Wielkopolski Urząd Wojewódzki

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 1

1. Cele polityki spójności i Narodowa strategia spójności
2. Programy operacyjne

Opracowanie: Aneta Budnik, Anna Napierała

FUNDUSZE EUROPEJSKIE

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 2

Spis treści:

I. Główne założenia polityki spójności

3-8

1. Rys historyczny

2. Zasady polityki spójności

3. Cel polityki spójności

4. Źródła finansowania i realizacji polityki regionalnej

5. Pojęcie i znaczenie NUTS w polityce spójności

II. Porównanie okresów programowania 2000 – 2006 (w Polsce 2004-2006) oraz
2007 -2013

8-14

1. 2000-2006

2. 2007-2013

III. Podstawy prawne oraz dokumenty strategiczne dotyczące okresu
programowania 2007-2013

14-15

1. Wspólnotowe akty prawne

2. Krajowe akty prawne

3. Etapy zatwierdzania dokumentów strategicznych dla realizacji polityki

spójności w okresie programowania 2007-2013

IV. NSRO oraz PO w latach 2007-2013

16-20

1. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007-2013

2. Programy Operacyjne

V. System instytucjonalny wdrażania funduszy unijnych w Polsce w okresie
programowania 2007-2013

VI. Główne zadania Wojewody Wielkopolskiego w okresie programowania
2004-2006 oraz 2007-2013

VII. Źródła pozyskiwania informacji o funduszach europejskich

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 3

I. Główne założenia polityki spójności

1. Rys historyczny

Podstawową przyczyną  zainteresowania polityką rozwoju regionalnego  w Unii  Europejskiej
były  od  początku  zróżnicowania  regionalne  na  płaszczyźnie  politycznej,  ekonomicznej,
społecznej  i  kulturowej  oraz  ich  negatywne,  z  punktu  widzenia  interesów  całej  Wspólnoty,
konsekwencje.

W  preambule  do  Traktatu  Rzymskiego  (z  23.03.1957  r.)  znalazł  się  zapis,  że  jednym
z  celów  Europejskiej  Wspólnoty  Gospodarczej  (EWG)  jest  harmonijny  rozwój
i  wyrównywanie  dysproporcji  między  poszczególnymi  jej  regionami.  Od  początku,
zasadniczym  źródłem  finansowania  polityki  spójności  były  fundusze  strukturalne.  Na  mocy
Traktatu Rzymskiego powstał  Europejski Fundusz Społeczny. Powiększenie o nowe kraje
członkowskie i wynikające stąd problemy regionalne (Irlandia oraz uprzemysłowione regiony
Wielkiej  Brytanii)  skutkowały  powołaniem  w  marcu  1975  r.  Europejskiego  Funduszu
Rozwoju Regionalnego. Fundusz miał za zadanie "skorygowanie zasadniczych nierówności
we Wspólnocie", które wynikały z bezrobocia strukturalnego, przekształceń w przemyśle oraz
rolnictwie.  Fundusz  utworzono  głównie  z  myślą  o  wyrównaniu  Wielkiej  Brytanii  wysokich
składek płaconych do budżetu Wspólnot.

Istotne zmiany w dziedzinie polityki regionalnej dokonały się po przyjęciu Jednolitego Aktu
Europejskiego w 1986 r. Do Traktatu Rzymskiego została dodana nowa część (Tytuł V) pt.
"Jedność  gospodarcza  i  społeczna",  w  której  stwierdzono,  (art.  130A)  że:  „Wspólnota
powinna rozwinąć akcje prowadzące do wzmocnienia swojej ekonomicznej i społecznej
spójności (...) i działać na rzecz redukcji zróżnicowań między regionami i ograniczenia
zacofania  słabiej  uprzywilejowanych  regionów”.  W  artykule  130B  Jednolitego  Aktu
Europejskiego  stwierdzono,  że  osiąganie  tych  celów  jest  wspomagane  działaniami
podejmowanymi przez Fundusze Strukturalne.

Polityka  strukturalna,  początkowo  nie  wykraczająca  poza  ogólną  koordynację   polityk
krajowych,  zdecydowanie  nabrała  na  znaczeniu  po  zdefiniowaniu  jej  nowej  roli  w  związku
z  postanowieniami  dotyczącymi  przyspieszenia  i  pogłębienia  integracji  poprzez  m.in.
przygotowanie  Unii  Gospodarczej  i  Walutowej  (UGW).  Dla  ułatwienia  tych  przygotowań,
które  zwieńczyć  miało  zapisane  w  Traktacie  z  Maastricht   wprowadzenie  UGW  od  dnia
1  stycznia  1999,  radykalnie  zwiększono  nakłady  na  politykę  strukturalną,  jako  narzędzie
wsparcia dla słabiej  rozwiniętych bądź przeżywających trudności  restrukturyzacyjne państw
i regionów.

W  wyniku  tzw.  I  Pakietu  Delorsa  (ówczesnego  przewodniczącego  Komisji  Europejskiej)
w 1989 podwojono środki przeznaczone na fundusze strukturalne (na lata 1989-1993). Wobec
ogromu  potrzeb,  w  latach    1994-1999  po  raz  drugi  podwojono  nakłady  (II  Pakiet  Delorsa)
i  oprócz  trzech  dotychczasowych  funduszy  strukturalnych   powołano  (w  pierwotnym
założeniu  przejściowo)  Instrument  Finansowy  Rozwoju  Rybołówstwa  oraz  Fundusz
Spójności.  Pakiet  Delorsa  zakładał  również  zintegrowane  programowanie  wszystkich
funduszy  strukturalnych,  wieloletnie  programowanie  środków,  określanie  kryteriów,
kierunków  i  zasad  interwencji  na  poziomie  Wspólnoty  oraz  wprowadzenie  monitoringu
i ewaluacji.

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 4

Zapewnienie zrównoważonego postępu ekonomicznego i społecznego znalazło się w zapisach
Traktatu z Maastricht jako jedno z głównych założeń tworzącej się Unii Europejskiej (UE).
Podstawy  prawne  polityki  strukturalnej  zostały  zapisane  w  artykułach  136-148  i  130a-e
zawartych  odpowiednio  w  tytule  XVII  i  XIV  Traktatu  o  ustanowieniu  Wspólnoty
Europejskiej.

Wydatki na politykę regionalną ciągle rosną. Suma przyznanych funduszy na ten cel na lata
1994-1999 wynosiła 170 mld EUR (dwa razy więcej niż na lata 1988-1993) zaś na lata 2000-
2006  przeznaczono  na  te  cele  213  mld  EUR.  W  perspektywie  finansowej  2007-2013  suma
zobowiązań  sięgnęła  308  mld  EURO  (w  tym  ponad  67  mld  EUR  dla  Polski).  Na  politykę
strukturalną przeznacza się obecnie ponad 1/3 wydatków budżetu Unii Europejskiej i ustępuje
ona pod tym względem tylko Wspólnej Polityce Rolnej (45%).

2. Zasady polityki spójności

Do głównych założeń polityki regionalnej w Unii Europejskiej należą następujące zasady:

a) koncentracji, czyli skupienia maksymalnej części środków Unii w regionach

znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji (tzw. obszarach problemowych). Dlatego
Fundusze Strukturalne obejmują jedynie ograniczoną liczbę celów priorytetowych;

b) partnerstwa, oznaczającego możliwie najściślejszą współpracę między Komisją,

a  odpowiednimi  władzami  na  szczeblu  krajowym,  regionalnym  i  lokalnym  w  każdym
państwie  członkowskim,  od  etapu  przygotowawczego  aż  po  etap  realizacji  działań.
Obejmuje też tzw. partnerów społecznych, czyli wszystkie środowiska i instytucje, które
mogą  chcieć  zająć  stanowisko  w  sprawach  programowania,  wdrażania,  monitoringu
i oceny działań strukturalnych.

c) programowania, czyli skupienia się na trwałym rozwiązaniu problemów danego

regionu, co wymaga wieloletniego horyzontu czasowego i planowania (nie finansuje się
pojedynczych projektów). Programowanie ustala harmonogram alokacji środków
pomocowych; Działania nieprzewidziane w programach nie mogą być finansowane.

d) dodatkowości (uzupełnienia), która polega na uzupełnianiu funduszu Unii środkami

poszczególnych  państw.  Oznacza  to,  że  finansowanie  przez  Unię  konkretnych
przedsięwzięć nie może doprowadzić do ograniczenia wydatków publicznych w danym
regionie.  W  szczególności,  każde  państwo  członkowskie  musi  "na  całym  objętym
terytorium  utrzymywać  poziom  publicznych  wydatków  strukturalnych  lub  pokrewnych
przynajmniej  taki,  jak  w  poprzednim  okresie  programowania,  uwzględniając  jednak
okoliczności makroekonomiczne, w jakich dochodzi do przyznania funduszu, jak również
pewne  szczególne  okoliczności  ekonomiczne  –  konkretnie  prywatyzację,  wyjątkowy
poziom  publicznych  wydatków  strukturalnych  w  poprzednim  okresie  programowania
oraz cykle koniunkturalne w gospodarce krajowej".

e) subsydiarności (pomocniczości) polegającej na tym, że władze wyższego szczebla nie

powinny i nie mogą podejmować działań w żadnych sprawach, w których możliwe jest
skuteczne osiągnięcie celu na niższym szczeblu.

f) elastyczności (od 2007 r.) - każdy z programów operacyjnych jest finansowany tylko

z  jednego  funduszu  (EFRR  lub  EFS)  Cross-financing  jest  to  mechanizm  tzw.
elastycznego  finansowania  polegający  na  zaangażowaniu  środków  z  jednego  funduszu
(np.  EFS)  w  realizację  działań,  których  zakres  merytoryczny  zwyczajowo  podlega  pod
obszar interwencji drugiego funduszu (np. EFRR).

