PRAWO CYWILNE

1. Prawo cywilne jako gałąź prawa

PRAWO CYWILNE - ma dwa znaczenia. Po pierwsze oznacza zespół przepisów norm, regulujące określone stosunki społeczne w pewien właściwy im sposób. Po drugie oznacza uprawnienie lub zespół uprawnień przysługujących jakiemuś podmiotowi (prawo podmiotowe), wyznaczonych przez normy prawne, czyli przez prawo w znaczeniu przedmiotowym

PRZEDMIOT - stosunku majątkowe i niemajątkowe (dobra osobiste materialne i niematerialne)

CYWILNOPRAWNE STOSUNKI MAJĄTKOWE - więzi prawne ukształtowane ze względu na przynależność do osób fizycznych lub prawnych rzeczy i przynależność dóbr niematerialnych ale w takim zakresie w jakim przysparzają korzyści majątkowych np. stosunki majątkowe których elementem są prawa autorskie twórcy oraz więzi prawne ukształtowane ze względu na wymianę dóbr i usług

CYWILNOPRAWNE STOSUNKI NIEMAJĄTKOWE - więzi prawne ukształtowane ze względu na przynależność do osób fizycznych lub prawnych dóbr niematerialnych w takim zakresie w jakim chodzi o zachowanie i nienaruszalność oraz niemajątkowe stosunki rodzinne których funkcja polega na stworzeniu prawnych ram lub w przeważającej mierze dla więzi osobistych stron.

ZAKRES PRAWA CYWILNEGO:

= TERMINY - przepisy w nim zawarte regulują sposób obliczania terminów oraz odsyłają do odpowiedniego stosowania przepisów o warunku gdy skutki czynności prawnej mają powstać lub ustać w oznaczonym terminie

= RODZAJE OGRANICZONYCH PRAW RZECZOWYCH

= INSTYTUCJE PRZEDSTAWICIELSTWA

= PRAWO ZOBOWIĄZAŃ

2. METODA REGULACJI

METODA - polega na uznaniu autonomicznej pozycji względem siebie podmiotu tego stosunku prawnego w związku z czym jednej stronie nie przysługuje kompetencja do władczego kształtowania sytuacji prawnej drugiej strony. Wykluczone jest więc władcze wkroczenie jednego podmiotu w sferę autonomii prywatnej innego podmiotu. Nie mają znaczenia faktyczne relacje podmiotów które znamionować może nierówność wynikającą np. z przewagi ekonomicznej lub innych więzów w zależności nieformalnej jednej osoby od drugiej.

= w prawie cywilnym nie ma stosunku podległości, jest autonomiczność i równość stron

3. Systematyka prawa cywilnego

Prawo cywilne dzieli się na działy wyrażające strukturę tej gałęzi prawa, nie jest ona jednolita we wszystkich systemach prawnych. Jednakże w grupie praw kontynentalnych opartych na prawie rzymskim największe znaczenie znalazł tzw. System pandektów.

Ten system był recypowany i w prawie polskim. Charakteryzuje się przede wszystkim wyróżnieniem rozbudowanej części ogólnej prawa cywilnego po której następują działy:

= prawo rzeczowe

= prawo zobowiązań

= rodzinne

= spadkowe

Systematyka nie odpowiada logicznym wymaganiom prawnego podziały, ponieważ elementy zbioru,, zostały wydzielone według różnych kryteriów. Jednak w porównaniu z innymi stosowanymi podziałami prawa cywilnego okazała się w praktyce najsprawniejsza. Została ona również przyjęta przez polski kodyfikator co znalazło wyraz w podzieleniu K.C na 4 księgi odpowiadające wspomnianym rozdziałom prawa cywilnego. Części kodeksu:

= cześć ogólne - obejmuje zasady wspólne dla całego prawa cywilnego

= prawo rzeczowe - obejmuje norm które wyznaczają bezwzględne prawa podmiotowe skuteczne wobec wszystkich a odnoszące się do rzeczy

= prawo zobowiązań = zawiera normy regulujące prawo majątkowe o charakterze względnym skuteczne wobec indywidualnie oznaczonych podmiotów

= prawo spadkowe - reguluje przejście majątku osoby zmarłej na inne podmioty

4. Unifikacja i kodyfikacja

Proces unifikacji Polskiego prawa cywilnego został zakończony 1 stycznia 1947 data ta oznacza koniec dzielnicowego zróżnicowania polskiego prawa cywilnego gdyż w dniu tym weszły ostatnie akty unifikacyjne.

Kodyfikacja prawa jest zabiegiem legislacyjnym dalej idącym niż unifikacja, dokonywana przy pomocy aktów prawnych odrębnych dla poszczególnych działów danej gałęzi systemu prawa. Cechą znamionującą ten etap rozwoju prawa jest wydanie aktów prawnych w postaci kodeksów.

Kodeks w hierarchii źródeł prawa zajmuje pozycję równorzędnych wobec innych ustaw zwykłych. To taki akt prawny który obejmuje trzon unormowań z zakresu całej odrębnej gałęzi prawa lub jakiegoś działu danej gałęzi prawa przy czym unormowania zawarte w kodeksie, usystematyzowane według pewnych ogólnych założeń oparte są na pewnych wspólnych zasadach przewodnich. Zwykle mianem kodeksu ustawodawca określa taki akt prawny, który zawiera wyodrębnioną w nim „część ogólną”, zawierającą unormowania wspólne dla regulacji zawartych w pozostałych częściach kodeksu. Zdarza się jednak, że akt prawny nazywany kodeksem nie zawiera części ogólnej (np. Polski kodeks rodzinny i opiekuńczy 1964 r. ) pozostając kodyfikacją „niesamodzielną”.

Kodeks cywilny i ustawa zawierająca przepisy wprowadzające uchwalone zostały 23. 04. 1964

= Poważniejsza nowelizacja kodeksu przeprowadzona została w 1990 roku.

5. Ogólna charakterystyka źródeł prawa cywilnego

Katalog źródeł prawa stanowionego (akty prawne powszechnie obowiązujące i akty prawne wewnętrznie obowiązujące). Te ostatnie nie są źródłami prawa cywilnego, ponieważ obowiązują tylko jednostki organizacyjne wobec ich organów zwierzchnich, które wydały akty wewnętrzne, natomiast powszechnie obowiązujące akty normatywne, mogą regulować stosunki cywilnoprawne uzyskując walor źródła prawa cywilnego. Konstytucja wyczerpująco wymienia następujące rodzaje aktów prawa powszechnie obowiązującego:

= Konstytucja

= ustawy

= ratyfikowane umowy międzynarodowe

= rozporządzenia

= akty prawa miejscowego

Wszystkie te akty tworzą hierarchicznie skonstruowany system źródeł powszechnie obowiązujących aktów prawa stanowionego. Wśród tych aktów największe znaczenie ma kodeks cywilny

6. Przepis a norma prawna

Przepis a norma prawna są utożsamiane, zakres znaczeniowy obu terminów nie pokrywa się.

