Missa Prolationum, muzykologia, muzykologia 1, hist.muz.RENESANSU


Missa Prolationum

jedna z 13 mszy Johannesa Ockeghema (ok. 1410-1497). Nie znamy dokładnej daty jej powstania; wszystkie zachowane źródła zostały sporządzone już po śmierci autora.

Msza składa się z 5 części (cały cykl ordinarium missae: Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus, Agnus Dei). Kyrie jest 3-częściowe, Gloria i Credo - 2-częściowe, Sanctus - 5-częściowe, Agnus Dei - 3-częściowe. Faktura jest w przeważającej części 4-głosowa, miejscami występują redukcje większych fragmentów do 2-głosu (całe części Christe, Pleni sunt, Benedictus, Agnus II), lub mniejszych do 2- czy 3-głosu (spowodowane głównie opóźnieniem wejścia poszczególnych głosów w kanonie, np. w obrębie cz. Gloria, Credo, na początku części Sanctus, Agnus I i III).

Obowiązującą tonacją jest tonacja lidyjska, należąca do grupy laetiores; często występuje akcydencja b, rzadziej es.

Ambitus głosów w poszczególnych częściach: (głosy są różnie nazywane w różnych źródłach i edycjach)

Kyrie Gloria Credo Sanctus Agnus

głos najwyższy [Superius]: a-d2, b-f2, c1-e2 g-c2 b-d2

głos drugi [Contratenor]: f-d2, f-c2 f-a1 f-g1 f-g1

głos trzeci [Tenor]: B-e1, c-g1 c-a1 A-f1 c-a1

głos najniższy [Bassus]: A-d1, A-d1 F-d1 G-d1 B-d1

Nie występuje technika cantus firmus, nie ma również wyraźnego motywu melodyczno-rytmicznego łączącego wszystkie części (w literaturze przedmiotu sugerowane jest, że taką rolę może pełnić występujący na początku każdej z części rozłożony akord F-dur lub a-moll).

Najważniejszym elementem spajającym wszystkie części jest jednak zastosowanie kanonu menzuralnego. W niektórych źródłach zapisane zostały tylko 2 głosy z 4; z każdego z nich można wyprowadzić następny na podstawie oznaczeń menzuralnych (w parze głosów oba wykonują tę samą melodię, ale w różnej menzurze, np. jeden w tempus imperfectum cum prolatione minor, drugi - w tempus imperfectum cum prolatione maior; właśnie od tego, że w każdym z głosów został zastosowany inny podział, wzięła się nazwa Missa Prolationum). Żeby linie melodyczne nie rozchodziły się za bardzo, melodia prowadzona jest najpierw w długich wartościach, później w krótszych (części Kyrie, Gloria, Credo, Osanna), lub też drugi głos z pary wchodzi później, dzięki wprowadzeniu na początku szeregu pauz w długich wartościach (Qui tollis i Et resurrexit w cz. Credo, Sanctus, Agnus). W poszczególnych częściach kanon prowadzony jest w kolejnych interwałach: Kyrie I - unison, Christe - sekunda, Kyrie II - tercja, Gloria - kwarta, Credo - kwinta, Sanctus - seksta, septyma (w cz. Pleni sunt) i oktawa (cz. Osanna), Agnus I - podwójny kanon w kwarcie, Agnus II i III - podwójny kanon w kwincie. Msze z zastosowaniem kanonu występowały już wcześniej (np. Missa L'homme arme Fauguesa), ale taki cykl kanonów pierwszy raz pojawia się właśnie w Missae Prolationum; później technika ta zostanie zastosowana np. w Wariacjach Goldbergowskich Bacha.

Jak jednak zauważa Reese, zawiłości notacyjne i kompozycyjne nie powinny przysłonić estetyczno-muzycznych zalet dzieła; zarówno jedne, jak i drugie - a zwłaszcza ich połączenie - pozostają dowodem na mistrzostwo autora.

bibliografia:

Ockeghem, [hasło w:] The New Grove Dictionary of Music and Musicians, ed. by S. Sadie, vol. 18.

G. Reese, Music in the Renaissance, New York 1954, s. 124-136



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
hist muz, SPIS TREŚCI
hist muz PR
hist muz PP
hist muz id 202173 Nieznany
hist muz
Ockeghem Missa Prolationum Sanctus (5)
Ockeghem Missa Prolationum Sanctus (2)
LUSTRO scenariusz przedstawienia na podstawie bajki terapeutycznej M.Molickiej, Muzykoterapia
Muzykoterapia(2), Terapia pedagogiczna
Muzykoterapia, Fizjoterapia
Muzykoterapia M
Muzykoterapia
muzykoterapia 2, Muzykoterapia
scenariusz 1, Nauka, Muzykoterapia
Muzykoterapia, Studia

więcej podobnych podstron