Propozycja działań mających na celu zapobieganie uszkodzeniom sprzętu i w pracowni komputerowej.

Od wielu lat mamy do czynienia z brakiem poszanowania przez uczniów sprzętu szkolnego. Porysowane ławki, pokopane ściany, wyrwane kartki z książek, uszkodzone umyślnie pomoce naukowe to problem, z którym spotykamy się od lat. Wiele dorosłych osób siadając w swoich starych szkolnych ławkach szuka "starannie wyrzeźbionych" przed laty napisów. Nikomu nie przychodzi do głowy takie przyozdabianie mebli we własnym domu, wyrywanie kartek z własnych cennych książek, usuwanie plików z systemu we własnym komputerze. Niszczenie rzeczy "niczyich" dla dużej grupy naszego społeczeństwa nie jest rzeczą naganną a tylko dobrym żartem lub zabawą.

Od wielu lat jestem opiekunem pracowni komputerowej i miałam okazję obserwować "działalność" młodzieży szczególnie utrudniającą prowadzenie zajęć. Do szczególnie uciążliwych uszkodzeń należą:
- usuwanie plików systemowych;
- usuwanie skrótów do programów i plików ćwiczeniowych;
- celowe uszkodzenie sprzętu np. wymontowanie kulki od myszki, przecięcie przewodu od klawiatury, wkładanie gumy do żucia do napędów; inne mniej dokuczliwe ale trwalsze to:
- zaginanie i rozklejanie podkładek pod myszy;
- rysowanie rzeźbienie na stołach;
- wykręcanie śrub z krzeseł;
- opieranie nóg o ściany i brudzenie ich.

Zniszczenia i uszkodzenia w pracowni komputerowej należy podzielić na te, które są celowym działaniem ucznia oraz pochodzące z niewiedzy i braku doświadczenia w obsłudze komputera. Największym problemem opiekuna pracowni szkolnej jest przeciwdziałanie zniszczeniom pierwszego rodzaju. Celem takiego działania młodzieży jest:
- zrobienie dobrego żartu;
- uniemożliwienie przeprowadzenia lekcji lub wykonania ćwiczenia;
- popisanie się swoimi umiejętnościami przed rówieśnikami;
- pokazanie kolegom, że nauczyciel nie potrafi błyskawicznie odkryć źródła awarii;
- wykazanie, że uszkodzeń można dokonać anonimowo i bezkarnie;
- chęć zdobycia dobrej oceny przez szybkie odkrycie i usunięcie awarii, z którą nie może poradzić sobie nauczyciel.

Opracowując projekt regulaminu pracowni komputerowej zwróciłam szczególną uwagę na warunki sprzyjające podejmowaniu takich działań. Należy do nich zaliczyć:
- anonimowość użytkowników pracowni komputerowej;
- brak odpowiedzialności za używany sprzęt;
- różne podejście nauczycieli do opieki nad pracownią;
- wcześniej dokonane uszkodzenia, które prowokują do kolejnych.

Aby opracowany projekt funkcjonował zgodnie założeniami konieczne jest określenie stanu pracowni w momencie wprowadzanie nowego regulaminu. (W naszej szkole regulamin został wprowadzony po generalnym remoncie pracowni i wyposażeniu jej w nowy sprzęt.) Czynnikiem sprzyjającym skutecznemu działaniu systemu jest takie wyposażenie pracowni aby na komputerze podczas zajęć pracował tylko jeden uczeń.