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 5

Wśród dodatkowych reguł polityki regionalnej wymienia się również zasady:

koordynacji działań funduszy strukturalnych i innych narzędzi finansowych Unii,

zgodności z innymi politykami prowadzonymi przez Unię;

zgodności polityki regionalnej państw członkowskich z ich polityką makroekonomiczną
i społeczną;

koordynacji polityk regionalnych państw członkowskich.

3. Cel polityki spójności

Celem  polityki  spójności  jest  wspieranie  wszechstronnego  i harmonijnego  rozwoju
w UE,  a zwłaszcza  zmniejszanie  różnic  w poziomie  rozwoju  gospodarczego  między
bogatymi  i najbiedniejszymi  regionami  w Unii,  czyli  zwiększanie  stopnia  spójności
gospodarczej i społecznej krajów i regionów UE

W kontekście dotacji unijnych można się spotkać z pojęciami polityki regionalnej, polityki
spójności  i  polityki  strukturalnej.  Polityka  strukturalna  jest  to  tradycyjne  pojęcie
dotyczące interwencji Wspólnot Europejskich (a od 1993 roku – Unii Europejskiej) używane
już  od  1957  roku.  Polityka  regionalna  jest  zorientowana  na  zwiększenie  spójności
ekonomicznej  i  społecznej  w Unii  Europejskiej, co  oznacza, że jej podstawowym  zadaniem
jest  pomoc  finansowa  dla  regionów.  Polityka  spójności  zaś  wskazuje  na  podstawowy  cel
interwencji jakim jest zmniejszenie zróżnicowań we Wspólnocie. Praktycznie jednak pojęcia
te są często  używane zamiennie, w związku z  czym  można przyjąć, że  polityka regionalna,
polityka  strukturalna  i  polityka  spójności  Unii  Europejskiej  ma  ten  sam  cel  –  wyrównanie
różnic gospodarczych między regionami Unii Europejskiej i w efekcie  – ich mieszkańcami.
Jest to taki sposób rozdzielania środków finansowych Unii Europejskiej, aby większość z nich
trafiła do regionów znajdujących się w gorszej sytuacji społecznej i gospodarczej.

Cele polityki regionalnej były modyfikowane w kolejnych perspektywach finansowych:

1988-1992

cel 1 - wspieranie rozwoju i dostosowanie strukturalne regionów słabo rozwiniętych
(zacofanych);

cel 2 – restrukturyzacja regionów, regionów przygranicznych lub części regionów, które
są dotknięte upadkiem przemysłu;

cel 3 – zwalczanie długotrwałego bezrobocia;

cel 4 – pomoc w zatrudnieniu ludziom młodym;

cel 5 – reformy Wspólnej Polityki Rolnej:

a) dostosowanie struktur produkcyjnych,
b) wspieranie rozwoju obszarów wiejskich.

1994-1999

cel 1 – rozwój i strukturalne dostosowanie regionów zacofanych;

cel 2 – konwersja regionów dotkniętych regresją przemysłu;

cel 3 – zwalczanie długookresowego bezrobocia oraz ułatwianie młodzieży dostępu do
rynku pracy;

cel 4 – przystosowanie siły roboczej do zmian w systemie produkcji;

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 6

cel 5 – wspieranie rozwoju obszarów wiejskich:

a) wspieranie obszarów rolniczych,
b) ułatwianie rozwoju i dostosowywanie strukturalne obszarów wiejskich.

Po negocjacjach akcesyjnych Finlandii i Szwecji w 1994 r. został dodany kolejny:

- cel 6 – wspieranie regionów z bardzo niską gęstością zaludnienia.

2000-2006

cel 1 – wsparcie regionów zapóźnionych w rozwoju;

cel 2 – odbudowa terenów silnie uzależnionych od upadających gałęzi gospodarki;

cel 3 – modernizacja rynku pracy.

2007-2013

cel 1 – konwergencja;

cel 2 – konkurencyjność regionalna i zatrudnienie;

cel 3 – europejska współpraca terytorialna.

Działania zmierzające do osiągnięcia poszczególnych kategorii celów w ramach polityki
regionalnej (strukturalnej) w Unii są finansowane w formie dotacji, bądź kredytów
inwestycyjnych.

4. Źródła finansowania i realizacji polityki regionalnej

Fundusze strukturalne kierowane są do tych sektorów gospodarki i regionów, które bez
pomocy finansowej nie są w stanie dorównać do średniego poziomu ekonomicznego w UE.
Dla realizacji celów polityki regionalnej powstały 4 fundusze strukturalne:

Europejski Fundusz Społeczny

(European Social Fund) – powstał w 1960 na mocy

Traktatu  Rzymskiego.  Jego  celem  jest  harmonijny  rozwój  zasobów  ludzkich
i  zatrudnienia.    EFS  przeznacza  swe  środki  w  szczególności  na  tworzenie  nowych
i  lepszych  miejsc  pracy  w  UE.  Cel  ten  realizowany  jest  poprzez  współfinansowanie
krajowych,  regionalnych  i  lokalnych  projektów,  które  przyczyniają  się  do  zwiększenia
stopy  zatrudnienia,  polepszenia  jakości  miejsc  pracy  a  także  do  poprawy  integracji  na
rynku pracy, na szczeblu krajowym i regionalnym;

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

(European Regional Development Fund) –

powstał  w  1975  r.  i  jest  największym  z  funduszy  strukturalnych.  Jego  celem  jest
promocja  ekonomicznej  i  społecznej  spójności  w  drodze  korygowania  głównych
dysproporcji regionalnych. W zakresie swoich zadań fundusz wspomaga w szczególności
środowisko  produkcyjne  i

konkurencyjność

przedsiębiorstw,

badania naukowe

i rozwój

technologiczny, inwestycje infrastrukturalne, ochronę środowiska, rozwój turystyki
i inwestycji kulturalnych, a także rozwój społeczeństwa informacyjnego oraz współpracę
przygraniczną;

Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej

(EAGGF - European Agriculture

Guidance and Guarantee Funds) – utworzony w kwietniu

na podstawie

r. jako jeden z dwóch, obok

Europejskiego Funduszu

Społecznego

, instrumentów służących wspomaganiu finansowania polityki strukturalnej.

Zajmuje się finansowaniem rolnictwa. Funduszami strukturalnymi zarządza tylko sekcja

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 7

Orientacji, która finansowała działania podejmowane w ramach polityki strukturalnej i
zajmuje się modernizacją gospodarstw rolnych. Od

2007

r. W jego miejsce powołano

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich

, który stanowi

instrument wdrażania

Wspólnej Polityki Rolnej

(poza polityką spójności);

Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa

– powstał w 1994 jako tymczasowy

instrument  strukturalny  w  odpowiedzi  na  wejście  do  Wspólnot  państw  o  znaczącym,
aczkolwiek  zacofanym  sektorze  rybołówstwa  (Grecja,  Hiszpania,  Portugalia).  Jako
fundusz  strukturalny  funkcjonował  od  2000  r.  Wspierał  sektor  rybołówstwa,  zajmował
się  promowaniem  zmian  strukturalnych  w  tym  obszarze  gospodarki.

Finansowy

Instrument Orientacji Rybołówstwa

również przestał istnieć, a w jego miejsce stworzono

Europejski Fundusz Rybacki

będący instrumentem wdrażania

Wspólnej polityki

rybołówstwa

(poza polityką spójności).

Dodatkowymi instrumentami pomocy regionalnej, finansowanymi z funduszy strukturalnych
wykorzystywanymi  do  finansowania  zadań  ważnych  dla  funkcjonowania  całej  Unii
Europejskiej  są  Inicjatywy  wspólnotowe.  W  latach  2000-2006  działały  cztery  inicjatywy
wspólnotowe:

- EQUAL – cel: promowanie w drodze współpracy ponadnarodowej nowych sposobów

zwalczania wszystkich form dyskryminacji i nierówności na rynku pracy, zarówno wobec
osób zatrudnionych, jak i poszukujących pracy. EQUAL obejmował również działania na
rzecz osób ubiegających się o status uchodźcy, źródłem finansowania był EFS;

Interreg III

– cel: dążenie do tego, aby granice państwowe nie stanowiły przeszkody dla

zrównoważonego rozwoju oraz integracji europejskiej a możliwa współpraca wzmacniała
spójność społeczno-gospodarczą.

Inicjatywa Wspólnotowa

Interreg III składała się

z trzech komponentów, przy czym największe środki przeznaczono na realizację

Komponentu A

służącego wspieraniu i promocji zintegrowanego rozwoju regionalnego

na obszarze sąsiadujących ze sobą regionów przygranicznych, włączając w to regiony na
granicach zewnętrznych oraz przy niektórych granicach morskich;

- URBAN II. – przewidywał finansowanie projektów składanych przez władze lokalne,

organizacje pozarządowe lub przedsiębiorców, związanych z rewitalizacją gospodarczą
i społeczną miast Unii Europejskiej liczących przynajmniej 100 000 mieszkańców;

LEADER+

– Program jest finansowany przez Sekcję Orientacji Europejskiego Funduszu

Orientacji i Gwarancji Rolnej. Fundusze z programu LEADER+ mogły być przeznaczane
na trzy cele: wspomaganie nowoczesnych strategii rozwoju terenów wiejskich, wsparcie
dla międzyregionalnych i międzynarodowych projektów współpracy, tworzenie sieci
obszarów wiejskich UE – zarówno objętych pomocą LEADER+ jak i niekorzystających
z tej pomocy.

