Rozdział I Istota zdolności kredytowej jako element strategii

kredytowej banku

1.1. Ogólne zasady oceny zdolności kredytowej przedsiębiorców prowadzących

uproszczoną sprawozdawczość finansową.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, przedsiębiorcy nie spełniający kryteriów wymaganych do prowadzenia ksiąg rachunkowych (handlowych) mają obowiązek prowadzenia księgowości uproszczonej w postaci księgi przychodów i rozchodów. Z obowiązku tego są wyłączone osoby prowadzące działalność gospodarczą i opłacające podatek dochodowy w formach ryczałtowych.

Prezentowana niżej metodyka oceny zdolności kredytowej przedsiębiorców określa podstawowy, formalnie wymagany, zakres oceny. W wielu konkretnych przypadkach analiza może być rozszerzona tak, aby inspektor kredytowy mógł uwzględnić w ocenie dodatkowe aspekty związane ze specyfiką branżową, formą własności bądź wielkością badanego przedsiębiorcy. Takie rozwiązanie wymaga od pracowników pionu kredytowego odpowiedniej wiedzy oraz inwencji w pracy i krytycznego spojrzenia na analizowane przypadki.

Zdolność kredytowa przedsiębiorcy jest rozumiana jako zdolność do spłaty zaciągniętego przez niego kredytu wraz z odsetkami w przewidzianych umową terminach spłaty. Jest ona określana przede wszystkim w oparciu o analizę sytuacji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorcy.

Fakt posiadania zdolności kredytowej przez przedsiębiorcę jest podstawowym warunkiem do udzielania kredytu przez bank. Drugim elementem branym pod uwagę jest poziom ryzyka kredytowego związanego z daną transakcją kredytową. Wysokość tego ryzyka wpływa na formułowanie przez bank warunki udzielenia kredytu, w tym na wysokość marży ryzyka oraz wielkości i formy prawnego zabezpieczenia kredytu.

Podane niżej zasady oceny zdolności kredytowej powinny być stosowane zarówno do oceny przedsiębiorcy przed podjęciem decyzji kredytowej lub udzieleniem gwarancji, jak również do monitorowania sytuacji bieżącej kredytobiorcy w okresie spłaty kredytu.

Decyzja kredytowa banku jest przygotowywana w dwóch etapach:

1. oceny formalno-prawnej przedsiębiorcy,

2. oceny merytorycznej wniosku o udzielenie kredytu.

Ocena formalno-prawna.

Zadaniem tego etapu jest przede wszystkim zbadanie zdolności przedsiębiorcy do zaciągania zobowiązań finansowych oraz zweryfikowanie wiarygodności dokumentów i informacji dostarczonych bankowi. Chodzi tu o sprawdzenie danych pod kątem formalnym, tj. kompletności, ważności i autentyczności oraz ich zgodności ze stanem faktycznym i prawnym. Podstawa części tej oceny dokonywana jest w fazie analizy wniosku o udzielenie kredytu, jak również w fazie monitorowania spłaty kredytu.

Przeprowadzenie tego etapu analizy jest koniecznym warunkiem przejścia do etapu analizy merytorycznej.

Merytoryczna ocena wniosku o udzielenie kredytu.

Podstawowym zadaniem tego etapu badania zdolności kredytowej przedsiębiorcy jest określenie zdolności udzielenia kredytu przez bank. Chodzi więc o odpowiedz na pytanie: czy bieżąca i przyszła sytuacja ekonomiczno-finansowa przedsiębiorcy zapewniają ekonomiczne zabezpieczenie spłaty kredytu wraz z odsetkami?

Merytoryczna ocena wniosku o udzielenie kredytu, będąca podstawą podjęcia decyzji kredytowej oraz określenia warunków kredytowania, przebiega według następującej kolejności:

• zebranie i zweryfikowanie zestawu dokumentów oraz informacji źródłowych charakteryzujących sytuację ekonomiczno-finansową przedsiębiorcy,

• przeprowadzenie analizy ekonomiczno-finansowej przedsiębiorcy,

• dokonanie punktowej oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorcy,

• określenie klasy ryzyka kredytowego,

• przygotowanie propozycji odnośnie wysokości marży ryzyka i innych warunków umowy kredytu.

