Aci jako podmiot występuje po:

1. przymiotnikach lub rzeczownikach

w połączeniu ze słowem „esse”

fama est - wieść niesie

opus est - trzeba, należy

notum est - wiadomo, że

gratum est - cieszymy się, że

necesse est - ważne jest, żeby

2. po czasownikach nieosobowych

lub użytych nieosobowo:

decet - wypada, przystoi

oportet - godzi się, wypada, należy

consto, -are, constiti - stać, stać

mocno/wiadomo

DEKLINACJA III

Do deklinacji III należą rzeczowniki

rodzaju męskiego, żeńskiego i nijakiego

zakończone w Gen.sing. na -is.

Odmieniają się one według III typów:

- spółgłoskowego

- samogłoskowego

- mieszanego

TYP SPÓŁGŁOSKOWY

Według tego typu odmieniają się

rzeczowniki n i e r ów n o z g ł o s k o w e

( imparisyllaba - mają różną

lb sylab w Gen i Nom.), które przed

zakończeniem Gen. sing (-is) mają

tylko jedną spółgłoskę.

Występują tu rzeczowniki wszystkich

rodzajów:

homo, - inis (m.)

miles, -itis (m.)

rex, regis (m.)

dux, ducis (m.)

civitas, -atis (f.)

virgo, -inis (f.)

caritas, -atis (f.)

virtus, -utis (f.)

tempus, -oris (n.)

corpus, - oris (n)

nomen, -inis (n.)

opus, -eris (n.)

Cechą charakterystyczną typu

spółgłoskowego są zakończenia:

Abl. sing. - E

Gen. plur. - UM

Zakończenia przypadków typu

spółgłoskowego:

sg

Nom. różne

Gen. - is

Dat. - i

Acc. - em (m. f.); = Nom. (n.)

Abl. - e

Voc. = Nom.

pl

Nom. - es (m. f.) ; -a (n.)

Gen. - um

Dat. - ibus

Acc. - es (m. f.) ; -a (n.)

Abl. - ibus

Voc. - es (m. f.) ; -a (n.)

EG:

sg

Nom. virgo

Gen. virgin - is

Dat. virgin - i

Acc. virgin - em

Abl. virgin - e

Voc. virgo

pl

Nom. virgin - es

Gen. virgin - um

Dat. virgin - ibus

Acc. virgin - es

Abl. virgin - ibus

Voc. virgin - es

sg

Nom. nomen

Gen. nomin - is

Dat. nomin - i

Acc. nomen

Abl. nomin - e

Voc. nomen

pl

Nom. nomin - a

Gen. nomin - um

Dat. nomin - ibus

Acc. nomin - a

Abl. nomin - ibus

Voc. nomin - ia

Wyjątki deklinacji III typu

spółgłoskowego:

pater, -tris

mater, -tris

frater, -tris

canis, -is

iuvenis, -is

senex, senis

vates, -is

parentes, -um

panis, -is

TYP SAMOGŁOSKOWY

Według typu samogłoskowego

odmieniają się rzeczowniki

rodzaju nijakiego zakończone

w Nom. sing. na - e, - al., - ar

( Gen. - is, -alis, -aris)

mare, - is

rete, -is

animal, -alis

vectigal, -alis

exemplar, -aris

Cechą charakterystyczną typu

samogłoskowego są zakończenia:

Abl. sing. - I

Gen. plur. - IUM

Zakończenia przypadków typu

samogłoskowego:

sg

Nom. - e, -al , -ar

Gen. - is

Dat. - i

Acc. - e, - al, -ar

Abl. - i

Voc. - e, - al, -ar

pl

Nom. - ia

Gen. - ium

Dat. - ibus

Acc. -ia

Abl. - ibus

Voc. -ia

EG:

sg

Nom. animal

Gen. animal - is

Dat. animal - i

Acc. animal

Abl. animal - i

Voc. animal

pl

Nom. animal - ia

Gen. animal - ium

Dat. animal - ibus

Acc. animal - ia

Abl. animal - ibus

Voc. animal - ia

Według typu samogłoskowego odmieniają

się również przymiotniki deklinacji III.

TYP MIESZANY

Według typu mieszanego odmieniają się:

imparisyllaba - które przed zakończeniem

Gen. sing. ( -is ) mają więcej niż jedną

spółgłoskę

parisyllaba - zakończone w

Nom. sing. na - IS, - ES

urbs, urbis (f.)

mens, mentis (f.)

mons, montis (m.)

pons, pontis (m.)

dens, dentis (m.)

cor, cordis (n.)

os, ossis (n.)

civis, -is (m.)

piscis, -is (m.)

nubes, -is (f.)

classis, -is (f.)

Cechą charakterystyczną typu

samogłoskowego są zakończenia:

Abl. sing. - E

Gen.plur. - IUM

Zakończenia przypadków

typu mieszanego:

sg

Nom. różne

Gen. - is

Dat. - i

Acc. - em (m. f.); = Nom. (n.)