PRZEPIS PRAWNY - jest formą wyrażenia przez prawodawcę norm prawnych, stanowi jednostkę redakcyjną aktu normatywnego, sformułowany w postaci artykułu, paragrafu, ustępu, których części też są uznane za przepisy.

NORMA PRAWANA - jest regułą postępowania skierowaną do wskazanego podmiotu, czyli adresata normy, wyrażająca nakaz lub zakaz określonego zachowania (dyspozycja normy) w oznaczonych okolicznościach (hipoteza normy), z zagrożeniem reakcją organów państwa na wypadek nie zastosowania się adresata do dyspozycji normy (zapowiedź sankcji).

= norma prawna i jej wszystkie elementy może być wyrażona w jednym przepisie prawnym lub w kilku przepisach. Ustalenie jakiej normy, obowiązują i jakich mają adresatów dokonywane są w procesie wykładni i wnioskowań prawniczych o obowiązywaniu jednych norm ze względu na uznanie za obowiązujące innych norm.

7. Interpretacja i stosowanie prawa cywilnego

Interpretacja prawa jest procesem myślowym, polegającym na ustaleniu znaczenia przepisu to znaczy jaką normę lub normy wyrażają przepisy poddanej interpretacji. W szczególności ustalone zostaje:

= adresaci norm

= poszczególne elementy norm prawnych (hipoteza, dyspozycja, zapowiedź sankcji)

= za pomocą hipoteza oznaczony zostaje zakres zastosowania interpretowanych przepisów, za pomocą dyspozycji określa się zakres normowania interpretowanych przepisów, zapowiedź sankcji to wyznaczenie sposobu reakcji organów państwa na niezastosowanie się do treści dyspozycji.

ZAŁOŻENIE INTERPRETACJI: racjonalność prawodawców abstrahuje od rzeczywistego sposobu działań konkretnych, ustanawia przepisy prawne organów oraz osób je tworzących. Można formułować językowe, funkcjonalne i systemowe dyrektywy interpretacyjne oraz reguły wnioskowań prawniczych umożliwiających wnioskowanie o obowiązywaniu jednych norm ze względu na poprzednie uznanie innych za obowiązujące

DYNAMICZNA WYKŁADNIA PRAWA - przepis prawny odrywa się niejako od prawodawcy i zaczyna samodzielnie funkcjonować w praktyce, wobec czego, gdy zmianie ulegają warunki gospodarcze, społeczne i polityczne przepisom prawnym przypisywać można dostosowane do zmienionych warunków w których przepis niegdyś ustalony nadal obowiązuje.

TEORIA SUBIEKTYWNA - głosi konieczność dokonywania wykładni statycznej tzw. Odwołującej się w trybie wykładni historycznej do wiedzy i ocen ustawodawcy z okresu ustanowienia interpretowanych przepisów. W myśl tych teorii zmiany warunków gospodarczych, społecznych i politycznych nie może mieć wpływu na zmianę ich pierwotnego sensu i znaczenia bez interwencji ustawodawcy.

STOSOWANIEM PRAWA nie jest realizacja normy prawnej w praktyce obrotu prawnego, Zawarcie np. umowy z powołaniem się przez strony na określone przepisy nie jest stosowaniem prawa. Stosowanie prawa to władcze działanie kompetentnych organów państwowych w których wyróżnia się 3 elementy:

= ustalenie stanu faktycznego

= ustalenie norm ze względu na hipotezy, odnosi się do danego stanu faktycznego

= organ rozpoznający sprawę (sąd) ustala konsekwencje prawne dokonanej subsumcji stanu faktycznego uwzględniając zawarte w interpretowanej normie prawnej dyspozycję i ewentualne sankcję i dyspozycję

8. Analogia prawnicza

Jest metodą wnioskowań prawniczych mających na celu ustalenie normy prawnej, dotyczącej stanu faktycznego dla którego brak jest podstawy prawnej kwalifikacji wśród norm. Zrekonstruowanych w trybie wykładni językowej funkcjonalnej i systemowej. Opiera się na założeniach racjonalności prawodawcy, który tworzy system prawa wewnętrznego spójny i zupełny

RODZAJE ANALOGI:

ANALOGIA Z USTAWY - polega na tym, że ten typ wnioskowań prawniczych polega na uznaniu, że do danego prawnie nie objętego stanu faktycznego stosuje się normę prawną uprzednio ustaloną w trybie wykładni przypisu, którego hipoteza dotyczy innego stanu faktycznego ale zaraz w sposób istotny podobnego do tego dla którego poszukujemy rozstrzygnięcia

ANALOGIA Z PRAWA - polega na tym, że założenia wnioskowań w trybie analogi z prawa są identyczne jak w wypadku z analogii z ustawy inne są jednak przesłanki rozumowania o obowiązywaniu określonej normy mającej wypełnić lukę w prawie. Przesłanką nie jest stwierdzenie obowiązywania normy prawnej dotyczącej analogicznego stanu faktycznego jest nią stwierdzenie, że ustawodawcy można przypisać takie oceny i preferencje jakie uzasadniają zrekonstruowanie normy o określonej treści która wypełni lukę.

9. Pojęcie prawa podmiotowego

To złożona sytuacja prawna określonego podmiotu, wyznaczona przez normę prawną dookreślana zdarzeniami prawnymi umożliwiająca podejmowanie określonych zachowań będąca elementem stosunku prawnego i zapewniająca ochronę i zaspokojenie interesu majątkowego lub niemajątkowego podmiotu uprawnionego chroniona przez normę prawną przez nadanie prawu podmiotowemu cechy zaskarżalności i egzekwowalności.

10. Rodzaje praw podmiotowych

Typy praw podmiotowych wyróżniane są ze względu na ich treść. Odrębnymi typami są takie prawa podmiotowe jak własność użytkowanie wieczyste, ograniczone prawa rzeczowe, prawo dzierżawy, odkupu, pierwokupu i inne prawa ze stosunku obligatoryjnego.

