WYKŁAD 1

POJĘCIE I ISTOTA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU (ZR )

Termin zrównoważony rozwój został użyty po raz pierwszy w 1972r na konferencji ONZ w Sztokholmie (I szczyt Ziemi), termin ten opracowano w raporcie ONZ „nasza wspólna przyszłość” który został opracowany w 1987r. w raporcie stwierdzono iż ZR powinien być alternatywa dla obecnego rozwoju gospodarczego świata i powinien najbliższej przyszłości stać się podstawa niezakłóconego bytowania człowieka.

ZR oznacza:

-trwałość ekonomiczna

-rozwój ekonomiczny

-ochronę zasobów

-sprawiedliwość społeczną

DEFINICJE ZR

ZR- to rozwój społeczno-gospodarczy zharmonizowany ze środowiskiem przyrodniczym

ZR- prowadzenie wszelkiej działalności gospodarczej w harmonii z przyroda w taki sposób aby nie spowodować nieodwracalnych zmian w przyrodzie

ZR- wszelkie działania, które poprawiają warunki życia na ziemi, niepowodujące degradacji środowiska

ZR- taki sposób prowadzenia działalności gosp., wykorzystania potencjału środowiska i organizacji społeczeństwa, który zapewnia trwałość użytkowania zasobów przyrodniczych poprawę, a następnie utrzymanie wysokiej jakości życia.

Wprowadzenie zasad ZR wymaga określenia podstawowych celów określenia podstawowych celów polityki społecznej, środowiskowej, gospodarczej, tj:

-ożywienie wzrostu gospodarczego jego sprawiedliwy podział

-stabilizacja liczby ludności na świecie

-ochrona i pomnażanie bogactw naturalnych

ZR-jest to rozwój rozumiany integralnie w sensie ekonomicznym, ekologicznym, kulturowym i społecznym.

EKOROZWÓJ - oznacza rozwój oparty na kategoriach przyrodniczych

ROZWÓJ TRWAŁY (samopodtrzymujący się) - jest to ujecie odległe od założeń ekorozwoju, stosowane jest najczęściej w kategoriach ekonomicznych. To taki rozwój który spełnia oczekiwania obecnego pokolenia nie narażając przyszłych pokoleń na trudności.

W naszym kraju pojęcie ZR znalazło swoje miejsce w Konstytucji RP. Artykuł 5 stwierdza ze: „RP zapewnia ochronę środowiska kierując się zasada ZR”

WYKŁAD 2

ZADANIA I CELE EKOLOGII SPOŁECZNEJ:

RELACJE MIĘDZY SPOŁECZEŃSTWEM A PRZYRODĄ KSZTAŁTUJĄ NASTĘPUJĄCE CZYNNIKI:

-zasoby przyrody są wyczerpywane- pozyskiwane ze środowiska i wykorzystywane do produkcji dóbr konsumpcyjnych, stanowią bazę i zarazem baterię rozwoju gospodarczego

-jakość życia ulega zmianie i zależy w dużym stopniu od stanu środowiska przyrodniczego

-organizacje społeczeństwa zmienia się pod wpływem środowiska przyrodniczego i jakości biologicznej populacji ludzkiej

-o poziomie rozwoju cywilizacyjnego decyduje sposób wykorzystania i modyfikowania środowiska przyrodniczego

Wspomniane relacje bada ekologia człowieka i ekologia społeczna.

EKOLOGIA CZŁOWIEKA- pojęcie po raz pierwszy zostało użyte na początku lat 20-stych minionego wieku. Stwierdzono wówczas że ekologia człowieka zajmuje się badaniami nad kulturowymi i środowiskowymi uwarunkowaniami istnienia populacji ludzkich. Jest to nauka zajmująca się relacjami między człowiekiem i jego otoczeniem. Bada szczegółowo:

-wzajemne oddziaływania środowiska przyrodniczego i populacji ludzkich

-materialne oraz energetyczne uwarunkowania liczebności i rozmieszczenia populacji ludzkich

-prawidłowości między populacjami

W ekologii człowieka można wyróżnić dwa nurty: redukcjonistyczny i systemowy.

Ujęcie redukcjonistyczne będą relacje człowieka ze środowiskiem przyrodniczym wyłącznie na płaszczyźnie przyrodniczej wykorzystując także nauki: medycynę i antropopresję.

Ujęcie systemowe: stwierdza, że człowiek i inne organizmy żywe i ich środowisko przyrodnicze pojmowane powinny być całościowo. Jest to ujęcie holistyczne.

