Przedsiębiorstwo- definicja, istota i formy.

Przedsiębiorca to człowiek aktywny i ekspansywny, który tworzy przedsiębiorstwo lub obejmuje nad nim kontrolę, która dostrzega sprzyjające interesom okazje i wykorzystuje je, oraz jest siłą motoryczną zmian i postępu gospodarczego. Wstępnym warunkiem stania się przedsiębiorcą jest umiejętność pozyskania - niekoniecznie posiadania - niezbędnych do uruchomienia przedsięwzięcia zasobów.

Przedsiębiorczość to dążność (zdolność) do pomnażania kapitału w drodze podejmowania i rozwiązywania w sposób twórczy i nowatorski nowych problemów, materializująca się w postaci innowacji, umiejętności wykorzystania pojawiających się szans i okazji, unikania zagrożeń oraz elastycznego przystosowania się do zmieniających się warunków.

Zakład występuje w większych przedsiębiorstwach, w których istnieje potrzeba wydzielenia

samodzielnych jednostek organizacyjnych i ekonomicznych. Gdy w skład przedsiębiorstwa wchodzą więcej niż dwa zakłady produkcyjne,

wtedy mamy do czynienia z przedsiębiorstwem wielozakładowym. Zakład nie posiada samodzielności.

Firma zaś, to nazwa przedsiębiorstwa

posiadającego samodzielność finansową, nazwę, właściciela prowadzącego działalność zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Definicje przedsiębiorstwa:

1.Przedsiębiorstwo - zespół jednostek gospodarujących, których podstawową funkcja gospodarczą jest produkcja dóbr i usług, wymienianych zazwyczaj na rynku, tzn. przeznaczonych do sprzedaży. Przedsiębiorstwo łączy czynniki produkcji w celu uzyskania produktu, który rozejdzie się na rynku. Przedsiębiorstwo dokonuje technicznego i ekonomicznego połączenia czynników produkcji, które dostarczane mu są z zewnątrz przez inne podmioty gospodarujące.

2.Przedsiębiorstwo rozumiane jest jako jednostka gospodarcza mająca osobowość prawną, wyodrębnioną pod względem ekonomicznym, organizacyjnymi i terytorialnym, nastawiona na osiąganie zysku ze swej działalności produkcyjnej i/lub usługowej oraz dysponująca określonym majątkiem. Przedsiębiorstwo jest podmiotem gospodarczym produkującym i (lub) sprzedającym - na rachunek i ryzyko właściciela - dobra i (lub) usługi, którego wyłącznym lub jednym z wielu celów jest osiąganie zysków.

3.Przedsiębiorstwo jest jednostką gospodarczą wyodrębnioną pod względem

• ekonomicznym - przedsiębiorstwo samodzielnie podejmuje działalność ekonomiczną , pracuje na własny rachunek i własne ryzyko, wydatki pokrywa z własnej działalności, a nadwyżkę ekonomiczną zagospodarowuje we własnym zakresie,

• techniczno - organizacyjnym - przedsiębiorstwo posiada w użytkowaniu lub ma własność określone środki produkcji. Z drugiej strony przedsiębiorstwo jest jednostką organizacyjną całego systemu gospodarczego. Posiada swoją strukturę wewnętrzną (działy, wydziały,

zakłady i inne komórki organizacyjne),

• prawnym - przedsiębiorstwo samo nawiązuje stosunki prawne (np. podpisuje umowy z innymi podmiotami gospodarczymi) oraz ponosi

odpowiedzialność prawną za swoją działalność,

• terytorialnym - przedsiębiorstwo zlokalizowane jest na określonym terytorium.

4. Przedsiębiorstwo art 55 z indeksem pierwszym KC - jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej.

Obejmuje ono w szczególności:

oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);

własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;

prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości;

wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;

koncesje, licencje i zezwolenia;

patenty i inne prawa własności przemysłowej;

majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;

tajemnice przedsiębiorstwa;

księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Cele przedsiębiorstwa: cel jest to pewien pożądany przyszły stan rzeczy, ukierunkowujący działania i wyznaczający ich strukturę.

W każdym ustroju przedsiębiorstwo musi realizować cele społeczne tzn. wytwarzać dobra i usługi zaspokajające ich potrzeby. Oprócz celów społecznych przedsiębiorstwo ma cele własne:

• rozwój przedsiębiorstwa

• maksymalizacja zysków,

• umocnienie pozycji przedsiębiorstwa na rynku,

• maksymalizacja dochodów pracowników,

• rozszerzenie sfery wpływów.

Różne podziały celów

1.Rodzaje celów

-ekonomiczne : długoterminowy i krótkoterminowy zysk, poprawa rentowności i pozycji na rynku,

-techniczno-produkcyjne : maksymalizacja produkcji, poprawa jakości, reprodukcja zasobów kapitałowych

-społeczne : cele ogólnospołeczne i cele załogi

-regionalne i ekonomiczne : rozwój infrastruktury komunalnej i regionalnej, aktywizacja regionu, ochrona i odnowa środowiska.

