Proteza-sztuczne uzupełnienie brakującej czesci ciała lub narzadu.
Aparat zastępczy uformowany sztucznie w celu uzupełnienia brakującej czesci ciała (WHO)
Protezowanie- zastepowanie barkujacych czesci ciała protezami.
Amputacja konwencjonalna
Polega na prawidłowym obcięciu koncówki kostnej ,tzn. kikut kostny musi być kmotrzy od kikuta mięśniowego , szczyt kikuta kostnego jest zabezpieczony okostna
Wazne jest zabezpieczenie naczyn krwionośnych . Duze pnie naczyniowe kikuta SA podszywane, małe koagulowane.
Należy właściwie zabespieczyc zakończenia nerwów obwodowych .
Należy prawidłowo uformowac masy mięśniowe kikuta . Przeciete miesnie zostaja zszyte, tzn. antagonistyczne grupy miesni zszywa się ze soba pod napieciem włókien mięśniowych tak aby pokryły szczyt kikuta. Blizna nie może być na szczycie kikuta ani na po. Oporowej.
Należy właściwie zabespieczyc skore , poszczególne warstwy skory musza być ze soba zszyte.
Amputacja fizjologiczna
Fizjologiczne opracowanie wszystkich elementów tkankowych tworzących kikut
Zaprotegowanie natychmiast po amputacji uwzględniając w konstrukcji protezy wszystkie elementy biomechaniczne
Wczesna pionizacja i nauka chodu
Amputacja urazowa
Wskazania bezwzględne
Pierwotne, natychmiastowe urayz
Wtórne, odmrożenia, oparzenia, niedokrwienie
Amputacja podudzia: 1/3 blizsza, połowa poudzaia
Uda:kilkanaście cm nad stawem kolanowym
Amputacje u dzieci
Dysproporcje wzrostu kikuta i konczyny zdrowej
Dysproporcje wzrostu kosci i tkanek miękkich
Zmiany wtorne ( koślawość bioder, niedorozwój miednicy)
Zalecana amputacja przestawowa
Wczesne protezowanie
PROTEZY
Rola: przywracanie maksymalnej wydolności narzadu ruchu , funkcji podparcia lokomocji.
Chód po płaszczyźnie poziomej
Faza podparcia (60%)
-okres kontaktu piety z podłozem
-okres kontaktu całej stopy
- okres unoszenia pięty(25%)
-okres odepchniecia się palcami(5%)
Faza wymachu
- przyspieszenie
-przenoszenie właściwe
-hamowanie
Leczenie protetyczne - postepowanie zmierzające do osiągnięcia jedności protezy z organizmem z wytworzenia „nowego narzadu”.
Czynniki decydujące o stanie funkcjonalnym pacjenta zaprotegowanego:
-kliniczna kwalifikacja do amputacji
- przygotowanie pacjenta do amputacji
- prawidłowe wykonianie amputacji
-wytworzenie maksymalnie wydolnego kikuta
-własciwy dobor protezy
- prawidłowa budowa protezy
-nauka posługiwania się proteza
Okres przedamputacyjny:
-przygotowanie psychiczne
-przygotowanie fizyczne
Stres:
-wygląd
-reakcja otoczenia
-stan funkcjonalny
Okres poamputacyjny przed zaprotezowaniem:
-zapobieganbie bólu
-zapobieganie obrzekom
-profilaktyka przykurczów
Bóle kikuta:
-zakażenie
-niedokrwienie
-nerwiaki regeneracyjne
-martwaki
-bóle fantomowe
Okres protezy tymczasowej:
-nauka stania i obciazania protezy
- nauka wprawiania protezy w ruch
-kontrola obrzeku kikuta
-likwidacja przykurczów
-ocena funkcjonalna
Konieczne umiejętności:
-nakładanie protezy
- stanie i siedzenie
-chodzenie