W latach 2007-2013 działają:

Europejska Współpraca Terytorialna

(jako kontynuacja

Interregu

Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa

(wspomagający EWT).

Kontynuacji programów URBAN II i EQUAL na lata 2007-2013 nie przewidziano.

Fundusz  Spójności  jest  instrumentem  polityki  strukturalnej  Unii  Europejskiej,  lecz  nie
zalicza się do funduszy strukturalnych. Pomoc z Funduszu Spójności ma zasięg krajowy, a nie
regionalny  jak  w  przypadku  funduszy  strukturalnych.  Celem  nadrzędnym  funduszu  jest
wzmacnianie  spójności  społecznej  i  gospodarczej  Unii  poprzez  finansowanie  dużych
projektów  tworzących  spójną  całość  w  zakresie  ochrony  środowiska  i  infrastruktury
transportowej. Fundusz Spójności powstał na mocy Traktatu z Maastricht o utworzeniu Unii

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 8

Europejskiej  z  1991  r.  Środki  Funduszu  Spójności  są  kierowane  do  państw  członkowskich,
w  których  produkt  narodowy  brutto  (PNB)  na  jednego  mieszkańca  jest  niższy  niż  90%
średniej w państwach Unii Europejskiej.

FS wspiera działania w zakresie poprawy jakości wód powierzchniowych, polepszenia jakości
i dystrybucji wody przeznaczonej do picia, racjonalizacji gospodarki odpadami i ochrony
powierzchni

ziemi,

poprawy

jakości

powietrza,

zapewnienia

bezpieczeństwa

przeciwpowodziowego, zapewnienia spójności sieci komunikacyjnej kraju i poszczególnych
regionów z innymi krajami Europy, rozwoju bezpiecznej infrastruktury drogowej.

Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) powstał w 1958 roku na mocy Traktatu Rzymskiego
jako  bank  Unii  Europejskiej  udzielający  długoterminowych  pożyczek.  Bank  zajmuje  się
udzielaniem  pożyczek  dla  sektora  publicznego  i  prywatnego  na  projekty  europejskie
w  dziedzinach  takich  jak:

spójność i konwergencja regionów UE

wsparcie dla małych

i średnich przedsiębiorstw

programy ochrony środowiska

badania, rozwój i innowacje

transport

oraz

energia

5. Pojęcie i znaczenie NUTS w polityce spójności

Obszar UE podzielony jest na tzw. NUTS-y, czyli obszary, których wytypowanie i nazwanie
ułatwia wybór regionów, które potrzebują wsparcia. NUTS, czyli Nomenclature of Units for
Territorial Statistics, to po polsku Nomenklatura Jednostek Statystyki Terytorialnej. Istnieje
pięć poziomów tej klasyfikacji i obejmują one całe terytorium UE. W Polsce:

-  NUTS 1 - makroregiony = grupujące województwa (6);
-  NUTS 2 - regiony = województwa (16);
-  NUTS 3 - subregiony = zgrupowanie kilku powiatów (45);
-  NUTS 4 - powiaty i miasta na prawach powiatu (379);
-  NUTS 5 - gminy (2489).

UE dąży w swojej polityce regionalnej do podwyższenia poziomu spójności gospodarczej,
społecznej i terytorialnej (przestrzennej). Każda z tych spójności jest analizowana w układzie
państw oraz regionów typu NUTS 2 i NUTS 3:

Spójność  gospodarcza  jest  mierzona  za  pomocą  produktu  krajowego  brutto  na
mieszkańca,  uwzględniając  parytet  siły  nabywczej.  Wzrost  spójności  gospodarczej
polega  na  zmniejszeniu  zróżnicowań  w  poziomie  rozwoju  gospodarczego  pomiędzy
obszarami bogatymi a biednymi;

Spójność  społeczna  jest  mierzona  za  pomocą  wskaźnika  stopy  bezrobocia,  ale  coraz
częściej jako miernik uwzględnia się stopę partycypacji (miernik określający, jaka część
ludności  w  wieku  produkcyjnym  znajduje  zatrudnienie).  Wzrost  spójności  społecznej
polega  na  zmniejszaniu  zróżnicowań  w  wykorzystaniu  kapitału  ludzkiego  pomiędzy
poszczególnymi obszarami;

Spójność terytorialna (przestrzenna) jest mierzona czasem przejazdu do danego obszaru
komunikacją lotniczą, drogową i kolejową. Używa się także wskaźnika ilości
konsumentów osiąganych w danych czasie. Wzrost spójności terytorialnej (przestrzennej)
polega na eliminowaniu barier dostępności do regionów peryferyjnych poprzez ich lepsze
powiązanie z obszarami centralnymi Wspólnoty.

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 9

II. Porównanie okresów programowania 2000-2006 (w Polsce 2004-2006)
oraz 2007-2013

1. 2000-2006

W perspektywie finansowej 2000-2006 polityka regionalna realizowana była poprzez trzy
cele:
- Cel 1: wspieranie regionów najsłabiej rozwiniętych – (PKB na jednego mieszkańca

poniżej 75 proc. średniej dla całej Unii). Niemal 75% wszystkich środków funduszy
strukturalnych było przeznaczane na działania w ramach tego celu;

- Cel 2: wspieranie ekonomicznej i społecznej konwersji regionów przeżywających

trudności strukturalne – na realizację tego celu przeznaczono 12% wszystkich środków
funduszy strukturalnych;

- Cel 3: modernizacja rynku pracy – poprzez szkolenia zawodowe, lokalne inicjatywy

w zakresie zatrudnienia oraz poprawę dostępu do miejsc pracy. Na cel 3 przeznaczonych
zostało 13% całości środków.

Po wejściu Polski do UE cały obszar kraju został objęty Celem 1, obejmując 3 kierunki
działań: infrastruktura – zasoby ludzkie – sektor produkcyjny. Działania te finansowane
były ze wszystkich 4 funduszy strukturalnych.

Ogółem w latach 2004-2006 do Polski w ramach polityki regionalnej UE trafiło 12,8 mld
euro (6% wydatków UE w tym obszarze), w tym:
- 8,6 mld euro na 7 programów operacyjnych i 2 Inicjatywy Wspólnotowe w ramach

funduszy strukturalnych;

- 4,2 mld euro w ramach Funduszu Spójności na duże inwestycje z zakresu transportu

i środowiska.

Poziom współfinansowania wg programów operacyjnych w mln EUR

1,8

1,4

0,1

1,5

8,2

9,4

6,2

5,3

0,0

Zintegrowany Program

Operacyjny Rozwoju

Regionalnego

SPO Wzrost

konkurencyjności

przedsiębiorstw

SPO Rozwój zasobów

ludzkich

SPO Restrukturyzacja i

modernizacja sektora

żywnościowego i rozwój

obszarów wiejskich

SPO Transport

SPO Rybołówstwo i

przetwórstwo ryb

PO Pomoc techniczna

Wkład wspólnotowy

Krajowy wkład publiczny

Środki prywatne

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 10

Wdrażane programy dotyczyły:

działań służących rozbudowie i modernizacji infrastruktury na poziomie lokalnym
i regionalnym, rozwojowi zasobów ludzkich w regionie (ZPORR);

wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstw (

SPO WKP

);

rozwoju zasobów ludzkich (

SPO RZL

);

restrukturyzacji i modernizacji sektora żywnościowego oraz rozwoju obszarów wiejskich
(

SPO ROL

);

rybołówstwa i przetwórstwa ryb (

SPO Ryby

);

infrastruktury transportowej i gospodarki morskiej (

SPO Transport

);

wsparcia procesu wdrażania Funduszy strukturalnych (PO PT).

W Polsce dostępne były także środki z dwóch Inicjatyw Wspólnotowych, tzn. INTERREG
i EQUAL.

W ramach polityki regionalnej w okresie 2004-2006 do Wielkopolski trafiło ponad 4,5 mld
PLN.

Dokumentem określającym kierunki i wysokość wsparcia finansowego ze strony Funduszy
strukturalnych na realizację zamierzeń rozwojowych w Polsce w latach 2004-2006 były

Podstawy Wsparcia Wspólnoty

(PWW). Jest to dokument przedstawiający strategię

i priorytety działań funduszy i państwa członkowskiego UE, ich cele szczegółowe, wielkość
wkładu funduszy i innych środków finansowych. Dokumentem określającym najważniejsze
działania w zakresie wykorzystania środków strukturalnych UE w Polsce był Narodowy Plan
Rozwoju (NPR).

