|
cechy zabawy : . > przyjemność i radość z wykonywania czynności > dobrowolność uczestnictwa > poznanie nowych wartości i informacji > kreatywność , > stworzenie odrębnego świata fikcji > zaspokojenie różnych potrzeb ludzkich Zabawę tematyczną M. Tyszkowa traktuje jako swoistą formę autokomunikacji, dziecko wykonując określone czynności ruchowe i siłowe „przepowiada" czyli komunikuje sobie samemu informacje w granicach przeciętnej konwencji ludycznej i umownej sytuacji W autokomunikacji dziecko mówi do siebie w ten sposób że odtwarza i ujawnia na zewnątrz treści własnych doświadczeń , pochodzących z interakcji z innymi ludźmi. E. Hurlock wyróżniła 4 zasadnicze funkcje zabawy: 1. funkcja kształcąca - polega na tym , iż dziecko w zabawie kształci swoje zmysły wzbogaca wiedzę o świecie , poznaje samego siebie , rozwija 2. funkcja wychowawcza - zabawa rozbudza u dziecka określony stosunek do otoczenia społecznego , poznaje normy społeczne i reguły postępowania , uczy się rzetelności i uczciwości 3. funkcja terapeutyczna - dziecko podczas zabawy uwalnia się od napięći emocji , uczy się różnych sposobów wyrażania swoich uczuć oraz rozwiązywania swoich problemów 4. funkcja projekcyjna - dziecko w zabawie wchodzi w różne sytuacje , wykonuje różne zadania , pelni różne role i dzięki temu ujawnia swoje właściwości . Natomiast wychowawca może odkryć i lepiej poznać mocne i słabe strony wychowanka . E. Hurlock bez przeprowadzenia klasyfikacji ujmuje funkcje zabawy od strony korzyści, jakie czerpie - nieświadomie - dziecko od zabawy. Według niego dziecko bawi się dla : 1. rozszerzania kręgu swoich doświadczeń - w zabawie dziecko nie tylko jednostkę np. długotrwała bezczynność czy aktywność przekraczająca wydolność danej osoby wywołuje negatywne emocje; Czynniki związane z daną emocją przez doświadczenie jednostki, bodźce pierwotnie neutralne (bez mocy wywoływania emocji) mogą stać się dla człowieka źródłem nawet silnych emocji w wyniku określonych wydarzeń, jednostka uczy się reagować na nie emocją np. kobieta pogryziona w dzieciństwie przez psa, na widok psów reaguje strachem. Czynniki wynikające ze związku powstałego między oczekiwaniami jednostki a informacjami, z jakimi się styka. Oczekiwania człowieka najczęściej dotyczą przyszłych zdarzeń oraz wyników jego własnej czynności. Źródłem emocji może być rozbieżność między oczekiwaniami a rzeczywistością np. bodźce nowe, zmienne, konfliktowe czy złożone. Zgodnie z hipotezą optimum rozbieżności, brak rozbieżności jest obojętny emocjonalnie, mała rozbieżność wzbudza dodatnie emocje. Natomiast jeśli ta rozbieżność wzrasta - pojawiają się proporcjonalnie coraz silniejsze emocje negatywne. Emocje w okresie dojrzewania Dojrzewanie biologiczne i związany z nim rozwój psychiczny obejmuje wiek od około 11-12 roku życia do około 18-19 roku życia, przy odchyleniach indywidualnych tak w jedną jak i w drugą stronę. W polskiej psychologii stosuje się najczęściej nazwę w i e k d o r a s t a n i a. Okres ten obejmuje dwie fazy, które w przybliżeniu oddziela 16 rok życia. Faza I - zwana dojrzewaniem, pokwitaniem, faza biologiczna - charakteryzuje się