Poszczególne rodzaje praw podmiotowych wyróżniane są z uwzględnieniem innych kryteriów np. z zakresu ich skuteczności wobec osób trzecich, i intensywności ochrony, funkcji, rodzajów chronionego przez nie interesu, samoistności lub związania z innymi prawami podmiotowymi.

Prawa podmiotowe ze względu na skuteczność wobec osób trzecich.

PRAWA BEZWZGLĘDNE - są skuteczne wobec wszystkich. Uprawniony może domagać się od wszystkich nienaruszania jego praw podmiotowych i od każdej osoby która nie wypełnia tego obowiązku może domagać się przywrócenia stanu zgodnego z prawem i zaniechania dalszych naruszeń. Jako Prawo bezwzględne zostało ukształtowane w szczególności:

= prawo własności

= prawa rzeczowe

= prawa osobiste niematerialne

Ze względu na to, że prawa bezwzględne są skuteczne wobec wszystkich wskutek czego ogranicza się w sferze wolnej od nakazów i zakazów prawnych, obowiązuje zasada zamkniętej ustawowo listy praw bezwzględnych. Znaczy to , że uczestnicy obrotu cywilnoprawnego mogą kreować tylko takie typy praw bezwzględnych , których istnienie przewiduje ustawa

PRAWA WZGLĘDNE: są to prawa podmiotowe skuteczne tylko wobec niektórych indywidualnie określonych podmiotów, a więc między stronami oznaczonego stosunku prawnego. Prototypem praw względnych są wierzytelności będące elementem stosunków zobowiązaniowych

PRAWA MAJĄTKOWE I NIEMAJĄTKOWE kryterium podziału jest rodzaj interesu który bezpośrednio chronią. Interes ekonomiczny podmiotu chronią podmiotowe prawa majątkowe (prawo własności, wierzytelności). Interes osobisty chronią prawa podmiotowe niemajątkowe np.: prawa osobiste na dobrach osobistych. Prawa niemajątkowe są ukształtowane jako prawa bezwzględne, niezbywalne i niedziedziczne a to ze względu na ścisły związek z osobą uprawnioną. Roszczenia niemajątkowe nie ulegają przedawnieniu

PRAWA PRZECHODNIE I NIEPRZECHODNIE

Kryterium podziału jest możliwość zmiany podmiotu prawa.

PRAWA NIEPRZECHODNIE - to prawa których związek z osobą uprawnioną jest tak ścisły, że wykluczone jest przejście prawa na inną osobę. Są zarazem niezbywalne, niedziedziczne i nie podlegają przejściu na inne osoby także wskutek zajścia innych zdarzeń niż czynności prawne lub otwarcie spadku (obowiązek alimentacyjne, prawa niematerialne, służebności osobiste)

PRAWA PRZECHODNIE - są to prawami zbywalnymi, także dziedzicznymi, są to z reguły prawa majątkowe, Jest to prawo, które może przejść z jednego podmiotu na drugi na podstawie czynności prawnej. Nie można przez czynność prawną wyłączyć ani nawet ograniczyć uprawnienia do przeniesienia (obciążenia, zmiany, zniesienia) prawa zbywalnego z mocy ustawy. Naruszenie umownego obowiązku nierozporządzania prawem nie odnosi skutku wobec osób trzecich i dokonane rozporządzenie pozostaje w mocy a jedynie zrodzi ewentualnie obowiązek dania odszkodowania.

PRAWA ZWIĄZANE I AKCESORYJNE

Prawa związane (użytkowanie wieczyste, własności budynku)

Prawa akcesoryjne - nie zawsze są związane z podstawowym prawem, Istnieje dopóki istnieje główne prawo np. Hipoteka

11. Nabycie prawa podmiotowego

kryterium rozróżnienia jest zajście lub nie następstwa prawnego.

Nabycie prawa jest POCHODNE gdy jest uzależnione od tego czy nabywane prawo przysługiwało osobie od której swe uprawnienia wywodzi nabywca. Nikt nie może przenieść na inną osobę więcej praw niż sam posiada, a ta osoba nie może nabyć więcej praw aniżeli miał poprzednik.

PRAWO PIERWOTNE -jeżeli dokonuje się z mocy postanowienia ustawy, niezależnie od woli lub nawet wbrew woli osoby , której ewentualnie prawo nabywane dotychczas przysługiwało. (zasiedzenie, zawłaszczenie cudzej rzeczy ruchomej)

12. Nabycie translatywne i konstytuwne

Kryterium podziału jest istnienie lub nieistnienie nabywanego prawa przed zdarzeniem powodującym nabycie.

TRANSLATYWNE - zachodzi wówczas gdy przedmiotem nabycia, jest prawo już istniejące, które przechodzi w dotychczasowej postaci na nabywcę np. przejście prawa własności z majątku dotychczasowego właściciela, do majątku nabywcy na podstawie umowy przeniesienia własności lub w następstwie zasiedzenia.

KONSTYTUTYWNE - polega na uzyskaniu przez nabywcę prawa nieistniejącego poprzednio, inaczej mówiąc prawo nabywane powstaje dopiero w chwili nabycia, będzie to nabycie własności ruchomej rzeczy niczyjej w następstwie jej zawłaszczenia lub nabycie ograniczonego prawa rzeczowego w trybie jego ustanowienia przez właściciela obciążonej rzeczy. Z podanych przykładów wynika że nabycie pochodne może być zarówno translatywne i konstytutywne

= nabycie może być pod tytułem ogólnym lub szczególnym. Kryterium rozróżnienia jest zakres przedmiotowy następstwa prawnego.