Wykorzystanie funduszy unijnych na lata 2004-2006 w Wielkopolsce

Ogółem

Wielkopolska

Ilość

projektów

Wartość projektów

(w mln zł)

Kwota

dofinansowania

(w mln zł)

Udział %

w łącznym

wsparciu

z UE

8724

8124,8

4547

(Polska –58 931,4)

100%

ZPORR – EFRR
– EFS

553
360

1190,2

184

725,3
130,6

18,8 %

SPO WKP

1610

1 400,7

428,1

9,4 %

SPO Transport

698,6

470,2

10,3 %

SPO RZL

392

331,9

234

5,2 %

Inicjatywa EQUAL

33,7

25,3

0,5%

Fundusz Spójności

2 580,6

1929,7

42,5 %

SPO ROL

5706

1 636,5

582,5

12,8 %

SPO Ryby

68,6

21,3

0,5%

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 11

2. 2007-2013

UE  wykorzystała  przystąpienie  nowych  państw  członkowskich,  aby  dokonać  reorganizacji
i restrukturyzacji swoich wydatków na politykę regionalną. W okresie 2007−2013 wydatki na
politykę regionalną wyniosą 36 proc. budżetu  UE. Oznacza to  kwotę prawie 350 mld euro.
Komisja  Europejska  zaprojektowała  koncentrację  działań  na  trzech  nowych  celach  ściśle
powiązanych ze strategią lizbońską. W wyniku tych modyfikacji w zakresie polityki spójności
sformułowano następujące 3 cele:

- Cel 1 – Konwergencja - jest zorientowany na obszary o niskim poziomie rozwoju

społeczno-ekonomicznego.  Priorytetem  jest  wzrost  gospodarczy  i tworzenie  nowych
miejsc  pracy.  Głównym  kryterium  wyboru  obszaru  beneficjentów  pozostaje  PKB  na
mieszkańca  nie  przekraczające  75%  średniej  UE  w regionach  poziomu  NUTS  2
(województwo w Polsce);

- Cel 2 – Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie - głównym zadaniem celu 2 jest

umożliwienie  realizacji  strategii  lizbońskiej.  Bardzo  istotną  zmianą  jest  przesunięcie
aktywności  z restrukturyzacji  regionalnej  na  konkurencyjność  regionalną,  oraz  że  jego
beneficjentami  mogą  być  wszystkie  regiony  UE,  a nie  tylko  regiony  problemowe
i zapóźnione;

- Cel 3 – Europejska współpraca terytorialna - jest to nowy cel i dotyczy współpracy

transgranicznej, ponadnarodowej i międzyregionalnej. Komisja Europejska uznała, że jest
to obszar pomocy o bardzo wysokiej wartości dodanej.

Mapa regionów UE

cel konwergencja

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 12

cel podniesienie konkurencyjności regionów i zatrudnienia

regiony, które znajdują się w fazie przejściowej i otrzymują
wsparcie częściowe.

W latach 2007-2013 polityka spójności finansowana jest jedynie z dwóch funduszy
strukturalnych, tj. Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego wspieranego
Funduszem Spójności oraz Europejskiego Funduszu Społecznego.

Działa także

Fundusz Spójności

, nie będący wprawdzie funduszem strukturalnym, ale

wdrażany w perspektywie finansowej 2007-2013 na zasadach prawie identycznych jak
fundusze strukturalne, w ramach wspólnych z Europejskim Funduszem Rozwoju
Regionalnego

programów operacyjnych

W perspektywie finansowej 2007-2013 narzędziami polityki regionalnej są następujące
inicjatywy wspólnotowe:
- JASPERS – jest to wsparcie udzielane potencjalnym beneficjentom projektów

indywidualnych o charakterze infrastrukturalnym, które zostaną zgłoszone przez instytucję
zarządzającą  programem  operacyjnym.  Do  wsparcia  kwalifikują  się  projekty  duże,  czyli
takie których całkowita szacunkowa wartość wynosi co najmniej 25 mln euro w sektorze
środowiska  oraz  50  mln  w  pozostałych  sektorach.  Przedmiotem  wsparcia  jest  pomoc
doradcza  mająca  na  celu  przygotowanie  ww.  projektów  do  realizacji,  w  tym  m.in.
weryfikacja  przygotowanej  dokumentacji  oraz  analiza  wybranych  problemów.
Szczegółowe  określenie  zakresu  pomocy  doradczej  następuje  w  toku  negocjacji
beneficjenta projektu z ekspertami JASPERS.

- JESSICA – celem tego wspólnego przedsięwzięcia Komisji Europejskiej, Europejskiego

Banku  Inwestycyjnego  oraz  Banku  Rozwoju  Rady  Europy jest  wspieranie  inwestycji
służących  zapewnieniu  zrównoważonego  rozwoju  w  miastach.  Inicjatywa  JESSICA
przewiduje  stworzenie  specjalnych  funduszy  rozwoju  miast  lub  funduszy  powierniczych,
zasilonych  środkami  strukturalnymi,  których  zadaniem  będzie  wspieranie,  przy  pomocy
instrumentów  finansowych,  projektów  realizowanych  w  ramach  zintegrowanych  planów
rozwoju  miejskiego.  Inicjatywa  JESSICA  odpowiada  na  potrzeby  rozwojowe  obszarów
miejskich,  mających  znaczenie  kluczowe  dla  pobudzania  wzrostu  w  skali  lokalnej,
regionalnej  oraz  krajowej.  Beneficjenci,  dzięki  tej  inicjatywie  będą  mieli  dostęp  do
dogodnych instrumentów finansowych, takich jak korzystne kredyty, środki kapitałowe lub
gwarancje  często  konieczne  do  realizacji  projektów,  ale  nie  będą  mieli  możliwości
pozyskania dotacji.

- JEREMIE – inicjatywa ta ma na celu poprawę wykorzystania oraz zwiększenie

efektywności środków przeznaczanych na wsparcie sektora małych i średnich
przedsiębiorstw w ramach funduszy strukturalnych. Pozwala ona na skorzystanie z wiedzy

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 13

i  doświadczenia  Europejskiego  Funduszu  Inwestycyjnego  przy  opracowywaniu
programów  operacyjnych  w  zakresie  wsparcia  MSP  za  pomocą  odnawialnych
instrumentów  inżynierii  finansowej,  a  następnie  wdrażanie  uzgodnionych  instrumentów
w  ramach  inicjatywy.  JEREMIE  to  zatem  wsparcie  dla  instrumentów  finansowych,  np.
funduszy kapitałowych,  na rzecz poprawy dostępu do funduszy wparcia rozwoju małych
średnich firm, a także mikroprzedsiębiorstw w regionach.

UE wydatkuje środki na:
-

realizację wspólnej polityki rolnej (w tym rybactwa i rybołówstwa);

realizację polityki spójności, które mają pomóc w podniesieniu konkurencyjności Unii
Europejskiej oraz wpłynąć pozytywnie na rozwój m.in. rolnictwa, kultury, infrastruktury,
szkolnictwa;

pomoc humanitarną i rozwojową dla krajów spoza Unii Europejskiej;

- koszty administracyjne utrzymania instytucji Unii Europejskiej.

Wydatkowanie środków UE w okresie programowania 2007-2013

Podział środków według celów polityki spójności:

-   81,54 %  -  Konwergencja;
-   15,95 % - Konkurencyjność i zatrudnienie;
-   2,52 % - Współpraca terytorialna.

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 14

W  okresie  2007-2013  jeden  program  operacyjny  może  być  finansowany  tylko  z  jednego
funduszu (wyjątek PO IiŚ z EFRR i FS) z możliwością zastosowania cross  –financingu
do wysokości 10% finansowania wspólnotowego każdej osi priorytetowej. W okresie 2004-
2006  dwufunduszowe  źródła  finansowania  (EFS  i  EFRR)  przewidziano  w  Zintegrowanym
Programie Operacyjnym Rozwoju Regionalnego.

Łączna  suma  środków  europejskich,  które  trafią  do  Polski  wyniesie  około  67,3  mld  euro
(w  tym  Fundusz  Spójności  33%,  EFRR  –  52%,  EFS  –  15%).  Zakłada  się,  że  na
współfinansowanie wydane zostanie około 11,9 mld euro z krajowych środków publicznych
(w tym ok. 5,93 mld euro z budżetu państwa). Około 6,4 mld euro zostanie zaangażowanych
ze strony podmiotów prywatnych.

Maksymalny  udział  funduszy  unijnych  w  finansowaniu  przedsięwzięć  wynosi  85%.
W okresie programowania 2004-2006 wynosił on 75%.

W Polsce w okresie 2007-2013 wdrażane są następujące programy operacyjne:

Program Infrastruktura i Środowisko (EFRR i FS),

16 programów regionalnych (EFRR),

Program Kapitał Ludzki (EFS),

Program Innowacyjna Gospodarka (EFRR),

Program Rozwój Polski Wschodniej (EFRR),

Program Pomoc Techniczna (EFRR),

Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej (EFRR).

III. Podstawy prawne oraz dokumenty strategiczne dotyczące okresu programowania
2007-2013

1. Wspólnotowe akty prawne

Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy
ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 15

Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr
1260/1999 (z późn. zmianami);

Rozporządzenie  Komisji  (WE)  nr  1828/2006  z  dnia  8  grudnia  2006  r.  ustanawiające
szczegółowe  zasady  wykonania  rozporządzenia  Rady  (WE)  nr  1083/2006
ustanawiającego  przepisy  ogólne  dotyczące  Europejskiego  Funduszu  Rozwoju
Regionalnego,  Europejskiego  Funduszu  Społecznego  oraz  Funduszu  Spójności  oraz
rozporządzenia  (WE)  nr  1080/2006  Parlamentu  Europejskiego  i  Rady  w  sprawie
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (z późn. zmianami);

Rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca
2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylające
rozporządzenie (WE) nr 1783/1999;

Rozporządzenie (WE) nr 1081/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady a dnia 5 lipca
2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie
(WE) nr 1784/1999;

Rozporządzenie Rady (WE) nr 1084/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające Fundusz
Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) 1164/94;

Rozporządzenie (WE) nr 1082/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca
2006 r. w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT).