1.2. Źródła informacji wykorzystywanych do oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej

przedsiębiorcy.

Do podstawowych źródeł informacji wykorzystywanych przez bank do oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorców prowadzących księgę przychodów i rozchodów należą:

• podstawowe dane o sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorcy

Wyszczególnienie	Numer wiersza	Okres poprze- dzający	Okres bieżący	Okres kredytowania
		t -1	t 0	t +1	t +...	t +n
Nieruchomości Środki transportu Maszyny i urządzenia Zapasy Gotówka w kasie Środki pieniężne na rachunku bankowym Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu Należności krótkoterminowe i roszczenia w tym: Przeterminowane Inne składniki majątku	01 02 03 04 05 06 07 08 08a 09
Razem (01+...+09)	10
Kredytu i pożyczki (12+13+14): krótkoterminowe (do 1 roku) długoterminowe (powyżej 1 roku) przeterminowane Zobowiązania wobec dostawców i odbiorców Zobowiązania wobec budżetu Pozostałe zobowiązania Kapitały własne Inne składniki kapitałowe	11 12 13 14 15 16 17 18 19
Razem (11+15+...+19)	20
Wydatki inwestycyjne	21

t _-1 - koniec ostatniego roku obrachunkowego,

t ₀ - koniec ostatniego miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku,

t _{+1, t+..., t+n} - odpowiednie okresy obrachunkowe wydzielone w okresie kredytowania np. kwartalne lub półroczne dla kredytów do 12 miesięcy, roczne dla kredytów powyżej 12 miesięcy.

• zestawienie wyniku finansowego

Wyszczególnienie	Numer wiersza	Okres poprze- dzający	Okres bieżący	Okres kredytowania
		t -1	t 0	t +1	t +...	t +n
A. PRZYCHODY RAZEM (w 02+03)	01
przychody ze sprzedaży wyrobów, usług, towarów (bez VAT)	02
inne przychody	03
B. KOSZTY UZYSKANIA PRZYCHODÓW (w 05+06+07+10+11)	04
wydatki na zakup materiałów, towarów itp. wg cen zakupu koszty uboczne zakupu inne wydatki (koszty) W tym: odsetki od kredytu i pożyczek amortyzacja wartość remanentu zapasów na początek okresu minus wartość remanentu na koniec okresu pozostałe	05 06 07 08 09 10 11
C. WYNIK FINANSOWY PRZED OPODATKOWANIEM (w 01-04)	12
D. Podatek dochodowy	13
E. WYNIK FINANSOWY PO OPODATKOWANIEM (w 12-13)	14

t _-1 - koniec ostatniego roku obrachunkowego,

t ₀ - koniec ostatniego miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku,

t _{+1, t+..., t+ n} - odpowiednie okresy obrachunkowe wydzielone w okresie kredytowania np. kwartalne lub półroczne dla kredytów do 12 miesięcy, roczne dla kredytów powyżej 12 miesięcy.

• zestawienie nadwyżki finansowej brutto; zestawienie to sporządza pracownik PKO-bp (na podstawie informacji uzyskanych z banków oraz od klienta).

Wyszczególnienie	Numer wiersza	Okres poprze- dzający	Okres bieżący	Okres kredytowania
		t -1	t 0	t +1	t +...	t +n
Wynik finansowy przed spłatą odsetek i opodatkowaniem	01
Amortyzacja	02
Podatek dochodowy	03
Nadwyżka przed spłatą kredytów i pożyczek (01+02+03)	04
Odsetki od kredytów i pożyczek	05
Raty kapitałowe	06
Wydatki inwestycyjne	07
Nadwyżka finansowa brutto (04-05-06-07)	08
Skumulowana nadwyżka finansowa brutto (narastająco w okresie od t-1 do t+n	09

t _-1 - koniec ostatniego roku obrachunkowego,

t ₀ - koniec ostatniego miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku,

t _{+1, t+..., t +n} - odpowiednie okresy obrachunkowe wydzielone w okresie kredytowania np. kwartalne lub półroczne dla kredytów do 12 miesięcy, roczne dla kredytów powyżej 12 miesięcy.