13. Nabycie ogólne i nabycie szczególne

NABYCIE OGÓLNE (sukcesja uniwersalna) polega na tym, że nabywca wskutek zajścia jednego stanu faktycznego, wstępuje w ogół praw majątkowych poprzednika nabywając cały jego majątek lub oznaczoną część. Sukcesja uniwersalna dopuszczalna jest wyłącznie w przypadkach przewidzianych w ustawie (Nabycie spadku lub udziału w nim na podstawie umowy ze spadkobiercą)

NABYCIE SZCZEGÓLNE - (SUKCESJA SYNGULARNA_ Polega na nabyciu indywidualnie oznaczonego prawa lub praw (nabycie własności oznaczonej rzeczy)

14. Wykonywanie prawa podmiotowego.

Polega na zachowaniu podmiotu, podejmowanych w sferze możliwości oznaczonego postępowania, które określa norma będąca źródłem prawa podmiotowego. Podmiot uprawniony czyni użytek z uprawnień cząstkowych tworzących część prawa. Wykonywanie prawa może więc przybrać postać czynności faktycznych lub prawnych. Prawo istnieje chociażby podmiot uprawniony go nie wykonywał. W pewnych jednak wypadkach takie bierne zachowanie uprawnionego może doprowadzić do utraty prawa np. użytkowanie wygasa wskutek niewykonywania przez 10 lat. Podmiot uprawniony może wykonywać prawo osobiste lub za pośrednictwem innych osób, które uprawnione upoważnia do czynienia użytku z przysługujących mu atrybutów prawa. Osoba uprawniona nie mająca zdolności do czynności prawnej nie może samodzielnie wykonywać przysługującego jej prawa podmiotowego w takim zakresie w jakim wykonanie prawa wymaga dokonanie czynności prawnej.

15. Zmiana treści, ustanie prawa podmiotowego

Zamiana treści prawa, a więc zespołu funkcjonalnie powiązanych uprawnień cząstkowych, polega na zmianie zakresu tych uprawnień ich przedmiotu, miejsca i czasu ich realizacji przy czym prawo zachowuje swą tożsamość jako prawo tego samego typu. Zmiana treści prawa nie ciągnie za sobą zmiany rodzaju prawa np. zmieniony zostaje zakres użytkowania i nie nieruchomości przez wyłączenie z treści prawa użytkowania nieruchomości poprzez wyłączenie z treści prawa użytkowania. Uprawnienia użytkownika do pobierania oznaczonych pożytków jakie ta nieruchomość przynosi nie zmienia się w tym wypadku typ prawa to jest to samo prawo tyle, że o zmienionej treści i istnieje nadal.

Utrata prawa podmiotowego może być następstwem wygaśnięcia prawa, np. na skutek upływu terminu na jakie prawo zostało ustanowione tak samo utrata prawa podmiotowego może być wskutek jego przejścia na inny podmiot.

Stosunek podmiotowy jest rodzajem stosunku prawnego, regulowanego przez prawo cywilne. Powstaje między osobami prawnymi i fizycznymi.

CECHY STOSUNKU PODMIOTOWEGO

= nie równorzędność stron (brak podległości prawnej)

= autonomia prywatna stron jednego podmiotu innemu, które wobec siebie w ramach stosunku cywilnoprawnego nie występuje jako dysponent władzy państwowej dotyczy to państwa występującego w stosunku cywilnoprawnym jako skarb państwa

= sądowa ochrona interesów stron

Stosunek cywilnoprawny powstaje, ulega zmianie albo ustaje wskutek zajścia zdarzeń cywilnoprawnych.

16. Pojęcie rzeczy

Rzeczy - przedmiot materialny. Normatywne znaczenie tej definicji legalnej polega na tym, że na podstawie pojęcia rzeczy wyróżnia się w prawie ograniczone prawa rzeczowe

Rzeczami w rozumieniu prawa cywilnego są materialne: części przyrody, w stanie pierwotnym lub przetworzonym na tyle wyodrębnione w sposób naturalny lub sztuczny, że w stosunkach społeczno - gospodarczych mogą być traktowane jako dobra samoistne. Przedmiot ma cechy materialne jeżeli nie istnieje co oznacza, że jest wyodrębniony od innych przedmiotów ma charakter samoistny, jest dostępny i podlega władzy człowieka, a wyodrębnienie może mieć postać odrębności fizycznej lub prawnej

17. Klasyfikacja rzeczy

Wszystkie rzeczy ze względu na kryterium przenoszenia dzieli się na :

• ruchome

• nieruchomości

K.C definiuje tylko nieruchomości, wszystkie inne rzeczy które nie są nieruchomościami są rzeczami ruchomymi - definicja negatywna

Nieruchomością są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot prawa własności (grunty) jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności

Wyróżniamy trzy rodzaje nieruchomości:

= nieruchomość gruntowa

= nieruchomość budynkowa

= nieruchomość lokalowa

• nieruchomość musi być wpisana do księgi wieczystej

NIERUCHOMOŚĆ GRUNTOWA - to cześć powierzchni ziemskiej stanowiąca odrębny przedmiot własności należy wskazać na 2 wymagania niezbędne do uznania gruntu za nieruchomość:

1. wyodrębnienie części powierzchni ziemskiej przez geodezyjne oznaczenie jej granic - wyodrębnienie przedmiotowe

2. wyodrębnienie prawne które polega na skonkretyzowaniu kto jest właścicielem tego wyodrębnionego obszaru gruntu

GRUNTY ROLNE - szczególnym rodzajem gruntu są grunty rolne. Nieruchomościami rolnymi są nieruchomości które są lub mogą być wykorzystane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej, zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej

NIERUCHOMOŚĆ BUDYNKOWA - to budynki trwale z gruntem związane w wyjątkowej sytuacji przewidzianej przez szczególny przepis ustawy odrębny od gruntu nieruchomości

NIERUCHOMOŚĆ LOKALOWA - to części budynku, trwale z gruntem związane z mocy przepisów szczególnych mający status odrębny od gruntu, samoistnej rzeczy nieruchomej

= znaczenie prawne podziału rzeczy na ruchomości i nieruchomości polega na, poddaniu obu tych kategorii odmiennym reżimom prawnym.

RZECZY PROSTE - stanowią jednolitą całość w której nie da się wyróżnić części o samodzielnym znaczeniu prawnym

RZECZY ZŁOŻONE - przedmiot materialny składający się z elementów mogących mieć samodzielne znaczenie (można mówić tu o jej częściach składowych)

RZECZY OZNACZONE CO DO TOŻSAMOŚCI - to takie które wskazują cechy indywidualne wyłącznie im właściwe

RZECZY OZNACZONE CO DO GATUNKU - rzeczy oznaczone co do gatunku określane są tylko wedle cech rodzajowych (np. KOŃ WYŚCIGOWY)

• przedmiotem stosunków prawno rzeczowych - poza nielicznymi wyjątkami - są rzeczy oznaczone co do tożsamości. Taką kwalifikację mają zawsze nieruchomości

• podział rzeczy oznaczonych co do tożsamości gatunku ma charakter subiektywny, rzecz z zasady rodzajowa np. seryjnie wytworzona może być traktowana jako zindywidualizowana gdy kupujący dokonał wyboru konkretnego egzemplarza.