2. Krajowe akty prawne

- Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U.06. nr

227, poz. 1658 z późn. zm.);

Ustawa z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrażaniem
funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności (Dz.U. 2008 nr 216 poz. 1370);

- Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr

223, poz. 1655 z pózn. zm.);

- Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 z

późn. zm.);

Ustawa z dnia 7 listopada 2008 r. o europejskim ugrupowaniu współpracy terytorialnej
(Dz.U. 2008 nr 218, poz. 1390);

Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 7 września 2007 r. w sprawie
wydatków związanych z realizacją programów operacyjnych (Dz.U. 2007 nr 175 poz.
1232 z póżn. zm.).

W  okresie  2004-2006  wszelkie  dokumenty  związane  z  opracowaniem  krajowego  systemu
wdrażania  przyjmowane  były  w  drodze  rozporządzeń.  W  nowej  perspektywie  krajowy
system  wdrażania  jest  regulowany przez  wytyczne  wydawane  przez  Ministra  Rozwoju
Regionalnego na podstawie delegacji zawartej w art. 35  ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r.
o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, np.:
-

Wytyczne w zakresie wymogów, jakie powinny uwzględniać procedury odwoławcze
ustalone dla programów operacyjnych dla konkursów ogłaszanych od dnia 20 grudnia
2008 r.;

Wytyczne w zakresie warunków certyfikacji oraz przygotowania prognoz wniosków o
płatność do Komisji Europejskiej w Programach Operacyjnych w ramach Narodowych
Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007-2013;

Wytyczne w zakresie sprawozdawczości;

- Wytyczne w zakresie procesu kontroli w ramach obowiązków Instytucji Zarządzającej

Programem Operacyjnym.

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 16

Obok wyżej określonych aktów system wdrażania funduszy strukturalnych, w tym danego PO
określają tzw. dokumenty strategiczne, np. Strategiczne Wytyczne Wspólnoty, Narodowe
Strategiczne Ramy Odniesienia, program, uszczegółowienie.

3. Etapy zatwierdzania dokumentów strategicznych dla realizacji polityki spójności
w okresie programowania 2007-2013
-

Decyzję dotyczącą budżetu funduszy strukturalnych oraz zasad jego wykorzystania
podjęła Rada i Parlament Europejski na podstawie propozycji Komisji Europejskiej;

W wyniku ścisłej współpracy z państwami członkowskimi Komisja określiła Strategiczne
Wytyczne  Wspólnoty  na  temat  spójności  (SWW),  tj.  fundament  polityki  nadający  jej
strategiczny  wymiar.  Decyzja  w  sprawie  SWW  została  przyjęta  przez  Radę  Unii
Europejskiej    6  października  2006  r.  oraz  opublikowana  w  Dzienniku  Urzędowym Unii
Europejskiej 21 października 2006 r.;

Każde  państwo  członkowskie,  w  ramach  stałego  dialogu  z  Komisją,  przygotowało
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRO),  zgodne z SWW (w pięć miesięcy
po  przyjęciu  SWW.  Ramy  te  określają  strategię  danego  państwa  oraz  zawierają  listę
programów operacyjnych (PO). Po otrzymaniu  NSRO Komisja w ciągu trzech miesięcy
przedstawiała  komentarze  /  żądała  dostarczenia  dodatkowych  informacji.  Polska
przekazała NSRO  w grudniu 2006 r., dokument zaakceptowany został przez Komisję w
maju 2007 r.;

Każdy PO zatwierdza Komisja. Programy operacyjne prezentują priorytety państwa (i/lub
regionów) oraz sposób, w jaki będzie ono realizowało dany program. Na lata 2007-2013
Komisja przyjęła około 450 programów operacyjnych;

Po  zatwierdzeniu  PO  przez  Komisję,  państwa  członkowskie  i  regiony  rozpoczęły
wdrażanie  programów,  to  znaczy  nabór,  wybór    projektów,  które  będą  realizowane
każdego  roku,  podpisywanie  umów,  monitorowanie,  rozliczanie,  itp.  Działania  te
prowadzone  są  za  pośrednictwem  podmiotów  wchodzących  w  skład  tzw.  systemu
instytucjonalnego danego PO.

IV. NSRO oraz PO w latach 2007-2013

1. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007-2013

Narodowe  Strategiczne  Ramy  Odniesienia  (NSRO),  znane  również  jako  Narodowa
Strategia  Spójności  (NSS),  to  najważniejszy  polski  dokument  strategiczny  określający
priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdrażania funduszy unijnych:
-  Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR),
-

Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS),

Funduszu Spójności,

w ramach budżetu Wspólnoty na lata 2007–2013.
NSRO  stawia  za  cel  tworzenie  warunków  dla  wzrostu  konkurencyjności  gospodarki
polskiej opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz
wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej.

Cel  strategiczny  osiągany  będzie  poprzez  realizację  horyzontalnych  celów  szczegółowych.
Celami horyzontalnymi NSS są:
-

Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów
partnerstwa;

Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej;

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 17

- Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe

znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski;

Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie
sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług;

Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji
społecznej, gospodarczej i przestrzennej;

Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach
wiejskich.

Łączna suma środków zaangażowanych w realizację NSRO wyniesie około 85,6 mld euro.

Szczegółowy  podział  funduszy  strukturalnych  i  Funduszu  Spójności  w  Polsce  w  układzie
poszczególnych programów operacyjnych kształtuje się w następujący sposób:

Program Operacyjny

% zaangażowanie

środków UE

Kwota środków UE

(mld euro)

Infrastruktura i Środowisko

42,3%

27,9

Regionalne Programy Operacyjne

25,1%

16,6

Kapitał Ludzki

14,7%

9,7

Innowacyjna Gospodarka

12,6%

8,3

Rozwój Polski Wschodniej

3,5%

2,3

Pomoc Techniczna

0,8%

0,5

Europejska Współpraca Terytorialna

1,0%

0,7

2. Programy Operacyjne

PO tworzone są na podstawie SWW i NSRO. Cele zawarte w NSRO realizowane są przez
następujące PO:

Program Infrastruktura i Środowisko – współfinansowany z EFRR i FS,

Program Innowacyjna Gospodarka – współfinansowany z EFRR,

Program Kapitał Ludzki – współfinansowany z EFS,

16 Programów Regionalnych – finansowane z EFRR,

Program Rozwój Polski Wschodniej – finansowany z EFRR,

Program Pomoc Techniczna – finansowany z EFRR,

Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej – finansowany z EFRR.

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 (PO IiŚ)

Celem  programu  jest  poprawa  atrakcyjności  inwestycyjnej  Polski  i  jej  regionów  poprzez
rozwój infrastruktury technicznej  przy  równoczesnej  ochronie i  poprawie  stanu środowiska,
zdrowia,  zachowaniu  tożsamości  kulturowej  i  rozwijaniu  spójności  terytorialnej.
Bardzo  ważną  rzeczą  dla  rozwoju  i  poprawy  warunków  życia  społeczeństwa  jest  tzw.
infrastruktura techniczna. Składa się na nią szereg elementów, takich jak:

energetyka;

dostarczanie wody;

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 18

usuwanie ścieków;

usuwanie odpadów;

transport.

Poprawa  stanu  dróg,  wody  pitnej,  sieci  energetycznej  służy  dwóm  podstawowym  celom  –
poprawie atrakcyjności Polski dla inwestorów oraz polepszeniu poziomu życia mieszkańców.
Z  PO  IiŚ  finansowane  są  wyłącznie  projekty  duże.  Projekty,  których  celem  jest  pomoc
mieszkańcom  na  poziomie  gminy  lub  powiatu,  realizowane  są  w  ramach  programu
regionalnego.

Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL)

Celem strategicznym Programu jest umożliwienie pełnego wykorzystania potencjału zasobów
ludzkich, zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i społecznym. W szczególności chodzi tu
o  koncentrację  na  obszarach  zatrudnienia,  edukacji,  aktywizacji  zawodowej,  integracji
społecznej  oraz  o  budowę  sprawnej  administracji  publicznej.  Program  Operacyjny  Kapitał
Ludzki ma na celu wzrost poziomu zatrudnienia i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i
ich pracowników, podniesienie poziomu wykształcenia, zmniejszenie obszarów wykluczenia
społecznego,  wsparcie  dla  budowy  struktur  administracyjnych  państwa  oraz  zwiększenie
spójności społecznej i terytorialnej.

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (PO IG)

Program  ma  na  celu  wspieranie  szeroko  rozumianej  innowacyjności  (w  skali  kraju  lub  na
poziomie międzynarodowym). W ramach PO IG wsparcie mogą otrzymać przedsiębiorstwa,
instytucje otoczenia biznesu oraz jednostki naukowe, które chcą pomóc firmom we wdrażaniu
najnowszych  rozwiązań  technologicznych.  Ponadto  PO  IG  finansuje  duże  projekty,  które
mają  na  celu  stworzenie  odpowiednich  warunków  rozwoju  dla  innowacyjnych
przedsiębiorstw. Należy pamiętać, że w ramach PO IG nie jest wspierana innowacyjność na
poziomie  lokalnym  lub  regionalnym.  Tego  rodzaju  innowacyjne  projekty  (tzn.  o  zasięgu
lokalnym  i  regionalnym)  będą  finansowane  z  programów  regionalnych  i  Programu
Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej.

