Gorączka Q

• Na całym świecie zakażenia zwierząt, ludzi, też w Polsce (załącznik 2)

• Coxiella burnetti, wyjątkowa riketsja - ma zdolność przeżycia poza organizmem, więc może być przenoszona aerogennie

• Zakaża około 125 gatunków ssaków, + kleszcze, muchy, pchły itp.

• Domowe przeżuwacze zakażają się aerogennie, alimentarnie i przez penetrację kleszcza - dominują zakażenia subkliniczne

• Zarazek drogą hematogenną dociera szczególnie do wymienia i ciężarnej macicy, ale zwykle ciąża i potomstwo normalne, jednak podczas porodu dużo zarazka się wydostaje

• Sporadycznie (rzadko endemicznie) ronienia (zapalenie łożyska)

• Wyjątkowo „słabe jagnięta”

• Główne znaczenie dla zdrowia publicznego: duże zagrożenia aerogennych (pyłowych) zakażeń ludzi od owiec: objawy grypopodobne, samoustępujące, ale grozi zapaleniem płuc, wątroby i endocarditis (choroba zawodowa lekarzy weterynarii i innych zawodowo stykających się z przeżuwaczami?)

• IF (np. w łożysku, ale czy to przyczyna ronienia?)

• Serologia pary surowic (OWD, ELISA)

• Są szczepionki, ale nie zapobiegają siewstwu, więc u zwierząt praktycznie nieużywane

Zwierzęta dzikie Zwierzęta domowe

Ptaki, ssaki

Kleszcze

Człowiek

Zanokcica - Kulawka u owiec

• Bardzo częsty, endemiczny problem u owiec, bardzo duże straty

• Mieszana infekcja, ale głównie niesporujące beztlenowce Dichelobacter (Bacteroides) nodosus i Fusobacterium necrophorum

• Zwłaszcza klimat umiarkowany i wilgotny, w każdym wieku

• Środowiskowa - rola wilgotnego podłoża, deszczowego klimatu, braku korekcji racic, ich urazów (chów bezściołowy)

Dichelobacter nodosus

• Fimbrie ułatwiają adhezję, a enzymy proteolityczne niszczą tkanki, róg

• Wiele typów serologicznych

• Ginie po kilku dniach w środowisku (i pastwiska po 2 tygodniach uznaje się za niezakażone), poniżej 10°C w zasadzie się nie szerzy, też wrażliwy na dezynfekcję i antybiotyki

• Rezerwuar - racice owiec i kóz

• Przenosi się głównie przez kontakt bezpośredni (wprowadzenie nosicieli Dichelobacter nodosus do stada), ew. pośredni (pastwiska, wybiegi)

Patogeneza i odporność

• Nadmierna wilgotność - maceracja skóry szpary racicowej

• Zakaża to Fusobacterium necrophorum (składnik flory kałowej) - zapalenie powierzchowne, hiperkeratoza, martwica

• Kolonizuje to Dichelobacter nodosus

• Inne bakterie mogą wtórnie pogłębiać zmiany aż do ropnych zapaleń stawów, więzadeł, kości, zzucia puszki rogowej

• Przeciwciała powstają przeciw fimbriom, ale wiele serotypów, więc odporność po przechorowaniu praktycznie nie istnieje

• Ale szczepionki z adjuwantami powodują przejściową odporność, skuteczność zależną od typu

Przebieg

• Przewlekła kulawizna różnego stopnia, jednej lub wielu kończyn, 10-80% owiec w stadzie

• Obrzęk okolic racic, zaczerwienienie, potem procesy martwicowe, słodki-mdły zapach, po uciśnięciu racicy - ropa

• Postawy odciążające („klęczenie”)

• Deformacja lub zrzucanie puszki rogowej

• Gorączka i brak apetytu

• Upadki rzadko, ale wychudzenie, spadek przyrostów, spadek odporności, odrostu wełny, koszty leczenia

Możliwości rozpoznawania

• Wystarczy klinicznie

Gorączka doliny Rift - Rift valley fever - zał. 1

• Flebowirus z rodziny Bunyaviridae dotychczas tylko Afryka

• Ciężka choroba owiec, kóz, bydła, wielbłądów i innych domowych oraz dzikich

• Także u ludzi tu śmiertelność mała

• W Afryce wielkie epidemie (Egipty 1977/78 - jak plaga z Biblii -0 setki tysięcy u zwierząt i 200 000 ludzi, z czego 600 śmiertelnych)

• Do dziś tam ciągle wracają, zwłaszcza w porach deszczowych

• Komary składają zakażone jaja w suchych zagłębieniach, wirus w jajach bardzo długo może trwać, po ich zalaniu wykluwają się komary i zakażają zwierzęta domowe i dzikie, ludzi

• Też bardzo szybko szerzy się aerogennie, z krwią, wydalinami (krew, kał, ronienie)

• Co grozi przeniesieniem poza Afrykę (też z wiremią u ludzi)