W celu zweryfikowania informacji podanych przez przedsiębiorcę w zestawieniach analitycznych należy dokonać porównań przedstawionych danych z takimi źródłami jak:

• księga przychodów i rozchodów,

• deklaracja na zaliczkę miesięczną na podatek dochodowy,

• sprawozdania GUS:

• F-02 lub SP wypełniane w zakresie odpowiednich pozycji (zgodnie z objaśnieniami do formularzy) przez podmioty, w których liczba pracujących przekracza 5 osób i sporządzane w cyklu rocznym,

• SP-3 lub SP-3h lub SP-3t lub SP-3z wypełniane są przez podmioty, w których liczba pracujących nie przekracza 5-ciu osób i sporządzane są w cyklu rocznym.

• Inne informacje źródłowe związane z prowadzoną ewidencją księgową.

W przypadku przedsiębiorców nie prowadzących księgi przychodów i rozchodów podstawowym źródłem informacji ekonomicznej są analityczne zestawienia finansowe sporządzone przez klienta według wzorów podanych przez bank i weryfikowane - w miarę możliwości - w oparciu o deklaracje podatku dochodowego oraz sprawozdania GUS : SP-3 lub SP-3h lub SP-3t lub SP-3z. Do tej grupy zalicza się przede wszystkim prywatne zakłady rzemieślnicze, usługowe, handlowe i inne opłacające podatek dochodowy w formie zryczałtowanej.

Do zryczałtowanych form opodatkowania zalicza się:

• kartę podatkową. Zasady opodatkowania tą formą reguluje rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie karty podatkowej. Podatnicy prowadzący działalność opodatkowaną w formie karty podatkowej są zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych, deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy,

• zryczałtowany podatek dochodowy od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Zasady opodatkowania w tej formie reguluje rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów ewidencjonowanych oraz od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne ,

• zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów ewidencjonowanych (tzw. ryczałt od przychodów ewidencjonowanych). Zasady tej formy opodatkowania reguluje w/w rozporządzenie Ministra Finansów. Podatnicy składają deklarację podatkową dwa razy do roku. Podatnicy i spółki, których wspólnicy są opodatkowani w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych obowiązani są prowadzić ewidencję przychodów, według wzoru zamieszczonego w rozporządzeniu oraz wykaz środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, a także posiadać i przechowywać dowody zakupu towarów.

Ocena sytuacji ekonomiczno-finansowej wymienionych wyżej grup podmiotów jest utrudniona ze względu na ograniczony zakres źródłowych informacji o standingu przedsiębiorcy oraz konieczność wnikliwego weryfikowania danych źródłowych. Chodzi tu zwłaszcza o sprawdzenie zgodności danych finansowych przedstawionych przez przedsiębiorcę w analitycznych zestawieniach finansowych, sporządzonych wg wzorów opracowanych przez bank.

1.3. Obszary działalności przedsiębiorcy podlegające ocenie.

Ocena zdolności kredytowej przedsiębiorców prowadzących uproszczoną sprawozdawczość finansową ma ograniczony zakres przedmiotowy w porównaniu do przedsiębiorców prowadzących księgi rachunkowe.

Jest ona dokonywana w oparciu o cztery grupy czynników charakteryzujących różne aspekty działalności przedsiębiorcy. Są to:

1) rentowność i płynność,

2) zadłużenie,

3) zarządzanie i wiarygodność właściciela,

4) pozycja przedsiębiorcy na rynku.

Pierwsze dwie grupy czynników mają charakter obiektywny i wymierny, można je wyrazić liczbowo w postaci wskaźników ekonomicznych.

Czynniki wymienione w punktach 3 - 4 są niewymierne i trudne do ilościowej oceny. Z tego względu ich analiza i ocena ma charakter subiektywny. Jest ona dokonywana przez inspektora kredytowego na podstawie różnych informacji głównie o charakterze jakościowym i opisowym.

1.4. Sposób analizy oraz oceny poszczególnych obszarów działalności przedsiębiorcy.

Badanie działalności przedsiębiorcy w poszczególnych obszarach jest odmienne w odniesieniu do czynników obiektywnych oraz czynników subiektywnych.