-pokonywanie schodów, krawężników
-samodzielne wstawanie
Pielegnacja kikuta
Opaska-odobwodu ze zmniejszeniem ucisku , niezbyt mocno, żeby nie zmniejszac ukrwienia
Podział protez:
-zewnetrzne(egzoprotezy)
-wewnetrzne(endoprotezy)
-tymczasowe
-definitywne
-zewnatrzszkielewtowe
-wewnatrzszkieletowe
Protezy:
-biodrowa
-udowa
-podudziowa
Protezy tymczasowe:
- gipsowe
-pneumatyczne
Protetyka stopy :
Palce
-wkładka z włokna weglowego
-uzupelnienie kosmetyczne
Przodostopie (do ST. Choparta)
-funkcjonalne sylikonowe uzupełnienie
-dodatkowe zaopatrzenie ortopedyczne
Sródstopie, stęp
- korekcja ustawienia
- substytucja propulsji
-uzupelnienie brakujacejczesci
-wkladka supinujaca
-odtworzenie tylnego łuku sklepienia
Funkcje stopy protezowej:
-komfortowe podparcie podczas stania i chodzenia
-funkcje dynamiczne absorpcji siły i odbicia palców podczas chodzenia lub biegania
- funkcje kosmetyczne
Typy stóp protezowych:
-sach (stywne)
-dynamiczne
-ze ST. Skokowym
Stopy protezowe dynamiczne:
-elation
-ceterus
-pathfinder
Protetyka goleni:
-kontakt z podłozem
- pole podparcia
-propulsja(odbicie)
Elementy protezy:
-lej
-stopa
-zawieszenia
Lej protezy:
- podparcie masy ciała
- przenoszenie ruchów kikuta na proteze
Kryteria poprawności wykonania leja:
-kikut nogi nie ulega urazom, obtarciom
-normalne uzywanie protezy nie sprawia bólu
-proteza daje się łatwo strerowac
-stabilne pełno kontaktowe połączenie z kikutem
-prawidłowe krazenie krwi
-łatwe zakładnia i zdejmowanie
-prosta pielegnacja
-lekkosc
Higiena skóry kikuta
-mikroklimat leja (wilgotność, ciepło, tarcie)
-higiena skóry kikuta (mycie, pudrowanie)
-zakładanie protezy (profilaktyka otarc)
Protetyka goleni
Rodzaje leja:
-pneumatyczny
-z gipsu
- laminaty żywicznego
-z termoplastu
Okolice podparcia w protezie PTB
-wiezadło właściwe rzepki
-kłykiec przysrodkowy piszczeli
-szczyt kikuta
Proteza PTB wymogi konstrukcyjne leja:
-wciecie w okolicy więzadła wałaciwego rzepki
-zapewnienie stabilizacji przez nacisk na tkanki miękkie boczej i tylnej pow. Kikuta
-pozostawienie wolnej przestrzeni dla sciegien zginaczy ST. Kolanowego
Przy stopach w protezie podudziowej wyróżniamy protezy:
-PTB
-KSB
-PTS
Zawieszenie stabilizujące
Podcisnieniowe
-tradycyjne
-lej miekki komfortowy z trzpieniem i zamkiem blokującym
Z wykorzystaniem budowy anatomicznej dalszej nasady uda
-pasek nadkłykciowy
-tuleja udowa z szynami bocznymi
Modyfikacja leja
-typu KBM
-typu PTS
Rekaw uszczelniajacy nie pozwala na zsuwanie się protezy
Protetyka goleni:
Pończoszki
-wełniane'
-bawełniane
-frotte
Zaopatrzenia uda
Lej
-wymiar a-p ( guz kulszowy-przednia po. Ścięgna przywodziciela uda)
-wymiar boczny
-połeczka siedzeniowa
-kanał dla miesnia przywodziciela wilkiego
-zaglebienie dla krętarza wielkiego,
Mechanizm ST. Kolanowego
Goleń
Stopa
Rodzaje leja uda
-czworokatny(QUAD);
protezy tymczasowe, słabo dopasowany, slaba stabilność miednicy, punkt podparcia-guz kulszowy, duza płaszczyzna podparcia, przeszkadza w siedzeniu
