczne, rozwój opieki medycznej, poziom oświaty zdrowotnej. Wczesna umieralność niemowląt: Wumw= zgony niemowląt do 28dnia zycia/ogół urodzeń żywych*1000. Późna umieralność: Wump= zgony niemowląt od 29dnia zycia do 12 miesiecy/ogół urodzeń żywych*1000.AIDS- jest przewlekłą, wyniszczającą i nieuleczalną chorobą powstającą na wskutek nabytego braku odporności ogranizmu. HIV- ludzki wirus upośledzenia odporności, cechuje dużą zmiennością antygenową. Średnio 33,2mln choruje na AIDS: Afryka, Europa wschodnia.Europa zachodnia: przez ostatnie 8 lat liczba nowych zakażeń wzrosła niemal dwukrotnie, przyczyny: migracja zewnętrzna przybywanie do państw UE, migracje wewnętrzne. Państwowy zakład higieny- zajmuje się rejestrowaniem zarażonych HIV AIDS, misją jest ochrona zdrowia ludności. Bada jakość surowic i szczepionek. W Polsce obowiązuje krajowy program zwalczania AIDS i zapobieganiu zakażeniom HIV: ograniczenie rozpowszechniania się zakażeń HIV- rozpowszechnianie profilaktyki, organizowanie kampanii medialnych, sieci punktów z testami na obecność HIV, międzynarodową wymianą doświadczeń. Czerwona kokardka- wyróżnia osoby które mają udział przyczyniający się do walki z AIDS. Metody leczenia: metoda genetyczna, metoda HAART- pacjentowi podaje się kilka różnych leków które hamują rozmnażanie się wirusów wewnątrz zdrowych komórek. Zalety HAART- zahamowanie replikacji wirusa aż do stanu niewykrywalności dostępnymi obecnie testami przez wiele lat, odbudowanie układu immunologicznego wzrost ilości limfocytów, wydłużenie życia człowieka i zmniejszenie ryzyka. Wady HAART- brak możliwości całkowitej eliminacji wirusa, pojawienie się lekoodporności HIV, wysokie koszty. Zasady higieny- własne przybory do higieny osobistej, odpowiednie kontakty seksualne, drobne skaleczenia opatrywać, nosić ochronne rękawiczki, stosowanie jednorazowo igieł i strzykawek. Problemy związane z epidemią HIV/AIDS: brak odniesienia ryzyka zakażenia HIV do własnej osoby, późna wykrywalność, wzrost liczby zakażeń w populacji kobiet, lekoodporność na leki, ograniczone środki finansowe na profilaktykę, konieczność stałego zwiększenia nakładów na leczenie. Dopalacze- substancje chemiczne które działając na organizm ludzki powodują euforię, zwiększenie koncentracji oraz uczucie przyjemności. Kraje UE: belgia, dania, grecja, szwecja, malta, dostępność dopalaczy z benzylopiperyzyną została zalegalizowana. Rodzaje: Pochodzenia roślinnego: susze stosowane jako tytoń do fajek, najpopularniejsza forma dopalaczy. Pochodzenia syntetycznego- tabletki, proszki w torebce, mieszanki środków. Środki syntetyczne zawierające jedną substancje: stosowaną substancje nie zakaźna. Najczęściej znane: susz do palenia, tablety. BZP- benzylopiperyzyna najbardziej znana, wpływ na zdrowie: działanie na układ nerwowy, działanie amfetaminy tylko 10krotnie słabsze. Mieszanka BZP i TFHPP wykazuje podobne działanie do amfetaminy. Działanie uboczne: częstoskurcz serca, drgawki, podniesienie temp ciała, uczucie zagubienia, psychozy, mdłości, bezsenność, nadciśnienie tętnicze. THC- dostępny na receptę stosowany w leczeniu choroby alzheimera, w leczeniu anoreksji, AIDS. Długotrwałe stosowanie powoduje: zaburzenia pamięci, większa tendencja do popadania w depresję, utrata motywacji.