Głównym  celem  PO  IG  jest  rozwój  polskiej  gospodarki  w  oparciu  o  innowacyjne
przedsiębiorstwa.  Cel  ten  zostanie  osiągnięty  poprzez  zwiększenie  innowacyjności
przedsiębiorstw,  wzrost konkurencyjności  polskiej  nauki,  zwiększenie  roli  nauki  w  rozwoju
gospodarczym, zwiększenie udziału innowacyjnych produktów polskiej gospodarki w rynku
międzynarodowym,  tworzenie  trwałych  i  lepszych  miejsc  pracy,  wzrost  wykorzystania
technologii informacyjnych i komunikacyjnych w gospodarce.

Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej na lata 2007-2013 (PO RPW)

Polska  Wschodnia  to  województwa:  lubelskie,  podkarpackie,  podlaskie,  świętokrzyskie
i  warmińsko  –  mazurskie.  Polska  wschodnia  rozwija  się  wolniej  niż  pozostała  część  kraju.
Wynika to  z bardzo wielu  uwarunkowań, w tym uwarunkowań historycznych, sprzed wielu
lat.  Obszary  Polski  wschodniej  to  bardzo  często  tereny  rolnicze,  które  w  tej  chwili  są
biedniejsze w stosunku do innych części kraju, a nawet całej Unii Europejskiej.

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 19

PO RPW został stworzony, aby przyspieszyć tempo, w którym rozwija się Polska Wschodnia.
Sposobem na dokonanie tego ma być finansowa pomoc dla firm, które chcą poszerzać swoją
działalność, unowocześniać swoje zasoby i swoje produkty. Równie ważnym elementem jest
zapewnienie jak największej liczbie mieszkańców Polski Wschodniej dostępu do szybkiego
Internetu oraz poprawienie sieci dróg na tym terenie. Poza tym, część środków w ramach tego
programu została zarezerwowana na projekty dotyczące rozwoju turystyki. Mogą to być akcje
reklamujące Polskę Wschodnią i zapraszające turystów do skorzystania z atrakcji, jakie tutaj
są albo np. budowa ścieżek rowerowych.

Program Operacyjny Pomoc Techniczna 2007-2013 (PO PT)

W  ramach  programu  finansowane  są  koszty  operacyjne  instytucji  odpowiedzialnych  za
wdrażanie  krajowych  PO  oraz  kampanie  promocyjno-informacyjne  dotyczące  realizacji
NSRO oraz PO.

Regionalne Programy Operacyjne na lata 2007-2013 (RPO)

Oprócz  pięciu  programów  operacyjnych  funkcjonujących  na  poziomie  krajowym    istnieją
także  programy  operacyjne  dla  każdego  województwa,  a  zatem  szesnaście  Regionalnych
Programów  Operacyjnych.  16  RPO  stanowi  przykład  znaczącej  decentralizacji  zarządzania
procesami  rozwojowymi.  Takie  rozwiązanie  ma  na  celu  identyfikowanie  potrzeb  na  jak
najniższym  szczeblu,  tak  aby  działania  zawarte  w  Regionalnych  Programach  Operacyjnych
odpowiadały  planom  rozwoju  każdego  województwa  z  osobna.  Samorządy  województw
otrzymały szerokie kompetencje związane z przygotowaniem i realizacją RPO.

Kluczową  rolę  w  zarządzaniu  i  wdrażaniu  RPO pełnią  zarządy  województw  jako  instytucje
zarządzające programami (IZ), które odpowiadają za przygotowanie i realizację RPO, w tym
za  ocenę  i  wybór  projektów  do  dofinansowania,  dokonywanie  płatności  na  rzecz
beneficjentów, kontrolę  projektów, monitorowanie i  ewaluację realizacji programu.  Ponadto
IZ  wydają  wytyczne,  zalecenia  i  podręczniki  dotyczące  różnych  aspektów  związanych  z
realizacją programu oraz prowadzą działania promocyjno-informacyjne.

Priorytety w poszczególnych Regionalnych Programach Operacyjnych są do siebie zbliżone.
Zazwyczaj finansowane są inwestycje związane ze zdrowiem, edukacją, rozwojem miast,
turystyką, społeczeństwem informacyjnym, promocją regionu.

Europejska Współpraca Terytorialna (EWT)

Realizacji założeń Europejskiej Współpracy Terytorialnej służą trzy typy programów:

programy współpracy transgranicznej;

programy współpracy transnarodowej;

programy współpracy międzyregionalnej.

Programy współpracy transgranicznej:

Polska (Województwo Zachodniopomorskie) – Meklemburgia Pomorze Przednie /
Brandenburgia;

Polska (Województwo Lubuskie) – Brandenburgia;

Polska – Saksonia;

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 20

Polska – Republika Czeska;

Polska – Słowacja;

Polska – Litwa;

Południowy Bałtyk.

W  ramach  wyżej  wymienionych  Programów  realizowane  są  wspólnie    przez  partnerów
reprezentujących  różne  państwa  inicjatywy  lokalne  i  regionalne.  W  każdym  z  programów
mogą  uczestniczyć  jednostki  samorządu  terytorialnego,  instytucje,  organizacje  oraz  inne
podmioty, które znajdują się na terenie blisko granicy z danym państwem.

Projekt musi mieć oddziaływanie i przynosić korzyści, zarówno dla Polski, jak i kraju
pochodzenia partnera.

Programy Współpracy Transnarodowej 2007-2013:

Region Morza Bałtyckiego – oprócz Polski w tym programie uczestniczą: Dania, Estonia,
Finlandia, Litwa, Łotwa, Niemcy (wybrane regiony), Szwecja oraz 3 państwa spoza Unii
Europejskiej: Białoruś (wybrane regiony), Norwegia i Rosja (wybrane regiony);

Europa  Środkowa  –  oprócz  Polski  w  tym  programie  uczestniczą:  Austria,  Czechy,
Niemcy  (wybrane  regiony),  Słowacja,  Słowenia,  Węgry,  Włochy  (wybrane  regiony),
Ukraina (wybrane regiony).

W  ramach  wyżej  wymienionych  Programów  realizowane  są  wspólnie  przez  partnerów
reprezentujących  różne  państwa  projekty  dotyczące  np.  ochrony  środowiska,  odnowienia
zniszczonych,  zaniedbanych  miast  czy  promowania  rozwoju  gospodarki.  Realizowane
przedsięwzięcia  mają  najczęściej  charakter  nieinwestycyjny.  Polegają  m.in.  na
opracowywaniu i wdrażaniu strategii, przygotowaniu dokumentów niezbędnych do realizacji
inwestycji  o  znaczeniu  ponadnarodowym,  wypracowywaniu  koncepcji  nowoczesnych
rozwiązań  z  dziedziny  transportu,  rozwoju  miast,  ochrony  dziedzictwa  przyrodniczego
i kulturowego, tworzenia sieci współpracy, wymiany doświadczeń.

W projektach musi uczestniczyć przynajmniej trzech finansujących partnerów z trzech
krajów, z których co najmniej dwa to państwa członkowskie Unii Europejskiej leżące
w obszarze Programów Region Morza Bałtyckiego lub Europa Środkowa.

Program Współpracy Międzyregionalnej 2007-2013:

-

INTERREG IV C, którego zasięg terytorialny obejmuje 27 państw członkowskich Unii
Europejskiej oraz Norwegię i Szwajcarię.

W ramach Programu realizowane są duże projekty dotyczące ochrony środowiska, wymiany
doświadczeń  w  zakresie  wspierania  innowacyjności  i  gospodarki  opartej  na  wiedzy.
W  projektach  realizowanych  w  ramach  programu  powinny  uczestniczyć  podmioty
reprezentujące co najmniej trzy kraje, w tym przynajmniej dwóch partnerów musi pochodzić
z państw członkowskich Unii Europejskiej.

W ramach Programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej obowiązuje zasada,
zgodnie z którą partnerzy wyznaczają spośród siebie partnera wiodącego (beneficjenta).

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 21

Partner  ten  ponosi  odpowiedzialność  za  właściwą  realizację  całego  przedsięwzięcia.  To  on
odpowiada  za  koordynację  przygotowań  projektu  i  składa  wniosek  w  imieniu  wszystkich
partnerów. On także, po zatwierdzeniu wniosku, podpisuje umowę z Instytucją Zarządzającą
Programem, kieruje wdrażaniem projektu, odpowiada za przygotowanie raportów i wniosków
o  płatność.  Na  konto  partnera  wiodącego  przekazywana  jest  refundacja  dla  wszystkich
partnerów.

V. System instytucjonalny wdrażania funduszy unijnych w Polsce w okresie
programowania 2007-2013

Na system instytucjonalny wdrażania funduszy europejskich składają się trzy główne
poziomy:

koordynacja;

zarządzanie;

wdrażanie.

Na każdym z tych poziomów działają inne instytucje, tj. na etapie:
- koordynacji i monitoringu – Instytucje Koordynujące i Komitety Monitorujące;
-

zarządzania – Instytucje Zarządzające;

wdrażania – Instytucje Pośredniczące i Wdrażające.

Ponadto, wyróżnić należy także Instytucję Certyfikującą i Instytucję Audytową.