Opracowany przeze mnie regulamin pracowni komputerowej i regulamin dyżurów został zaakceptowany przez pozostałych nauczycieli korzystających z pracowni. Zakłada on, że:
- Uczniowie i ich rodzice znają zasady funkcjonowania pracowni i odpowiedzialności za celowe uszkodzenia sprzętu.
- Uczeń nie jest anonimowym użytkownikiem stanowiska. (Wpis do zeszytu znajdującego się przy stanowisku potwierdza w jakim stanie został przejęty sprzęt i kto z niego korzystał podczas wszystkich zajęć.)
- Większość uszkodzeń jest wykrywana na bieżąco przez ucznia lub dyżurnego, który miał obowiązek sprawdzić stan pracowni przed zajęciami i zawiadomić o tym nauczyciela prowadzącego zajęcia.
- Każdy uczeń jest odpowiedzialny w czasie zajęć za swoje stanowisko co potwierdza wpisem do odpowiedniego zeszytu. Sprawdzanie stanu pracowni przez dyżurnego przed zajęciami ma na celu uniknięcie odpowiedzialności za uszkodzenia dokonane przez uczniów, którzy wcześniej mieli zajęcia w pracowni.
- Opiekun pracowni jest zobowiązany do bieżącego usuwania uszkodzeń i kontrolowania pracy dyżurnych.

Przedstawiony regulamin pracowni komputerowej i dyżurów funkcjonuje w naszej szkole już 3 lata. Można uznać, że zastosowanie przedstawionych mechanizmów przyniosło pełny sukces. W sali nie dokonano żadnych poważnych fizycznych uszkodzeń sprzętu. (Poza uszkodzeniem podkładek pod myszy, które zostały wymienione przez uczniów). W ciągu dwóch lat system i oprogramowanie sieciowe nie wymagało ponownej instalacji. Jedyną poważną awarią było włamanie się z zewnątrz do sieci co spowodowało tygodniową przerwę w jej działaniu. Aby przeciwdziałać takim uszkodzeniom konieczne było lepsze zabezpieczenie sieci. Wprowadzony regulamin nie mógł uchronić pracowni przed działaniem młodych Hackerów. Myślę, że zaprezentowany mechanizm może pomóc w utrzymaniu stanu innych nowych pracowni. Warto wdrażać uczniów do odpowiedzialności za sprzęt chroniąc pracownię realizujemy ważny cel wychowawczy.

REGULAMIN PRACOWNI KOMPUTEROWEJ

1. W pracowni mogą przebywać tylko uczniowie wraz z nauczycielem prowadzącym zajęcia.
2. W przypadku korzystania ze sprzętu przez inne uprawnione osoby poza godzinami lekcyjnymi lub dyżurami w pracowni fakt ten musi być potwierdzony przez wpis w zeszycie w portierni o pobraniu i zdaniu kluczy (data, godzina, nazwisko osoby korzystającej.
3. Każdy uczeń pracuje w ciągu roku szkolnego (semestru) przy tym samym stanowisku i może je zmienić tylko na wyraźne polecenie nauczyciela.
4. Przed przystąpieniem do pracy na komputerze należy wpisać datę, imię i nazwisko, klasę i godzinę rozpoczęcia zajęć do zeszytu dokumentującego pracę przy danym stanowisku.
5. Włączenie komputera lub logowanie do sieci może nastąpić tylko za zezwoleniem nauczyciela prowadzącego zajęcia.
6. Wyłączenie komputera może nastąpić po wykonaniu wszystkich niezbędnych operacji i w obecności nauczyciela. Fakt ten powinien zostać odnotowany w zeszycie.
7. Wszystkie kłopoty z systemem powinny zostać zgłoszone osobie prowadzącej zajęcia.
8. Restart komputera jest ostatecznym sposobem uregulowania pracy systemu i może zostać wykonany tylko za pozwoleniem nauczyciela.
9. Wszystkie pliki będące wynikiem pracy na komputerze powinny zostać zapisane w folderze, którego nazwa jest nazwiskiem i pierwszą literą imienia ucznia i znajduje się c:\użytkownicy\klasa\? ?. Wszystkie pliki wynikowe znajdujące się poza tym katalogiem będą usuwane.
10. Zabrania się w czasie zajęć logowania kilku uczniów jako ten sam użytkownik do sieci.
11. Zabrania się korzystać z własnych dyskietek. Jeśli zachodzi konieczność użycia własnej dyskietki, można jej użyć tylko pod nadzorem prowadzącego zajęcia i po sprawdzeniu programem antywirusowym.
12. Zabrania się wycinać pliki z programów narzędziowych i sieciowych (WINDOWS, DOS, NC Novell i innych). W komputerach zainstalowano z poziomu BIOS-a program śledzący ruchy użytkowników. Osoby celowo przyczyniające się do niesprawności sprzętu będą odpowiednio karane.
13. Zabrania się bez zgody prowadzącego zajęcia zmieniania ustawień systemowych oraz zawartości plików AUTOEXEC.BAT i CONFIG.SYS.
14. Zabrania się bez zgody prowadzącego zajęcia instalowania gier i innych programów.
15. Zabrania się przeglądania i modyfikowania cudzych plików i niszczenia cudzej pracy. Takie "modyfikacje" będą surowo karane.
16. Zabrania się manipulowania przy tablicy bezpieczników i regulowania klimatyzatorów.
17. W pracowni zabrania się spożywania posiłków, picia napojów, żucia gumy.
18. Na zajęcia w pracowni uczeń przychodzi tylko z zeszytem i długopisem, plecak lub teczkę powinien zostawić szatni.
19. Grupa uczniów przebywająca w pracowni odpowiada finansowo za jej stan. Wszystkie zniszczenia sali lub sprzętu dokonane przez osoby przebywające na zajęciach będą podlegały karom finansowym lub rzeczowym. Np.