ZADANIA EKOLOGII CZŁOWIEKA:

-rejestracja zmian organizmu człowieka i struktury populacji ludzkiej pod wpływem czynników takich jak: urbanizacja, motoryzacja, chemizacja, informatyzacja

-przewidywanie ubocznych dla człowieka skutków zmian środowiska przyrodniczego

-sterowanie zmianami systemu „człowiek - środowisko” przez wartości, cele, normy i sankcje

-ukazywanie właściwych kierunków rozwoju gospodarki

EKOLOGIA SPOŁECZNA rozwinęła się na bazie ekologii człowieka ale jest bardziej szeroko rozumiana. Są to badania przestrzennych i czasowych zależności między ludźmi, które są wynikiem oddziaływania sił środowiska. Jest to nauka bardzo szeroko o charakterze multidyscyplinarnym rozpatrując relacje „społeczeństwo-środowisko” na płaszczyźnie:

-przyrodniczej (geografia, biologia, ekologia, medycyna)

-działalności człowieka (socjologia, ekonomia, polityka)

-edukacyjnej

-duchowej (etyka, filozofia, religia)

-wewnętrznej człowieka (psychologia osobowości)

Ekologia społeczna bada:

-funkcjonowanie wspólnot ludzkich i przyrody

-funkcjonowanie społeczeństwa w otaczającym go środowisku

-sposób wzajemnego powiązania środowiska społecznego i środowiska przyrodniczego

-procesy ewolucyjne systemu społeczno-przyrodniczego

W wspomnianych badaniach pokazuje odpowiedzi na następujące pytanie:

-jaka jest relacja między społeczeństwem a przyrodą?

-jakie miejsce zajmuje ochrona środowiska w ideologiach politycznych?

-jak przedstawia się stan świadomości ekologicznej ludzi?

PODSTAWOWE INSTRUMENTY EKONOMII ŚRODOWISKA

Ekonomiści wyróżniają 3 podstawowe źródła problemów ekologicznych:

-ignorancja

-bezkarność

-dzisiejsze zyski a przyszłe koszty

W ochronie środowiska można wyróżnić 3 grupy instrumentów:

1.instrumenty pośrednie

2.instrumenty bezpośredniego kierowania i kontroli

3.instrumenty ekonomiczne. Zaliczamy tu:

-podatki i opłaty ekologiczne

-uprawnienia zbywalne

-systemy depozytowe

-kary pieniężne za przekroczenie dopuszczalnych norm emisji zanieczyszczeń

-subsydia ekologiczne

-odpowiedzialność i rekompensata za szkody

Ekonomia środowiska sprzyja rozwojowi nowej strategii gospodarowania określanej jako ekokapitalizm. Wykorzystuje on mechanizmy rynkowe do zachowań stanu środowiska przyrodniczego z jednoczesnym stwarzaniem warunków do rozwoju gospodarczego i osiągania zysków.

WYKŁAD 3

ASPEKT SPOŁECZNO EKONOMICZNY ROZWOJU

Możemy mówić wówczas gdy obserwujemy pomiary jakościowe w całym życiu społecznym, gdy są to zmiany doniosłe, głębokie istotne oraz mające ważne skutki w sferze gospodarczej, kulturowej, a czasem nawet politycznej.

ROZWÓJ LOKALNY I REGIONALNY

To rozwój pewnej wspólnoty (wtedy rozwój lokalny) bądź zbiorowości wspólnot (wtedy rozwój regionalny) zidentyfikowanych terytorialnie. Ukierunkowanie rozwoju musi być zbieżna z wartościami wyznaczonymi przez daną społeczność. Jest to proces tworzenia dobrobytu wspólnoty lokalnej wraz z ewolucją struktur społecznych i ekonomicznych dokonują się w obrębie określonej jednostki przestrzennej.

DLACZEGO ROZWÓJ LOKALNY JEST WAZNY?