RZECZY POJEDYNCZE I ZBIOROWE

Rzeczami są tylko poszczególne samoistne przedmioty materialne to jest rzeczy pojedyncze.

W przyrodzie występują przedmioty które nie przedstawiają żadnej wartości gospodarczej i które występują w obrocie dopiero w pewnej masie są to tzw. Rzeczy zbiorowe. Mogą być przedmiotem stosunku zobowiązaniowego a także przedmiotem własności i innych praw rzeczowych oraz posiadania. Od rzeczy zbiorowej odróżnić należy tzw. zbiór rzeczy który z punktu widzenia funkcjonalnego jest pewną całością obejmującą większą ilość pojedynczych rzeczy tego samego rodzaju. Nie jest rzeczą w techniczno - prawnym rozumieniu tzw. Zbiór praw - to zorganizowany zespół elementów materialnych i niematerialnych stanowiących wyodrębnione masy majątkowe.

RZECZY ISTNIEJĄE I PRZYSZŁE - w momencie zawarcia umowy

RZECZY ZNAJDUJĄCE SIĘ W OBROCIE I WYJĘTE Z OBROTU - zasadą jest że rzeczy są przedmiotem obrotu cywilnego, u podstaw ograniczeń lub wyłączeń z obrotu może być tylko ważny interes publiczny jednak są rzeczy wyjęte z obrotu które nie mogą być przedmiotami czynności prawnych.

Czynność prawna mająca za przedmiot taką rzecz jest nieważna.(np. zwłoki, morze, woda płynąca).

Wśród zbioru rzeczy wyróżniamy rzeczy złożone i takie które składają się elementów, mogących mieć samodzielne znaczenie w konstrukcji prawnej rzeczy złożonej wyróżnić należy: pojęcie jej części składowej.

K.C - w części składowej rzeczy jest wszystko co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu dołączonego z częściami składowymi nieruchomości uważa się prawa związane z jej własnością.

RZECZY GŁÓWNE I PRZYNAEŻNOŚCI

PRZYNALEŻNOŚCI: są odrębnymi rzeczami ruchomymi, ułatwiają korzystanie z innej rzeczy, która ma wobec nich status rzeczy głównej, w tym sensie nazywamy je rzeczami pomocniczymi

= przesłanki uznania rzeczy ruchomej za przynależność:

1. pomocniczy stosunek do rzeczy głównej - charakter przynależności, polegający na jej gospodarczym podporządkowaniu rzeczy głównej przynależność jest potrzebna do korzystania z rzeczy głównej zgodnie z jej przeznaczeniem

2. faktyczny i trwały związek gospodarczy przynależności i rzeczy głównej odpowiadający służebnemu charakterowi tej pierwszej

3. Tożsamość podmiotowa właściciela rzeczy głównej i przynależność nie może być przynależnością rzecz nie należąca do właściciela rzeczy głównej

= zgodnie z art. 52 K.C czynność prawna mająca za przedmiot rzecz główną odnosi skutek także względem przynależności chyba, że co innego wynika z treści czynności albo z przepisów szczególnych. Każda rzecz przynosi pożytki

POŻYTKI- Polski system prawny wyróżnia 3 typy:

1. POŻYTKI NATURALNE RZECZY: są takie jej płody i inne odłączone od niej części składowe, jakie według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy

2. POŻYTKI CYWILNE RZECZY - są to dochody, jakie rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego. Dochody te mogą przybierać postać pieniężną lub niepieniężną

3. POŻYTKI PRAWA - są dochody, które prawo to przynosi zgodnie ze swym społeczno - gospodarczym przeznaczeniem

• uprawnionemu do pobierania pożytków przypadają pożytki naturalne, które faktycznie zostały odłączone od rzeczy w czasie trwania tego uprawnienia. Natomiast jeżeli chodzi o pożytki cywilne to uprawnienie to przysługuje w stosunku do jego trwania, a więc niezależnie od tego, czy faktycznie zostały pobrane

• jeżeli uprawniony do pobierania pożytków poczynił nakłady w celu uzyskania pożytków, które przypadły innej osobie, to należy mu się od niej wynagrodzenie za te nakłady, jednakże tylko do wysokości wartości pożytków

PRZEDMIOTY MATERIALNE NIE BĘDĄCE RZECZAMI

• nie występują w postaci wyodrębnionej lub zindywidualizowanej

Wśród tego rodzaju przedmiotów materialnych można wyróżnić:

1. ciecze i gazy - sens ich wyróżniania pojawia się gdy:

• nie występują one w postaci zamkniętej, ponieważ wówczas traktuje się je jako rzeczy ruchome

• system prawny nie uznaje ich za kopaliny, ponieważ wówczas odnosi się do nich szczególny reżim prawny właściwy kopalniom

• kopaliny - nie mają charakteru rzeczy. Nie są one bowiem przedmiotami materialnymi na tyle wyodrębnionymi, by mogły być traktowane jako dobra samoistne

• zwierzęta w stanie wolnym

PRZEDMIOTY NIEMATERIALNE:

1. ENERGIA - może być przedmiotem obrotu cywilnoprawnego. Natomiast gospodarka różnymi rodzajami energii uregulowana jest w ustawach szczególnych

2. DOBRA O CHARAKTERZE INTELEKTUALNYM - utwory literackie, artystyczne, naukowe, wynalazki, wzory użytkowe. Stanowią one wytwór umysłu ludzkiego i same przez się nie mają postaci materialnej

3. DOBRA OSOBISTE

4. PIENIĄDZE - może występować w postaci określonych znaków pieniężnych, nosiciel i miernik wartości

5. PAPIERY WARTOŚCIOWE - są to dokumenty, których posiadania stanowi niezbędną przesłankę wykonywania praw wyrażonych w treści dokumentu

18. Zdolność prawna osoby fizycznej

Atrybutem każdej osoby fizycznej jest jej zdolność prawna, wyrażająca się w tym, że może być nosicielem (podmiotem) praw lub obowiązków

. początek - w myśl art. 8 KC każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną. Tylko więc istota ludzka nabywa z chwilą urodzenia zdolność prawną człowiekiem jest każda istota której rodzicami są ludzie

• określenie CZŁOWIEK odnosi się zarazem do istoty żywej. Zdolność prawną nabywa więc tylko takie dziecko, które urodzi się żywe

• dowodem urodzenia jest akt urodzenia sporządzony przez urząd stanu cywilnego

status prawny nasciturusa (mający się urodzić) nie jest obecnie wyraźnie określony w przepisach

• w określonych przypadkach ustawy chronią interesy człowieka, ze względu na zdarzenia, jakie miały miejsce w okresie jego życia płodowego.