ogólnym niezrównoważeniem, wyrażającym się w nadmiernej reaktywności. Faza II - o ile procesy biologiczne są ustabilizowane, to próby samodzielnego kształtowania własnego życia ,czyli poszukiwanie wyjścia z chaosu przeżyć i niezrównoważonych działań. Urok młodości to e m o c j e. Barwę i intensywność przeżyć z czasów młodości pamięta się przez całe życie. Pod względem formalnym w emocjach wyróżniamy: 1.realnie oceniają swoje możliwości i mają postawę bardziej sceptyczną wobec rzeczy udziwnionych takich jak np. pseudo - cudy. 3. Mają silny charakter i integrację wewnętrzną, w moralnym tego słowa znaczeniu. Osoby dojrzałe są bardziej poważne „na serio”, odpowiedzialne i tolerancyjne. Posiadają silnie wewnętrznie uwarunkowane zasady. 4. Mają wyższy poziom przystosowania interpersonalnego i intrapersonalnego. Osoby, które mają wyższy poziom dojrzałości stosują mniej mechanizmów obronnych, są mniej egoistyczne i nie są nieufne. Inteligencja emocjonalna wg Daniela Golemana są to zdolności rozpoznawania przez nas naszych własnych uczuć i uczuć innych, zdolności motywowania się i kierowania emocjami zarówno naszymi własnymi, jak i osób, z którymi łączą nas jakieś więzi. Krótko mówiąc, jest to panowanie nad naszymi emocjami i ich wykorzystywanie do osiągnięcia sukcesu. Są to zdolności odmienne od inteligencji akademickiej, czyli umiejętności czysto intelektualnych, mierzonych ilorazem inteligencji, ale je uzupełniające. Wiele osób, które mają wiedzę książkową, ale cierpią na niedostatek inteligencji emocjonalnej, pracuje dla ludzi o niższym ilorazie inteligencji, górujących nad nimi umiejętnościami z zakresu inteligencji emocjonalnej. Na podstawie wieloletnich badań stwierdził, że w naszym życiu osobistym i zawodowym dużą rolę odgrywa inteligencja emocjonalna, która ma wpływ na to, jak wykorzystujemy swoja wiedzę i umiejętności. Na inteligencję emocjonalna składa się pięć kompetencji emocjonalnych i społecznych. Są to:
Struktura samowiedzy Funkcje samowiedzy
zatomizowana - poznawcza
zatomizowana wiązkowa - poznawcza instrumentalna
- wiązkowa -hierarchiczna - poznawcza instrumentalna - motywacyjna - generatywna
|
2. funkcja wychowawcza - zabawa rozbudza u dziecka określony stosunek do otoczenia społecznego , poznaje normy społeczne i reguły postępowania , uczy się rzetelności i uczciwości 3. funkcja terapeutyczna - dziecko podczas zabawy uwalnia się od napięći emocji , uczy się różnych sposobów wyrażania swoich uczuć oraz rozwiązywania swoich problemów ; 4.funkcja projekcyjna - dziecko w zabawie wchodzi w różne sytuacje , wykonuje różne zadania , pelni różne role i dzięki temu ujawnia swoje właściwości . Natomiast wychowawca może odkryć i lepiej poznać mocne i słabe strony wychowanka . E. Hurlock bez przeprowadzenia klasyfikacji ujmuje funkcje zabawy od strony korzyści, jakie czerpie - nieświadomie - dziecko od zabawy. Według niego dziecko bawi się dla :