Analiza czynników obiektywnych przebiega w dwóch fazach: wstępnej analizy danych finansowych oraz analizy wskaźnikowej.

Wstępna analiza danych finansowych.

Celem wstępnej analizy danych finansowych jest określenie podstawowych informacji charakteryzujących stan oraz zmiany sytuacji finansowej przedsiębiorcy. Jest ona prowadzona w oparciu o dostępne dane finansowe.

Listę analizowanych zagadnień należy dostosować do zgłoszonej wielkości kredytu, specyfiki branżowej przedsiębiorcy, zakresu dotychczasowych kontaktów i stanu wiedzy o standingu finansowym przedsiębiorcy.

W trakcie wstępnej oceny danych finansowych można poddać analizie np.:

• wielkość i strukturę majątku i źródeł jego finansowania w badanym okresie oraz elementów wyników finansowych,

• dynamikę wybranych pozycji majątku i źródeł jego finansowania oraz wyników finansowych,

• prawidłowość finansowania środków trwałych oraz majątku obrotowego,

• ocenę zdolności przedsiębiorcy do obsługi długu na podstawie generowanej nadwyżki finansowej brutto,

• dynamikę wybranych pozycji wyniku finansowego,

• wysokość średniej stawki marży w badanym okresie dla przedsiębiorstw handlowych,

• wiarygodność podawanych przez przedsiębiorcę informacji dotyczących poszczególnych elementów służących wyliczeniu dochodu.

Analiza wskaźnikowa.

W drugiej fazie badania należy przeprowadzić wskaźnikową analizę sytuacji finansowej przedsiębiorcy, tj. obliczyć wartości wskaźników na podstawie danych źródłowych, ocenić ich poziom oraz tendencje zmian.

Wartości wskaźników należy obliczyć dla trzech przedziałów czasu:

• poziom osiągnięty w przeszłości,

• aktualnie osiągane wartości,

• wyniki prognozowane w okresie kredytowania.

1. Syntetyczna ocena zdolności kredytowej przedsiębiorcy.

Zastosowanie wielu kryteriów w ramach systemu oceny sytuacji ekonomiczno - finansowej przedsiębiorcy wymaga podania metody umożliwiającej sformułowanie jednej, końcowej oceny o charakterze syntetycznym.

W tym celu zastosowano metodę punktową. Polega ona na tym, że każde z kryteriów

cząstkowych zaliczanych do grupy czynników obiektywnych i subiektywnych podlega punktowej ocenie w skali od 0 do 3, uwzględnieniem wag określonych dla poszczególnych grup wskaźników i kryteriów.

Przyjmuje się zasadę, że podstawą punktowej oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorcy są aktualne wartości wskaźników finansowych. Służą one do określenia bieżącej zdolności kredytowej. Z kolei prognozowane wyniki przedsiębiorcy w okresie kredytowania służą do określania perspektywicznej zdolności kredytowej. Rezultaty osiągnięte w poprzednich okresach działalności przedsiębiorcy mają charakter uzupełniający dla oceny, tworząc podstawę do określania tendencji zmian poszczególnych wskaźników.

Na podstawie syntetycznej oceny punktowej czynników obiektywnych oraz subiektywnych charakteryzujących aktualną sytuację ekonomiczno - finansową przedsiębiorcy ubiegającego się o kredyt dokonuje się jego przyporządkowania do jednej z pięciu klas sytuacji ekonomiczno - finansowej w oparciu o następujące przedziały punktowe:

Klasy sytuacji ekonomiczno-finansowej	Wyniki oceny punktowej
Bardzo dobra	26,0-30,0
Dobra	21,0-25,9
Przeciętna	15,0-20,9
Słaba	8,0-14,9
Zła	Poniżej 8,0

Przyjmuje się, że przedsiębiorcy, których aktualna sytuacja ekonomiczno-finansowa jest oceniana jako przeciętna, dobra lub bardzo dobra posiadają bieżącą zdolność kredytową.