Abl. - e

Voc. = Nom.

pl

Nom. - es (m. f.) ; -a (n.)

Gen. - ium

Dat. - ibus

Acc. - es (m. f.) ; -a (n.)

Abl. - ibus

Voc. - es (m. f.) ; -a (n.)

EG:

mons, montis (m.)

sg

Nom. mons

Gen. mont - is

Dat. mont - i

Acc. mont - em

Abl. mont - e

Voc. mons

pl

Nom. mont - es

Gen. mont - ium

Dat. mont - ibus

Acc. mont - es

Abl. mont - ibus

Voc. mont - es

Sg

Nom. cor

Gen. cord - is

Dat. cord - i

Acc. cor

Abl. cord - e

Voc. cor

pl

Nom. cord - a

Gen. cord - ium

Dat. cord - ibus

Acc. cord - a

Abl. cord - ibus

Voc. cord - a

ZESTAWIENIE KOŃCÓWEK

sg

Nom. różne

Gen. - is

Dat. - i

Acc. - em (m. f.); = Nom. (n.)

Abl. - e , - i

Voc. = Nom.

pl

Nom. - es (m. f.) ; -a , [ -ia samog.] (n.)

Gen. -um, - ium

Dat. - ibus

Acc. - es (m. f.) ; -a , [-ia] (n.)

Abl. - ibus

Voc. - es (m. f.) ; -a, [-ia] (n.)

Acc.sing.

- em dla feminium i masc.= Nom. dla neutrów

- es (Nom.plur., Acc.plur., Voc.plur.,)

dla masc., fem.

-a, ( - ia - dla samogł.) dla neutrów.

DEKLINACJA IV

Do deklinacji IV należą rzeczowniki

rodzaju męskiego zakończone w

Nom. sing. na -us i rodzaju nijakiego

zakończone w Nom. sing. na -u.

Gen.sing. deklinacji IV zakończony

jest n a -us

EG.:

fructus, -us

magistratus, -us

exercitus, -us

genu, -us

cornu, -us

Masculina

sg

Nom. - us

Gen. - us

Dat. - ui

Acc. - um

Abl. - u

Voc. - us

Pl

Nom. - us

Gen. - uum

Dat. - ibus

Acc. - us

Abl. - ibus

Voc. - us

EG:

sg

Nom. exercit -us

Gen. exercit - us

Dat. exercit - ui

Acc. exercit - um

Abl. exercit - u

Voc. exercit - us

Pl

Nom. exercit - us

Gen. exercit - uum

Dat. exercit - ibus

Acc. exercit - us

Abl. exercit - ibus

Voc. exercit - us

Neutra

Sg

Nom. - u

Gen. - us

Dat. - u

Acc. - u

Abl. - u

Voc. - u

pl

Nom. - ua

Gen. - uum

Dat. - ibus

Acc. - ua

Abl. - ibus

Voc. - ua

EG:

Sg

Nom. gen - u

Gen. gen - us

Dat. gen - u

Acc. gen - u

Abl. gen - u

Voc. gen - u

Pl

Nom. gen - ua

Gen. gen - uum

Dat. gen - ibus

Acc. gen - ua

Abl. gen - ibus

Voc. gen - ua

WYJĄTKI DEKLINACJI IV

rodzaju żeńskiego

manus, -us

domus, -us

porticus,-us

tribus, -us

acus, -us

Idus, -uum

EG:

Sg

Nom. manu -us dextra

Gen. man - us dextrae

Dat. man - ui dextrae

Acc. man - um dextram

Abl. man - u dextra

Voc. man - us dextra

Pl

Nom. man - us dextrae

Gen. man - uum dextrarum

Dat. man - ibus dextris

Acc. man - us dextras

Abl. man - ibus dextris

Voc. man - us dextrae

DOMUS, -US

domi - w domu

domum - do domu

domo - z domu

Abl.sing. domo

Acc.plur. domos

Gen.plur. domorum

DELKLINACJA V

Do deklinacji V należą rzeczowniki

rodzaju żeńskiego zakończone

w Nom. sing. na - es,

w Gen. sing. na - ei

Temat rzeczowników deklinacji

V zakończony jest na - e -

EG.:

res, - ei

fide, - ei

spes, -ei

sg pl

Nom. - es Nom. - es

Gen. - ei Gen. - erum

Dat. - ei Dat. - ebus

Acc. - em Acc. - es

Abl. - e Abl. - ebus

Voc. - es Voc. - es

sg pl

Nom. r -es Nom. r - es

Gen. r - ei Gen. r - erum

Dat. r - ei Dat. r - ebus

Acc. r - em Acc. r - es

Abl. r - e Abl. r - ebus

Voc. r - es Voc. r - es

WYJĄTKI deklinacji V rodzaju męskiego:

meridies, -ei

dies, -ei

dies - jako dzień ściśle określony

jest femininum

EG.:

dies dicta

prima dies Aprilis

ALE:

dies festus

dies serenus etc.

---