• W polskim prawie cywilnym obowiązuje - chociaż wyraźnie nie wypowiedziana reguła ogólna wyrażona w paremii rzymskiej, że dziecko nie narodzone potraktować należy jako już urodzone ilekroć chodzi o jego korzyść

zakres - każdemu człowiekowi przysługuje zdolność prawna w takim samym zakresie

Zdolność prawna osoby fizyczne, może podlegać określonym ograniczeniom na zdolność tę może mieć wpływ zdolność do czynności prawnych, brak bowiem tej zdolności wyłącza możliwość posiadania niektórych praw i obowiązków. Osoba nie mająca zdolności do czynności prawnej nie może być opiekunem i nie może sporządzić testamentu,

Na zdolność prawną ma wpływ:

= wiek osoby fizycznej, podmiotem niektórych praw może być tylko osoba pełnoletnia.

= ubezwłasnowolnienie - instytucja ta prowadzi do ubezwłasnowolnienia i pozbawienia zdolności do czynności prawnej, a zatem może mieć wpływ na zakres praw i obowiązków osoby fizycznej

= choroba psychiczna i niedorozwój umysłowy - może stanowić podstawę do pewnych ograniczeń zdolności prawnej

= obywatelstwo - cudzoziemiec może być ograniczony w nabywaniu prawa własności

= wyrok karny - wyrok karny nie może pozbawić zdolności prawnej ale może prowadzić do jej ograniczenia. Orzeczenia zakazu zajmowania określonego stanowiska, zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej,

• śmierć powoduję utratę zdolności prawnej

19. Zdolność do czynności prawnych

= podmiot prawa cywilnego może sam dokonywać czynności prawnych prowadzących do nabywania praw i zaciągania zobowiązań lub do kreowania innych zmian w jego stosunkach cywilnoprawnych

ZAKRES ZDOLNOŚCI:

• 3 stany:

• brak zdolności do czynności prawnej

• pełna zdolność do czynności prawnej

• ograniczona zdolność do czynności prawnej

PEŁNĄ - osoby mogą dokonywać czynności prawnych przez własne działanie i we własnym imieniu art. 11, pełnoletność 18, (16 kobiety zamężne)

BRAK - Nie mają zdolności do czynności prawnej osoby które nie ukończyły 13 lat lub osoby ubezwłasnowolnione całkowicie

CAŁKOWITE:

• 13 lat

• choroba psychiczna

• niedorozwój

• inne zaburzenia - pijaństwo, narkomania

• ustanawia się opiekę, chyba że jest opieka rodziców

OGRANICZONA - małoletni mający ukończone 13 lat (ubezwłasnowolnieni częściowo)

UBEZWŁASNOWOLNIENI CZĘŚCIOWO

• wiek - pełnoletność

• względy zdrowotne

• kuratela

SKUTKI BRAKU ZDOLNOŚĆI DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH

• nieważność czynności

• umowy w sprawach drobnych bieżących, są ważne w chwili zawierania (drobne zakupy) chyba, że są one na szkodę osoby to nie (rażące pokrzywdzenie)

SKUTKI UBEZWŁASNOWOLNIENIA CZĘŚCIOWEGO I OGRANICZENIA CZYNNOŚCI DO ZDOLNOŚCI PRAWNYCH

• potrzebna zgoda przedstawiciela ustawowego do zawierania umowy

=osoby o ograniczonej zdolności prawnej

= czynności które nie są po jej stronie ani rozporządzeniem ani zobowiązaniem

= może zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego

= zawierać umowy o pracę i zarządzać swoim dorobkiem

= czynności prawne dotyczące przedmiotów majątkowych oddanych przez przedstawiciela ustawowego tej osoby do swobodnego użytku

20. Stwierdzenie zgonu i uznanie za zmarłego

• CHWILA ŚMIERCI - śmierć mózgowa polegająca na trwałym i nieodwracalnym ustaniu funkcji pnia mózgu.

• DOWÓD ŚMIERCI - jest nim akt zgonu. Sporządza go urząd stanu cywilnego po przedstawieniu mu karty zgonu, wystawionej przez lekarza lub na podstawie pisemnego zgłoszenia właściwego organu prowadzącego dochodzenie, co do okoliczności zgonu

• Ponadto urząd stanu cywilnego sporządza akt zgonu na podstawie 2 rodzajów orzeczeń sądowych: o stwierdzeniu zgonu i o uznanie za zmarłego

1. Stwierdzenie zgonu - Postanowienie orzekające stwierdzenie zgonu wydaje sąd gdy, akt zgonu nie został sporządzony i gdy w wyniku postępowania dowodowego dojdzie do przekonania, że śmierć danej osoby jest niewątpliwa. W postanowieniu tym sąd ściśle oznacza chwilę śmierci zmarłego przyjmując - w braku dostatecznych danych chwilę najbardziej prawdopodobną.

2. Uznanie za zmarłego - Postanowienie orzekające uznanie za zmarłego wydaje sąd, gdy człowiek zaginął.

• Postanowienie o uznaniu za zmarłego wiąże wszystkie osoby, dopóty, dopóki nie zostanie uchylone w rezultacie odrębnego postanowienia, w którym sąd ustali, że osoba zaginiona żyje albo, że zmarła w innej chwili, niż oznaczono to w postanowieniu o uznaniu za zmarłego

• Zaginiony może być uznany za zmarłego po upływie 10 lat od końca roku kalendarzowego w którym według istniejących informacji jeszcze żył

• Nie wolno nikogo uznać za zmarłego przed końcem roku kalendarzowego w którym ukończyłby on 23 lata

• Jeżeli zaginięcie człowieka nastąpiło w związku z bliżej określonymi w ustawie zdarzeniami, które zwiększają prawdopodobieństwo jego śmierci, wtedy terminy oczekiwania ulegają istotnemu skróceniu. Gdy kilka osób zaginęło podczas grożącego im wspólnie niebezpieczeństwa, to w braku innych ustaleń należy przyjąć, że zmarły one równocześnie

• RODZAJE OSÓB PRAWNYCH -

1. PAŃSTWOWE OSOBY PRAWNE

WŁASNOŚĆ na podstawie której powstały osoby prawne wyróżniamy:

Państwowe osoby prawne - to kategorie podmiotów związanych z działalnością organizacji państwowych, która wykonuje władzę w ramach zorganizowanego społeczeństwa jako całości, przy czym gdy mowa jest o sferze władczej należy używać pojęcia państwo. Gdy chodzi o sferę właścicielską działalności organizacji państwowych używać należy terminu Skarb Państwa. Państwo wyposażone jest w kompetencje do działania dla publicznego dobra i szczegółowo określone zarówno przez prawo publiczne jak i prawo prywatne. Jedną z należnych zasad prawa cywilnego jest zasada autonomiczności - oznacza ona brak wzajemnego władczego podporządkowania podmiotów. Do realizacji tak pojmowanej idei uczestnictwa państwa w obrocie prawnym z respektowaniem zasady autonomiczności utworzono własne pojęcia Skarbu Państwa jako osoby prawnej.