Koniecznym warunkiem zaliczenia przedsiębiorcy do grupy posiadającej zdolność kredytową jest nie tylko uzyskanie wymaganego, sumarycznego wyniku oceny, a także odpowiedniej jego struktury. Wymagane jest, aby przedsiębiorcy ci uzyskali minimalny wynik oceny punktowej:

• dla czynników obiektywnych nie mniej, niż 7,5 pkt.,

• dla czynników subiektywnych nie mniej, niż 7,5 pkt.

Przedsiębiorcy, których sytuacja ekonomiczno-finansowa została oceniona jako słaba, bądź zła są kwalifikowani jaka ci, którzy nie posiadają bieżącej zdolności kredytowej.

Warunkiem koniecznym udzielenia kredytu przez bank jest posiadanie przez przedsiębiorcę zarówno bieżącej jak i perspektywicznej zdolności kredytowej. Od tej zasady dopuszcza się wyjątki przewidziane w tabeli dostępności kredytu zamieszczonej w pkt. 1.6.

Podział przedsiębiorców według klas sytuacji ekonomiczno-finansowej jest wykorzystywany do różnicowania przez bank warunków udzielania kredytu, w tym przed wszystkim wysokości marży ryzyka oraz wielkości i form zabezpieczenia prawnego kredytu.

1.6. Zasady określania klasy ryzyka kredytowego oraz warunków udzielenia kredytu.

Poziom ryzyka kredytowego określa się w oparciu o dwa kryteria:

1. ocenę sytuacji ekonomiczno-finansowej,

2. terminowość spłaty kredytu.

Zasady określenia klasy ryzyka kredytowego banku związanego z udzieleniem kredytu konkretnemu przedsiębiorcy przedstawia poniższe zestawienie:

Ocena ryzyka kredytowego

Terminowość obsługi kredytu
Ocena sytuacji ekonomicznej.-finansowej. W punktach	Regularna obsługa	Opóźnienie od 1 m-ca do 3 m-cy	Opóźnienie od 3 m-cy do 6 m-cy	Opóżnienie poyżej 6 m-cy
Bardzo dobra	Ia	II	III	IV
Dobra	Ib	II	III	IV
Przeciętna	Ib	II	III	IV
Słaba	II	III	III	IV
Zła	III	IV	IV	IV

Przeprowadzając ocenę ryzyka kredytowego banku za pomocą przedstawionej metody należy uwzględnić następujące uwagi:

• W odniesieniu do nowych kredytobiorców bez zadłużenia w banku podstawą oceny ryzyka jest tylko kryterium sytuacji ekonomiczno-finansowej,

• W przypadku nowo utworzonych podmiotów podstawą oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej są prognozowane wyniki oraz założenia ogólnego planu działania na okres objęty kredytowaniem,

• Pozostali kredytobiorcy tj.:

• nowi z zadłużeniem w innych bankach,

• dotychczasowi z zadłużeniem w PKO B.P. lub innych bankach

są poddani ocenie ryzyka kredytowego poprzez zastosowanie dwóch kryteriów: oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej i terminowości obsługi kredytu.

Określa się następujące warunki dostępności do kredytu w zależności od klasy ryzyka kredytowego:

Klasa ryzyka kredytowego	Dostępność kredytu
Ia	Kredyt dostępny bez dodatkowych warunków, marża ryzyka wg dolnych stawek dla kredytów na działalność gospodarczą
Ib	Kredyt dostępny, wzmożona obserwacja sytuacji ekonomiczno-finansowej kredytobiorcy, marża ryzyka w przeciętnej wysokości
II	Kredyt dostępny tylko w wyjątkowych przypadkach pod warunkiem posiadania przez przedsiębiorcę w bieżącym okresie minimów punktowych dla czynników obiektywnych i subiektywnych oraz zdolności kredytowej w okresie kredytowania. Marże ryzyka wg górnych stawek dla kredytów na działalność gospodarczą
III	Kredyt w zasadzie nie dostępny^*)
IV	Kredyt niedostępny

^*) Udzielenie kredytu dla przedsiębiorców zaliczanych do III grupy ryzyka kredytowego jest możliwe tylko w wyjątkowej sytuacji, kiedy kredyt jest gwarantowany przez bank o dobrym standingu, posiada gwarancję rządową lub poręczenie przedsiębiorcy o bardzo dobrej sytuacji ekonomiczno-finansowej.

