Finanse przedsiębiorstw

Wykład:

dr D. Hałaburda

I POJECIE FINANSÓW PRZEDSIĘBIORSTWA

Finansami przedsiębiorstwa -nazywamy całość działań związanych z pozyskiwaniem środków pieniężnych i wykorzystaniem ich w dotychczas prowadzonej działalności.

Finanse funkcjonują w systemie finansowym państwa, w związku z tym są powiązane z poszczególnymi elementami tego systemu.

Człony systemu finansów państwa i ich powiązanie z finansami przedsiębiorstw:

1. Finanse publiczne:

1. sfera przepływy środków pieniężnych od przedsiębiorstwa do budżetów formie podatków VAT, akcyza, podatki dochodowe,

2. sfera oddziaływania finansów publicznych na tworzenie lub zmianę warunków działania przedsiębiorstw.

Jest to działanie za pośrednictwem polityki fiskalnej i monetarnej. Zaliczamy tu: system podatkowy, jego zmiany, system celny, stawki ubezpieczeń społecznych.

Ważne aby system był stabilny, gdy jest niestabilny przedsiębiorstwa muszą podejmować decyzje w warunkach niepewności.

2. Powiązania finansów z rynkiem finansowym odbywają się za pośrednictwem instytucji, domy maklerskie, banki, fundusze powiernicze.

Głównym zadaniem (celem) jest pozyskiwanie kapitałów, kredytów, pożyczek, korzystne lokowanie wolnych środków finansowych i przeprowadzanie transakcji finansowych za pośrednictwem tych instytucji. Przepływy te mają charakter dwustronny.

Środki pieniężne przedsiębiorstwo uzyskuje głównie:

• ze sprzedaży produktów, towarów, usług, kredytów,

• usługi finansowe ( prowizje ), lokaty, spłaty kredytów.

3. Powiązania finansowe przedsiębiorstwa z rynkiem ubezpieczeniowym:

• ubezpieczeń majątkowych - obejmują one pojedyncze przedmioty (środki trwałe, wyposażenie przeds. umowy kredytowe, ubezpieczenia pojazdów) lub cały majątek,

• ubezpieczenia osobowe - zabezpieczają interesy ubezpieczonych w razie zajścia określonych zdarzeń (utrata zdrowia, zdolności do pracy, ubezpieczenia pracowników w III filarze) przedsiębiorstwa płacą składki, firmy ubezpieczeniowe płaca odszkodowania.

POJĘCIE GOSPODARKI FINANSAMI mechanizm ciągłego odpowiednio zorganizowanego procesu gromadzenia przychodów oraz dokonywanie wydatków.

POJĘCIE SYSTEMU FINANSOWEGO obejmuje wszystkie formy działania w obrębie zjawisk pieniężnych. Jest to pojęcie szersze od finansów przedsiębiorstwa. Dotyczy działań operacji pieniężnych z przygotowaniem operacji pieniężnych i ich faktyczną realizację, z ewidencją operacji pieniężnych, analizy ich przebiegu, ich prognozowaniem, i planowaniem operacji pieniężnych.

Zawiera się w nim:

1. cała gospodarka finansowa,

2. zasady bilansowania,

3. zasady rachunkowości.

Zależy od różnych czynników: między innymi od wielkości przedsiębiorstwa oraz rodzaju prowadzonej działalności.

W celu skonstruowania odpowiedniego systemu finansowego należy ustalić:

1. źródła pozyskiwania oraz sposoby wykorzystania kapitałów,

2. optymalną strukturę kapitału,

3. poziom płatności,

4. pożądaną stopę zwrotu kapitału,

5. wartość nakładów inwestycyjnych.

Należy tak planować działania operacyjne w wymiarze finansowym, aby można było porównać zaplanowane koszty z kosztami faktycznie poniesionymi.

ZARZĄDZANIE FINANSAMI proces decyzyjny podporządkowany głównie realizacji celu głównego przedsiębiorstwa, opierający się na wykorzystaniu różnego rodzaju instrumentów, technik, kryteriów i reguł do sterowania przebiegiem zjawisk związanych z gromadzeniem i wydatkowaniem zasobów pieniężnych postawionych do dyspozycji przedsiębiorstwa w sposób umożliwiający zagospodarowanie tych zasobów jak najbardziej racjonalnie.

Przedsiębiorstwa działając w tych samych warunkach ekonomicznych i przy tych samych zasobach gospodarczych mogą uzyskiwać różne wyniki. Wszystko zależy od zarządzania, celów przedsiębiorstwa i wyborów.

Można :

• pozyskiwać kapitały z różnych źródeł,

• posiadane środki finansowe można różnie wykorzystać i inwestować i osiągać przy tym lepsze lub gorsze wyniki finansowe (ekonomiczne).

Zależy to od sposobu zarządzania finansami.

Przedsiębiorstwo powinno tak zarządzać, aby uzyskiwać jak najlepsze wyniki.

Decyzje podejmowane w procesie zarządzania przedsiębiorstwa można podzielić :

a) decyzje finansowe ( np. skąd pozyskujemy kapitały), b) decyzje inwestycyjne, c) decyzje operacyjne i dywidendowe.

Czyli jest to zarządzanie źródłami kapitału. Ma to odzwierciedlenie w strukturze pasywów oraz zarządzanie

sposobami jego wykorzystania, co ma odzwierciedlenie w strukturze aktywów.

Obszary zarządzania finansami:

• kształtowanie wielkości i struktury majątku przedsiębiorstwa ( określenie kierunków i form inwestowania w powiązaniu z realizowaną działalnością operacyjną),

• kształtowanie struktury kapitałowej (określanie sposobów pozyskania środków na finansowanie działalności operacyjnej i inwestycyjnej),

• kształtowanie relacji między strukturą majątkową i kapitałową w celu zachowania równowagi ekonomiczno-finansowej.

ZEWNĘTRZNE UWARUNKOWANIA DECYZJI FINANSOWYCH W PRZEDSIĘBIORSTWIE

Przedsiębiorstwo działa w określonym otoczeniu, gdzie występują różne zjawiska i procesy mające wpływ na działalność przedsiębiorstwa.

OTOCZENIE : bliższe - mikrootoczenie (1) dalsze - makrootoczenie (2)

Mikrootoczenie (1): wiąże się z tym, że przedsiębiorstwo działa na określonym terytorium.

Wchodzi w kontakty z:

• dostawcami, odbiorcami,

• konkuruje z innymi przedsiębiorstwami,

• korzysta z zasobów siły roboczej,

• korzysta z urządzeń infrastruktury techniczno-ekonomicznej,

• powiązanie jest z instytucjami finansowymi,

• powiązanie z organami org. rządowej i samorządowej (ZUS, US, UM),

• powiązania z placówkami badawczymi, gdy chodzi o działalność wymagającą wdrożenia innowacji, nowych rozwiązań technologicznych, czy specjalistycznych ekspertyz.

Na charakter rywalizacji między przedsiębiorcami w branży maja wpływ :

• możliwości kontroli cen,

• formy konkurencji niecelowej,

• tempo rozwoju branży,

• liczba i wielkość przedsiębiorstw w sektorze,

• podatność produktów na zróżnicowanie, łatwość wejścia i wyjścia z sektora.

Makrootoczenie (2) związane jest z :

• sytuacją gospodarczą kraju,

• oddziaływaniem państwa na procesy gospodarcze,

• systemem prawnym

• systemem politycznym,

• stosunkami gospodarki z zagranicą.

Przedsiębiorstwo powinno na bieżąco analizować zmiany w tych dziedzinach.

Główne uwarunkowania makroekonomiczne, które maja wpływ na decyzje finansowe, to :

• inflacja,

• koniunktura gospodarcza,

• polityka budżetowa państwa (rząd system podatkowy),

• polityka przemysłowa państwa (rząd- dotacje, ulgi, zwolnienia),

• sytuacja polityczna (NBP- stopy podatkowe).

INFLACJA

Jeśli jest niewielka to nie wpływa na działalność gospodarki. Przy większej przedsiębiorstwo powinno analizować rynek cen: surowców, materiałów, towarów, nośników energii, płac, wytwarzanych produktów w relacji do poziomu inflacji. Trzeba odpowiednio kształtować i kontrolować ceny produktów w relacji do poziomu inflacji.

CYKLICZNOŚĆ: Jest to cecha gospodarki. Istnieje depresja i ożywienie. Długość cyklu i ostrość wahań występują nieregularnie.

W czasie recesji trzeba :

1. utrzymywać płynność finansową,

2. kontrolować koszty,

3. dostosowywać produkt do popytu,

4. analizować wypłacalność odbiorców.

W czasie ożywienia :

1. umacniać pozycję rynkową i konkurencyjną przedsiębiorstwa,

2. podejmować trafne decyzje inwestycyjne i dotyczące pozyskiwania kapitału..

POLITYKA PIENIĘŻNA PAŃSTWA (realizowana jest za pośrednictwem NBP)

Główne znaczenie dla sytuacji finansowej przedsiębiorstwa ma zmienność stóp procentowych.

• od tego zależy oprocentowanie kredytów i lokat

• rentowność bonów i obligacji skarbowych oraz stopa redyskonta weksli

POLITYKA PRZEMYSŁOWA

Realizowana jest głównie przez system ulg i zwolnień związanych z realizacją określonych zadań inwestycyjnych. Są to zwolnienia przedmiotowe i podmiotowe w podatku dochodowym od osób fizycznych. Bądź związanych z określonym rodzajem działalności, zwolnienia przedmiotowe i podmiotowe w VAT.

