Amputacje

Amputacje kończyn górnych mają przeważnie charakter urazowy.

Pozostałe przyczyny: wrodzone, na tle naczyniowym, nowotworowym.

Naczelną zasadą w amputacjach k. górnych jest pozostawienie

możliwie długich kikutów, umożliwiających optymalne sterowanie protezą.

Ogólne zasady usprawniania przed zaprotezowaniem

1. zabezpieczenie kikuta przed nieprawidłowym ustawieniem

2. utrzymywanie pełnego zakresu ruchów w zachowanych stawach

3. uformowanie kikuta przez bandażowanie

4. wzmocnienie siły mięśni kikuta i obręczy barkowej

5. ćwiczenia czucia powierzchniowego i głębokiego

6. hartowanie kikuta jako przygotowanie do noszenia protezy

7. dopasowanie odpowiedniej protezy

8. utrzymywanie dobrej sprawności ogólnej

9. utrzymywanie higieny kikuta

10. staranne obsługiwanie protezy

Rehabilitacja osób z amputacją k. górnej powinna się rozpocząć przed

zabiegiem jeśli jest to możliwe. Intensywne przygotowanie psychiczne i czynnościowe. W pierwszych dniach po ważne jest zapobieganie obrzękowi.

Kikut układa się wyżej oraz stosuje się bandażowanie.

Zaleca się także poprawne ułożenie kikuta w zachowanych stawach.

Utrata k. górnej może spowodować boczne skrzywienie kręgosłupa(stosujemy

ćw. wzmacniające m. posturalne, ćw. dobrej postawy ciała.

Amputacje kończyn dolnych

Najczęstszą przyczyną amputacji k. dolnych u osób starszych są schorzenia

naczyniowe. Są to powikłania cukrzycy, miazdżycy i zakrzepowo-zarostowe

zapalenia tętnic. U młodszych-urazy, nowotwory kości a także przewlekłe

stany zapalne.

Przy planowaniu amputacji uwzględnia sie najbardziej korzystne

poziomy odjęcia kończyny.

W razie amp. powyżej st. kolanowego zasadą jest oszczędzanie

każdego odcinka k. W amp. goleni korzystnym poziomem jest górna 1/3

goleni. W amp. w obrębie stopy oszczędza się każdy fragment.

Usprawnianie po amp. kończyn dolnych zależy od rodzaju, wysokości amp.

wieku,zawodu, współistniejących chorób.

U osób z amputacją urazową prowadzi się program bardziej intensywny.

Planowane odjęcie kończyny. Zawsze należy chorego przygotować pod

względem fizycznym jak i psychicznym. We wczesnym okresie po amputacji

prowadzi się ćw. oddechowe, siadanie, ćw. pozostałych kończyn. Kikut

należy zabezpieczyć przed wadliwym ustawieniem i przykurczami oraz

utrzymać pełny zakres ruchów w stawach. Amputowanych poniżej st. kolanowego należy zabezpieczyć przed powstawaniem przykurczu zgięciow.

w st. kolanowym a powyżej st. kolanowego zgięciowo-odwiedzeniowego w

st. biodrowym.(układanie chorego na brzuchu). Powstałe przykurcze “zwalczamy” przez ćw czynne, redresyjne i wyciągi(str.88).

Konieczne jest ustabilizowanie objętości kikuta(bandażowanie str.84), wzmocnienie siły mięś., wyrobienie czucia (str85.)głębokiego i powierzchniowego.Zahartowanie kikuta jest kolejnym etapem usprawniania.

Chodzenie o kulach - jednostronnie amp. jak najwcześniej.Kule łokciowe lub pachowe.Obie kule równocześnie do przodu potem noga zdrowa. Kikut powinien poruszać sie na przemian w przód i w tył.

Chodzenie po schodach w górę- zdrowa noga potem kule (str.93)

Rehabilitacja w chirurgii jamy brzusznej

W okresie przedoperacyjnym rehabilitacja obejmuje:

1. ćw. oddechowe

2. naukę efektywnego kaszlu

3. naukę stabilizacji okolicy przyszłej rany operacyjnej

4. naukę ćw. przeciwzakrzepowych

5. ćw. ogólnousprawniające

Nauka stabilizowania rany - wykonujemy ją jedną ręką, oburącz, przez ucisk

rany albo zbliżanie jej brzegów.(str.166)

Nauka ćw przeciwzakrzepowych - zgięcia grzbietowe i podeszwowe stóp,

krążenia stóp, zgięcia i wyprosty w st kolanowych.Ćw te należy wykonywać

co godzinę.

Rehabilitacja pooperacyjna

W pierwszej dobie stosuje się: -ćw. oddechowe-odpowiednim torem-torem piersiowym z wyjątkiem stanów po resekcji pęcherzyka żółciowego, st. zapalnych otrzewnej i plastyki przepuklin, kiedy stosuje się tor przeponowy

-ćw. efektywnego kaszlu

-stabilizację rany pooperacyjnej

-ćw. przeciwzakrzepowe

-pionizację

-spacer

Ćwiczenia mięśni tułowia można sterować górą lub dołem.Oznacza to, że napięcie mięśni brzucha uzyskuje się np. przez unoszenie głowy(sterowanie górą) lub zgięcie kończyn dolnych w stawach biodrowych i kolanowych (sterowanie dołem). Takie niewielkie obciążenie nie grożą urazem, a są ważne

ze względu na pobudzanie perystaltyki jelit oraz poprawę ukrwienia okolicy operowanej.Przejście do pozycji siedzącej można ułatwić przez zamocowanie drabinki(angażuje się m.kończyn górnych). W siadzie można przemieszczać się

w łóżku przesuwając pośladki raz prawy raz lewy lub przemieszczać biodra

opierając się na rękach.

Spacerujący pacjent przyjmuje często pozycję zgięciową - zadaniem terapeuty

jest korygowanie tej tendencji.

W kolejnych dobach rozszerza się zakres i intensywność ćwiczeń ogólnousprawniających oraz dystans spaceru.

---