-umożliwia poprawę jakości oraz warunków życia członków lokalnej wspólnoty

-pozwala na wzrost poziomu zaspokojenia zbiorowych potrzeb bytowych i konsumpcyjnych

-w wyniku zachodzenia procesów rozwojowych jest poprawa oraz powiększenie dobrobytu społeczno-ekonomicznego wspólnoty ludzkiej

-sprzyja niwelowaniu nadmiernego zróżnicowania w poziomie dobrobytu społeczno-ekonomicznego jednostek przestrzennych

GENEZA ROZWOJU LOKALNEGO

ROZWÓJ LOKALNY jako kategoria rozwoju społeczno-gospodarczego nie jest czymś, co posiada długoletnią tradycję, ugruntowaną teorię i metodologie. Nie jest również czymś nowym, bowiem zawsze w działalności ludzkiej tkwiły inicjatywy działań na rzecz miejsca zamieszkania i społeczności lokalnych, związane z poprawą bytu i wykorzystaniem zasobów. Traktowane to było jako forma pracy organicznej.

Rozwój lokalny, jako kategoria rozwoju społeczno-ekonomicznego, narodził się w końcu lat 70, kiedy to w krajach Europy Zachodniej dal znać o sobie kryzys polityki regionalnej i dotknął boleśnie społeczności lokalne i ich środowisko życia.

Warunkiem rozwoju lokalnego jest rynkowy model gospodarki. W scentralizowanym systemie planowej gospodarki socjalistycznej na szczeblu lokalnym (przemysł terenowy, spółdzielczość pracy, spółdzielczość rolnicza, rzemieślnicza) nie było warunków do rozwoju lokalnego jako działalności gospodarczej. Wszystkie instytucje gospodarcze szczebla lokalnego były sterowane odgórnie.

CZYNNIKI ROZWOJU LOKALNEGO

Każda jednostka terytorialna ma określone możliwości swego rozwoju. Możliwości te trzeba odkryć, zwymiarować, ocenić i wykorzystać. Za podstawowe zasoby takiego rozwoju, w wyniku, którego powstają nowe miejsca pracy przyjmuje się zwykle: zasoby środowiska przyrodniczego, zasoby majątkowe oraz demograficzne.

CZYNNIKAMI ROZWOJU LOKALNEGO SĄ:

-potrzeby mieszkańców

-zasoby: walory lokalnego środowiska przyrodniczego

-zainwestowanie infrastrukturalne

-istniejący potencjał gospodarczy, naukowy, techniczny, kadrowy

-poziom oświaty i kultury społeczności lokalnej

-sprzyjające inicjatywom lokalnym i rozwoju lokalnemu przepisy prawa

-aktywna społeczność lokalna i przychylne nastawienie władz lokalnych do podejmowanych inicjatyw

Można tez dokonać pewnej agregacji warunków w obrębie:

-zatrudnienia

-bazy rozwojowej

-korzyści miejsca

-zasoby wiedzy

ZASADY ROZWOJU LOKALNEGO WG VALESKENA'A:

Trzema kluczowymi elementami rozwoju lokalnego są:

-idee

-ludzie

-zasoby (trójkąt rozwoju lokalnego)

Sformułował on zasady wg których rozwój lokalny powinien:

-bazować na waloryzacji zasobów miejscowych (istnieją pewne zasoby które mogą być bazą dla rozwoju lokalnego należy je odkryć i wykorzystać)

-być dokonywany we wspólnym interesie (muszą istnieć przekonanie, że dokonywane zmiany mogą służyć interesom własnym)

-odbywać się w demokratycznym procesie (każdy człowiek ma prawo wyartukuować swoje interesy i obawy)

-odbywać się w oparciu o działanie partnerskie

TEORIE LOKALNEGO ROZWOJU GOSPODARCZEGO

-teoria „bazy ekonomicznej” podstawowym czynnikiem lokalnego i regionalnego rozwoju jest zewnętrzny popyt na dobra i usługi wytworzone wewnątrz danego układu

-teoria lokalizacji- nie każde miejsce jest dobre dla każdego rodzaju działalności

-teoria kumulatywnej przyczynowości- miejsca wypromowane mają większe szanse rozwoju, wg tej teorii zachodzą dwa procesy: jeden korzystny- dla tych miejscowości mniejszych (proces rozlewania się aktywności z centrum na zewnątrz czyli rozprzestrzenianie się gospodarczego ludzi i dobrobytu), lub proces wymywania zasobów z miejsc słabo rozwiniętych do miejsc dobrze rozwiniętych

-teoria polaryzacji zakłada, że istnieją wiodące ze względu na charakter działalności, funkcji i potencjału tam zgromadzonego

-teoria modeli przyciągania aktywna postawa władz lokalnych i regionalnych jest bardzo ważna, może ona polegać na przyciąganiu kapitału, co za tym idzie rozwoju regionu

---