.Obok S.P występuje szereg innych strukturalnie organizacyjnie i majątkowo powiązanych z państwem tzw. Państwowych osób prawnych. S.P - to państwo które występuje w charakterze podmiotu P.C.

Państwo podejmuje działalność pod postacią osoby prawnej czyli S.P wtedy kiedy występuje w roli strony w cywilnoprawnych stosunkach majątkowych. Państwo personifikowane na podstawie normy prawa cywilnego jako skarb Państwa wykonuje za pomocą swoich jednostek organizacyjnych swoje zadania społeczne i gospodarcze, pozbawione charakteru publiczno prawnego. A więc gdy występuje w majątkowych stosunkach prawnych z innymi podmiotami prawnymi na zasadzie partnerstwa. Działające w imieniu państwa jednostki organizacyjne nie są jego organami a ich utworzenie jest związane z potrzebą konkretyzacji strony stosunku cywilnoprawnego.

Samorządowe organy prawne - samorząd terytorialny stanowi element struktury organizacyjnej państwa jako całości politycznej i prawnej. W tym sensie samorząd terytorialny jest instytucją państwa realizującą części jego funkcji, jednakże instytucją wyodrębnioną w sferze podmiotowości prawnej. Z punktu widzenia P.C mamy do czynienia z odrębnymi podmiotami. Państwem personifikowanym jako S.P oraz wyposażonymi w osobowość prawną jednostkami samorządu terytorialnego.

=Każda gmina jako jednostka samorząd terytorialnego jest osobą prawną. Osobowość cywilnoprawną nadaje gminie konstytucja, ustawa o samorządzie gminnym,. W świetle konstytucji oraz ustawy gmina posiada osobowość prawną i jako podmiot P.C posiada własny majątek którym odpowiada za własne zobowiązania, oświadczenia woli w imieniu gminy składa jednoosobowo wójt, burmistrz lub prezydent miasta albo działający na podstawie jego uprawnienia zastępca wójta, samodzielnie albo wraz z inną upoważnioną przez wójta osobą. Jeżeli czynność prawna może spowodować postanie zobowiązań pieniężnych do jej skuteczności potrzebna jest kontrasygnata skarbnika gminy lub osoby przez niego upoważnionej. Za zobowiązania innych gminnych osób prawnych a te nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania gminy w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych gminy mogą utworzyć związki międzygminne. Związek ten posiada osobowość prawną, którą nabywa po zarejestrowaniu w rejestrze prowadzonym przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Organami związku między gminnego są zgromadzenia i zarząd związku lokalną jednostką samorządową którą z mocy prawa tworzą mieszkańcy określonego terytorium i powiat.

= Powiat ma osobowość prawną , organami powiatu jest starosta i rada powiatu. Oświadczenia woli w sprawach majątkowych w imieniu powiatu składają 2 członkowie zarządu lub 1 członek zarządu i osoba upoważniona przez zarząd.

= Z kolei regionalnej wspólnoty samorządowej którą z mocy prawa tworzą mieszkańcy województwa jest samorząd województwa. Województwo ma osobowość prawną, organami są zarząd i sejmik województwa, oświadczenie woli w imieniu województwa składa Marszałek województwa, wraz z członkiem zarządu chyba, że statut województwa stanowi inaczej.

22. Prywatne osoby prawne

Powstają z inicjatywy osób fizycznych lub prawnych (to te które nie są związane organizacyjnie w administracji publicznej). Do takich podmiotów prawa zaliczamy:

= spółki kapitałowe z wyłączeniem jednoosobowych spółek państwa lub gminy

= spółdzielnie

= fundacje założone przez inne osoby prywatne i inne osoby które są elementami społecznej gospodarki rynkowej opartej na wolności, działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych

23. Korporacyjne i fundacyjne

Klasyczny podział rodzajów osób prawnych, podstawą rozróżnienia jest określenia tzw. Substratu osoby prawnej danego rodzaju. Substratem osób prawnych korporacyjnych są członkowie zaś fundacyjnego tzw. Zakład. Osoby prawne typu korporacyjnego - substratem są ludzie, funkcjonowanie takich osób prawnych opiera się na członkostwie w ich strukturach. Korporacja wykazuje 2 istotne cechy: członkowie takiej osoby prawnej wnoszą określone udziały lub płacą określone składki i tworzą majątek osoby prawnej stanowiące podstawę jej działalności, członkowie osoby prawnej mają określone uprawnienia organizacyjne i w związku z tym decydują o działalności osoby prawnej, celem działania takich osób prawnych mogą być ustalane równorzędnie jako cele gospodarcze tak samo jak i cele niegospodarcze.

DO KORPORACYJNYCH OSÓB PRANYCH NALEŻĄ:

= spółdzielnie

= spółki kapitałowe, z.oo, akcyjne

= stowarzyszenia

= związki międzygminne

Substratem osób prawnych typu fundacyjnego związanej z osobą prawną typu zakładowego, jest pewien celowo zorganizowany majątek. Nie występuje w niej instytucja członka, a jedynie fundator założyciel, który tworząc daną osobę prawną wyposaża je w majątek stanowiący podstawę jej bytu i działalności ustala jej cele, strukturę organizacyjną oraz sposób działania.