- pobudzenie emocjonalne i tzw. - znak emocji / + przyjemne, - przykre - jakość - np. radość i miłość to nie to samo, chociaż zbliżone pobudzenie i znak taki sam. Nietrudno zauważyć, że w okresie dorastania pobudzenie emocjonalne jest bardzo nasilone. Uzewnętrznia się to w intensywności zachowania widocznej gdy młodzież jest w grupie; hałaśliwy śmiech, pokrzykiwania, popychanie się - w domu mówią podniesionym głosem, trzaskają drzwiami, żywiołowo okazują radość i zmartwienie. Widoczna jest duża chwiejność emocji, zwłaszcza w I fazie: po żywiołowej radości młodzik pogrąża się w smutku. Ta chwiejność emocjonalna niejednokrotnie utrudnia rozumienie dorastających. Niewielki to jeszcze problem wychowawczy, gdy przejaw pobudzenia emocjonalnego jest uzewnętrzniony, gorzej bywa, gdy pobudzenie emocjonalne wywołane jest wewnętrznymi przeżyciami, a na zewnątrz maskowane. Tłumione stany intensywnego pobudzenia mogą być podłożem nerwic. Wspomnieć należy tu, że młodzież często ukrywa swoje uczucia z potrzeby intymności i z buntu przeciw wtrącaniu się dorosłych. Jeśli idzie o znak emocji to literatura psychologiczna mówi / np. Przetacznikowa/, że zależy on głównie od doświadczeń dorastającego. Gdy może on swe dążenia realizować, gdy ma sukcesy, gdy jest akceptowany i rozumiany - to przeważają emocje dodatnie. Jednakże w I fazie dorastania występuje większa zmienność znaku emocji, ponieważ w tej fazie jest intensywniejszy rozwój fizyczny, wzmożona pobudliwość nerwowa , i wciąż jeszcze mała zdolność do kontroli. Gdy chwiejność emocjonalna powoli ustępuje pojawia się skłonność do nastrojów - zwłaszcza u dziewcząt. Nastroje to słabo nasilone stany emocjonalne o niejasnej, nieokreślonej treści. Powstają niekiedy na tle hormonalnych przemian ustroju, bądź po przeżyciu doznanym wcześniej, oddalonym. Odrębną kategorią emocji poprzez swój związek z procesami umysłowymi stanowią uczucia. Przeżywamy je świadomie, często w formie bardziej złożonej np. uczucie żalu, tęsknoty, uczucie winy....
impulsami i możliwościami czyli samokontrola, utrzymywanie norm uczciwości i prawości, sumienność, elastyczność w dostosowywaniu się do zmian, innowacyjność; FAZY ROZWOJU PLASTYCZNOŚCI DZIECKA
Okres bazgrot (czas trwania od 2,do 4,0 lat) czyli formowania się schematu fazie bazgrot linearnych Gdy przypadkowo, uda się postukując zaostrzonym końcem ołówka, pozostawić na papierze na papierze jakiś ślad, pobudza je to do kreślenia krótkich, urywanych linii; ołówek trzymając „w garści” wykonuje całym przedramieniem kółko, faliste linie, zygzaki czy pętle. Dziecko nieraz nie patrzy nawet na to, co rysuje, kreski powstają mechanicznie, wyłącznie rytmicznym ruchom reki, faza b. figuralnych ( kształty zamknięte: spiczaste, jajowate i koliste, a później prostokątne).Dzieci 3 letnie uczą się prawidłowo trzymać narzędzie pisarskie i coraz lepiej opanowują ruchy palców i dłoni. Z chaosu kreślonych linii zaczynają powstawać proste linie, kreski, łuki, pojedyncze punkty, pętelki z czasem kółka. Z łatwością potrafią
|
sposób, uczy się właściwie rozumieć komunikaty werbalne, a szczególnie zabawy, uczy się trafnego spostrzegania społecznego, rozpoznawania stanu emocjonalnego partnera, jego punktu widzenia, uczy się więc także rozumienia cudzych stanów i cudzych argumentów, a także coraz lepiej poznaje samego siebie i odkrywa swoje słabe i mocne strony, odkrywa swoje możliwości;