OTOCZENIE POLITYCZNE ma charakter pośredni i wynika z tego, że:

1. występuje cykliczność władz, są wybory co 4 lata,

2. zmiany polityczne wpływają na zmianę priorytetów ekonomicznych i polityki ekonomiczne państwa,

3. różne ugrupowania mają różne programy i priorytety,

4. zmiany polityczne powodują, że zmienia się układ powiązań na rynku.

II SPRAWOZDANIA FINANSOWE JAKO ŹRÓDŁO INFORMACJI O PRZEDSIĘBIORSTWIE

KLASYFIKACJA użytkowników sprawozdań finansowych

Z punktu widzenia odbiorców sprawozdania finansowe dzielimy na:

1. zewnętrzne - regulowane aktami prawnymi, wykorzystywane zarówno przez sporządzającą je firmę a także odbiorców z otoczenia,

2. wewnętrzne - przeznaczone wyłącznie na potrzeby wewnętrzne sporządzającej je firmy do podejmowania decyzji krótko i długookresowych.

Cele sprawozdań finansowych - przedstawianie całościowego obrazu firmy o charakterze historycznym a także stworzenie podstaw do podejmowania decyzji o charakterze rozwojowym.

Odbiorcami informacji w sprawozdaniach finansowych mogą być:

1. właściciele przedsiębiorstwa, udziałowcy, akcjonariusze zainteresowani rentownością zainwestowanych kapitałów,

2. aktualni i przyszli inwestorzy w celu oceny ryzyka ponoszonego w związku z wniesieniem kapitału i szacowaniem spodziewanych korzyści,

3. pożyczkodawcy, którzy są zainteresowani możliwością odzyskania środków z odsetkami w określonym terminie,

4. dostawcy dla potwierdzenia pewności i bieżącej spłaty zobowiązań,

5. odbiorcy w celu oceny kontynuacji współpracy,

6. agendy rządowe dla określenia polityki podatkowej, alokacji zasobów, badań naukowych,

7. pracownicy przedsiębiorstwa, którzy oceniają możliwości funkcjonowania firmy na rynku i związane z tym dalsze zatrudnienie,

8. kierownictwo jednostki gospodarczej w celu oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyników działalności gospodarczej firmy, a następnie podejmowanie decyzji o charakterze przyszłościowym,

9. konkurenci - najczęściej interesują się informacjami o rozmiarach produkcji, stopniu wykorzystania mocy wytwórczych, pozycji rynkowej i zamierzeń dotyczących ekspansji rynkowej, strukturze kosztów, zyskowności produktów, zadłużeń i zobowiązań.

Sprawozdanie bilansowe jednostek podlegają co rocznemu badaniu. Obejmuje zestawienie zmian w kapitale własnym oraz rachunek przepływów pieniężnych.

Do rocznego sprawozdania finansowego dołącza się sprawozdanie z działalności jednostki jeżeli obowiązek jego sporządzania wynika z odrębnych przepisów.

Zgodnie z ar. 64, rozdział VII Ustawy o rachunkowości badaniu i ogłaszanie sprawozdań finansowych podlegają:

1. roczne skonsolidowane sprawozdania finansowe grup kapitałowych oraz sprawozdania finansowe kontynuujących działalność:

1. banków i zakładów ubezpieczeń,

2. spółek akcyjnych,

3. jednostek działających na podstawie przepisów o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych;

2. jednostek, które działają na podstawie przepisów o funduszach emerytalnych;

3. pozostałe jednostki, które w poprzedzającym roku obrotowym za który sporządzono sprawozdanie finansowe spełniły co najmniej 3 z następujących warunków:

• średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wynosiło co najmniej 50 osób,

• suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2,5 mln Euro,

• przychody netto ze sprzedaży za rok obrotowy wynosiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 mln Euro.

Jakie informacje można uzyskać przez sprawozdania finansowe:

Czy prowadzona działalność jest opłacalna?

Czy podmiot gospodarczy będzie w stanie ją kontynuować?

W jaki sposób przedsiębiorstwo generowało i wykorzystywało zasoby środków pieniężnych?

SPRAWOZDANIE FINANSOWE JEDNOSTKI GOSPODARCZEJ SKŁADA SIE Z (ZGODNIE Z USTAWA Z

DNIA 29 IX 1994 R. O RACHUNKOWOŚCI DZ.U. NR 113 POZ. 1186 Z 2000 R. ART. 45):

1. bilansu,

2. rachunku zysków i strat,

3. informacji dodatkowej; a także:

◙ sprawozdanie finansowe jednostek podlegające corocznemu badaniu ponadto obejmuje zestawienie zmian w kapitale własnym o rachunek przepływów pieniężnych a także sporządzanie sprawozdania z działalności jednostki, jeżeli obowiązek jego sporządzania wynika z ustawy lub odrębnych przepisów czy sprawozdania z działalności remitenta papierów wartościowych.

W rachunku zysku i strat oddzielnie ukazuje się przychody i koszty, zyski i straty oraz obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego za bieżący i poprzedni rok obrotowy.

Sprawozdanie finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych, tj.:

1. na dzień kończący rok obrotowy;

2. na dzień zakończenia działalności jednostki w tym również jej sprzedaży, zakończenia likwidacji i postępowania upadłościowego;

3. na dzień poprzedzający zmianę formy prawnej;

4. w jednostce przejmowanej na dzień przejęcia jednostki przez inną jednostkę;

5. na dzień poprzedzający dzień podziału lub połączenia jednostki jeżeli w wyniku połączenia powstaje nowa jednostka;

6. na dzień poprzedzający dzień postawienia jednostki w stan likwidacji lub upadłości;

7. na inny dzień bilansowy określony odrębnymi przepisami.

Charakterystyka podstawowych sprawozdań finansowych (funkcje).

Sprawozdania te pozwalają na :

1. ocenę rzeczywistego stanu analizowanych problemów gospodarczych,

2. dokonanie analiz porównawczych wewnątrz i międzyzakładowych,

3. ustalenie przyczyn wystąpienia korzystnej lub niekorzystnej realizacji założonych zadań gospodarczych oraz podjecie kroków zaradczych mających na celu zapobieganie w przyszłości zdarzeniom negatywnym oraz ugruntowanie zjawisk pożądanych.

BILANS: prezentuje wartościowe zestawienie majątku (aktywów) i źródeł jego finansowania (pasywów) określonego przedsiębiorstwa na dany moment bilansowy.

AKTYWA Kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści majątkowych.

Z punktu widzenia rodzaju i funkcji jakie spełniają aktywa w działalności przedsiębiorstwa, można je podzielić na:

1. aktywa trwałe (aktywa, które nie są zaliczane do aktywów obrotowych)

2. aktywa obrotowe

Art. 3 ustawy o rachunkowości:

Aktywa trwałe (1) - aktywa jednostki, które nie są zaliczane do aktywów obrotowych.

Aktywa obrotowe (2) -to te części aktywów jednostki, które w przypadku:

a) aktywów rzeczowych - są przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 m-cy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeśli trwa dłużej niż 12 m-cy;

b) aktywa finansowe - są płatne i wymagalne w ciągu 12 m-cy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia albo stanowią aktywa pieniężne;

c) należności krótkoterminowe - ogół należności z tyt. dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów nie zaliczane do aktywów finansowych a które stają się wymagalne w ciągu 12 m-cy od dnia bilansowego;

d) rozliczenia międzyokresowe - trwają nie dłużej niż 12 m-cy od dnia bilansowego.

PASYWA Odzwierciedlają pochodzenie aktywów oraz podstawy finansowej na które jest oparta działalność przedsiębiorstwa.

Pasywa dzielę się na:

1. kapitały własne (podstawowy)

2. zobowiązania i rezerwy na zobowiązania (długo i krótkoterminowe)

Zasady wyceny aktywów i pasywów:

1. środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych - według cen nabycia lub kosztów wytworzenia lub wartości przeszacowanej pomniejszonej o dokonane odpisy amortyzacyjne lub umorzenia,

2. środki trwałe w budowie - w wysokości ogółu kosztów pozostających w bezpośrednim związku z ich nabyciem lub wytworzeniem,

3. udziałów w innych jednostkach oraz inne inwestycje zaliczane do aktywów trwałych - w cenach nabycia pomniejszonej o odpisy spowodowane utratą ich wartości,

4. inwestycje krótkoterminowe - według ceny rynkowej lub ceny nabycia zależnie od tego, która z nich jest niższa, rzeczowych składników aktywów obrotowych - w cenach nabycia lub koszcie wytworzenia nie wyższych od cen ich sprzedaży netto na dzień bilansowy,

5. należności i udzielone pożyczki - w kwocie wymaganej zapłaty z zachowaniem ostrożności,

6. zobowiązania - w kwocie wymagane zapłaty,

7. rezerwy - w uzasadnionej wiarygodnie oszacowanej wartości,

8. kapitały własne - oraz pozostałe aktywa i pasywa w wartości nominalnej.

Rachunek zysków i strat to podstawowe sprawozdanie otrzymane z zestawienia przychodów kosztów, zysków i strat oraz obowiązkowych obciążeń wyniku finansowego. Dostarcza ono informacji o poziomie i źródłach wyniku finansowego oraz ułatwia jego analizę i prognozowanie.

Na ustalony wynik finansowy netto składają się (wyniki cząstkowe):

1. wynik na sprzedaży, który stanowi różnicę między sumą należnych przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów a kosztami uzyskaną tych przychodów,

2. wynik na działalności operacyjnej wynik ze sprzedaży powiększony o pozostałe przychody operacyjne i pomniejszony o pozostałe koszty operacyjne,

3. wynik finansowy brutto na działalności gospodarczej uwzględnia przychody z operacji finansowych i koszty operacji finansowych,

4. wynik finansowy brutto - to wynik brutto na działalności gospodarczej skorygowany o operacje nadzwyczajne,

5. wynik finansowy netto - powstaje po odliczeniu obowiązkowych obciążeń wyniku finansowego, takich jak podatek dochodowy od osób prawnych lub od osób fizycznych oraz pozostałych obowiązkowych obciążeń.

