Stoma 2oo8/o9, Farma, wykład 4 - immunosupresja

- immunostymulacja

- immunomodulacja

- immunosupresja

IMMUNOSTYMULACJA

Cel:

↑ reaktywności układu odpornościowego na czynniki „zagrożenia” mogące prowadzić do patologii

Nieswoista ↑ nieswoistych mechanizmów odporności
humoralnej i komórkowej :

• ↑ fagocytozy

• ↑ liczby limfocytów

• ↑ ilości immunoglobulin

IMMUNOSTYMULACJA

HORMONY GRASICZE (peptydy)

- tyrozyna

- tymulina

- tymopoetyna

- TFX

CYTOKINY

Interferon α β γ iv (wlew kroplowy)

Wskazania:
↑ oporności na zakażenia wirusowe

w niektórych rozrostach komórkowych = dz. p/nowotworowe

Działania niepożądane:

• objawy grypopodobne (↑ temperatury, bóle głowy, mięśni)

• objawy brzuszne

• objawy psychoneurologiczne

INTERLEUKINY 1-12 iv

IL-2 proliferację limfocytów T i NK

Wskazania:

• w onkologii

• rak nerki

• białaczki

• czerniak

IMMUNOSTYMULACJA

Immunostymulacja swoista = immunoterapia

↑ swoistych mechanizmów odporności humoralnej lub komórkowej

↑ specyficznych antygenowo przeciwciał

↑ proliferacji określonych komórek układu immunologicznego

SZCZEPIONKI P/WIRUSOWE

• wirusowe zapalenie mózgu

• ospa prawdziwa , odra

• nagminne zapalenie przyusznic (świnka)

• polo-mielitis

• grypa

• wirusowe zapalenie wątroby typu B i/lub A

Wskazania: - profilaktyka zakażeń u dzieci i/lub w środowiskach zwiększonego narażenia infekcyjnego

SZCZEPIONKI P/BAKTERIOM

• błonicy

• krztuśca

• tężca

• meningokokom

• pneumokokom

• Haemophilus influensae typ B

• Autoszczepionki

Wskazania: profilaktyka i/lub leczenie zakażeń niewrażliwych na stosowane chemioterapeutyki

IMMUNOMODULACJA

ROŚLINNE ŚRODKI IMMUNOSTYMULUJĄCE

- wyciąg wodny z aloesu - Biostymina sc, im, p os

- wyciąg z czosnku p os

- wyciąg z jeżówki czerwonej lub bladej Extra.Echinacea p os

IMMUNOMODULACJA

SYNTETYCZNE IMMUNOSTYMULANTY

Lewamizol tabl.

Isoprynozyna tabl.

IMMUNOMODULACJA

SZCZEPIONKI WIELOSKŁADNIKOWE (bakteryjne)

Panodinum sc, im

Delbeta im

Broncho-Vaxom p os

Uro-Vaxom p os

Ribamunyl p os

Luivac p os

IMMUNOSUPRESJA - stosowanie substancji o różnej budowie chemicznej (naturalnych lub syntetycznych) działających przez różne mechanizmy
na jeden z najważniejszych systemów obronnych organizmu

LEKI IMMUNOSUPRESYJNE

Wskazania:

- przeszczepy narządów

- choroby autoimmunologiczne

LEKI IMMUNOSUPRESYJNE

CYKLOSPORYNA - hamuje syntezę IL-2 oraz aktywację limf. T

TAKROLIMUS - hamuje aktywację limf. T

MYKOFENOLAT MOFETILU - hamuje syntezę puryn, proliferacji limfocytów i produkcji przeciwciał

CYKLOSPORYNA A - cykliczny polipeptyd

Mechanizm działania

CyA + cyklofilina hamuje kompleks kalcyneuryna-kalmodulina hamowanie jądrowego czynnika aktywacji limfocytów T hamowanie syntezy IL-2

Objawy działania

Hamowanie odrzucenia przeszczepu

Farmakokinetyka

p os = biodostępność 20-50% (monitorować stężenie we krwi!!)
T ½ 6-16h, ok.30 metabolitów (CYP3a4 - azole p/grzybicze hamują metabolizm)
dawka podtrzymująca: 2-5 mg/kg/h (2 x dobę dt)

Działania niepożądane

• uszkodzenia nerek (zależne od dawki)

• zaburzenie czynności wątroby

• kardiotoksyczność

• drżenia mięśniowe

• hirsutyzm

• przerost dziąseł

• nadciśnienie tętnicze, obrzeki

TAKROLIMUS (FK 506) - lakton makrolidowy

Mechanizm działania

FK 506+makrofilina hamuje kompleks kalcyneuryna-kalmodulina hamowanie jądrowego czynnika aktywacji limfocytów T

hamowanie aktywacji limfocytów T i syntezy IL-2

hamowanie aktywacji limfocytów B i syntezy TNF-a

Objawy działania:

Hamowanie odpowiedzi komórkowej i humoralnej

Farmakokinetyka

p os - biodostępność 5-50% (monitorować stężenie we krwi!!)