Twórczość- Proces działania ludzkiego dający nowe i oryginalne wytwory oceniane w danym czasie jako społecznie wartościowe; może przejawiać się w każdej dziedzinie działalności ludzkiej. Ujęcie szerokie: wytwarzanie dział sztuki, działalność techniczna, naukowa, społeczna, a także tworzenie samego siebie; Ujęcie węższe: proces przeżyciowo- realizacyjny podporządkowany wytworowi, zaś wytwór powstający w tym procesie jest czymś względnie trwałym, istniejącym subiektywnie, nowym i wartościowym. Można zauważyć także kilka charakterystycznych grup określeń twórczości rozpatrywanych w obrębie czterech kategorii (S. Popek):
W powyższym przeglądzie definicji twórczości większość z nich należy do kategorii traktującej twórczość jako proces. Określenia tegoż procesu przedstawiają się różnie, ale wszyscy autorzy zgodni są co do kilku jego cech: dynamiczny (odnosi się do działalności, aktywności ludzkiej), prowadzący do nowych wartości materialnych (wytwór) bądź niematerialnych (autokreacja), o wymiarze Uczucia zależą przede wszystkim od rodzaju bodźców wywołujących oraz od potrzeb je pobudzających. Charakterystyczne dla dorastających są uczucia przeciwstawne ; gdy zarazem przeżywa się radość i smutek, miłość i nienawiść. Przeciwstawne /ambiwalentne /uczucia zdają się wynikać z nieustalonego systemu wartości młodego człowieka. Dla młodzieży w tym okresie charakterystyczny jest wzrost uczuć społecznych czyli takich, których źródłem są sytuacje społeczne. Często mają silne zabarwienie dodatnie lub ujemne np. zwycięstwo w rywalizacji sportowej, pozytywna ocena w szkole albo wstyd, lęk, zazdrość. Szczególnie często pojawia się lęk i gniew. Mają one różną postać i nasilenie... od nieśmiałości, poprzez drżenie dłoni, rumieńce na twarzy i szyi, lęk przed niepowodzeniem... Specyficzną kategorią lęków są lęki szkolne, których źródłem są interakcje nauczyciel - uczeń. Gniew z kolei u dorastających zaliczamy do zachowań agresywnych. W tym okresie stwierdza się wyraźną dynamikę zachowań agresywnych. Wśród młodych gniew jest jawny i infantylny, wyrażany poprzez płacz, tupanie nogami, trzaskanie. U starszych / II faza/ te zachowania poddane są kontroli, a przyjmują postać tylko burkliwego odzywania się, niespokojnym chodzeniem, zaciskaniem pięści albo dąsaniem się, albo zaciętym milczeniem. Reakcje gniewu zmniejszają się chociaż w ciągu całego życia u człowieka występują duże różnice indywidualne w przejawach agresywności. Dlatego trudno na podstawie agresywnych zachowań w okresie dorastania przewidywać późniejsze zachowania. A związki międzyosobnicze? Czyż nie są źródłem silnych, często przez całe życie pamiętanych uczuć? Miłość i przyjaźń obok uniesień radosnych bywa źródłem zazdrości lub zawiści. Intensywną barwę mają zwłaszcza związki przyjaźni między dziewczętami. Ileż udręk, niepewności i obaw zawiera młodzieńcza miłość. Jest często krucha, ale ma niezapomnianą wartość. Na okres dorastania namalować słoneczko z pięknymi promyczkami, czy też głowę z włosami. Następnie przychodzi czas na tzw. ,,głowonogi” - jest to prosty schemat rysowania postaci głowa + doczepione do niej nogi.