2.

Cele wewnętrzne:

-rozwój przedsiębiorstwa

-zysk

-obrót

-płynność przedsiębiorstwa

-wejście na rynek (nowe przedsiębiorstwo)

Cele zewnętrzne:

-miejsce samorealizacji

-miejsce akceptacji społecznej

-bezpieczeństwo miejsca pracy

3.

Strategiczne (długofalowe)

-Rozwój, zysk, przetrwanie, wyznaczane na długi okres czasowy, realizują je najwyższe szczeble menedżerskie.

Taktyczne ( realizowane są w okresie od roku do 3 lat)

-Realizują je menedżerowie średniego szczebla

Operacyjne (realizowane są na bieżąco do roku)

-Bardzo krótkie, dotyczą najniższego szczebla

Czynniki otoczenia oddziałujące na przedsiębiorstwo

WARUNKI POLITYCZNE: regulacje prawne, działania rządu, orzecznictwo, traktaty handlowe, członkostwo w organizacjach międzynarodowych.	WARUNKI EKONOMICZNE: regulacje ekonomiczne, sytuacja gospodarcza, zjawiska ekonomiczne: (inflacja, stopa wzrostu, stopa i struktura inwestycji, handel zagraniczny), system podatkowy, system celny.	SUROWCE I ENERGIA: dostęp do źródeł, nowe zasoby i źródła, nowe zastosowania, ruchy cen i kosztów.
RYNEK: natężenie konkurencji, odbiorcy produktów, użytkownicy produktów i usług, sprzedaż, pozycja na rynku, ceny, tendencje.		AKTYWA SPOŁECZNE: poziom edukacji, etyka i etos pracy, postawy, kwalifikacje zawodowe, umiejętności pracy, rynek pracy (podaż siły roboczej, bezrobocie).
TECHNIKA: odkrycia, wynalazki, innowacje, wiedza, skomercjalizowane innowacje, nowe technologie, inżynieria materiałowa, proekologia.	KAPITAŁ: źródła akumulacji, rynek kapitału (pożyczkowy), gospodarka funduszami, inwestycje, papiery wartościowe, giełda.	KULTURA: system wartości, ogólny poziom wykształcenia, wzorce zachowań, etyka zawodowa, kultura organizacyjna

Formy przedsiębiorstwa.

We współczesnej gospodarce produkcję dóbr i usług prowadzą przedsiębiorstwa zróżnicowane pod względem:

• rozmiarów - jako miarę wielkości przyjmuje się najczęściej liczbę zatrudnionych pracowników, wartość produkcji sprzedanej lub wartość

zaangażowanego kapitału,

zatrudnionych pracowników, wartość produkcji sprzedanej lub wartość

zaangażowanego kapitału,

1 mikroprzedsiębiorstwo:

- zatrudnia mniej niż 10 pracowników

- jego roczny obrót nie przekracza 2mln euro lub całkowity bilans roczny nie przekracza 2 mln euro

2 małe przedsiębiorstwo:

- zatrudnia mniej niż 50 pracowników

- jego roczny obrót nie przekracza 10mln euro lub całkowity bilans roczny nie przekracza 10 mln euro

3 średnie przedsiębiorstwo

zatrudnia mniej niż 250 pracowników

jego roczny obrót nie przekracza 50mln euro lub całkowity bilans roczny nie przekracza 43 mln euro

(nowa ustawa z dnia 1.01.2005 zastąpiła ustawę Prawo działalności gospodarczej
z dnia 19 listopada 1999 r.)

• form własności:

- sektor publiczny - przedsiębiorstwa państwowe, przedsiębiorstwa użyteczności publicznej

- sektor prywatny - spółdzielnie, jednostki prywatne krajowe, jednostki z udziałem kapitału zagranicznego

V. Sektor publiczny.

W ramach sektora publicznego występują przedsiębiorstwa państwowe.

1. Przedsiębiorstwo państwowe.

Przedsiębiorstwo państwowe - jest wyodrębnioną organizacyjnie, ekonomicznie i prawnie jednostką gospodarczą utworzoną przez upoważniony do tego organ administracji państwowej. Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym, samofinansującym się podmiotem gospodarczym, posiadającym osobowość prawną.

Samorządny, samodzielny, samofinansujący się podmiot gosp. Posiadający osobowość prawną. Organ założycielski to naczelne terenowe lub centralne organy administracji rządowej. Utworzenie go następuje w wyniku wydania aktu administracyjnego jakim akt o utworzeniu przedsiębiorstwa. Strukturę przedsiębiorstwa i zasady działania reguluje status + uchwalony przez pracowników na zebraniu ogólnym na wniosek dyrektora. Przedsiębiorstwo gospodaruje wydzieloną częścią mienia narodowego.

2. Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej.

Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej - stanowią trzon własności komunalnej. Są to na przykład przekazane, jako mienie komunalne, gminom i związkom gmin jednostki komunikacji lokalnej, zaopatrzenia w energię cieplną, jednostki świadczące usługi kulturalne i inne jednostki komunalne.