ZESTAWIENIE ZMIAN W KAPITALE WŁASNYM obejmuje informacje o zmianach poszczególnych składników kapitału własnego za bieżący i poprzedni rok obrotowy.

W rachunku przepływów pieniężnych należy w nim uwzględnić wszystkie wpływy i wydatki z działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej jednostki z wyjątkiem wpływów i wydatków będących rezultatem zakupu lub sprzedaży środków pieniężnych, przy czym dla właściwego określenia przepływów pieniężnych……

• przez działalności operacyjną rozumie się podstawowy rodzaj działalności jednostki oraz inne rodzaje działalności niż zaliczane do działalności inwestycyjnej i finansowej,

• przez działalność inwestycyjną rozumie się nabywanie i zbywanie składników aktywów trwałych i krótkoterminowych aktywów finansowych oraz wszystkie z nimi związane pieniężne korzyści i koszty,

• przez działalność finansową rozumie się pozyskiwanie lub utrata źródeł finansowania (zmiany w rozmiarach i relacjach kapitału własnego i obcego w jednostce) oraz wszystkie z nimi związane pieniężne koszty i korzyści.

Sprawozdanie dostarcza informacji:

1. jakimi środkami pieniężnymi i z jakich źródeł pochodzącymi dysponowała jednostka w danym przedziale czasu ?

2. jak te środki zostały wykorzystane?

I OCENA PRZEDSIĘBIORSTWA

Podział analiz ekonomicznych

1. w zależności od przeznaczenia:

ZEWNĘTRZNE - zwane sprawozdaniem rocznym, prezentuje całe przedsiębiorstwo, jego wielkość, cele, politykę oraz osoby nim kierujące. Opracowanie sprawozdania rocznego ograniczone jest ono ramami prawnymi.

WEWNĘTRZNE - uwzględnia potrzeby decyzyjne kierownictwa i innych szczebli zarządzania.

2. ze względu na czas:

ANALIZA RETROSPEKTYWNA - zawiera ocenę wyników działań podejmowanych w przeszłości.

ANALIZA BIEŻĄCA (operatywna) - ma na celu bieżącą ocenę przebiegu podjętych działań i sygnalizowanie zainteresowanym komórkom o negatywnych skutkach zdarzeń gospodarczych prawidłowy skutek tok dalszej działalności.

ANALIZA PROSPEKTYWNA - dot. przyszłości, służy wytyczaniu celów i określa środki ich realizacji.

PODSTAWY PORÓWNAŃ I ICH WYKORZYSTYWANIE

W zależności od tego czy analiza obejmuje wielkości pochodzące tylko z badanego przedsiębiorstwa czy innych przedsiębiorstw, wyróżniamy:

1. porównania wewnętrzne (wewnątrzzakładowe) - analizowane wielkości porównuje się z wielkościami postulowanymi oraz z wielkościami z roku poprzedniego, bądź lat poprzednich.

2. porównania zewnętrzne (międzyzakładowe) - porównanie pomiędzy przedsiębiorstwami . Ważne jest tu uwzględnianie tego samego okresu. Przeważnie są w układzie branżowym, tej samej wielkości.

W porównaniach tych ważne jest uwzględnianie takiego samego okresu czasu. Porównania te prowadzi się najczęściej w układzie branżowym i porównujemy od 3 do 5 lat.

Wstępna analiza bilansu przedsiębiorstwa obejmuje badanie:

1. ANALIZA PIONOWA:

• struktury majątkowej przedsiębiorstwa ( aktywa ) na podstawie wskaźników struktury aktywów,

• struktury kapitałowej ( pasywa ) poprzez ustalenie struktury pasywów.

2. ANALIZA POZIOMA:

• struktury kapitałowo-majątkowej, poprzez ustalenie relacji między strukturą majątku i struktura kapitału.

Analiza ta może by przeprowadzana w ujęciu:

a) statycznym - dot. badania struktury majątku przedsiębiorstwa i źródeł jego finansowania w wybranym momencie (np. na koniec roku)

b) dynamicznym - pozwala określić kierunki zmiany struktury oraz dynamikę poszczególnych elementów aktywów i pasywów poprzez porównanie danych z kilku kolejnych lat.

BADANIE STRUKTURY MAJĄTKU:

Struktura majątkowa informuje o sposobie zaangażowania kapitału przedsiębiorstwa:

1. Udział trwałych składników majątku w aktywach ogółem (aktywa trwałe/aktywa ogółem) * 100 %

2. Udział rzeczowych składników majątku w aktywach ogółem (rzeczowe aktywa trwałe/aktywa ogółem) * 100 %

3. Udział niematerialnych składników majątku w aktywach ogółem (wartości niematerialne i prawne/aktywa ogółem) * 100 %

4. Udział aktywów obrotowych w aktywach ogółem (aktywa obrotowe/aktywa ogółem) * 100 %

5. Udział zapasów w aktywach ogółem (zapasy ogółem/aktywa ogółem) * 100 %

6. Udział należności w aktywach ogółem (należności/aktywa ogółem) * 100 %

7. Udział środków pieniężnych w aktywach ogółem (środki pieniężne/aktywa ogółem) * 100 %

8. Udział inwestycji krótkoterminowych w aktywach ogółem (inwestycje krótkoterminowe/aktywa ogółem) * 100 %

Najistotniejsze są wskaźniki wyposażenia przedsiębiorstwa w trwałe i obrotowe składniki majątku.

BADANIE STRUKTURY KAPITAŁOWEJ:

1. Wyposażenie przedsiębiorstwa w kapitał własny (kapitał własny/pasywa ogółem)

2. Obciążenie przedsiębiorstwa zobowiązaniami długotrwałymi (zobowiązania długoterminowe/pasywa ogółem)

3. Wyposażenie przedsiębiorstwa w kapitał stały (kapitał stały/pasywa ogółem)

4. Obciążenie przedsiębiorstwa kredytem krótkoterminowym (kredyt krótkoterminowy/pasywa ogółem)

5. Obciążenie przedsiębiorstwa zobowiązaniami bieżącymi (zobowiązania bieżące/pasywa ogółem)

Najistotniejsze są wskaźniki wyposażenia przedsiębiorstwa w kapitał własny oraz obciążenia zobowiązaniami długo i krótkoterminowymi.

Pionową strukturę kapitałów finansujących majątek przedsiębiorstwa można właściwie ustalić posługując się wskaźnikami wyposażenia przedsiębiorstwa w kapitał własny oraz wskaźnikami obciążenia zobowiązaniami długo i krótkoterminowymi. Pozostałe wymienione wskaźniki mają charakter uzupełniający.

BADANIE STRUKTURY KAPITAŁOWO - MAJĄTKOWEJ:

1. Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym = (kapitał własny/aktywa trwałe x 100%)

Jeżeli majątek trwały jest w pełni pokryty kapitałem własnym to wówczas zobowiązana jest tzw. złota reguła bilansowania. Zgodnie z nią trwałe składniki majątku powinny być finansowane z kapitału własnego.

2. Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym = (kapitał stały/aktywa trwałe x 100%)

Kapitał stały = kapitał własny + zobowiązania długoterminowe

Przy prawidłowo prowadzonej polityce finansowej przedsiębiorstw kwota kapitałów stałych powinna przekraczać wartość aktywów trwałych o bardzo niskim stopniu płynności finansowej, zapewniając też pewne pokrycie tymi kapitałami aktywów obrotowych.

3. Wskaźnik pokrycia kapitałami krótkoterminowymi majątku obrotowego =(kapitał krótkoterminowy/aktywa obrotowe x 100%)

Jeśli kapitał krótkoterminowy w pełni pokrywa aktywa obrotowe, wówczas zachowana jest złota reguła bilansowanie w stosunku do obrotowych składników majątku.

4. Kapitał obrotowy = kapitał stały - aktywa trwałe >0

Kapitał obrotowy ujemny może być w firmie handlowej, natomiast w usługowej = 0

5. Udział kapitału obrotowego w finansowaniu majątku ogółem = (kapitał obrotowy/aktywa ogółem x 100%)

6. Udział kapitału obrotowego w finansowaniu majątku obrotowego = (kapitał obrotowy/aktywa obrotowe x 100%)

WSTĘPNA ANALIZA RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT Obejmuje:

1. Ustalenie i ocenę zmian w wielkościach strumieni pieniężnych reprezentujących przychody ze sprzedaży, koszty i wynik finansowy w kolejnych latach badanego okresu.

2. Badanie relacji zachodzących pomiędzy poszczególnymi pozycjami w rachunku zysków i strat.

Wstępna analiza wyniku finansowego polega na ocenie jego struktury i dynamiki w różnych przekrojach działalności operacyjnej, finansowej i nadzwyczajnej, np.:

	2005	2006
Przychody netto ze sprzedaży Pozostałe przychody operacyjne Przychody finansowe	60% 25% 15%	70% 15% 15%
Przychody ogółem:	100%	100%

OGÓLNA OCENA RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT

Przeprowadzana jest w przekroju poszczególnych rodzajów działalności:

1. operacyjnej,

2. finansowej,

3. nadzwyczajnej.

Ustala się różnice między danymi obejmującymi okres sprawozdawczy i okres poprzedni w wielkościach absolutnych w postaci wskaźników dynamiki. Badanie dynamiki danych rachunku zysków i strat pozwana ustalić ogólne źródła osiągniętego wyniku finansowego przedsiębiorstwa. Wzrost lub spadek zysku netto wiąże się bowiem ze zmianami poszczególnych rodzajów wyniku finansowego oraz czynników na nie oddziaływujących.

