Układ oddechowy
Układ oddechowy składa się z:
Części przewodzącej powietrze-kanałów i jam przewodzących (jama nosowa, jama nosowo-gardłowa, krtań, tchawica, oskrzele, oskrzeliki
Część oddechowa-odbywa się wymiana gazowa (oskrzeliki oddechowe, przewody oddechowe, pęcherzyki płucne)
Jama nosowa, gardło, krtań - górne drogi oddechowe
Tchawica, oskrzela itd. - dolne drogi oddechowe
1)Jama nosowa
Dzieli się na część węchową, oddechową i przedsionek nosa;
Przednią część jamy nosowej, sięgającą do progu nosa stanowi przedsionek nosa a część środkową tworzy przedsionek przewodu środkowego, za którym rozciąga się właściwa +Część oddechowa nosa, podzielona poziomo przebiegającymi małżowinami nosowymi - górną, środkową i dolną - na przewód nosowy górny, środkowy i dolny, co zwiększa powierzchnię jej przekroju.
+Część węchowa obejmuje najwyższą i tylną część jamy nosowej w obrębie małżowiny górnej i na odcinku przegrody nosa. Część ta wysłana jest nabłonkiem węchowym(nabłonek wielorzędowy, walcowaty z komórkami węchowymi, podporowymi i podstawnymi)
-Komórki węchowe - wrzecionowate, zajmujące całą grubość nabłonka, jądro leży w środkowej części komórki z krańcowymi wypustkami z włosków węchowych
-Komórki podporowe - podłużne komórki zajmujące całą grubość nabłonka, leżą pomiędzy komórkami węchowymi
-Komórki podstawne - komórki niskie, stożkowate, leżą na błonie podstawnej w pojedynczej warstwie.
+Przegroda nosa (z chrząstki szklistej) dzieli jamę nosową na symetryczne części.
Przedsionek nosa wysłany jest skórą z włosami nozdrzy, gruczołami łojowymi, potowymi i pokrytą wielowarstwowym nabłonkiem płaskim rogowaciejącym.
Jama nosowa zbudowana jest z błony śluzowej ( blaszka nabłonkowa - nabłonek wielorzędowy, walcowaty urzęsionym z komórkami kubkowymi; blaszka właściwa - zrasta się z ochrzęstną lub okostną.
Na całej powierzchni rozsiane są gruczoły śluzowo-surowiczne
Znaczenie czynnościowe:
-ogrzewanie, nawilża, filtruje powietrze
2)Krtań
Ściana krtani zbudowana jest z błony śluzowej( blaszka nabłonkowa - górnej powierzchni jest pokryta nabłonkiem wielowarstwowym płaskim a dolna nabłonkiem wielorzędowym walcowatym urzęsionym; blaszka właściwa- zrasta się z ochrzęstną i zawiera gruczoły śluzowo-surowiczne), podśluzowej, chrząstek (zrębem krtani są płytki chrzęstne z tkanki chrzęstnej szklistej, niektóre z sprężystej) i mięśni szkieletowych.
W górnej części krtani znajduje się nagłośnia, poniżej nagłośni błona śluzowa wytwarza dwie pary fałdów głosowych: fałdy przedsionkowe i fałdy głosowe.
Fałdy przedsionkowe pokryte są nabłonkiem wielorzędowym, walcowatym urzęsionym z gruczołami śluzowo - surowiczymi; fałdy głosowe pokryte są nabłonkiem wielowarstwowym nabłonkiem płaskim.
W blaszce właściwej błony śluzowej znajdują się włókna sprężyste, o przebiegu równoległym, które tworzą więzadło głosowe. Wolne brzegi fałdów głosowych nazywane są strunami głosowymi.
3)Tchawica
Ściana tchawicy budują trzy błony:
+Błona śluzowa (z dwóch blaszek);
Blaszka nabłonkowa - nabłonek wielorzędowy walcowaty urzęsiony, z komórkami urzęsionymi, kubkowymi, szczoteczkowymi, ziarnistymi i limfocytami.