Schemat systemu instytucjonalnego wdrażania funduszy europejskich w Polsce w

okresie programowania 2007-2013

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 22

Komitet Koordynacyjny NSRO

Komitet  Koordynacyjny  Narodowe  Strategiczne Ramy  Odniesienia został  powołany
11  kwietnia  2007  r.  Do  jego  zadań  należy  m.in.  kontrola  i  nadzorowanie  realizacji  NSRO,
a także poszczególnych programów operacyjnych.

Przewodniczącym  Komitetu  jest  Minister  Rozwoju  Regionalnego.  W  pracach  Komitetu
uczestniczą przedstawiciele administracji rządowej, samorządowej oraz partnerzy społeczni i
gospodarczy. W obradach Komitetu mogą uczestniczyć również eksperci oraz przedstawiciele
innych instytucji, grup społecznych i zawodowych, jednak są oni tylko obserwatorami  – nie
mają  prawa  głosu,  co  oznacza,  że  nie  podejmują  uchwał  wraz  z  pozostałymi  członkami
Komitetu. Posiedzenia Komitetu Koordynacyjnego powinny być zwoływane co najmniej dwa
razy w roku.

Do zadań Komitetu należy:

monitorowanie realizacji NSRO oraz poszczególnych PO na podstawie raportów
i sprawozdań monitorujących;

monitorowanie spójności realizowanych polityk w zakresie polityki konkurencyjności,
Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej z polityką spójności oraz innymi
politykami rozwojowymi;

przedstawianie wniosków i rekomendacji wynikających z corocznych informacji na temat
zgodności działań realizowanych w ramach programów z odpowiednimi politykami
Wspólnoty;

formułowanie opinii i rekomendacji na temat przebiegu wdrażania polityk
horyzontalnych w celu zapewnienia spójnej realizacji polityki rozwoju;

zapewnienie zgodności programów ze Strategią Rozwoju Kraju 2007-2015;

monitorowanie poziomu wydatków ponoszonych w ramach realizacji polityki spójności,
służących realizacji Strategii Lizbońskiej;

opiniowanie propozycji modyfikacji systemu realizacji NSRO i jego usprawnień,
wynikających z analiz, raportów i informacji;

opiniowanie działań naprawczych dotyczących problemów z realizacją programów;

opiniowanie i zatwierdzanie propozycji przesunięcia środków pomiędzy programami;

opiniowanie i zatwierdzanie raportu z realizacji programów na potrzeby podziału
środków krajowej rezerwy wykonania;

wydawanie opinii na temat zgodności działań realizowanych w ramach programów
krajowych z działaniami realizowanymi w ramach programów regionalnych;

monitorowanie spójności realizowanych działań w ramach programów celu
Konwergencja z działaniami realizowanymi w ramach celu Europejska współpraca
terytorialna;

monitorowanie spójności realizowanych działań w ramach programów celu
Konwergencja i celu Europejska współpraca terytorialna z innymi działaniami
strukturalnymi;

monitorowanie spójności realizowanych działań w ramach programów celu
Konwergencja i celu Europejska współpraca terytorialna z działaniami realizowanymi ze
środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz
Norweskiego Instrumentu Finansowego;

zapewnienie prawidłowości funkcjonowania systemów zarządzania i kontroli dla
poszczególnych programów;

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 23

monitorowanie stosowania zasady równości szans oraz zasady zrównoważonego rozwoju
w ramach programów.

Komitet może także wykonywać inne zadania niezbędne do prawidłowej realizacji NSRO –
po określeniu ich przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego.

Komitet Monitorujący

Komitety  Monitorujące  PO  są  powoływane  przez  Ministra  Rozwoju  Regionalnego.  Pracom
Komitetu  Monitorującego  przewodniczy  przedstawiciel  Ministra  Rozwoju  Regionalnego.
Obsługę  prac  Komitetu  Monitorującego  zapewnia  Sekretariat  komitetu  monitorującego
utworzony  przy  właściwej  instytucji  zarządzającej  PO  bądź  instytucji  zarządzającej  RPO.
Komitet Monitorujący zbiera się w zależności od potrzeb, ale nie rzadziej jednak niż raz na
pół roku. W skład Komitetu Monitorującego wchodzą:

Przewodniczący Komitetu;

przedstawiciel Instytucji Zarządzającej;

przedstawiciel Instytucji Koordynującej NSRO;

przedstawiciele ministerstw odpowiedzialnych za zakres działań realizowanych
w ramach poszczególnych programów operacyjnych;

przedstawiciel ministra finansów;

przedstawiciel Instytucji Certyfikującej;

przedstawiciele samorządów terytorialnych;

przedstawiciele partnerów społeczno-gospodarczych;

przedstawiciel Prezesa Rady Ministrów.

Przedstawiciele Komisji Europejskiej, Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Europejskiego
Banku Odbudowy i Rozwoju oraz Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego mogą brać udział
w posiedzeniach Komitetów w roli doradców lub obserwatorów.

W  posiedzeniach  Komitetu  Monitorującego  mogą  brać  udział  także  inne  osoby,  które  są
zapraszane  przez  przewodniczącego.  Uczestniczą  one  w  obradach  w  charakterze
obserwatorów.

Wytyczne  Ministerstwa  Rozwoju  Regionalnego  dotyczące  komitetów  monitorujących
określają  procedurę  wyboru  partnerów  społeczno-gospodarczych  do  składu  Komitetu
Monitorującego,  tak  by  zapewnić  szeroką  reprezentację  odpowiadającą  specyfice  programu
i poszczególnym sektorom gospodarki.

Komitet  Monitorujący  może  podjąć  decyzję  o  powołaniu  podkomitetu  monitorującego  dla
wybranych  osi  priorytetowych,  któremu  deleguje  część  swoich  zadań  związanych
z prowadzeniem monitoringu. Komitet może powoływać stałe grupy robocze w szczególności
dla  właściwej  oceny  złożonych  wniosków  oraz  do  monitorowania  działań  o  charakterze
horyzontalnym (takich jak równość szans, ochrona środowiska, społeczeństwo informacyjne).
Może  także  korzystać  z  opinii  niezależnych  ekspertów  lub  usług  innych  instytucji.
Szczegółowy  skład  i  tryb  pracy  oraz  zasady  działania  Komitetu  Monitorującego  określa
Instytucja Zarządzająca.

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 24

Do zadań Komitetu należy między innymi:

rozpatrywanie i zatwierdzanie kryteriów wyboru projektów w ramach programu
operacyjnego oraz zatwierdzanie ewentualnych zmian tych kryteriów;

okresowe badanie postępu w zakresie osiągania celów programu, na podstawie
dokumentów przedkładanych przez Instytucję Zarządzającą;

analizowanie rezultatów realizacji programu oraz wyników oceny realizacji programu,

analizowanie i zatwierdzanie sprawozdań rocznych i sprawozdania końcowego
z wdrażania programu;

zapoznawanie się z rocznymi raportami z kontroli programu oraz z komentarzami
Komisji Europejskiej do tych raportów;

przedkładanie Instytucji Zarządzającej propozycji zmian lub analiz programu
operacyjnego ułatwiających realizację celów funduszy strukturalnych i Funduszu
Spójności;

analizowanie i zatwierdzanie wszelkich propozycji zmian treści decyzji Komisji
w sprawie wkładu funduszy.

Instytucja Zarządzająca

Instytucje Zarządzające, są odpowiedzialne za przygotowanie i realizację poszczególnych PO.
Dla programów krajowych Instytucje Zarządzające zlokalizowane są w Ministerstwie
Rozwoju Regionalnego, a dla regionalnych w Urzędach Marszałkowskich właściwych
regionów.

Instytucje  Zarządzające  posiadają  szereg  kompetencji  związanych  m.in.  z  wyborem
wniosków  do  dofinansowania,  a  ponadto  liczne  obowiązki  np.  w  zakresie  kontroli
prawidłowości przeprowadzania projektów oraz kontroli realizacji całego programu. Ponadto,
zobowiązane  są  do  promowania  danego  programu  operacyjnego  i  informowania  o  nim
potencjalnych beneficjentów.

Instytucja Pośrednicząca

Instytucja Zarządzająca programem może przekazać wykonywanie części swoich zadań do
Instytucji Pośredniczących. Pomimo przekazania tych zadań, Instytucja Zarządzająca
zachowuje całkowitą odpowiedzialność za całość realizacji programu.

Rolę Instytucji Pośredniczącej może pełnić wyłącznie jednostka sektora finansów
publicznych. Zakres obowiązków, jakie posiada dana instytucja określa umowa lub
porozumienie.

Instytucja Pośrednicząca II Stopnia

Instytucja Pośrednicząca może przekazać część swoich obowiązków innym instytucjom.
Dlatego też możemy wyróżnić Instytucje Pośredniczące I i II stopnia. Instytucje
Pośredniczące II stopnia to inaczej Instytucje Wdrażające. Zakres obowiązków, jakie posiada
dana instytucja określa umowa lub porozumienie.

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 25

Instytucja Certyfikująca

Instytucja Certyfikująca, to komórka organizacyjna utworzona przez Ministra Rozwoju
Regionalnego, odpowiedzialna za certyfikację wydatków ponoszonych w ramach funduszy
europejskich. Jest ona niezależna od Instytucji Zarządzających poszczególnymi PO.

Obecnie funkcje Instytucji Certyfikującej pełni specjalnie w tym celu powołany departament
Ministerstwa Rozwoju Regionalnego – Departament Instytucji Certyfikującej.