ANALIZA SPRAWOZDANIA Z PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

Pozwala określić obszary działalności gospodarczej podmiotu, które miały wpływ na przyrost środków pieniężnych w analizowanym okresie.

Wstępna analiza sprawozdania z przepływów pieniężnych powinna przede wszystkim :

1. identyfikować podstawowe źródła środków pieniężnych i sposoby ich wykorzystania,

2. określić na tej podstawie ewentualne nieprawidłowości w gospodarce pieniężnej przedsiębiorstwa.

W sprawozdaniu z przepływów środków pieniężnych na potrzeby analizy strukturalnej powinien być wykazany

udział poszczególnych wpływów i wydatków we wpływach i wydatkach ogółem, np.:

Działalność	wpływy	wydatki
operacyjna inwestycyjna finansowa	(+) (+/-) (+/-)	- - -
Wpływy ogółem:	……	……

II. CELE ANALIZY WSKAŹNIKOWEJ SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH

Za pomocą wskaźników można charakteryzować syntetycznie różne aspekty ekonomiczne działalności przedsiębiorstwa. Standaryzacja zestawu wskaźników i ujednolicenie jej konstrukcji powoduje jej częste wykorzystywanie, gdyż umożliwia wszechstronne porównania, jest prosta i możliwa do powszechnego zastosowania. Poszczególne wskaźniki dotyczą określonego obszaru działalności. Mogą być źródłem informacji o szansach i zagrożeniach firmy.

Charakterystyka analizy wskaźnikowej:

1. charakteryzuje różne aspekty działalności gospodarczej przedsiębiorstwa i ułatwia osobie z zewnątrz ocenę kondycji finansowej,

2. celowo dobrany zestaw wskaźników umożliwia badanie trendów w ciągu co najmniej kilku lat,

3. stwarza szansę porównań z przeciętnymi wskaźnikami dla branży, grupy przedsiębiorców, konkurentów,

4. może wyjaśnić spadek zysku, potencjalne możliwości jego wzrostu.

Analiza wskaźników obejmuje następujące grupy wskaźników:

1. wskaźnik płynności finansowej

2. wskaźnik sprawności działania (wskaźniki aktywności)

3. wskaźniki struktury finansowej (zadłużenia)

4. wskaźniki rentowności (zyskowności)

5. wskaźniki wartości rynkowej firmy

Ad. a). WSKAŹNIKI PŁYNNOŚĆ FINANSOWEJ

Płynność finansowa to zdolność przedsiębiorstwa do bieżącego regulowania zobowiązań. Ocena płynności pozwala odpowiedzieć na pytanie: czy firma jest w stanie spłacić swe zobowiązania (wymagane w ciągu 1 roku) swymi bieżącymi aktywami, a więc takimi, które mogą być szybko zamienione na gotówkę.

1. Wskaźnik bieżącej płynności finansowej

Wskaźnik bieżącej płynności finansowej =

Aktywa bieżące = aktywa obrotowe - zobowiązania krótkoterminowe - krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Zobowiązania bieżące = zobowiązania krótkoterminowe - zobowiązania powyżej 12 m-cy + inne zobowiązania bieżące Ilustruje, ile razy aktywa bieżące pokrywają bieżące zobowiązania.

Stanowią je zobowiązania wobec dostawców, pracowników, budżetów, instytucji publicznoprawnych, kredyty krótkoterminowe, ujęte w bilansie jako zobowiązania krótkoterminowe. Zadawalający poziom wskaźnika płynności bieżącej mieści się w granicach 1,2- 2,0 co oznacza, że zachowanie równowagi finansowej firm wymaga aby wielkość aktywów bieżących była dwa razy większa niż kwota bieżących pasywów ,przy czym minimum bezpieczeństwa finansowego określa poziom wskaźnika równy 1,2. Niski wskaźnik jest zagrożeniem utraty płynności finansowej, a wiec zdolności do regulowania zobowiązań bieżących. Zbyt wysokie wskaźniki mogą świadczyć o nadmiernym gromadzeniu gotówki lub o wysokim stanie należności.

Nadmiernie wysoka lub nadmiernie niska wartość wskaźnika bieżącego powinna skłaniać kierownictwo do zbadania przyczyn takiego kształtowania się omawianej relacji.

2. Wskaźnik podwyższonej płynności tzn. wskaźnik szybki

Wyłączenie zapasów z aktywów bieżących wynika z faktu, że nie mogą one być odpowiednio szybko zamienione na gotówkę, poza tym część zapasów może być przestarzała i trudna do sprzedaży.

Wskaźnik ten pokazuje stopień pokrycia zobowiązań krótkoterminowych aktywami o dużym stopniu płynności.

Wskaźnik wynoszący 1,0 - jest satysfakcjonujący - pokazuje, że przedsiębiorstwo może szybko sprostać bieżącym zobowiązaniom. Przy dużej inflacji może być uzasadniony niższy poziom wskaźnika.

Różnica pomiędzy tymi wskaźnikami nie powinna być duża. Jeśli wskaźnik szybki jest niski, a bieżący wysoki to może to oznaczać, że firma utrzymuje zbyt wysoki poziom zapasów, w których zamrożony jest fundusz obrotowy. Wysoki wskaźnik szybki oznacz natomiast nieproduktywne gromadzenie środków pieniężnych na rachunkach bankowych oraz występowanie wysokiego stanu należności. Realnym zabezpieczeniem spłaty krótkoterminowych zobowiązań nie mogą być w jednakowym stopniu wszystkie aktywa obrotowe. Są nimi natomiast najbardziej płynne składniki tj. środki pieniężne, krótkoterminowe papiery wartościowe, krótkoterminowe należności.

3. Kapitał obrotowy a płynność finansowa

Istnieje potrzeba uzupełnienia badań płynności finansowej o analizę funduszu obrotowego. W tym celu oblicza się relację funduszu obrotowego do obrotu i mnoży się przez liczbę dni w roku (360).

Kapitał obrotowy = kapitał stały - aktywa trwałe

Kapitał stały = kapitał własny + zobowiązania długoterminowe

Wskaźnik ten określa liczbę dni obrotu, na jaką wystarcza kapitał obrotowy. Poziom kapitału obrotowego w dniach maleje przy zwiększeniu sprzedaży. Jeśli proporcjonalnie do obrotu nie zwiększy się kapitał obrotowy wówczas przy zwiększeniu obrotów wzrośnie niebezpieczeństwo utraty płynności finansowej przedsiębiorstwa.

4. Wskaźnik obrotu zapasami

Przedsiębiorstwa utrzymują zapasy głównie w celu zachowania rytmiczności produkcji i sprzedaży. Zapasy surowców i materiałów rozdzielają czas ich zakupu od czasu wykorzystania w procesie produkcji i umożliwiają natychmiastową ich dostawę na taśmy produkcyjne. Natomiast zapasy wyrobów gotowe - utrzymanie optymalnego poziomu zapasów w przedsiębiorstwie prowadzi do obniżki kosztów wytworzenia i aktywizacji sprzedaży wyrobów gotowych. Przedsiębiorstwa nie mogą zamrażać w zapasach zbytniej ilości kapitałów obrotowych, gdyż prowadzi to do zachwiania płynności finansowej.

Wskaźnik obrotu (rotacji) zapasów udziela odpowiedzi na pytanie, ile razy w ciągu badanego okresu nastąpi „odnowienie" stanu zapasów.

Jeśli firma zwiększa wskaźnik rotacji zapasów to oznacza, że zapasy wystarcza na coraz mniejszą liczbę dni sprzedaży. Taka sytuacja jest na ogół korzystna dla przedsiębiorstwa, ponieważ zmniejszają się koszty ich magazynowania oraz następuje uwolnienie kapitału obrotowego zaangażowanego w zapasach. Jednocześnie jednaki zwiększa się ryzyko, że w przypadku powstania jakiejkolwiek nieprzewidzianej sytuacji przedsiębiorstwo nie będzie w stanie zaspokoić potrzeb odbiorców. Może ono w ten sposób stracić klientów. Jeśli zaś ograniczenie zapasów dotyczy surowców i materiałów, to przy konieczności szybkiego zwiększenia produkcji może ono prowadzić do zachwiania rytmiczności produkcji.

5. Wskaźnik rotacji należności

Przedsiębiorstwa udzielają kredytu swoim klientom, aby udogodnić im zakup i ten sposób aktywizować sprzedaż. Do badania obrotu należnościami służy wskaźnik ich rotacji.

Wskaźnik ten określa ile razy w ciągu roku firma odtwarza stan swoich należności. Według standardów zachodnich wskaźnik ten powinien oscylować w przedziale 7,0 - 10,0. Jeśli wskaźnik ten jest mniejszy niż 7,0 to taka sytuacja może oznaczać, że w stosunku do ogólnie przyjętych norm przedsiębiorstwo zbyt długo kredytuje swoich klientów, co świadczy o tym, że środki pieniężne są zbyt długo zamrożone w należnościach.

Wskaźniki rotacji należności w przedsiębiorstwach powinny być porównywane z tego typu wskaźnikami w innych firmach tej samej branży oraz danymi średniobranżowymi, to może być podstawą do negatywnej opinii o kierownictwie firmy lub o jego służbach kontrolnych. Bardzo krótki okres ściągania należności, bywa rezultatem wyjątkowo surowej polityki finansowej przedsiębiorstwa, która może prowadzić do hamowania sprzedaży.