• A komary pozaafrykańskie eksperymentalnie wrażliwe

• Inkubacja do 72h, wiremia i silne uszkodzenie USŚ (wątroba, śledziona), też zapalenie mózgu

• Owce i koza: gorączka, brak apetytu, wypływ śluzowo-ropny z nosa, krwista biegunka, 90-100% roni, śmiertelność - 80% jagnięta, 20-60% dorosłe

• Bydła nieco lżej: śmiertelność 10-30%, ale też 90-100% ronień

• Są skuteczne szczepionki, ale na profilaktyczne ich stosowanie brak pieniędzy i kadry, a na interwencję - za późno

• Podobne trudności ze zwalczaniem komarów insektycydami, z osuszaniem bagien, nadzorem nad obrotem

• Właściwie kraje rozwinięte powinny mieć też zapas szczepionki

• Bo bardzo łatwo przenieść przypadkowo lub bioterroryzmem

Choroba niebieskiego języka (Bluetongue) (zał.1)

• Orbiwirus z rodziny Reoviridae, do lat 1940 tylko Afryka

• 1956-57 wielka epidemia w Portugalii i Hiszpanii, potem USA, Środkowy Wschód, Azja, Australia

• Dziś wszystkie kraje strefy tropikalnej i podtropikalnej

• Najważniejsza u owiec - utrata kondycji po przechorowaniu, podobna do pryszczycy, upadki, bariera handlu

• Owce: gorączka, ślinienie, nadżerki wokół warg, siny język, wypływ z nosa, przekrwienie i bolesność koronek (kulawizny), czasem zachłystowe zapalenie płuc i śmierć, czasem ronienia

• W Afryce śmiertelność do 30%, poza Afryką znikoma

• Bydło i kozy zwykle subklinicznie

• Szerzy się przez komary (nie transowarialnie) - sezonowość

• Diagnostyka wirusologiczna i serologiczna

• Są szczepionki z wirusa atenuowanego, ale mało bezpieczne

• Więc nadzór nad obrotem podstawą profilaktyki w Europie

Zaraz płucna bydła Contagious bovine pleuropneumonia

• Choroba w Afryce, Bliski Wschód, Indie, Chiny, ale też niektóre rejony Hiszpanii, Portugalii, Włoch

• Mycoplasma mycoides ssp. mycoides (biotyp bydlęcy)

• Zarazek w środowisku bardzo wrażliwy

• Szerzenie aerogenne, wolno w stadzie (też wiatr, śródmacicznie)

• Rola nosicieli i przerzutów bydła

• Od subklinicznych, trwałych infekcji, przez ostre czasem do śmiertelnych włóknikowych zapaleń płuc i opłucnej (gorączka, duszność, kaszel, wypływ z nosa, płyn) do przewlekłych

• Często przewlekłe wyniszczenie przy nieznacznych objawach oddechowych (rozległe otorbione zmiany w płucach)

• Cielęta zapalenie stawów może być

• Diagnostyka: sekcja, mikrobiologia, serologia

• Leczenia brak, więc ubój i nadzór nad obrotem, są szczepionki

Pęcherzykowe zapalenie jamy ustnej Stomatitis vesicularis (Vesicular stomatitis) (zał.1)

• Zakażenie wirusem z rodziny Rhabdoviridae

• W Polsce nigdy nie wstępowało

• Endemicznie (owady): Ameryka środkowa i Południowa, sporadycznie USA

• Klinicznie nie do odróżnienia od pryszczycy (i choroby pęcherzykowej świń), lecz inne spektrum gatunków wrażliwych

Choroba \ Żywiciel	Przeżuwacze	Świnie	Konie
Pryszczyca	+	+	-
Choroba pęcherzykowa świń	-	+	-
Pęcherzykowe zapalenie jamy ustnej	+	+	+

• Wrażliwy też człowiek

• Jeśli nie chorują konie: różnicowanie z pryszczycą!

Pomór małych przeżuwaczy

• Nie przenosi się na bydło, ale księgosusz również u małych przeżuwaczy

• …… (patrz księgosusz)

Tularemia (zał.2)

• Zoonoza wywołana przez Francisella tularensis

• Rezerwuar: zające, króliki i gryzonie

• Roznoszą kleszcze i owady krwiopijne

• Też kontakt z wodą z wydalinami

• Sporadyczne zachorowania owiec, koni, świń, mięsożernych

• Uogólniona infekcja ze zmianami w narządach

Zakaźna bezmleczność owiec (zał.2)

• Ostre zapalenie wymienia kóz i owiec

• Wywoływana przez Mycoplasma agalactiae

• Też zapalenie stawów, spojówek, ronienia, posocznice, upadki

• Basen Morza Śródziemnego, Afryka, Azja, Australia, Ameryka Środkowa

• Szerzy się z wydalinami i wydzielinami

Epi39-03

- 4 -

---