Zestaw 5
Omów 4 interpretacje formuły „człowiek - istota społeczna” ze szczególnym uwzględnieniem 4.
Pierwsza interpretacja formuły „człowiek istota społeczna” akcentuje rosnącą rolę czynników kulturowych w tworzeniu istoty człowieka. Kieruje ona uwagę ku relacji między kulturą a biologiczną naturą człowieka. Mieszczą się tu taki zagadnienia jak: kulturowe uwarunkowania cech, potrzeb, procesów biologicznych człowieka, społeczno kulturowe uwarunkowania, i skutki technicznej ingerencji biologizm człowieka. Druga interpretacja akcentuje że człowiek jest istotą wspólnotową, co oznacza, że nie mógłby rozwijać swych cech gatunkowych poza wspólnotą. W tej interpretacji centralnym zagadnieniem jest więź społeczna. Trzecia interpretacja tej formuły wskazuje na to, że jednostka jest wytworem społeczeństwa, w którym żyje. Analiza człowieka jako wytworu społeczeństwa, koncentruje się na skutecznych mechanizmach oddziaływania i nacisku tegoż społeczeństwa, co w rezultacie prowadzi do akceptacji przez jednostkę stawianych jej wymogów; adresowanych do niej oczekiwań społecznych. Wytworem społecznym są nie tylko konformiści, ale też reformatorzy, rewolucjoniści anarchiści i eskapiści. Drugim problemem w analizie człowieka jako wytworu społeczeństwa jest kontrola społeczna. Czwarta interpretacja analizuje rolę jednostki jako aktywnego świadomego i współtwórcę społeczeństwa. Świadome i aktywne zaangażowanie jednostki w kształtowanie społeczeństwa jest zjawiskiem stosunkowo nowym wiążącym się z rozwojem demokracji. Świadome uczestnictwo we współtworzeniu społeczeństw to nie tylko uczestnictwo jednostki w demokratycznych strukturach społeczeństwa ale także w tworzeniu wizji społeczeństwa pożądanego oraz powoływaniu do życia ruchów społecznych, które stawiają sobie za cel urzeczywistnienie tych wizji. To świadome współtworzenie przez jednostkę społeczeństwa oznacza w praktyce gotowość uwzględnienia różnych ograniczeń. Takie rozumienie roli człowieka jako współtwórcy społeczeństwa należy odróżnić od nieuświadomionego lub tylko częściowo uświadomionego wpływu jednostki na kształt społeczeństwa którym żyje.
Co to znaczy „człowiek-wytwór społeczeństwa”?
Formuła ta rozpatruje jednostkę jako wytwór społeczeństwa. W centrum uwagi znajduje się tu zagadnienie skuteczności mechanizmów wpływu i nacisku społeczeństwa na człowieka, co prowadzi do zaakceptowania przez niego społecznych oczekiwań. Pewną odmianę tego stanowiska naukowego reprezentuje jeden z kierunków antropologii kulturowej. Kulturyści uważają że osobowość człowieka stanowi odwzorowanie cech kulturowych społeczeństwa w którym żyje. W skrystalizowaniu tego kierunku znaczącą rolę odegrały popularne teorie psychologiczne i freudyzmu, behawioryzmu, teoria uczenia się. Kulturyści głosili izomorfizm osobowości i kultury, oznaczający relacje strukturalnej opowiedniości pomiędzy nimi, przy czym osobowość jest odwzajemnieniem kultury.
Reakcje człowieka na wpływy społeczne wg E. Arinsiona. Wyjaśnij pojęcia: konformizm, nonkonformizm, antykonformizm.
Konformizm- zmiana zachowania lub opinii danej osoby, rzeczywistym lub wyobrażonym naciskiem ze strony jakiejś osoby lub grupy ludzi. Zdaniem E. Aronsona konformizm to zbyt szerokie pojęcia i dlatego należ wprowadzić do rozważań i badań taki kategorie jak:
-uleganie-zachowanie osoby, która motywowana jest pragnieniem uzyskania nagrody lub uniknięcia kary. Jest to zjawisko nie trwałe, bo występuje tak długo jak długo stosowana jest obietnica nagrody lub groźna kary; -identyfikacja-reakcja jednostki wywołana pragnieniem upodobnienia się do osób lub osoby od której pochodzi wpływ na tą jednostkę; -internalizacja-przyjęcie opinii lub postawy jako własnej. Wpływ społeczeństwa staje się częścią systemu przekonań i postaw jednostki. Nonkonformizm- odrzucenie wpływów społecznych, może oznaczać to, że dana jednostka stanie się dewiantem pozytywnym(innowatorem)(np. Matka Teresa z Kalkuty) jak i to, że stanie się dewiantem negatywnym(np. sataniści, narkomani). Antykonformizm- bez refleksyjne automatyczne przeciwstawianie się oczekiwaniom społecznym(np. wandale uliczni).
Omów na konkretnym przykładzie wg tabeli K. Szafraniec „krańcowego konformistę” i „spóźnionego konformistę”.
Krańcowy konformista: angażuje się w życie kulturowe; ma pozytywny stosunek do norm społecznych; poczucie gratyfikacji(wynagradzania); pozytywnie nastawiony do poanującego ładu społecznego; jest przystosowany do życia w otaczającym go społeczeństwie.
Spóźniony konformista: zaangażowany w życie kulturowe; pozytywny stosunek do norm społecznych; oferowane przez system gratyfikacje są przez niego odrzucane lub są poza jego zasięgiem bo nie mieści się w powszechnie przyjętych standardach życia; ambiwalencja.
ambiwalencja dwojakość,
dwuwartościowość uczuć; psychol.
doznawanie jednocześnie sprzecznych uczuć
i chęci w stosunku do tych samych osób,
przedmiotów a. sytuacji; por. schizofrenia.