5. Wskaźnik zobowiązania w dniach

Informuje jaki jest średni czas regulowania zobowiązań w przedsiębiorstwie. Porównując wskaźnik z warunkami sprzedaży oferowanym odbiorcom możliwe jest określenie czy firma zdolna będzie do zapłacenia swoich zobowiązań kiedy nadejdzie termin ich płatności.

Ad. b). ANALIZA SPRAWNOŚCI DZIAŁANIA

Wskaźniki sprawności działania służą do pomiaru aktywności przedsiębiorstwa w zakresie wykorzystania zasobów majątkowych firmy.

Do tej grupy zalicza się:

1. wskaźniki aktywności gospodarczej oparte na kosztach wytwarzania,

2. wskaźniki rotacji majątku,

3. wskaźniki gospodarowania zasobami.

I WSKAŹNIKI AKTYWNOŚCI GOSPODAROWANIA OPARTE NA KOSZTACH

1. Wskaźnik operacyjności określany również jako wskaźnik poziomu kosztów.

Koszt własny sprzedaży = koszt sprzedanych produktów, towarów i materiałów + koszt sprzedaży + koszty ogólne zarządu

Wskaźnik ten obrazuje efektywność gospodarowania w firmie oraz zdolności jej kierowania do kosztów i obniżki kosztów. Zależy od rodzaju działalności przedsiębiorstwa. Najwięcej informacji uzyskuje się porównując poziom tego wskaźnika w kolejnych latach funkcjonowania firmy. Można go tez porównać z poziomem osiągniętym przez inne przedsiębiorstwa tej samej branży.

Wskaźnik operacyjności powinien mieścić się w granicach 50 - 90%. Jeżeli jego poziom jest wyższy niż 90% to przedsiębiorstwo może mieć trudności w uzyskiwaniu zwrotu poniesionych nakładów gospodarczych, jeżeli zaś jest niższy niż 50% to świadczy o wysokiej zyskowności danego rodzaju działalności przedsiębiorstwa.

2. Wskaźnik kontroli kosztów administracyjnych oblicza się jako relacje tych kosztów do sprzedaży netto.

koszty administracyjne = koszty sprzedaży + koszty ogólne zarządu

Wskaźnik ten informuje o udziale kosztów administracyjnych w wartości sprzedaży. Koszty te zawierają się zwykle w przedziale 10 - 15 % ogółu kosztów (oprócz branż wyjątkowych). Koszty administracyjne są na ogół kosztami stałymi i powinny pozostawać w degresywnej zależności od sprzedaży. Wzrost sprzedaży np. o 10% powinien dawać niewielki wzrost kosztów administracyjnych rzędu 1÷4%. Dokładnej odpowiedzi na pytanie, czy koszty administracyjne są racjonalne, można udzielić po wnikliwym przeanalizowaniu poszczególnych elementów tych kosztów.

3. Wskaźnik udziału zobowiązań bieżących w koszcie własnym sprzedaży określany poniższa relacja:

Informuje on, jaki udział mają zobowiązania bieżące w koszcie własnym sprzedaży. W ocenie kondycji finansowej firmy istotne jest nie tyle poziom tego wskaźnika co jego zmiany w czasie. Są one podstawą danych badań, zwłaszcza struktury zobowiązań z punktu widzenia wymagalności ich spłaty.

4. Wskaźnik pokrycia kosztów kapitałem obrotowym

Kapitał obrotowy = kapitał stały - aktywa trwałe

Wskaźnik ten pokazuje w jakim stopniu środki obrotowe przedsiębiorstwa po spłacie zobowiązań krótkoterminowych pokrywają koszty działalności przedsiębiorstwa.

5. Wskaźnik poziomu kosztów finansowych pokazuje relacje kosztów finansowych w odniesieniu do kapitału obrotowego

Pokazuje relację kosztów finansowych w odniesieniu do kapitału obcego. Jego wielkość zależy nie tylko od zadłużenia przedsiębiorstwa zobowiązaniami długoterminowymi, ale również od stopnia pokrycia zapotrzebowania na kapitał obrotowy kredytami krótkoterminowymi oraz od wysokości stopy procentowej kredytów i pożyczek.

II WSKAŹNIKI ROTACJI MAJĄTKI (wskaźniki aktywności)

Zwane są również wskaźnikami aktywności, informują o zdolności do generowania sprzedaży przez zasoby firmy. Wskaźniki te mogą dotyczyć majątku ogółem lub wybranych jego elementów. Zależy od nich :

1. Cykl inkasa należności w dniach ( okres płacenia należności w dniach)

Informuje jak długo przeciętnie firma oczekuje na wpływ środków pieniężnych ze sprzedaży produktów lub towarów. Określa ilość dni sprzedaży, za który nie uzyskano jeszcze należności. Informuje on zatem kierownictwo firmy, w jakim stopniu kredytuje ona swoich odbiorców i jak długo środki pieniężne są zamrożone w należnościach. W wielu przedsiębiorstwach niezrealizowane należności wynoszą ok. 2 m-ce. Kiedy płatności należności przekroczą ten kres pojawia się zagrożenie w postaci kumulowania należności, co grozi powstawaniu zatorów płatniczych.

Zbyt długi cykl należności w dniach może świadczyć o nieskutecznej polityce ściągania należności i może zwiększać przedsiębiorstwo do powstawania należności nieściągalnych. Wskaźnik obrotu należnościami w dniach zależy od rodzaju działalności przedsiębiorstwa. Wskaźnik ten powinien być porównywalny ze wskaźnikami branżowymi. Bardzo krótki okres ściągania należności może prowadzić do hamowania sprzedaży.

2. Zobowiązania w dniach

Informuje, jaki jest średni czas regulowania zobowiązań w przedsiębiorstwie. Porównując go z warunkami sprzedaży oferowanymi odbiorcom, możliwe jest określenie, czy firma zdolna będzie do zapłacenia zobowiązań, kiedy nadejdzie termin ich płatności. Porównujemy wskaźnik w czasie do wskaźników średniobranżowych.

3. Zapasy w dniach

Informuje, jak długo przeciętne zapasy oczekują na sprzedaż. Wskaźnik zapasów w dniach określa, co ile dni przedsiębiorstwo odnawia swoje zapasy dla zrealizowania określonej sprzedaży. Wysoki wskaźnik informuje o wolnym obrocie zapasami, niski zaś o obrocie szybkim.

4. Wskaźnik rotacji aktywów

Informuje, jak efektywnie aktywa generują sprzedaż. Określa, ile razy sprzedaż netto jest większa od aktywów posiadanych przez przedsiębiorstwo. Jego wielkość w dużym stopniu zależy od specyfiki branży. Będzie on więc niski w przemysłach o wysokiej kapitałochłonności, wysoki w przemysłach o dużym udziale pracy ludzkiej w procesach produkcyjnych i niskiej kapitałochłonności.

5. Wskaźnik rotacji aktywów trwałych ukazuje efektywność wykorzystania aktywów trwałych uczestniczących w tworzeniu wartości sprzedaży

Określa on, ile razy sprzedaż netto jest większa od aktywów trwałych zaangażowanych w działalności przedsiębiorstwa. W przemyśle amerykańskim średni wskaźnik rotacji środków trwałych wynosi 1,6. Wykorzystanie tego wskaźnika jest szczególnie istotne dla firm, w których środki trwałe stanowią ważny element majątku.

6. Wskaźnik rotacji majątku obrotowego

Wskaźnik ten określa więc szybkość obrotu aktywów czynnych przedsiębiorstwa. Zatem im jest on wyższy, tym lepsza jest sytuacja finansowa przedsiębiorstwa. Wskaźnik rotacji majątku obrotowego można porównać w czasie z danymi innych firm oraz średniobranżowymi. Porównanie jego poziomu w czasie pozwala ustalić tendencję zmian w zakresie gospodarowania majątkiem obrotowym. Wskaźnik ten nie powinien być zbyt niski, aby nie prowadził do zachwiania rytmiczności produkcji i sprzedaży. Przyczyną niskiego wskaźnika rotacji majątku obrotowego mogą być nadmierne zapasy materiałów lub wysoki stan należności.

6. Wskaźnik rotacji środków płynnych

Określa szybkość ile razy sprzedaż netto jest częstsza od tych środków płynnych.

III. WSKAŹNIKI GOSPODAROWANIA ZASOBAMI

Uzupełniają grupę wskaźników charakteryzujących aktywność przedsiębiorstwa w wykorzystywaniu zasobów stanowiących wskaźniki gospodarowania tymi zasobami, zwłaszcza potencjałem ludzkim i środkami trwałymi.

1. Wydajność pracy na 1 zatrudnionego

Informuje o gospodarowaniu potencjałem ludzkim w przedsiębiorstwie. Zależy on od wielu czynników np. rozwiązań organizacyjnych w przedsiębiorstwie, specyfiki branży, struktury asortymentowej produkcji, cen zbytu wyrobów. Powinno się go porównywać do innych wskaźników branżowych.

Ad. c). WSKAŹNIKI STOPNIA ZADŁUŻENIA PRZEDSIĘBIORSTWA

Analiza zadłużenia pozwala ocenić politykę finansową przedsiębiorstwa, stąd określana jest też analizą struktury finansowej.

Wskaźniki służące do oceny zadłużenia można ująć w dwie zasadnicze grupy:

1. wskaźniki obrazujące poziom zadłużenia przedsiębiorstwa,

2. wskaźniki informujące o zdolności przedsiębiorstwa do obsługi długu.

A. POZIOM ZADŁUŻENIA PRZEDSIĘBIORSTWA

Do oceny stopnia zadłużenia służą wskaźniki:

1. wskaźnik ogólnego zadłużenia

2. wskaźnik zadłużenia kapitału własnego

3. wskaźnik zadłużenia długoterminowego

4. wskaźnik zadłużenia środków trwałych.

