MAKROSKOPOWE ROZPOZNAWANIE GŁÓWNYCH SKAŁ METAMORFICZNYCH (PRZEOBRAŻONYCH)
Pojęcie skał metamorficznych
Skały metamorficzne, to skały, które wytworzyły się w wyniku przeobrażenia skał wyjściowych (magmowych i osadowych) przy udziale wysokiej temperatury i wysokiego ciśnienia. Wyróżnia się następujące procesy metamorficzne:
metamorfizm dyslokacyjny- przeobrażenia skał dokonują się pod wpływem przemieszczenia dużych bloków skalnych. Dominuje tutaj bardzo wysokie ciśnienie.
metamorfizm kontaktowy- przeobrażenia skał dokonują się pod wpływem kontaktowania się olbrzymich masywów skalnych o zróżnicowanej temperaturze i dopływie obcej substancji chemicznej.
metamorfizm regionalny- przeobrażenia skał występują na znacznych głębokościach w skorupie ziemskiej i dotyczą dużych obszarów. Dominuje tutaj wysoka temperatura i wysokie ciśnienie. Metamorfizm regionalny dzieli się na 3 strefy:
strefa epi- najpłytsza strefa. Dominuje tutaj ciśnienie jednokierunkowe (stresowe). W tej strefie występują wewnętrzne spękania składników mineralnych (kataklaza). W tym wypadku dochodzi do ukierunkowania składników mineralnych.
strefa mezo- średnio-głęboka, w dalszym ciągu przeważa ciśnienie jednokierunkowe, ale zaczyna oddziaływać wysoka temperatura. Jeszcze większemu ukierunkowaniu podlegają składniki mineralne.
strefa kata- najgłębsza, w tej strefie jednocześnie działają: bardzo wysoka temperatura i bardzo wysokie ciśnienie, które działają z różnych kierunków. Zachodzi tutaj proces rekrystalizacji (ponownej krystalizacji składników).
Struktury:
Wyróżnia się struktury:
granoblastyczne- składniki mają mniej więcej jednakowe wielkości i kształty (pokrój tabliczkowaty).
lepidoblastyczne- składniki mają postać blasze o równoległym ułożeniu (pokrój blaszkowaty).
nematoblastyczne- składniki mają kształt wydłużonych skupień (pokrój słupkowy lub pręcikowy).
Tekstury:
Ze względu na sposób ułożenia składników wyróżnia się tekstury:
bezładne- składniki nieuporządkowane w skale, chaotycznie ułożone.
gnejsowe- grubsze składniki tworzą równoległe smugi bez wyraźnej oddzielności.
łupkowe- występują płytki skalne o równoległym ułożeniu
Ze względu na sposób wypełnienia przestrzeni skalnej wyróżnia się tylko jeden rodzaj tekstury:
masywna- występuje zbita masa skalna bez wolnych przestrzeni.
Skład mineralny:
W skałach metamorficznych wyróżnia się minerały skał wyjściowych (magmowych i osadowych) takie jak:
kwarc,
ortoklaz,
skalenie,
plagioklazy kwaśne,
plagioklazy zasadowe,
pirokseny,
amfibole,
oliwiny,
biotyt,
muskowit,
oraz:
kalcyt,
dolomit,
minerały ilaste.
W skałach metamorficznych występują składniki typowe dla procesów metamorficznych, np.:
talk (barwa: szara, zielona; rysa: biała; połysk: perłowy, tłusty (tłusty w dotyku); pokrój: blaszkowaty; łupliwość: doskonała; twardość: 1)
granat (barwa: czerwona, brunatna; rysa: biała; połysk: szklisty; pokrój: kostkowy; przełam: muszlowy; twardość: 7)
chloryt (barwa: morska zieleń; rysa: biała; połysk: półszklisty, matowy; pokrój: blaszkowaty; łupliwość: doskonała; twardość: 2-3)
serpentyn (barwa: zielona, seledynowa; rysa: biała; połysk: półszklisty, matowy; pokrój: tabliczkowaty; łupliwość: wyraźna; twardość: 2-3)
serycyt (barwa: złocista, żółto-złocista; rysa: biała; połysk: perłowy; pokrój: blaszkowaty; łupliwość: doskonała; twardość: 2-3)
Serycyt jest to drobnokrystaliczna odmiana muskowitu.
- 14 -