-owalny (NML);
funkcjonuje w mechanizmie podwojnego leja, lepsza kosmetyka i boczna stabilizaja
-ortizo (MAS) ;
wiekszy komfort podczas siedzenia, tylna krawędź leja jest znacznie obnizona dzieki temu użytkownik protezy siedzi symetrycznie na obu poszlakach. Mozliwosc schylania się, przednia sciana leja tez obizona. Dobra boczna stabilizacja i dzieki temu możliwość symetrycznego chodu. Wiekszy zasieg ruchów. Łatwość zakładania i dobra kosmetyka
Przeguby kolanowe
-zawiasowe z mechaniczna blokada
-monocentryczne; z hamulcem , z tasma gumowa
-przeguby policentryczne ; mechaniczne, pneumatyczne, hydrauliczne
Zespół funkcjonalny reki
Elementy czynne
Zgiecie dłoniowe
-zginacz promieniowy
-zginacz łokciowy
-zginacz dłoniowy długi
Prostowanie
-prostownik promieniowy dlugi nadgarstak
-krótki
-łokciowy nadgarstka
Ruchy chwytne reki
Siłowe
-cylindryczny
-sferyczny
-hakowy
Precyzyjne
-opuszkowy
-szczypcowy
Funkcja chwytna
-jakosc chwytu
-wartosc chwytu
-sterowanie i zdolność manipulacyjna
Protezy kończyn górnych
Kosmetyczne
Funkcjonalne
-z własnym zrodłem energii
-z mieszanym zdrodłem, własnym i obcym
Protezy ramienia
-dwa zrodla energii; sterowanie mechanizmem chwytnym ist. Łokciowym
-naped
Obręczy barkowej, ruch karku, ruch tułowia,
Zrodła pozaustrojowe
Protezy kosmetyczne
Mechanizm chwytny-protezy funkcjonalne, haki dwudzielne, wyspecjalizowane chwyty
Protezy funkcjonalne
Proteza mechaniczna
-rozwieranie czynne
-zwieranie bierne
Rece elektryczne
-ruchy chwytne
-naped elektryczny
-sterowanie
Rodzaje rak protezowych
Kosmetyczna
Funkcjonalna
-mechaniczna
-elektromechaniczna
-bioelektryczna
ORTOTYKA
Nauka i umiejętność leczenia za pomoca ortez
Orteza- aparat uzytku zewnętrznego stosowany do modyfikacji cech budowy i funkcjonowania ukl. Nerwowo-miesniowego oraz kostnego
Indywidualnie dobrane i dopasowane konstrukcje techniczne stosowane w celu:
-poprawy stabilizacji
-korekty ustawienia
-wzmocnienia siły mm
-odciazenia
Ortezy stabilizujące
-zabespieczenie warunków pełnego wygojenia tkanek
-stworzenie warunków stabilnego podparcia
-poprawa efektywności ruchow
Ortezy korekcyjne
-leczenie wad rozwojowych
-leczenie przykurczów stawowych
Zasady ortotyki
Prostota konstrukcji
Funkcjonalność uzytkowa
Maksymalna poprawa funkcji
Prawidlowa ocena problemu funkcjonalnego
Dobranie odpowiedniej kortezy do rodzaju zaburzenia funkcjonalnego
Prawidłowe wykonanie kortezy
Dokładne dopasowanie i sprawdzenie
Zindywidualizowany dobor
Podział ortez
-konczyny górnej
-dolnej
-kregosłupa
-stopy
Wkładki ortopedyczne
Podział konstrukcyjny
-pełne
-czesciowe
-sztywne
-polsztywne
-miekkie
-kortykowe
-zapietkowe
Dzieciece stopy koslawe
-supinujace tylko tylna cz. Stopy
-zapietkowe supinujace
-korytkowe supinujace
-supinujace z uniesieniem sklepienia podłużnego
Dzieciece stopy koslawo-plaskie
-niewydolnosc mm
-niewydolnosc wiezadlowa
-trwale odkształcenie ruchow
-zesztywnienie stopy
-
-