1. Wskaźnik ogólnego zadłużenia

Obrazuje on strukturę finansowania majątku, określa udział zobowiązań, czyli kapitałów obcych w finansowaniu majątku przedsiębiorstwa. Zbyt wysoki wskaźnik świadczy o dużym ryzyku finansowym, informując równocześnie, że przedsiębiorstwo może utracić zdolność do zwrotu długów. Według standardów zachodnich w firmie, w której nie została zachowana równowaga pomiędzy kapitałem obcym a kapitałem własnym, wskaźnik ten powinien oscylować w przedziale 0,57-0,67.

Uzupełniającym wskaźnikiem oceny poziomu zadłużenia przedsiębiorstwa jest relacja zobowiązań ogółem do kapitału własnego.

2. Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego

Wskaźnik ten określa stopień zaangażowania kapitału obcego w stosunku do kapitału własnego, a więc także możliwości pokrycia zobowiązań kapitałami własnymi. Często instytucje finansowe nie udzielają kredytów firmom o wskaźniku przekraczającym racjonalny jego poziom. Wartością graniczną w małym biznesie USA jest proporcja 3:1.

Dla średnich i dużych firm relacja ta jest dużo ostrzejsza. Banki niechętnie udzielają kredytów instytucjom, gdy kapitał własny w stosunku do zamierzonego kredytu nie osiąga relacji 1:1.

3. Wskaźnik zadłużenia długoterminowego

Wskaźnik ten określany jako wskaźnik długu bądź wskaźnik ryzyka. Zobowiązania długoterminowe dotyczą długów spłacanych w okresie dłuższym niż 1 rok od daty sporządzenia bilansu. Mogą to być zobowiązania z tytułu wypuszczonych przez firmę obligacji, długoterminowy kredyt, inwestycje czy też długoterminowe pożyczki gwarantowane bądź hipoteczne. Zadowalający poziom tego wskaźnika jest miernikiem struktury kapitału 33/67, a więc wynosi 0,5. Wskaźnik wyższy od 1,0 świadczy, że zobowiązania długoterminowe są wyższe niż kapitał własny. Zatem racjonalny wskaźnik długu powinien mieścić się w przedziale 0,5 - 1,0. Firmy posiadające wyższą proporcję długoterminowych zobowiązań do kapitału własnego są uważane za poważnie zadłużone.

Kredyty długoterminowe najczęściej zabezpieczone są przez określony majątek trwały. W przypadku likwidacji przedsiębiorstwa kredyty znajdują zabezpieczenie w majątku przedsiębiorstwa. Stąd do oceny poziomu zadłużenia firmy można wykorzystać też wskaźnik pokrycia długu w aktywach trwałych, określany też wskaźnikiem zadłużenia środków trwałych.

4. Wskaźnik zadłużenia aktywów trwałych

Informuje on o stopniu zabezpieczenia zobowiązań długoterminowych przez rzeczowe składniki aktywów trwałych lub inaczej, ile razy wartość netto tych składników wystarczy na pokrycie długu kredytu (zobowiązań długoterminowych). Większość aktywów trwałych osiąga znacznie wyższą wartość w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej niż po jej zakończeniu. Wskaźnik ten posiada dużą wagę informacyjną, zwłaszcza w przedsiębiorstwach zadłużonych upadłością.

B. ZDOLNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTWA DO OBSŁUGI DŁUGU

Diagnoza wynikająca z analizy struktury finansowej ma decydujące znaczenie w przyznawaniu kredytów. Jednak bank musi

zwrócić uwagę również na możliwości ich zwrotu.

Do oceny tych możliwości wykorzystuje się wskaźnik :

1. wskaźnik pokrycia obsługi długu

2. wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych

3. wskaźnik pokrycia obsługi kredytu z cash flow

1. Wskaźnik pokrycia obsługi długu

Wskaźnik pokrycia obsługi długu określany też wskaźnikiem wiarygodności kredytowej, można obliczyć w 2 wersjach, wykorzystując w liczniku relacji zysk osiągnięty przed spłata odsetek i opodatkowaniem, bądź zysk po potraceniu tych dwóch wielkości.

Wskaźnik ten informuje, ile razy zysk działalności przedsiębiorstwa (sprzedaż netto - koszty własne sprzedaży) pokrywa roczne spłaty kredytu długoterminowego i odsetek od niego, czyli obsługę kredytu. Określa on stopień zabezpieczenia obsługi kredytu przez wygospodarowany w przedsiębiorstwie zysk. Jego wysokość zależy od kondycji finansowej firmy i powinna być większa od 1 (minimum 1,2). Bank światowy za minimum przyjmuje 1,3 a jego optymalny poziom jako 2,5. Oznacza to, że nawet gdy wpływy z działalności spadają o 50% to i tak przedsiębiorstwo będzie zdolne do spłaty kredytu w granicach minimalnego wskaźnika. Tak obliczany wskaźnik jest jednak wykorzystywany częściej w skali makro niż mikro.

Poziom wskaźnika pokrycia obsługi długu opartego na zysku netto powinien być co najmniej równy, a więc w zasadzie wyższy niż 1.

Zmiany w czasie poziomu tego wskaźnika dostarczają informacji o sposobie wykorzystania kredytów do finansowania rozwoju przedsiębiorstwa. Malejąca w czasie wielkość wskaźników może świadczyć o nieefektywnym zarządzaniu przedsiębiorstwem, niewielkiej zyskowności zainwestowanych środków lub zbyt ambitnych planach rozwojowych firmy (nadmiernej skłonności do inwestowania). Stałe utrzymywanie się niskiego poziomu tego wskaźnika może być sygnałem o konieczności wydłużenia okresu spłaty kredytu.

Ważną cechą wypłacalności przedsiębiorstwa jest zdolność do terminowej spłaty odsetek, bowiem umowa może przewidywać późniejszą spłatę kredytów, natomiast odsetki płaci się zwyczajowo po upływie pierwszego okresu oprocentowania. Można ją ocenić przy pomocy wskaźnika pokrycia zobowiązań odsetkowych.

2. Wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych

Do jego ustalenia przyjmuje się zysk brutto, gdyż odsetki płacone są kredytodawcy przed odprowadzeniem podatku dochodowego do budżetu. Wskaźnik ten pomija spłatę kredytu, a jedynie wskazuje czy firma jest w stanie spłacić odsetki. Jeśli zarówno odsetki jak i kwota kredytu muszą być spłacone z zysku jednocześnie, nie ma wówczas potrzeby liczenia tego wskaźnika. Do oceny zdolności przedsiębiorstwa do obsługi długu wykorzystuje się też wskaźniki oparte na przepływie środków pieniężnych. Projekty inwestycyjne ocenia się bowiem na podstawie analizy przepływów pieniężnych w aspekcie wypłacalności kredytów inwestycyjnych.

3. Wskaźnik pokrycia obsługi kredytów z cash flow

Ten iloraz uważa się za najbardziej praktyczny i istotny wskaźnik wiarygodności kredytowej przedsiębiorstwa. Za wartość normatywną przyjmuje się 1,5 - co oznacza, że suma zysku po opodatkowaniu wraz z amortyzacją powinna być co najmniej 50% wyższa niż roczna rata kredytu wraz z odsetkami. Niższy poziom tego wskaźnika jest dopuszczalny, ale projekt inwestycyjny, który będzie finansowany kredytem uznaje się za przedsięwzięcie o podwyższonym ryzyku. Kredytodawca żąda wówczas od przedsiębiorstwa dodatkowych gwarancji kredytowych.

Ad. d). WSKAŹNIKI RENTOWNOŚCI (zyskowności)

Zwane wskaźnikami zyskowności lub stopami zyskowności informują o efektywności działania, o szybkości zwrotu zaangażowanego w przedsiębiorstwie kapitału.

Rentowność - jest to zjawisko osiągania przychodów z działalności gospodarczej przewyższających koszty jej prowadzenia.

Wskaźniki rentowności wyrażają relacje zysku liczonego na różnych poziomach działalności gospodarczej do osiągniętego przychodu ze sprzedaży lub zaangażowanych zasobów majątkowych i osobowych.

Można wyróżnić 3 aspekty rentowności:

1. rentowność sprzedaży zwaną też rentownością handlową,

2. rentowność majątku (aktywów) zwaną też rentownością ekonomiczną,

3. rentowność zaangażowanych kapitałów własnych określaną też rentownością finansową.

I). Rentowność sprzedaży zwaną też rentownością handlową.

Wskaźniki mogą być liczone jako rentowność brutto i netto w zależności od kategorii zysku przyjmowanej do obliczeń.

Wskaźnik rentowności brutto może być obliczany jako:

• relacja nadwyżki finansowej brutto do sprzedaży netto,

• relacja zysku przed spłatą odsetek i opodatkowaniem do sprzedaży netto,

• relacja zysku przed opodatkowaniem do sprzedaży netto.

1. Rentowność sprzedaży brutto stanowi zatem relacje:

Wskaźnik ten odzwierciedla politykę cen przedsiębiorstwa oraz zysk jaki generuje ono poprzez określoną wielkość sprzedaży. Informuje jaka jest stopa zyskowności kapitałów stałych w przedsiębiorstwie. Jednak poziom wskaźnika rentowności sprzedaży brutto jest zdeterminowany strukturą zysku generowanego na poszczególnych rodzajach działalności przedsiębiorstwa. Zależy więc on od zysku osiągniętego na działalności podstawowej, działalności finansowej, wyniku na pozostałej sprzedaży oraz od salda strat i zysków nadzwyczajnych.

