Podstawy naukowe dla właściwego postępowania
z owcami podczas transportu
Fizjologia i zachowanie
Na podstawie materiałów ze szkolenia w Teramo, Włochy
w dniach 26-30 stycznia 2009r.
Naukowe podstawy do oceny dobrostanu zwierząt
Co to jest dobrostan?
Dobrostan = stan, w którym organizm potrafi uporać się z trudnościami występującymi
w jego środowisku życia
(Broom 1986)
Czynniki warunkujące:
Brak negatywnych stanów emocjonalnych, takich jak strach i ból
Brak zaburzeń funkcjonowania organizmu
Możliwość typowego dla gatunku zachowania się
(według Duncana i Frasera, 1997)
Interakcje ze środowiskiem
ŚRODOWSKO
ZWIERZĘ
Jak dobrze zwierzę radzi sobie ze środowiskiem?
Ile wysiłku to wymaga?
Reakcja organizmu na zmianę czynników zewnętrznych
Mechanizm reakcji na zmianę czynników zewnętrznych
Dobrostan owiec
Ból
Owce są czułe na ból w takim samym stopniu, jak pozostałe gatunki zwierząt hodowlanych -
brak oznak bólu u zwierzęcia nie oznacza, że zwierzę nie cierpi
Nie wolno łapać ani podnosić owiec za wełnę
Transport
Zwierzęta niezdatne do transportu:
Owce ciężarne (ostatnie 10% okresu ciąży)
Owce, które urodziły w okresie ostatnich 48 godzin
Bardzo młode zwierzęta
(FVE, 2001)
Transport
Zwierzęta wymagające stosowania szczególnych środków ostrożności podczas transportu
Zwierzęta z silną kulawizną
Zwierzęta z poważnymi ranami lub zaburzeniami
Zwierzęta z zaburzeniami koordynacji
(FVE, 2001)
Strach
Owce są zwierzętami roślinożernymi („typ ofiary”) - reagują strachem na ludzi i inne bodźce zewnętrzne
System chowu w sposób znaczący wpływa na strach u zwierząt
Ostrożne obchodzenie się ze zwierzętami jest w przypadku owiec szczególnie istotne
Strach
Stres
Przyczyny stresu:
Łączenie stad lub oddzielenie zwierzęcia od reszty grupy
Warunki termiczne
Pozbawienie pokarmu i wody - okres transportu
Łączenie stad
W przypadku mieszania stad owce są mniej agresywne niż świnie, chociaż płeć
i wiek mają istotny wpływ na zachowanie
Oddzielenie od reszty stada może mieć negatywny wpływ na zwierzę -
„izolacja społeczna”
Warunki termiczne
29
32
10
Bez wełny
25
28
0
Z wełną
Temperatura maksymalna (OC)
(wilg. wzg. > 80%)
Temperatura maksymalna (OC)
(wilg. wzg. < 80%)
Temperatura minimalna (OC)
Zakres temperatur wewnątrz pojazdu podczas transportu
Wentylacja podczas transportu
„Wentylacja podczas załadunku i transportu powinna gwarantować stałą wymianę powietrza, pozbycie się nadmiernego ciepła, wilgoci
i szkodliwych gazów (jak amoniak oraz tlenek węgla) oraz zapobiegać gromadzeniu się amoniaku i dwutlenku węgla.
W warunkach podwyższonej lub wysokiej temperatury, wentylacja powinna zapewniać odpowiednie chłodzenie konwekcyjne każdego zwierzęcia. W niektórych przypadkach właściwą wentylację można osiągnąć poprzez zwiększenie przestrzeni dla zwierząt.”