Blaszka właściwa - zbudowana z tkanki łącznej właściwej z włóknami sprężystymi i limfocytami
+Błona podśluzowa - od strony przełyku tchawica pozbawiona jest tkanki chrzęstnej szklistej, tam znajduje się tkanka łączna właściwa oraz poprzeczne i podłużne mięśnie gładkie, w swojej części bliższej światłu ma luźną budowę i zawiera liczne gruczoły tchawiczne(gruczoły śluzowe z nielicznymi komórkami surowiczymi.
+Przydanka - najbardziej zewnętrzna warstwa, z tkanki łącznej właściwej
4)Drzewo oskrzelowe
Tchawica rozgałęzia się na oskrzela główne, które wnikają do płuc, każde oskrzele dzieli się na trzy oskrzela płatowe prawego płuca i dwa lewego.
+Błona śluzowa
Blaszka nabłonkowa: Oskrzela wysłane są błoną śluzową pokrytą wielorzędowym nabłonkiem walcowatym z ciałkami nerwowo - nabłonkowymi(odbierają sygnały o zmianie składu gazów w wdychanym powietrzu), limfocytami, kryptokępkami.
Blaszka właściwa: Rozproszone włókna sprężyste
Blaszka mięśniowa: Warstwa miocytów gładkich mająca spiralny przebieg
+Błona podśluzowa
Znajdują się wyspy chrząstki szklistej oraz gruczoły śluzowe z nielicznymi komórkami surowiczymi.
Oskrzela płatowe rozgałęziają się na segmentowe( mają tylko płytki chrzęstne a w miejsce chrząstki wchodzą komórki mięśni gładkich)
Drobniejsze rozgałęzienia oskrzeli to oskrzeliki o rozbudowanej warstwie miocytów gładkich (każdy zaopatruje w tlen płacik płuca)-oskrzeliki nie mają chrząstki ani gruczołów.
W płaciku płuca oskrzeliki rozgałęzia się na oskrzeliki końcowe(wysłane nabłonkiem jednowarstwowym, sześciennym urzęsionym z komórkami oskrzelikowymi
Oskrzeliki końcowe przechodzą w oskrzela oddechowe(tracą migawki, komórki przyjmują kształt kostkowy a w ścianie pojawiają się pęcherzyki płucne)
Oskrzela oddechowe dzielą się na przewody pęcherzykowe z licznymi pęcherzykami płucnymi.
Pęcherzyk płucny jest ostatnim elementem, mają one kształt półkul, podzielone są przegrodami międzypęcherzykowatymi składającymi się z nabłonka oddechowego
Oraz nielicznych elementów tkanki łącznej właściwej z włosowatymi naczyniami krwionośnymi.
Nabłonek oddechowy: nabłonek jednowarstwowy z pneumocytówI rz.(małe, płaskie komórki z długą wypustką cytoplazmatyczną, którą łączą się z naczyniem krwionośnym; wchodzą w skład ściany, przez którą dyfundują gazy);
pneumocytów IIrz.(mają kształt sześcienny i cechy komórek wydzielniczych, wydzielają SURFAKTANTU który obniża napięcie powierzchniowe, ułatwia dyfuzję gazów i zapobiega sklejaniu się pęcherzyków płucnych) oraz pneumocytów IIIrz.( nielicznymi komórkami pęcherzyków o kształcie sześciennym.
Zrąb pęcherzyków tworzy tkanka łączna właściwa, włókna sprężyste, kolagenowe. Makrofagi znajdują się nie tylko w zrębie, ale także między pneumocytami i w świetle pęcherzyków, nazywane są komórkami pyłkowymi, fagocytują cząsteczki kurzu, rozkładają enzym lizozym rozkładający ścianę komórek bakteryjnych.
4)Opłucna
Błona surowicza z blaszki tkanki łącznej właściwej oraz nabłonka surowiczego, wyściela ona jamę opłucnej oraz pokrywa oba płuca. Nabłonek surowiczy jest płaskim nabłonkiem jednowarstwowym. W blaszce tkanki łącznej są włókna kolagenowe i sprężyste, komórki tkanki łącznej, miocyty gładkie, naczynia krwionośne i limfatyczne.
Strona | 1