Ocena poziomu ryzyka banku w odniesieniu do danego kredytu przeprowadzona według omówionej metodyki jest wykorzystywana przy podejmowaniu następujących decyzji:

• o udzieleniu kredytu,

• o ustaleniu warunków kredytowania,

• o zakresie i częstotliwości sytuacji ekonomiczno-finansowej kredytobiorcy.

2. Wskaźniki oceny sytuacji finansowej przedsiębiorcy - metodyka

obliczania.

I. Wskaźnik rentowności i płynności.

Wskaźnik rentowności brutto sprzedaży

Wynik finansowy przed opodatkowaniem

ROS= -----------------------------------------------------------

Przychody razem

Interpretacja:

Wskaźnik rentowności brutto sprzedaży (marża zysku brutto) przedstawia wielkość dochodu przed opodatkowaniem przypadającą na jednostkę wartości sprzedaży. Jest wyrażony w procentach.

Wskaźnik zróżnicowany branżowo. Wskazane porównanie go ze wskaźnikami przeciętnymi w branży.

Wskaźnik płynności bieżącej

Zapasy + śr. pieniężne + należności krótkoterminowe

CR= --------------------------------------------------------------------------

Zobowiązania krótkoterminowe

Interpretacja:

Wskaźnik płynności bieżącej informuje ile razy bieżące aktywa pokrywają bieżące zobowiązania. Poziom wskaźnika należy śledzić w układzie ciągłym.

Warunkiem koniecznym pozytywnej oceny płynności powinno być występowanie dodatniej skumulowanej nadwyżki finansowej.

Bardzo wysoka wartość wskaźnika nie jest korzystna i może świadczyć np. o nadmiernie wysokich zapasach, „nieproduktywnym” gromadzeniu środków pieniężnych itp.

II. Wskaźnik zadłużenia.

Wskaźnik zadłużenia

Zobowiązania krótkoterminowe i długoterminowe

WZ= ------------------------------------------------------------------

Majątek

Interpretacja:

Wskaźnik zadłużenia majątku wskazuje na potencjalny stopień zabezpieczenia spłaty ogółu zobowiązań majątkiem przedsiębiorcy. Wyższy poziom tego wskaźnika oznacza wyższy udział kapitału obcego w finansowaniu jego majątku, a tym samym wyższe ryzyko potencjalnych kredytodawców.

Jego pełna ocena wymaga dokonywania porównań z wielkościami przeciętnymi w branży.

Wskaźnik pokrycia odsetek

Wynik finansowy przed opodatkowaniem + odsetki

WPO= -----------------------------------------------------------------------

Odsetki

Interpretacja:

Wskaźnik ten, obliczany łącznie za cały okres kredytowania, informuje ile razy możliwość spłaty odsetek jest większa od obciążenia odsetkami. Wskaźnik charakteryzuje wiarygodność kredytową przedsiębiorcy.

3. Charakterystyka sytuacji ekonomiczno -finansowej

Przedsiębiorcy prowadzącego uproszczoną sprawozdawczość finansową

(czynniki obiektywne)

Wyszczególnienie	Okres poprze- dzający	Okres bieżący	Okres kredytowania
	t -1	t 0	t +1	t +...	t +n
I WSKAŹNIKI
Rentowności i płynności
-rentowności brutto sprzedaży
- płynności bieżącej
Zadłużenia
- zadłużenia
- pokrycia odsetek *
IIWIELKOŚCI BEZWZGLĘDNE
Przychody razem
Wyn. Fin. po opodatkowaniu

* Wskaźnik pokrycia odsetek jest liczony łącznie za cały okres kredytowania. Jego wartość jest wykorzystywana do oceny punktowej w okresie bieżącym.

t _-1 - koniec ostatniego roku obrachunkowego,

t ₀ - koniec ostatniego miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku,

t _{+1, t+..., t+ n} - odpowiednie okresy obrachunkowe wydzielone w okresie kredytowania np. kwartalne lub półroczne dla kredytów do 12 miesięcy, roczne dla kredytów powyżej 12 miesięcy.