T ½ 6-16h, ok.9 metabolitów (CYP3a4 azole hamuą)

dawka podtrzymująca 0,1-0,3 mg/kg/h (2 x dobę dt)

Działania niepożądane

• uszkodzenia nerek (zależne od dawki)

• zaburzenie czynności wątroby

• kardiotoksyczność

• nadciśnienie tętnicze, obrzęki

• zaburzenia psychoneurologiczne

• depresja, bezsenność, zaburzenia widzenia, parestezje,
  drżenia mięśniowe

SIROLIMUS - rapamycyna

Mechanizm działania

Rapamycyna+imunofilina wiąże się z białkami TOR

transdukcję sygnału IL-12

hamowanie proliferacji limfocytów T i B

Objawy działania

hamowanie odpowiedzi komórkowej i humoralnej

LEKI IMMUNOSUPRESYJNE

PRZECIWCIAŁA MONOKLONALNE I POLIKLONALNE

MUROMONAB-CD3 - w okresie reakcji odrzucenia przeszczepu

BASILIKSIMAB - w profilaktyce odrzucenia przeszczepu

DAKLIZUMAB j/w

POLIKLONALNE GLOBULINY ANTYLIMFOCYTOWE

Profilaktyka i leczenie odrzucenia przeszczepu

GLIKOKORTYKOSTEROIDY

(ham.proliferacji limfocytów T i B
↓ p/ciał, ham.powstawania cytokin:
↓ IL-1, IL-2, ITFy, TNFa)

LEKI CYTOTOKSYCZNE

Azatiopryna(antagonista puryn)

Cyklofosfamid (czynnik alkilujący)

Metrotreksat (antagonista kwasu foliowego)

LEKI STOSOWANE W CHEMIOTERAPII ONKOLOGICZNEJ

podział ze względu na mechanizm działania

środki alkilujące - cyklofosfamid, chlorambucyl, karmustyna, cisplastyna

antymetabolity - metrotreksat, merkaptopuryna

antybiotyki p/nowotworowe - bleomycyna, antracykliny, mitomycyna

trucizny mitotyczne - kolchicyna

inhibitory syntezy białek - asparaginaza, letrozol

hormony i antagoniści hormonów - tamokksyfen, aminoglutetymid, formestan, flutamid

LEKI STOSOWANE W TERAPII ONKOLOGICZNEJ

podział wg fazy cyklu komórkowego

cytostatyki cyklozależne i fazowo-specyficzne

FAZA G1 - asparaginaza, kortykosteroidy

FAZA S - cytarabina, doksorubicyna, hydroksymocznik, metotreksat, merkaptopuryna, tioguanina

FAZA G2 - bleomycyna, mitoksantron, topotekan

FAZA M - alkaloidy - winblastyna, winkrystyna

pochodne podofilotoksyny - etopozyd, tenipozyd,

taksany - paklitaksel, decetaksel

cytostatyki cyklozależne i fazowo-niespecyficzne

nitrogranulogen, busulfan, chlorambucyl,
pochodne nitrozomocznika - karmustyna, lomustyna

cytostatyki o działaniu niezależnym od cyklu podziałowego

cisplatyna, karboplatyna, cyklofosfamid

melfalan, dakarbazyna

antracykliny - doksorubicyna, daunorubicyna,

leki alkilujące

ZASADY DOBORU I KOJARZENIA CYTOSTATYKÓW

Programy wielowiekowej chemioterapii:

• aktywność poszczególnych leków w monoterapii

• różne mechanizmy działania - addytywne/synergistyczne

• odmienne profile toksyczności - maxymalne dawki

• optymalne schematy podawania

• różna oporność - cytostatyki nieoporne krzyżowo

SKUTKI UBOCZNE CHEMIOTERAPII

• dolegliwości układu pokarmowego - nudności, wymioty, biegunki, zaparcia i spadek apetytu

• dolegliwości w jamie ustnej - zapalenie, owrzodzenia

• zmiany we krwi i szpiku kostnym - niedokrwistości, plamica, zakażenia

• wypadanie włosów, zmiany skórne

• niepłodność, przedwczesna meno, andropauza

• zaburzenia wątrobowe, nerkowe, stawowo-mięśniowe

• zaburzenia neurologiczne, psychiczne

3

---