Stąd w praktyce pożądane jest ustalenie rentowności na działalności podstawowej jako relacji zysku przed opodatkowaniem osiągniętego na tej działalności do przychodów netto ze sprzedaż wyrobów i usług. Poziom wskaźnika rentowności sprzedaży brutto na działalności podstawowej jest zdeterminowany strukturą asortymentową wyrobów o różnej rentowności jednostkowej oraz specyfiką branży.

2. Marża zysku netto ( wskaźnik rentowności sprzedaży netto bądź zwrotem ze sprzedaży)

Informuje jak efektywna jest sprzedaż a więc o udziale zysku po opodatkowaniu (zysk netto) w wartości sprzedaży, czyli jaki procent zysku netto uzyskano ze sprzedaży. Określa zdolność do generowania zysku przez sprzedaż. Im niższy jest ten wskaźnik, tym większa wartość sprzedaży musi być zrealizowana dla osiągnięcia określonej kwoty zysku.

Większa wartość wskaźnika oznacza zatem korzystną kondycję finansową firmy. Podniesienie rentowności netto oznacza bowiem wzrost efektywności sprzedaży, gdyż każda złotówka sprzedaży generuje dodatkowy zysk. Wielkość wskaźnika rentowności netto jest uzależniona od rodzaju działalności przedsiębiorstwa. W praktyce na ogół zyskowność jest niższa przy wytwarzaniu wyrobów charakteryzujących się krótkim cyklem produkcyjnym i możliwością ich szybkiej sprzedaży.

Natomiast wyższa marża zyskowności jest niezbędna w sytuacji dłuższego cyklu produkcyjnego. Przy takim cyklu wyższa rentowność sprzedaży netto powinna skompensować większą skalę kosztów zamrożenia środków i ryzyka. Toteż poza obserwacją poziomu wskaźnika rentowności w czasie należy porównywać go do wskaźników osiąganych poprzez firmy tej samej branży i wskaźnikami średniobranżowymi.

II). Rentowność majątku (aktywów) zwaną też rentownością ekonomiczną.

Rentowność ekonomiczna (majątku) informuje o wielkości zysku netto przypadającego na jednostkę wartości zaangażowanego w przedsiębiorstwie majątku.

1. Stopa rentowności aktywów (ROA)

Wskaźnik ten zwany zwrotem z majątku (return on assets) ROA wyznacza ogólną zdolność aktywów przedsiębiorstwa do generowania zysku, czyli pokazuje jak efektywnie firma zarządza swoimi aktywami. Informuje jak produktywne są aktywa. Im wartość tego wskaźnika jest wyższa, tym korzystniejsza jest sytuacja finansowa firmy. Wskaźnik zyskowności aktywów jest ogólnym miernikiem podnoszenia efektywności gospodarowania w przedsiębiorstwie. Na jego wielkość wpływa szereg różnorodnych czynników, niekiedy o przeciwnym kierunku oddziaływania.

Taka sama rentowność aktywów może być wynikiem zupełnie różnej polityki sprzedaży wyrobów i usług:

• polityki ilości (niskich cen) charakteryzującej się niską zyskownością jednostkową, ale odpowiednio wyższa wielkością sprzedaży,

• polityki jakości (wysokich cen) charakteryzującej się wysoką zyskownością i niską rotacją aktywów.

III). Rentowność zaangażowanych kapitałów własnych określaną też rentownością finansową.

Trzeci aspekt badania rentowności przedsiębiorstwa dotyczy rentowności zaangażowanego kapitału własnego czyli tzw. rentowności finansowej. Pozwala ona określić stopę zysku, jaką przynosi im inwestycja w dane przedsiębiorstwo (wskaźnika rentowności aktywów). Wyższa efektywność kapitału własnego stwarza możliwość uzyskania wyższych dywidend oraz dalszego rozwoju przedsiębiorstwa.

1. Stopa rentowności kapitału (ROE)

Wskaźnik ten informuje, że stopa zyskowności zainwestowanych w firmie kapitałów własnych. Określa on zdolność kapitału własnego do generowania zysku netto. Jest on z reguły wyższy od wskaźnika rentowności aktywów. Wyższa efektywność kapitału własnego stwarza możliwość uzyskania wyższych dywidend oraz dalszego rozwoju przedsiębiorstwa. Inaczej ujmując rentowność finansowa zależy od wielkości wygospodarowanego zysku oraz od źródeł finansowania majątku, tzn. struktury finansowej.

Jednak niekiedy zwiększenie sprzedaży i zysku poprzez zwiększenie kapitałów własnych może okazać się mniej rentowne niż osiągnięcie go w wyniku wzrostu zadłużenia. Aby uzyskać efekt z tytułu zadłużenia przedsiębiorstwa, koszty uzyskania dodatkowego kapitału (odsetki) powinny być niższe niż rentowność kapitału całkowitego (własnego i obcego).

Wysokość wskaźnika rentowności kapitału własnego zależy od:

• różnicy między wskaźnikami rentowności kapitału całkowitego a stopą płaconych odsetek za pozyskanie kapitału obcego,

• wskaźnika struktury kapitału, tj. udziału kapitału własnego w kapitale całkowitym.

W dobrze prosperującym przedsiębiorstwie rentowność kapitału własnego powinna być wyższa od rentowności kapitału całkowitego, kapitału własnego i obcego. Kapitał obcy może mieć jednak charakter krótkookresowy i długookresowy. Dla zachowania równowagi finansowej istotny jest udział w nim zobowiązań długoterminowych. Kredyty krótkoterminowe zaciągane są bowiem okresowo na uzupełnienie kapitału obrotowego, którego potrzeby rosną wraz ze wzrostem sprzedaży wyrobów. Stąd często oprócz rentowności kapitału własnego bada się również rentowność kapitałów stałych.

Wskaźnik rentowności kapitału stałego, określany również wskaźnikiem zysku na kapitale, oblicza się jako relację zysku netto, powiększonego o odsetki od długoterminowych kredytów bankowych i pożyczek do kapitału stałego przedsiębiorstwa.

2. Stopa rentowności kapitału stałego

Wskaźnik ten informuje jaka jest stopa zyskowności kapitałów stałych w przedsiębiorstwie. Wielkość tego wskaźnika pokazuje potencjalne możliwości rozwoju przedsiębiorstwa, stad też jest to istotny miernik kondycji finansowej przedsiębiorstwa zarówno dla akcjonariuszy, kierownictwa jak i instytucji finansowych. Wskaźniki rentowności pozwalają określić perspektywiczną płynność finansową. Im wyższy jest poziom rentowności, tym tworzona jest e firmie większa nadwyżka finansowa, która może być w przyszłości różnie zagospodarowana.

Reasumując można stwierdzić, że rentowność przedsiębiorstwa jest konsekwencją przyjętej strategii rozwoju obejmującej:

• politykę cen oraz kontrolę kosztów wyznaczających udział zysku w sprzedaży, czyli marżę majątku.

• politykę inwestycji od której zależy produktywność i rentowność inwestycji,

• politykę cenową, która określa strukturę zadłużenia i umożliwiającą zwiększenie rentowność inwestycji w odniesieniu do właścicieli kapitału lub powodująca spadek tej rentowności.

Przyjęcie niewłaściwej polityki w jednym z trzech wymienionych kierunków będzie powodować określone konsekwencje finansowe dla przedsiębiorstwa.

Ad. e) WSKAŹNIKI WARTOŚCI RYNKOWEJ FIRMY

Wskaźniki przedsiębiorstwa wypuszczającego papiery wartościowe oceniane jest nie tylko przez zarządzających nim menadżerów, ale również aktualnych akcjonariuszy oraz potencjalnych nabywców akcji (inwestorów) z punktu widzenia opłacalności inwestowania w daną firmę.

Do oceny takiej służą wskaźniki rynku kapitałowego:

• wskaźniki istotne dla akcjonariuszy,

• wskaźniki istotne dla potencjalnych inwestorów oraz firmy korzystającej z kapitału akcyjnego.

I. WSKAŹNIKI WYKORZYSTYWANE PRZEZ AKCJONARIUSZY

Wskaźniki te służą do analizy w spółkach akcyjnych, których walory są przedmiotem publicznego obrotu zarówno giełdowego jak i poza giełdowego.

Podstawowe wskaźniki stosowane na rynkach kapitałowych do oceny spółek:

1. Wskaźniki zyskowności na 1 akcję ( EPS):

Określa wielkość zysku przypadającą na jedną akcję. Poziom wskaźnika uzależniony jest od wielu czynników, liczby akcji, zysków i strat nadzwyczajnych, obciążeń finansowych. Ponieważ zmiana, któregoś z czynników może być zjawiskiem jednorazowo występującym w roku, dlatego oceniając wielkość wskaźnika wskazane jest porównanie go w czasie oraz śledzenie czynników kształtujących go. Wskaźnik pokazuje skalę potencjalnych zysków akcjonariuszy przy założeniu, że dywidenda zależy od wielkości wygospodarowanego zysku. Rzeczywiste korzyści zależeć będą od polityki wypłaty dywidend.

Informuje on, ile pieniędzy zarabia jedna akcja w badanym okresie. Pokazuje skalę potencjalnych zysków akcjonariuszy przy założeniu, że dywidenda zależy od wypracowanego zysku. Rzeczywisty korzyści zależeć będą od polityki wypłaty dywidend. Wskaźnik zysku na 1 akcję ma wartość historyczna, a potencjalny nabywca próbuje ocenić przyszłość firmy. Dlatego musi zwrócić uwagę na czynniki kształtujące ten wskaźnik.

Liczba akcji w mianowniku ułamka może ulec zmianie, jeśli firma posiada papiery wartościowe zamienialne na akcje zwykłe. Mogą to być obligacje i akcje uprzywilejowane. Zysk zawarty w liczniku ułamka może zawierać znaczne saldo zysków i strat nadzwyczajnych, które mogą nie powtórzyć się w roku następnym. Stad przy ocenie wielkości wskaźnika zysków na 1 akcję konieczna jest jego obserwacja w czasie.