3.1 Normatywne skale punktowe. Ocena czynników obiektywnych.

I. RENTOWNOŚĆ I PŁYNNOŚĆ

Wyszczególnienie	Wartość wskaźnika	Pkt	Wartość wskaźnika	Pkt	Wartość wskaźnika	Pkt	Wartość wskaźnika	Pkt
1. Wskaźnik rentowności brutto sprzedaży	ROS>1,3a lub ROS>3%*	3	1,3a>ROS>a lub 3%>ROS>2%*	2	A>ROS>0% lub 2%>ROS>0%*	1	ROS<0% lub ROS<0%*	0
2. Wskaźnik płynności bieżącej	CR>1,8	3	1,8>CR>1,3	2	1,3>CR>1,0	1	CR<1,0	0

UWAGI:

1. Wskaźnik rentowności brutto sprzedaży będący relacją dochodu brutto do sprzedaży ma dla celów analizy większą wartość informacyjną, niż wskaźnik rentowności netto ze względu na to, że dochód netto uwzględnia wszystkie ulgi w podatku dochodowym od osób fizycznych.

2. Wielkość „a” oznacza średnią wartość wskaźnika ROS dla branży: informacje o wskaźnikach można uzyskać z bazy PONT-Info Gospodarka (kwartalne wydanie Wiadomości Gospodarczych lub informacja telefoniczna.

3. Zapisy oznaczone „*” stosuje się, gdy średnia wartość ROS w branży jest równa lub mniejsza niż 0 %.

4. Ocena rentowności i płynności może być skorygowana in plus lub in minus o:

• max. 0,5 pkt w odniesieniu do ROS,

• max. 0,2 pkt w odniesieniu do CR,

np. gdy:

• wskaźniki wykazują tendencję rosnącą (korekta in plus) lub malejącą (korekta in minus) w badanym okresie,

• poziom rentowności i/lub płynności w dany, okresie jest ściśle związany z sezonowością działania.

II ZADŁUŻENIE

Wyszczególnienie	Wartość wskaźnika	Pkt	Wartość wskaźnika	Pkt	Wartość wskaźnika	Pkt	Wartość wskaźnika	Pkt
1. Wskaźnik zadłużenia	WZ<0,3	3	0,3<WZ<0,7	2	0,7<WZ<0,8	1	WZ>0,8	0
2. Wskaźnik pokrycia odsetek	WPO>0,3	3	3>WPO>2	2	2>WPO>1,5	1	WPO<1,5	0

UWAGI:

1. Przyjmuje się,że w okresie bieżącym podstawą punktacji jest wartość wskaźnika pokrycia odsetek wyliczona dla okresu kredytowania.

2. Ocena zadłużenia może być skorygowana in plus o max. 0,5 pkt w odniesieniu do każdego ze wskaźników np., gdy:

• relacja zadłużenia do kapitału spełnia wymogi finansowania majątku,

• składniki majątku trwałego są dobrej jakości, a ich wartość wielokrotnie przekracza kwotę kredytu.

3.2. Normatywne skale punktowe. Ocena czynników subiektywnych.

1. ZARZĄDZANIE I WIARYGODNOŚĆ WŁAŚCICIELA

Kryterium Ocena w punktach
	Wysoka	Dobra	Słaba	Zła
1. Styl zarządzania i kwalifikacja kierownictwa	3	2	1	0
2. Sytuacja rodzinno-majątkowa właściciela	3	2	1	0
3. Historia funkcjonowania przedsiębiorcy	3	2	1	0
4. Stosunki z bankiem	3	2	1	0

Przy ocenie wymienionych kryteriów należy wziąć pod uwagę następujące zagadnienia:

1. Styl zarządzania i kwalifikacje kierownictwa. Wysoko punktowana powinna być firma zarządzana przez osoby dynamiczne, otwarte na innowacje, posiadające określoną strategię rozwoju firmy oraz wykształcenie i doświadczenie zawodowe zgodne z prowadzoną działalnością. Wysoko oceniane mogę być również: dobra organizacja pracy, sprawny system marketingu, wykwalifikowany personel i itp.