Okres przedschematyczny ( czas trwania 4,0 - 7,0 lat)
Okres schematyczny (czas trwania 7,0 - 9,0 lat) (ideoplastyka)
|
indywidualnym i społecznym. W literaturze przedmiotu często utożsamia się twórczość z procesem twórczym (M.S. Szymański 1987, s. 45). Proces twórczy w całym swoim przebiegu jest kreacją: przetwarzaniem, organizacją, odkrywaniem, powoływaniem form i znaczeń dotychczas nie istniejących (T. Marciniak 1976, s. 32). W związku z takim rozumieniem. W procesie twórczości wyróżnia się kolejno po sobie następujące fazy: przeżyciowa, koncepcyjna, realizacyjna (T. Marciniak) 1976, s. 31). Takie ujmowanie twórczości zbliżone jest w swym znaczeniu do nielicznych definicji twórczości dziecka - jednego z wielu rodzajów twórczości wyznaczonych przez różne klasyfikacje. Twórczość dziecka to w znaczeniu (W. Okoń 1992, s. 218):
Rozwijanie twórczości plastycznej należy do podstawowych zadań wychowania plastycznego w przedszkolu. Twórczość ta umożliwia rozwój pewnych dyspozycji psychicznych, sprawności umysłowej, manualnej, pamięci wzrokowej, wyobrażani przestrzennej, ruchowej i kolorystycznej. Odgrywa bardzo ważną rolę, zaspokaja u dziecka ogromne potrzebę działania, wyzwala napięcia wewnętrzne a jednocześnie zaznajamia go z problemem sztuki. Pomaga dziecku nie tylko spostrzegać i utrwalać w pamięci charakterystyczne cechy przedmiotów, zwierząt przypada także kształtowanie się tzw. Uczuć wyższych. Zalicza się do nich uczucia estetyczne, moralne, patriotyczne, religijne. Czasami uczucia te bywają maskowane, bowiem młodzież wstydzi się wielkich słów i dramatycznych gestów. Bywa, że są skupieni i cisi a tylko blask ich oczu pozwala się domyśleć co czują. Rozwój uczuć w okresie dorastania idzie w kierunku dojrzałości uczuciowej, jest to przejście od nie kontrolowanego uzewnętrzniania uczuć do poddania ich kontroli, od nieopanowanego ulegania uczuciom do ich opanowania, od egocentryzmu do socjocentryzmu. Pełnej dojrzałości nie osiąga się w okresie dorastania, jej ukształtowanie przypada na lata dalsze a i wtedy ludzie uzyskują to w różnym stopniu i w różnym zakresie. Emocje mają więc wpływ na: 1. procesy fizjologiczne - somatyczne, wegetatywne, 2. procesy motoryczne - aktywność, praca, hobby, zachowania / werbalne i niewerbalne /, 3. procesy poznawcze - wrażenia, spostrzeganie, wyobrażenia, 4. procesy umysłowe - myślenie, analiza i synteza, operacje umysłowe, sądy, przekonania, opinie. DOJRZAŁOŚĆ EMOCJONALNA- zdolność do przeżywania emocji intensywnych bez poczucia winy i leku; umiejetność zachowania równowagi miedzy wyrażaniem uczuć a ich kontrolą; osoba dojrzała emocjonalnie kieruje się w postępowaniu swoimi poglądami, planami, jest odpowiedzialna za swoje czyny, potrafi przewidzieć skutki swojego postępowania, kieruje się w podejmowaniu decyzji uczuciami wyższymi- zdolność do wyrzeczeń cechy stanów uczuciowych-pobudliwość, stabilność, intensywność, głębia Dojrzałość emocjonalna wyraża się przede wszystkim tym, że człowiek osiągnął zdolność kontrolowania swoich przeżyć, uczuć i wzruszeń. Mówiąc po prostu potrafi się opanować. Na
żołnierzyki czy też urządzenia techniczne - taki dobór tematów w pracach plastycznych jest związany z zainteresowaniami dzieci. Składniki samowiedzy: - sądy opisowe ( ja realne) - samooceny (wartości) - sądy o standardach osobistych (ja idealne) - sądy o regułach generatywnych ( jednostka sama tworzy wiedze o sobie) - sądy o regułach komunikacji ( publiczna prezentacja własnej osoby) Opisy tych składników - pojawiają się wszystkie elementy wiedzy o sobie - wzrasta bogactwo sądów dotyczących charakteru - samooceny są bardziej ogólne i krytyczne - w tym czasie przyjmowane są bardziej dojrzała i stabilne standardy osobiste Np. aspiracje związane z dalszym kształceniem - szczególne znaczenie maja reguły komunikacji decydujące o prezencji własnej osoby, w zależności od celów oraz pełnionej roli społecznej - cześć młodzieży posiada pewna wiedzę o regułach generowania sądów osobistych i źródłach informacji o sobie - dzięki rozwojowi abstrakcyjnego myśleniu i zdolności do autorefleksji próbują odkryć siebie, zbadać swoje wnętrze STRUKTURA SAMOWIEDZY - wiązkowa - hierarchiczna
|