Raport z trzeciego zebrania
Grupy Roboczej OIE d/s dobrostanu zwierząt
Paryż, 7-9 grudnia 2004
Problemy związane z długotrwałym
transportem zwierząt
Niechęć zwierząt do picia/jedzenia w pojeździe
(zdarzają się sytuacje, że zwierzęta jedzą, lecz nie piją)
Rywalizacja między zwierzętami o paszę lub wodę
Trudność w przewidzeniu szacunkowego czasu trwania transportu
Zachowanie podczas transportu
Prawidłowe:
Pozycja leżąca
Pozycja stojąca
Wielkość powierzchni ładownej
Minimalna przestrzeń przeznaczona dla jednego zwierzęcia zależy od:
Masy ciała
Obecności/braku wełny
Obecności/braku rogów
Zachowania zwierząt
Konieczności zapewnienia odpowiedniej wentylacji
w warunkach podwyższonej temperatury
Wielkość powierzchni ładownej
Minimalna przestrzeń przeznaczona na jedno zwierzę (podróż < 4 godzin):
Nie ma konieczności zapewnienia możliwości jednoczesnego leżenia wszystkim zwierzętom
P=0.021 M0.67
0,16 m2
20 kg
0,21 m2
30 kg
0,24 m2
40 kg
Wielkość powierzchni ładownej
Minimalna przestrzeń przeznaczona na jedno zwierzę (podróż > 4 godzin):
Konieczności zapewnienia możliwości jednoczesnego leżenia wszystkim zwierzętom
P=0.026 M0.67
0,19 m2
20 kg
0,25 m2
30 kg
0,31 m2
40 kg
Wielkość powierzchni ładownej
Minimalna przestrzeń przeznaczona na jedno zwierzę (podróż > 12 godzin):
Konieczności karmienia i pojenia zwierząt w pojeździe
P=0.037 M0.67
0,27 m2
20 kg
0,36 m2
30 kg
0,43 m2
40 kg
0,27 m2
0,19 m2
0,16 m2
20 kg
0,36 m2
0,25 m2
0,21 m2
30 kg
0,43 m2
0,31 m2
0,24 m2
40 kg
>12 godz.
4-12 godzin
< 4 godz.
Masa ciała
Wielkość powierzchni ładownej
Reakcja na warunki drogowe
Wskaźnik aktywności zwierząt w trakcie jazdy:
Nawierzchnia równa - 0,25 ą 0,03
Nawierzchnia nierówna - 0,55 ą 0,03
Podsumowanie
Podsumowanie
Duże znaczenie w przypadku transportu owiec ma załadunek zwierząt
Ważna jest również odpowiednia opieka nad zwierzętami oraz kontrola ich stanu podczas transportu
Sposób prowadzenia pojazdu i warunki na drodze wywierają znaczący wpływ na zachowanie zwierząt
Przy określaniu przestrzeni przeznaczonej na jedno zwierzę należy uwzględnić kilka parametrów, w tym czas trwania podróży
Dobrostan zwierząt - owce
Przy ocenie dobrostanu zwierząt gospodarskich kryteria, których spełnienie będzie wymagane i kontrolowane są następujące:
Zapewnienie stałego dostępu zwierząt do wody (w kojcu, na stanowisku, na wybiegu i pastwisku).
Minimalne wymiary stanowisk i powierzchni kojca.
Prawidłowe wykonanie wentylacji i właściwe oświetlenie budynków inwentarskich.
Prawidłowe gromadzenie, przechowywanie i zagospodarowanie odchodów.
I. Minimalne warunki utrzymania owiec
1. Owce w pomieszczeniu inwentarskim utrzymuje się: pojedynczo; grupowo.
2. Powierzchnia dla owiec utrzymywanych pojedynczo powinna wynosić, co najmniej w przypadku utrzymywania: tryka - 3 m2; matki z jagnięciem - 2,5 m2 i dodatkowo 0,7 m2 dla każdego jagnięcia ssącego; jarki - 1,5 m2; tryczka - 2 m2 , skopka - 0,8 m2.
3. Powierzchnia dla owiec utrzymywanych grupowo, w przeliczeniu na jedną sztukę, powinna wynosić, co najmniej w przypadku utrzymywania: tryków - 2 m2; matki z jagnięciem - 1,5 m2 i dodatkowo 0,5 m2 dla każdego jagnięcia ssącego; jarek - 0,8 m2; tryczków - 1,5 m2 , skopków - 0,6 m2.
4. Powierzchnia wybiegów dla owiec powinna być przynajmniej dwukrotnie większa od powierzchni normatywnej kojca. Wysokość ogrodzenia i przegród powinna wynosić 120 cm.
5. W pomieszczeniu inwentarskim dla owiec wymagania dotyczące mikroklimatu są następujące:
Stężenie dwutlenku węgla nie powinno przekraczać 3 000 ppm i siarkowodoru do 5 ppm a koncentracja amoniaku nie powinna przekraczać 20 ppm.
Wilgotność powietrza nie powinna przekraczać 85%, ruch powietrza do 0,3 m/s a temperatura w przypadku utrzymania samic z jagniętami do 3 miesiąca życia powinna wynosić, co najmniej 6°C.
Oświetlenie dzienne w owczarniach (stosunek okien do podłogi) powinno wynosić, co najmniej 1:20.