Antropologia

21.02.2010

Adaptacja Kulturowa

Adaptacja - termin zapożyczony z biologii - przystosowanie się. Adaptacja kulturowa polega na restrukturyzacji określonych elementów kultury. Może to być też rezygnacja albo taka modyfikacja, która umożliwia współżycie pewnych kultur na jednym terenie.

Adaptacja kulturowa to rezultat procesu przystosowania się, który to proces może mieć charakter fragmentaryczny albo dotyczy tylko pewnej określonej strefy życia. Może mieć też charakter procesu całościowego.

Każda kultura jest historycznie uwarunkowana; to elementy kultury w procesie przystosowywania się mogą ulegać w sposób naturalny modyfikacjom, zanikaniu itp. Kultura zmienia się bo tworzą ją jednostki, które nie są statyczne, są żywe - dynamiczne.

2 Rodzaje adaptacji:

1. Społeczna - polega na społecznym procesie łączenia się, tworzymy grupę jedną, wspólną.

2. Kulturowa - polega szczególnie na przystosowaniu grup do sytuacji kontaktu kulturowego. Jest zmianą w obrębie jakiejś kultury - zmianą szczególną ponieważ ma charakter złożony i wielowymiarowy. Zmiany mogą mieć przełożenie na inne dziedziny życia.

Równowaga Kulturowa (symbioza kultur) - cecha społeczności pozostających w bliskim kontakcie, musi to być ciągły, bliski i bezpośredni kontakt. Może być implikacją (przyczyną) asymilacji.

Adaptacja Kulturowa jest rozumiana jako rozwój współżycia między różnymi grupami. Może prowadzić do wyrównywania się wzorców kulturowych - homogenizowania się kultury. Wyrównywanie się wzorców kulturowych prowadzi (lub może prowadzić) do wytworzenia się jednej kultury. Adaptacją jest przystosowanie się jednostki lub grup do przemian i społecznych i kulturowych; środowisko naturalne to ważny czynnik.

Adaptacja kulturowa jest pojęciem szerszym od pojęcia integracji kulturowej (w kulturze integracja bez adaptacji nie jest możliwa). Właściwie ogranicza się do modyfikacji własnej kultury, ale nie wymaga rezygnacji z odrębności kulturowej.

Pojęcie Adaptacji Kulturowej jest bardzo zbliżone do pojęcia akulturacji. Podstawowa różnica jest taka, że adaptacja jest procesem obustronnym, natomiast akulturacja w mniejszym zakresie na charakter obustronny.

Akulturacja

Akulturacja - termin pojawił się pod koniec XIXw. w antropologii amerykańskiej jako określenie na zapożyczenia kulturowe.

Definicja prof. Zielińskiego - proces zmian; zmiany te powodowane są międzykulturową wymianą treści i/lub przepływem treści. Zmiany kulturowe mogą mieć miejsce wtedy kiedy dochodzi do konfrontacji kultur. Konfrontują się ze sobą kultury odmienne i autonomiczne. Ten kontakt musi być ciągły, nie może być przypadkowy, raczej kontakt bezpośredni.

Akulturacja polega na zmianach stopniowych, mogą one początkowo objąć tylko jeden obszar kulturowy, potem rozszerzyć się na inne. Zmiany mogą polegać na tym, że przyjmiemy obce treści dla nas nieznane. Może dojść do sytuacji kiedy rodzime elementy zostaną wyeliminowane. Można modyfikować coś co już jest, może to doprowadzić do rozwiązań synkretycznych - rozwiązanie kulturowe ma treść obydwu kultur (np. chrześcijańscy święci przejęli rolę świętych pogańskich). Taka akulturacja może prowadzić do wzrostu podobieństw między kulturami, redukują się różnice. Najczęściej akulturacja przebiega w sytuacjach międzyetnicznych - akulturacja grup, ale do akulturacji może też dojść przy kontakcie grupy z jednostką.

Grupa a jednostka - jako jednostka po czasie może przejąć pewne treści. Jednostka może też zmienić grupę, uruchomić proces w grupie (np. misjonarz). Mogą to być `agenci zmian' rekrutowani z antropologów, którzy mają interes w danej zmianie grupy.

Akulturacja a asymilacja - akulturacja jest często łączona z terminem asymilacji. Bardzo często asymilacja to ostatnia faza akulturacji. W socjologii asymilacja jest pojęciem szerszym i dlatego akulturacja jest tylko częścią. Akulturacja i asymilacja są to 2 niezależne procesy. Zaawansowana akulturacja może nastąpić bez asymilacji, czyli przyjmujemy obce treści, jesteśmy zakulturowani, ale ciągle mamy poczucie odrębności kulturowej.

Może być słaba akulturacja a zaawansowana asymilacja - zachowany tradycyjny styl życia, ale już twierdzimy, że jesteśmy społeczeństwem obywatelskim / zanik tożsamości kulturowej.

Czynniki warunkujące przebieg akulturacji (ważne!):

1. Obszar kontaktu - najczęściej pogranicza, obszary tubylcze i obszary zamieszkałe przez imigrantów

2. Typ kontaktu - najczęściej międzygrupowy, ale także jednostka - grupa

3. Charakter kontaktów - stosowanie, dominacji, przewagi, podporządkowanie się, ale też może mieć przebieg pokojowy (charakter partnerski)

4. Przejaw postaw względem kultury własnej do kultury obcej - tolerujemy lub nie

Etapy akulturacji:

1. Konfrontacja kultur - prowadzi do wzajemnego poznania się, ważne jest aby poznawanie się było stopniowe

2. Selekcja obcych treści - akceptowane lub odrzucane

3. Przyswajanie treści - bezpośrednio prowadzi do uznania ich za własne (jeżeli coś uznajemy za własne przekazujemy to następnym pokoleniom)

4. Modyfikacja własnego systemu kulturowego

5. Reakcja akulturacyjna - prowadzi do postaw kontrkulturacyjnych lub prokulturacyjnych

6. Asymilacja (może, ale nie musi być)

2

---