Instytucja Certyfikująca odpowiada w szczególności za:

opracowanie i przedłożenie Komisji poświadczonych deklaracji wydatków i wniosków
o płatność;

poświadczanie, że deklaracja wydatków jest dokładna, wynika z wiarygodnych systemów
księgowych i jest oparta na dokumentacji, którą można zweryfikować;

poświadczenie, że zadeklarowane wydatki są zgodne z zasadami wspólnotowymi
i krajowymi oraz zostały poniesione w związku z projektami wybranymi do finansowania;

zapewnienie, że otrzymała od Instytucji Zarządzającej odpowiednie informacje na temat
procedur i weryfikacji wydatków;

uwzględnianie wyników wszystkich audytów przeprowadzanych przez instytucję
audytową lub na jej odpowiedzialność;

utrzymywanie w formie elektronicznej zapisów księgowych dotyczących wydatków
zadeklarowanych Komisji Europejskiej;

uwzględnianie informacji o wykrytych nieprawidłowościach w programie operacyjnym;

uwzględnianie wyników kontroli wydatków prowadzonych przez Instytucje Zarządzające;

opiniowanie wydatków;

przeprowadzanie kontroli w instytucjach zarządzających oraz instytucjach im podległych
(lub ewentualnie u beneficjenta).

Nadzór  Instytucji  Certyfikującej  jest  zadaniem  jednego  z  członków  Kierownictwa
Ministerstwa  Rozwoju  Regionalnego.  Podlega  on  bezpośrednio  Ministrowi  Rozwoju
Regionalnego  i  podejmuje  w  sposób  niezależny  decyzje  dotyczące  dokonywania  lub
wstrzymywania  poświadczania  deklaracji  wydatków  oraz  wniosków  o  płatność,  które  są
kierowanie do Komisji Europejskiej.

Instytucja Pośrednicząca w Certyfikacji (IPOC)

W przypadku RPO Instytucja Certyfikująca przekazała na podstawie zawartego porozumienia
część swoich obowiązków do Urzędów Wojewódzkich. Instytucje, które otrzymały takie
uprawnienia to tzw. Instytucje Pośredniczące w Certyfikacji.

Instytucja Audytowa

Dla wszystkich programów operacyjnych zadania Instytucji Audytowej wykonuje Generalny
Inspektor Kontroli Skarbowej, którego funkcję pełni sekretarz lub podsekretarz stanu
w Ministerstwie Finansów. Instytucja Audytowa jest niezależna od Instytucji Zarządzających,
Instytucji Pośredniczących, Instytucji Pośredniczących II stopnia oraz Instytucji
Certyfikującej.

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 26

Audyt to ocena systemu wykonywana przez niezależne od ocenianego podmiotu osoby lub
firmy. Jego celem jest sprawdzenie, czy wszystkie czynności związane z wdrażaniem
funduszy europejskich w Polsce, były przeprowadzane zgodnie z obowiązującymi przepisami
i procedurami.

Zadania  Instytucji  Audytowej  wykonywane  są  za  pośrednictwem  jednostek  kontroli
skarbowej  podległych  Generalnemu  Inspektorowi  Kontroli  Skarbowej,  tj.  wyodrębnionej
komórki organizacyjnej w Ministerstwie Finansów (obecnie Departament Ochrony Interesów
Finansowych  Unii  Europejskiej)  oraz  16  urzędów  kontroli  skarbowej  umiejscowionych  na
poziomie  województwa.  W  każdym  z  urzędów  kontroli  skarbowej  zostały  utworzone
wyodrębnione  komórki  organizacyjne  odpowiedzialne  za  kontrolę  środków  pochodzących
z Unii Europejskiej.

Do głównych zadań Instytucji Audytowej należy w szczególności:

prowadzenie audytów w celu weryfikacji skutecznego funkcjonowania programu
operacyjnego;

prowadzenie audytów wybranych projektów w celu weryfikacji zadeklarowanych
wydatków;

przedstawianie Komisji Europejskiej strategii audytu (w tym podmiotów, które będą
audyt prowadzić, harmonogramu, metodologii);

regularne przedkładanie Komisji Europejskiej rocznych sprawozdań audytowych
w latach 2008-2015;

wydawanie opinii, czy system zarządzania i kontroli funkcjonuje skutecznie;

przedłożenie Komisji Europejskiej, nie później niż do 31 marca 2017 r., deklaracji
zamknięcia oraz końcowego sprawozdania audytowego.

System zarządzania i wdrażania programów realizowanych w ramach Europejskiej
Współpracy Terytorialnej oraz Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa ze
względu na ich międzynarodowy charakter, różni się przedstawionego powyżej.

VI. Główne zadania Wojewody Wielkopolskiego w okresie programowania 2004-2006
oraz 2007-2013

2004-2006

Pełnienie funkcji Instytucji Pośredniczącej ZPORR, w tym m.in.:

przygotowywanie umów o dofinansowanie projektów oraz aneksów do umów

zawieranych  przez  Wojewodę  z  Beneficjentami  Końcowymi  Priorytetu  I  i  III
(z  wyłączeniem  Działania  3.4)  oraz  IV  ZPORR,  w  tym  weryfikacja  formalno  –
prawna  projektów  zatwierdzonych  do  realizacji  przez  Zarząd  Województwa
Wielkopolskiego;

weryfikacja formalna i merytoryczna wniosków o płatność, wypłata beneficjentom

środków (dofinansowanie ze środków EFRR, EFS oraz ewentualnie
współfinansowanie z budżetu państwa);

- prowadzenie monitoringu rzeczowego i finansowego realizacji ZPORR w

województwie, w tym bieżące monitorowanie wykorzystania alokacji dla województwa;

- wykonywanie zadań związanych z kontrolą projektów w tym również kontrola

realizacji zapisów umowy w zakresie zabezpieczenia przez beneficjentów trwałości

Służba przygotowawcza- IV edycja

Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

Poznań 2010

str. 27

projektu w okresie 5 lat od podpisania umowy z Wojewodą;

(Na  mocy  Porozumienia  w  sprawie  podziału  kompetencji  w  procesie  wdrażania  Zintegrowanego
Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego na lata 2004-2006 w województwie wielkopolskim
zawartego  w  dniu  20  maja  2004  r.  pomiędzy  Ministrem  Gospodarki  i  Pracy  a  Samorządem
Województwa  oraz  Wojewodą  Wielkopolskim  oraz  zawartego  w  dniu  13  lutego  2006  r.  pomiędzy
Ministrem Rozwoju Regionalnego a Samorządem Województwa oraz Wojewodą Wielkopolskim, a
także  na  mocy  Porozumienia  Trójstronnego  w  sprawie  zarządzania  finansowego  Zintegrowanym
Programem  Operacyjnym  Rozwoju  Regionalnego  zawartego  w  dniu  7  czerwca  2004  r.  między
Ministrem Finansów a Ministrem Gospodarki i Pracy a Wojewodą Wielkopolskim oraz zawartego w
dniu 27 marca 2006 r. między Ministrem Finansów a Ministrem Rozwoju Regionalnego a Wojewodą
Wielkopolskim)

- rozpatrywanie protestów wnioskodawców, których wniosek nie został wyłoniony

dofinansowania w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego
na lata 2007-2013 (WRPO).

2007-2013

Pełnienie funkcji Instytucji Pośredniczącej w Certyfikacji, w tym. m.in.:

- weryfikacja formalno-merytoryczna Poświadczeń i deklaracji wydatków oraz

wniosków o płatność od Instytucji Zarządzającej Regionalnym Programem
Operacyjnym do Instytucji Certyfikującej w ramach WRPO oraz sporządzanie
Poświadczeń Instytucji Pośredniczącej w Certyfikacji do Instytucji Certyfikującej;

prowadzenie monitoringu finansowego w ramach WRPO, w szczególności w zakresie

zagrożenia utraty środków w związku z obowiązywaniem zasady „n+3”/ „n+2”,
przede wszystkim na podstawie poziomu poniesionych wydatków w ramach WRPO
oraz w oparciu o Prognozy wniosków o płatność dla WRPO, w odniesieniu do danego
i kolejnego roku budżetowego;

analizowanie i opiniowanie Instrukcji wykonawczej Instytucji Zarządzającej WRPO

przeprowadzanie kontroli w Instytucji Zarządzającej WRPO lub w instytucjach jej
podległych, ewentualnie u beneficjentów, sporządzanie informacji pokontrolnych,
wydawanie zaleceń oraz monitorowanie ich wykonania.

(Na  mocy  porozumienia  zawartego  w  dniu  4  lipca  2007  r.  oraz  11  sierpnia  2009  r.  pomiędzy
Wojewodą  Wielkopolskim  oraz  Ministrem  Rozwoju  Regionalnego  w  sprawie  przekazania  zadań  z
zakresu  certyfikacji  prawidłowości  poniesienia  wydatków  w  ramach    Regionalnego  Programu
Operacyjnego dla województwa wielkopolskiego)

VII. Źródła pozyskiwania informacji o funduszach europejskich

1.  Strony internetowe, np.:
-  www.funduszestrukturalne.gov.pl
-  www.mrr.gov.pl
-  www.ukie.gov.pl
-  www.ec.europa.eu/regional_policy/index_pl.htm
-  www.europa.eu
-  www.wrpo.wielkopolskie.pl
-  www.pois.gov.pl
-  www.efs.gov.pl
-  www.ewt.gov.pl
-  www.poig.gov.pl
-  www.polskawschodnia.gov.pl