Ściana edukacji	Neutralny opis	Patologia nadmiaru	Patologia niedomiaru
Globalizacja	Świat: Wprowadzenie w problemy globalne, np. sposób zachowania pokoju na świecie, industrializacja i urbanizacja itp.; powstała po II wojnie światowej	Ludzie odrywają się od problemów lokalnych; odpowiedź na patologię nadmiaru - „myśleć globalnie, działać lokalnie”	Zaściankowość i nadmierna preferencja partykularnością własną, czyli programową postawą, że „moje musi być na wierzchu”
Etatyzacja	Wprowadzenie w struktury państwa i powinności obywatelskie	Schematyczne wpisanie się w role społeczne, b. często występuje w administracji; etatyzm	Niechęć i brak legitymizacji struktur państwa, czyli swoistej anarchii wobec porządku społecznego, czyli „władza państwowa - to wróg”
Nacjonalizacja	Procesy kształtowania więzi z narodem (językiem, kulturą, tradycją, mitami, itp.)	Nacjonalizm, nazizm	Wykorzenienie z więzi narodowej, szczególne zagrożenie związane z emigracją ahistoryczność społeczeństwa i młodzieży
Kolektywizacja,	Procesy socjalizacji wtórnej	Ujawnia się w ślepym podporządkowaniu interesom grupy; występuje: wodzostwo, dyktatura, zastraszenie, pranie mózgu itp.	Aspołeczność (alienacja społeczna - jednostka nie nawiązuje więzi z innymi); nowe zjawisko „singli”
Polityzacja, biurokratyzacja, profesjonalizacja	Kształtowanie przydatności do zatrudnienia i funkcjonowania w społeczeństwie zorganizowanym; związany z instytucjonalizacją życia społecznego w związku z rosnącą złożonością życia	Wychowanie do instytucji i organizacji; prowadzi do syndromu osobowości autorytarnej, łączącej tendencje do dominacji z tendencjami do uległości - „bo był rozkaz…”	Nieprzystosowaniu do świata zinstytucjonalizowanego i zorganizowanego; procesy polityzacji na ogół przyjmują teorię struktury społecznej
Socjalizacja	Rozumiany, jako proces socjalizacji pierwotnej	Ograniczenie i redukcja perspektyw poznawczych, wartości i interesów (rodzina odcina się od świata zewn)	Alienacja (wyłączenie osób) i atomizacja (brak więzi między poszczególnymi osobami w rodzinie)
Inkulturacja i personalizacja	Proces wzrastania w określoną kulturę zmierzający do uzyskania tożsamości autonomicznej	„pięknoduchostwo”, oderwanie od realności i rzeczywistości, koncentracja na własnych przeżyciach (gł. w rodzinach, gdzie rodzice wnoszą wkład w kulturę, np. aktorzy, pisarze	Nadmierny indywidualizm, w którym nie respektuje się norm i zasad kulturowych; wykluczenie z kultury
Wychowanie i jurydyfikacja	Wdrażanie do akceptowania i realizowania czynności i ról społecznych oraz kształtowanie świadomości prawnej	Osobowość zewnętrznie sterowana, uwięzienie w przypisanych rolach (zatrzymanie się na tożsamości ról), niezdolność do podejmowania decyzji, oporu wobec zła	Anomia (ujawniająca się: rozchwianiem systemu wartości, deprywacją potrzeb, skłonnością do wykroczeń moralnych - zatrzymanie się na I poziomie tożsamości)
Kształcenie i humanizacja	Procesy nauczania i uczenia się umożliwiające poznanie przyrody, społeczeństwa i kultury oraz rozwój kompetencji prawnej	Wiąże się z encyklopedyzmem poznawczym (najważniejsze przekazanie dorobku kulturowego); objawia się konserwatyzmem, akademizmem, poczuciem wyższości edukacyjnej, przewagą stylu nad treścią	Wszelki analfabetyzm np. funkcjonalny (umie czytać, ale nie rozumie co czyta), kulturowy (nie rozumie się symboli kulturowych) i krytyczny (nieumiejętność krytycznego korzystania z danych)
Hominizacja	Kształtowanie cech gatunkowych człowieka (uczłowieczenie)	Kwietyzm, ksobność, naturalizm, seksualizm, ekologizm	Koncentracja na potrzebach pierwotnych, nierozwoje, niedorozwoje

---