- przyklejenie gumy	20 zł
- zniszczenie podkładki pod mysz	zakup nowej podkładki
- zniszczenie blatu stolika	50 zł lub pokrycie kosztów wykonania nowego blatu
- złamanie podnóżka	zakup nowego podnóżka
- pokopanie lub porysowanie ścian	50 zł
- uszkodzenie klimatyzatorów	pokrycie kosztów naprawy
- uszkodzenie systemu operacyjnego	odpracowanie 5 godzin przy sprzątaniu terenu wokół szkoły.
- uszkodzenie komputera lub monitora	pokrycie kosztów naprawy

Jeżeli nie zostanie ustalona osoba, która zniszczyła sprzęt znajdujący się w pracowni koszty pokrywa cała grupa.

Obowiązki dyżurnego Pracowni Komputerowej
Osoba pełniąca dyżur w pracowni odpowiada za określenie stanu pracowni przed rozpoczęciem i po zakończeniu zajęć.

1. Przed rozpoczęciem zajęć dyżurny odbierający określa stan sali tzn.
- stan stolików (sprawdza czy blaty zostały porysowane, czy zostały do nich przyklejone gumy, czy dokonano innych uszkodzeń),
- stan krzeseł (sprawdza czy została uszkodzona tapicerka oraz czy krzesła zostały oklejone gumą do żucia),
- stan podkładek pod mysz,
- stan ścian (sprawdza czy ściany pod stolikami są pokopane i czy ściany mają inne uszkodzenia),
- stan komputerów i instalacji (sprawdza stan zewnętrzny komputerów, monitorów, myszy i instalacji).

2. Fakt przyjęcia sali dyżurny potwierdza wpisem do zeszytu dyżurów. Jeżeli zauważył uszkodzenia wpisuje informację o nich do zeszytu, informuje nauczyciela prowadzącego zajęcia i dyżurnego grupy, która opuściła salę.

3. W trakcie zajęć dyżurny sprawdza poprawność wpisów w zeszytach dokumentujących pracę przy danym stanowisku.

4. Po zakończeniu zajęć dyżurny ponownie sprawdza stan pracowni i zdaje ją nauczycielowi lub dyżurnemu odbierającemu pracownię. Fakt ten musi zostać odnotowany w zeszycie dyżurów.

5. Dyżurny nie wypełniający swoich obowiązków może pokrywać koszty uszkodzeń indywidualnie.

Opracowanie: Dorota Rojewska

---