Do porównań korzyści lokowania kapitałów w różne firmy można wykorzystać stopę zyskowności akcji.

2. Stypa zyskowności akcji:

Wskaźnik ukazuje jaki procent (poziom) zysku przynosi dana akcja w relacji do jej ceny giełdowej. Wskaźnikiem tym oprócz posiadaczy akcji mogą być zainteresowani potencjalni nabywcy oraz firmy korzystające z kapitału akcyjnego. Bezpośrednie korzyści dla posiadaczy akcji ilustruje wskaźnik stopy dywidendy.

3. Wskaźnik stopy dywidendy (DPS):

Wskaźnik ten informuje o stopie zyskowności kapitałów ulokowanych w nabycie akcji danej spółki. Im wyższy wskaźnik, tym wyższa skala inkasowanych przez akcjonariuszy korzyści, pod wpływem, których także w przyszłości w wielu przypadkach nastąpi wzrost ceny rynkowej akcji. Wielkość wskaźnika umożliwia kalkulację opłacalności lokowania kapitałów w akcjach różnych spółek. Nie można jednak zapominać, że na ogół wyższą stopę dywidendy wykazują akcje o większym rynku finansowym. Niższa stopa dywidendy często dotyczy spółek o mniejszym ryzyku strat.

Wskaźnik stopy dywidendy, określany jest niekiedy wydajnością akcji i podany jest w %. W Europie Zachodniej wskaźnik wydajności akcji wynosi 5 - 7%, w USA 5-8%, Japonia 1-3%. Płacenie dywidend akcjonariuszom nigdy nie stanowi dla firmy prawnej konieczności. Walne Zgromadzenie wspólników może zadeklarować dywidendy w przedsiębiorstwo w postaci zysków zatrzymanych w celu wzmocnienia jego pozycji finansowej.

Uzupełniającej informacji do relacji stopy dywidendy dostarcza wskaźnik stopy wypłat dywidendy.

4. Wskaźnik stopy wypłat dywidendy:

Wskaźnik ten obrazuje udział dywidendy w zysku po opodatkowaniu. Na jego wysokość może wpływać szereg różnych czynników. Niski poziom wskaźnika sygnalizuje przeznaczenie znacznej kwoty zysków na rozwój. Niekiedy spółki dążą do bardziej wyrównanego poziomu dywidend. W latach, w których osiągnięto wysokie zyski, większe kwoty zysku pozostają w przedsiębiorstwie, zaś w latach mniej pomyślnych zwiększa się udział dywidendy w zysku, pozostawiając kwotę dywidendy na poziomie zbliżonym do roku poprzedniego.

Jeśli posiadacz akcji podejmuje decyzje o sprzedaży akcji w danym momencie powstaje potrzeba ustalenia, ile pieniędzy inwestujący zyskał (lub stracił) na akcji między momentem jej zakupu i sprzedaży. Do oceny tej służy wskaźnik rentowności akcji.

5. Wskaźnik rentowności akcji:

Suma dywidend wyraża łączną sumę zysków wypłaconych akcjonariuszowi w postaci dywidend w okresie posiadania przez niego akcji. Celem każdego gracza jest uzyskanie maksymalnej wartości R. Nie zawsze udaje się to jednak nawet najbardziej doświadczonym inwestorom.

II. Wskaźniki dla potencjalnych inwestorów i emitentów akcji

Podstawą oceny przyszłości firm jest kształtowanie się ich pozycji na rynku w okresach przyszłych. Stąd istotne są wskaźniki obrazujące dotychczasową pozycję finansową firmy oraz korzyści uzyskiwane przez akcjonariuszy.

Najbardziej popularny i stosowany na całym świecie jest wskaźnikiem ułatwiającym przybliżoną ocenę celowości inwestowania w akcje danej spółki jest (P/E lub PER price earnincjs natio).

1. Wskaźnik cena / zysk (P / E):

Wskaźnik ten wyraża stosunek ceny akcji do rocznych zysków firmy. Prezentuje on cenę akcji w stosunku do bieżących zysków. Umożliwia ocenę opłacalności lokat kapitałowych w rożnych firmach. Na wartość P/E ma wpływ nie tylko cena giełdowa akcji, która zależy głównie od zyskowności firmy, ale również ogólna sytuacja na rynku kapitałowym. Wskaźnik ten odzwierciedla stosunek inwestorów do firmy. Jego wzrost informuje, że inwestorzy skłonni są płacić za akcje firmy więcej, niż poprzednio. Niski poziom wskaźnika P/E może sugerować, że inwestycja jest korzystna, ponieważ firma osiąga spore zyski przy relatywnie niskiej wycenie rynkowej. Zbyt niski jego poziom sygnalizuje, że akcje spółek są niedowartościowane i zachęca do taniego ich nabycia. Porównując P/E firmy z tej samej branży można spodziewać się, że akcje o wysokim poziomie P/E są przewartościowane i ich kurs może w najbliższym czasie spaść.

Niski poziom P/E powinien przyciągać potencjalnych nabywców akcji, ponieważ inwestorzy wola płacić mniej za swoje inwestycje. Stwierdzenie te jest prawdziwe tylko w sytuacjach, w których nie spodziewamy się wzrostu zysków przedsiębiorstwa. Tutaj także należy porównywać P/E ze średnią dla całego sektora.

Oprócz wskaźnika P/E w analizie prognozolitycznej ułatwiającej podjęcie decyzji co do zakupu akcji służy również szereg innych wskaźników- najczęściej wykorzystywane:

2. Wskaźnik wartości rynkowej do wartości księgowej P/BV (Price Book Value):

Gdzie: wartość księgowa = aktywa - zobowiązania (kapitał własny)

Wyraża relację ceny akcji do wartości księgowej akcji.

Określa jaką wielokrotność wartości księgowej przedsiębiorstwa trzeba zapłacić, aby wejść w posiadanie akcji. Cena rynkowa oparta jest na cenach bieżących, podczas gdy wartość księgowa oparta jest na cenach historycznych. Cena rynkowa akcji powinna być wyższa od wartości księgowej w wyniku inflacji i dobrego funkcjonowania spółki.

Niski wskaźnik może oznaczać, że spółka funkcjonuje dobrze. Jeśli cena rynkowa jest niższa od wartości księgowej akcji, to taka sytuacja może sugerować problemy finansowe spółki.

Jeżeli wskaźnik jest mniejszy od 1 oznacza to. że cena rynkowa akcji jest na niższym poziomie niż jej wartość księgowa, w praktyce niższa wartość wskaźnika oznacza z reguły, że spółka osiąga małe zyski bieżące i jej majątek nie jest w pełni wykorzystywany. Gdy majątek takiej spółki jest znaczny branża zaś stwarza nadzieje na dobre wyniki, poziom wskaźnika P/BV jest ważną informacją dla inwestorów chcących kupić akcje na dłuższy okres. Niski poziom wskaźnika może też świadczyć o kłopotach spółki, które mogą być spowodowane złą strukturą majątku. Z kolei wysoka wartość P/BV może oznaczać, że akcje są przewartościowane. Najczęściej prowadzi to do korekty rynkowej i spadku wskaźnika wraz ze spadkiem cen akcji. Na rynkach światowych nie ma jednoznacznych norm dla wskaźnika P/BV, w USA waha się w przedziale 1,3-2,0; na rynkach japońskich w granicach 2,0. Na polskiej giełdzie rozpiętość wskaźnika jest znaczna i oscyluje od 0,5 do 3,5. Przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych ważna jest obserwacja wskaźnika w czasie i porównywanie go z innymi spółkami danej branży.

3. Wskaźnik rentowności kapitałów własnych firmy:

Służy ustalenia, czy spółka jest wzrostowa czy dochodowa. Powinno się go porównywać w długim okresie czasu. Spółki nastawione na zyski w krótkim okresie czasu będą charakteryzować się wysokim wskaźnikiem. Wówczas powinno się sprawdzić czy spółka zabezpiecza swój rozwój, jakie środki przeznacza na inwestycje, na zakup aktywów trwałych. Jeśli nie inwestuje, to rozwój spółki może mieć problemy ze znalezieniem źródeł finansowania działalności.

4. Wskaźnik zatrzymania (wskaźnik zysku zainwestowanego w przedsiębiorstwie po wypłaceniu akcjonariuszom dywidend):

Rentowność kapitału własnego służy do określenia czy spółka jest wzrostowa czy dochodowa.

Porównanie go w długim okresie pozwoli określić politykę działania spółki nastawione na zysk w krótkim okresie będą charakteryzować się wysokim wskaźnikiem rentowności kapitałów. W takim przypadku należy stwierdzić, w jaki sposób spółka zabezpiecza swój dalszy rozwój, to znaczy określić wielkość inwestycji w aktywa trwałe. Jeśli spółka nie inwestuje, to wysoki wskaźnik nie daje gwarancji korzystnej lokaty w jej akcje, gdyż może się okazać, że jej zyski były krótkotrwałe. Powinno się wybierać spółki., które charakteryzują się wysokim wskaźnikiem i starają się zabezpieczyć rozwój. Przy wyborze inwestycji powinno wybierać się spółki charakteryzujące się zarówno wysokim wskaźnikiem rentowności kapitału i wysokim wskaźnikiem zatrzymania. Niski wskaźnik oznacza spółkę dochodową, wysoki spółkę, która może zainwestować zyski, w związku z tym przynosić inwestorom korzyści kapitałowe.

……………………………………………………….…………………c.d.n.

1

Finanse przedsiębiorstw

Wykład 2007/2008 dr D. Hałaburda

---