Kryteria doboru metod pracy pozalekcyjnej i terapii zajęciowej (por. T. Kott, 2002)
1. Cel i zadania oddziaływań
- sytuacja podopiecznych (wiek, stopień/rodzaj niepełnosprawności, potrzeby, możliwości i ograniczenia)
- realne warunki w jakich odbywają się zajęcia (rodzaj placówki: świetlica szkolna, internat, WTZ, DPS i in.)
Metody wg. Okonia:
1. Metoda asymilacji wiedzy- uczenie się przez przyswajanie
2. Metody praktyczne- uczenie się przez działanie
3. Metoda samodzielnego dochodzenia do wiedzy (problemowe)- uczenie się przez odkrywanie
4. Metody waloryzacyjne- uczenie się przez przeżywanie
Metody oddziaływań wychowawczych wg. H. Muszyńskiego:
1. Metody wpływu osobistego- wpływ autorytetu wychowawcy
- wysuwanie sugestii: zachęcania, ocenianie, przestrzeganie
- perswazja: posuwanie określonych rozwiązań
- oddziaływanie przykładem osobistym- dostarczanie wzorów zachowania lub reagowania
- wyrażanie aprobaty lub dezaprobaty wobec zachowania podopiecznego
2. Metody wpływu sytuacyjnego- wiąże się to z sytuacjami nieprzewidzianymi i nieoczekiwanymi ale dobry wychowawca wyciągnie z tego co najlepsze (naukę)
- nagradzanie wychowawcze
- karanie wychowawcze (staramy się ale jeżeli już to w ostateczności)
- instruowanie
- organizowanie doświadczenia podopiecznego
- wywoływanie antycypacji następstw, zachowań społeczno-moralnych
- przydzielanie funkcji i ról społecznych
- ćwiczenie
3. Metody wpływu społecznego- pracując z grupą wykorzystujemy dynamikę grupy oraz wykorzystujemy wpływ rówieśników na drugich aby osiągnąć określony cel wychowawczy
- to oddziaływanie za pomocą różnych grup społecznych np. rówieśniczej, sąsiedzkiej, zespołu klasowego:
* przekształcenie struktury wewnętrznej zespołu
* nadawanie właściwego kierunku działaniu kontroli społecznej w zespole
4. Metody kierowania samowychowaniem- w przypadku starszych dzieci, które są już świadome, rozwijamy w wychowanku motywacje do stawania się lepszym
- rozwijanie tendencji do samokontroli i samooceny
- rozbudzanie potrzeby i uczenie planowania swoich działań, własnego rozwoju, przyszłości
Kategorie wpływu wychowawczego wg. A. Guryckiej
1. Podawanie wzoru modelu- metoda wpływu osobistego
a) dwa mechanizmy w metodzie wpływu osobistego
- naśladowanie („małpowanie proste”)
- identyfikacja- naturalne zjawiska związane z identyfikacją
2. Prowokacja/presja sytuacyjna
- odnosimy się tu do wpływu sytuacyjnego, samodzielne radzenie sobie w trudnej sytuacji- wychowanek musi najpierw pomyśleć a następnie działać (uczenie się przez wgląd: obserwacja sytuacji, zdolność do antycypacji) np. zaprowadzenie dziecka do nowego sklepu, w którym jeszcze nie było (musi przeanalizować gdzie są półki, wózki itd.)
- korzyść płynąca dla wychowanka: poznaje swoje możliwości, podnosi się samoocena, nie będzie bać się podobnych wyzwań, uczy się samodzielności
3. Trening- stosujemy w uczeniu samoobsługi i innych ważnych czynności codziennych
- trening społeczny
- metoda behawioralna
4. Nadawanie znaczenia (manipulowanie informacjami i/lub emocjami)
- podkreślanie wartości czegoś jak również pomniejszanie wartości czegoś (gdy nie chcemy aby dziecko te wartości przyswajało)
- stosujemy manipulacje aby osiągnąć cel (manipulacja informacją) mówiąc dzieciom np. większość tak robi, za to się idzie do więzienia
Zasady pracy pozalekcyjnej:
Wg. H. Burno-Nowakowej i I. Polskowskiej |
Wg. T. Kotta |
- motywacji |
- akceptacji osoby |
Zasady włączanie społecznego podopiecznych w placówce specjalnej ( L. Ploch 2011)
1. Akceptacji i życzliwości wobec podopiecznego
2. Indywidualizacji w procesie włączenia społecznego
3. Motywacji działania podopiecznych
4. Dostosowania zadań podopiecznych do ich potrzeb, zainteresowań oraz możliwości psychofizycznych
5. Wszechstronnej aktywizacji podopiecznych
6. Atrakcyjności życia społecznego w grupach
7. Kształtowania pozytywnych stosunków koleżeńskich w grupach
8. Stopniowania trudności zadań
9. Wzmocnień pozytywnych
10. Higieny i bezpieczeństwa osobistego podopiecznych
11. Współpracy z rodzina podopiecznego