Działa na podstawie prawa o samorządzie terytorialnym. Organem założycielskim jest gmina. Ma na celu zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności. Są to np. usługi komunalne miejskiej, zaopatrzenie ludzi w energię itp.

VI. Sektor prywatny.

W ramach sektora prywatnego występują spółdzielnie, jednostki prywatne krajowe, jednostki z udziałem kapitału zagranicznego.

1. Spółdzielnia.

Spółdzielnia - jest dobrowolnym i samorządnym zrzeszeniem, o nieograniczonej liczbie członków i zmiennym funduszu udziałowy. Prowadzi działalność gospodarczą kierując się potrzebami zrzeszonych członków oraz założeniami rozwoju społeczno-gospodarczego kraju.

Spółdzielnia prowadzi swoją działalność samorządnie. Jednakże organy władzy samorządowej i organy administracji państwowej mogą wydawać wiążące spółdzielnie przepisy prawne.

Członkowie wnoszą udziały w zazwyczaj formie pieniężnej zazwyczaj. Organami spółdzielni są walne zgromadzenie członków, rada nadzorcza zarząd spółdzielni.

2. Jednostki prywatne krajowe.

Jednostki prywatne krajowe - w każdej gospodarce rynkowej znaczną rolę odgrywają przedsiębiorstwa rodzinne. Istotą tego przedsiębiorstwa jest osoba założyciela firmy, zaangażowanie kapitału rodzinnego oraz udział członków rodziny w działalności przedsiębiorstwa. Do jednostek prywatnych krajowych zaliczamy spółki.

A. Spółki.

Spółka - jest to krąg wspólników, którzy łączą swój prywatny kapitał we wspólnym przedsięwzięciu mającym na ogół przynieść satysfakcjonujący dochód.

• struktur organizacyjnych:

PRZEDSIĘBIORSTWA

JEDNOZAKŁADOWE WIELOZAKŁADOWE

KONCERN KONGLOMERAT

- wielozakładowe, zintegrowane poziomo, w których podstawowe zakłady zajmują się tym samym rodzajem działalności,

- wielozakładowe zintegrowane pionowo, w których podstawowe zakłady zajmują się realizacją jednej z faz cyklu produkcyjnego od surowca do wyrobu gotowego,

- koncern skupia przedsiębiorstwa o odrębnej osobowości prawnej, należy do jednego właściciela, powstaje na skutek koncentracji kapitału, a następstwem może być ograniczenie konkurencji.

- konglomeraty, w których poszczególne zakłady wytwarzają produkty, nie mające ze sobą żadnego związku technologicznego.

• sposobu zarządzania - przedsiębiorstwa:

1. autokratyczne,

2. samorządowe,

3. menedżerskie,

4. samorządowo-menedżerskie.

Finansowanie działalności przedsiębiorstwa. Źródła wewnętrzne i zewnętrzne. Fundusze własne i obce.

Każde przedsiębiorstwo posiada wiele źródeł finansowania i rozszerzania działalności. Można je podzielić na wewnętrzne i zewnętrzne. Źródła finansowania przedsiębiorstwa są zależne od jego prawno - ekonomicznej formy. Przedstawimy je na przykładzie spółki akcyjnej, gdyż tu występują w zasadzie wszystkie możliwe źródła.

• Określenie „ finansowanie wewnętrzne” podkreśla fakt, że środki zaliczane do tego źródła pochodzą z działalności gospodarczej samego przedsiębiorstwa.. Z tytułu finansowania wewnętrznego przedsiębiorstwo nie ponosi żadnych zobowiązań wobec osób trzecich. Najważniejszym wewnętrznym źródłem finansowania jest nie rozdzielona część zysku. Przedsiębiorstwo może być finansowane ze zwiększonego kapitału zakładowego. Ponadto przedsiębiorstwo może być finansowane ze źródeł służących do finansowania bieżącego tj. z dochodów ze sprzedaży dóbr i usług, które przedsiębiorstwo wytwarza. Kolejnym źródłem jest sprzedaż części majątku w sytuacji, gdy :

• przedsiębiorstwo sprzedaje część majątku w imię rozwoju

• przedsiębiorstwo dokonuje restrukturyzacji, czyli zmienia profil

• przedsiębiorstwo jest zmuszone do sprzedaży majątku, gdy jego płynność jest zagrożona.

• W przypadku spółki akcyjnej źródłami finansowania zewnętrznego są finanse pochodzące ze sprzedaży akcji i obligacji oraz kredytów zaciągniętych w bankach lub innych instytucjach finansowych. Może być również finansowane za pomocą leasingu, subwencji, dotacji oraz transferów.

Źródła finansowania działalności przedsiębiorstwa.

ORGANIZACJA

SŁUŻĄCA

OTOCZENIU

Leasing

Akcje

Obligacje

Kredyty

Subwencje

Sprzedaż towarów

Sprzedaż składników majątkowych

Samofinan- sowanie

Kapitał własny

Kapitał obcy

Finansowanie wewnętrzne

Finansowanie zewnętrzne

FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW

---