2. Sytuacja rodzinno-majątkowa właściciela (właścicieli). Wysoko oceniany powinien być przedsiębiorca o ustabilizowanej, jasnej sytuacji rodzinnej, posiadający nie obciążony własny majątek rzeczowy i finansowy, o znacznej wartości rynkowej. Wskazane jest, aby miesięczne dochody z posiadanego majątku oraz dodatkowych źródeł przewyższały miesięczne wydatki gospodarstwa domowego właściciela firmy.

3. Historia funkcjonowania przedsiębiorcy. Wysoko oceniany powinien być przedsiębiorca, który: funkcjonuje na rynku co najmniej 3 lata, nie był oskarżony o nieuczciwe prowadzenie interesów (oszustwa podatkowe, celne, procesy z odbiorcami odnośnie jakości produktu, itp.), ma dobrą opinię lokalnej społeczności oraz organizacji branżowych. Wskazane jest, aby przedsiębiorca posiadał znaczny kapitał własny zaangażowany w działalność gospodarczą.

4.Stosunki z bankiem. Wysoką ocenę punktową powinien otrzymać przedsiębiorca, który ma pozytywne opinie banków z którymi współpracuje. Przedsiębiorca ma rachunek podstawowy w PKO oraz korzysta z innych usług bankowych w naszym banku. Terminowość realizacji zobowiązań wobec banku jest bez zarzutu. Przedsiębiorca bez opóźnień dostarcza dokumenty i informacje wymagane przez bank.

2. POZYCJA PRZEDSIĘBIORCY NA RYNKU

Kryterium Ocena w punktach
	Wysoka	Dobra	Słaba	Zła
1. Możliwość zbytu	3	2	1	0
2. Produkt (usługa) / konkurencja	3	2	1	0
3. Uzależnienie od dostawców / odbiorców	3	2	1	0
4. Charakter branży	3	2	1	0

Przy ocenie punktowej wymienionych kryteriów należy wziąć pod uwagę następujące czynniki:

1. Możliwość zbytu. Wysoko oceniane powinny być następujące sytuacje: rynek na dany produkt (usługę) jest nie nasycony, rozwija się dynamicznie, jest duży potencjalny popyt (lokalny, krajowy, zagraniczny) na dany wyrób, producent ma podpisane kontrakty (porozumienia handlowe lub kooperacyjne) ze stałymi odbiorcami, ma dobrze zorganizowaną sieć dystrybucji (własną lub pośredników).

2. Produkt (usługa) / konkurencja. Wysoka ocena punktowa jest nadawana, gdy: produkt (podstawowa grupa asortymentowa) jest nowoczesny, ma odpowiednie parametry jakościowe i niski wskaźnik zwrotów (reklamacji) oraz konkurencyjną cenę; przedsiębiorca dysponuje szerokim asortymentem produktów (usług) i ma duży udział w rynku lokalnym (ewentualnie krajowym), a ponadto nie występują zagrożenia ze strony innych przedsiębiorców prowadzących podobną działalność.

3. Uzależnienie od dostawców / odbiorców. Wyższą ocenę powinien uzyskać przedsiębiorca który ma kilku dostawców podstawowych materiałów i surowców (większe bezpieczeństwo zaopatrzenia materiałowego, możliwość negocjowania cen). Po stronie sprzedaży preferencje w ocenie otrzymuje sytuacja zróżnicowanych kierunków sprzedaży (rynek lokalny, krajowy, eksport) oraz posiada wielu odbiorców. W takich warunkach wzrasta stopień bezpieczeństwa zbytu.

4. Charakter branży. Wysoką ocenę powinien otrzymać przedsiębiorca funkcjonujący w branży rozwojowej (tempo wzrostu przewyższające stopę inflacji, wysoki poziom rentowności). Niżej powinien być oceniany przedsiębiorca działający w branży stagnacyjnej (tempo rozwoju oscylujące wokół stopy inflacji, poziom rentowności zbliżony do przeciętnego) lub schyłkowej (spadkowa tendencja sprzedaży oraz rentowności.

18

---