DO OSÓB PRAWNYCH TYPU ZAKŁADOWEGO NALEŻĄ:

= fundacje

= państwowe osoby prawne

= przedsiębiorstwa państwowe

= banki państwowe

= szkoły wyższe

W strukturze organizacyjnej zakładowej osoby prawnej, nie ma członków. Byt organizacyjny i prawny takiego podmiotu uzależniony jest od woli fundatora, założyciela. Fundator wyposaża tworzone osoby prawne w odpowiedni majątek, określa strukturę i wpływa na wybór organu, nakazuje cele działania. Fundacyjna osoba prawna, może prowadzić działalność o charakterze majątkowym lub nie majątkowym. Fundatorami mogą być osoby fizyczne, prawne i organy państwowe,

24. Osoby będące przedsiębiorcami i nie będące przedsiębiorcami

Dalszym kryterium działań może być charakter prowadzonej działalności, charakter ten może mieć znaczenie prawne w różnych dziedzinach, w zależności od charakteru prowadzonej przez niej działalności. W oparciu o to kryterium, osoby prawne można podzielić na:

= osoby gospodarcze o celach zarobkowych

= osoby prawne nie będące przedsiębiorstwem

W świetle K.C osoba prawna jest przedsiębiorcą jeżeli prowadzi we własnym imieniu działalność gospodarczą. Działalność gospodarcza jest zarobkową działalnością wytwórczą,, handlową, budowlaną, usługową oraz poszukiwanie i rozpoznawanie, eksploatacja zasobów naturalnych wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły.

= osoby prawne będące przedsiębiorcami (spółka zo.o, akcyjna) podlegają wpisowi do rejestracji przedsiębiorców. Osoby prawne które nie prowadzą we własnym imieniu działalności gospodarczej ale zajmują się dziedzinami: ochrona zdrowia, nauka, oświata, kultura, jednostki fundacyjne, stowarzyszenia, szkoły wyższe nie mają na celu działalności zarobkowej

25. Ustanie osób prawnych

Osoba prawna jako podmiot prawa cywilnego, może zakończyć swój byt prawny wskutek różnorodnych zdarzeń prawnych:

• podjęcie decyzji o jej rozwiązaniu przez właściwy organ osoby prawnej

• wydanie akty organu państwowego mającego na celu zakończeniu bytu osoby prawnej

• upływ czasu na jaki powstała dana osoba prawna

• osiągniecie celu do jakiego została powała dana osoba prawna

• przekształcenie danej osoby prawnej (połączenie, podział)

• ogłoszenie upadłości

• Czynności prawne, pojęcie czynności prawnych

Jest to stan faktyczny, w skład którego wchodzi co najmniej jedno oświadczenie woli, zmierzające do ustanowienia zmiany lub zniesienia stosunku cywilnoprawnego, z którym to stanem faktycznym ustawa wiąże skutki prawne.

1. czynność prawna jest stanem faktyczny, który musi być w całości zrealizowany, a żeby czynność prawna wywołała skutki prawne

2. koniecznym elementem, każdej czynności prawnej jest co najmniej 1 oświadczenie woli

3. poza oświadczeniem woli, w skład czynności prawnej wchodzą niekiedy jeszcze inne elementy np. wydanie rzeczy, wpis do księgi wieczystej

4. czynność prawna wywołuje skutki prawne, objęte zamiarem podmiotu o ile mieszczą się one w ramach określonych w kodeksie, wywołuje również skutki wynikające z ustawy z zasad współżycia społecznego oraz z ustalonych zwyczajów

27. Oświadczenie woli

Jest to taki przejaw woli, który wyraża w sposób dostateczny zamiar wywołania skutków prawnych w postaci ustanowienia, zmiany, lub ustania stosunku cywilnoprawnego. Oświadczenie woli stanowi końcowy efekt procesu rozpoczynającego się w psychice osoby składającej oświadczenie wskutek wyobrażeń rodzi się akt woli, który nie wywołuje jeszcze żadnych skutków. Aby nastąpiły konsekwencje konieczne jest ujawnienie tego aktu woli, albo bezpośrednio albo poprzez inne zachowanie się, które jednak pozwala w sposób dostateczny, na przyjęcie istnienia aktu woli. Art. 60 K.C - należy przyjąć że zachowanie się osoby fizycznej jedynie wtedy może być uznane za oświadczenie woli gdy jest na tyle zrozumiałe żeby chociaż w drodze wykładni możliwe było ustalenie jego sensu, te oświadczenia woli powinne być swobodne tzn. nie złożone pod wpływem przymusu fizycznego, oraz złożone na serio. Akt woli i jego uzewnętrznienie stanowią całość która w sferze prawa jest instrumentem realizacji woli osoby składającej oświadczenie.

28. Rodzaje czynności prawnych

JEDNOSTRONNE - takie czynności które dochodzą do skutku poprzez oświadczenie woli tylko 1 ze stron np. testament

DWUSTRONNE - czynność prawna składająca się z oświadczeń woli które są zgodne co do treści kreowanego stosunku prawnego w ten sposób zachodzi do zawarcia umowy np. kupno - sprzedaż

ODPŁATNE czynności prawne dwustronnie zobowiązujące w których oświadczenie jednej strony ma nastąpić za odpłatą drugiej stront

NIEODPŁATNE - przeciwnie analogiczne

= wszystkie inne czynności uznawane są za nieodpłatne. Regułą w obrocie warunków handlowych są czynności odpłatne, wśród czynności odpłatnych wyróżniamy czynności wzajemne (umowę). Umowa jest wzajemna gdy obie strony obowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być ekwiwalentem drugiej. W odniesieniu do umów wzajemnych odpłatność oznacza ekwiwalentność, swoistą równoważność obu stron.

ZOBOWIĄZUJĄCE - czynności których skutkiem jest powstanie zobowiązania do spełnienia określonego świadczenia np. umowa najmu, przewozu

ROZPORZĄDZAJĄCE - czynności których celem i bezpośrednim skutkiem jest przeniesienie, ograniczenie, obciążenie lub zniesienie prawa przysługującego podmiotowi dokonującemu czynności prawnych np. zwolnienie z długu, zbycie spadku

KONSENSUALNE- czynności dochodzące do skutku już przez samo złożenie oświadczenia woli

REALNE - potrzebna jest obok oświadczenia woli, spełnienie pewnych dodatkowych elementów, tj. wręczenie rzeczy kontrahentowi, wpis do księgi wieczystej np. zadatek, użyczenie

MIĘDZY ŻYJĄCYMI - wywołują skutki między żyjącymi osobami fizycznymi oraz istniejącymi osobami prawnymi

NA WYPADEK ŚMIERCI - te wywołują skutki w chwili śmierci osoby ich dokonującej np. testament

PRZYCZYNOWE (kazualne) i ODERWANE (abstrakcyjne) - osoba dokonująca czynności prawnej ma za prawidło jakieś przyczyny. Ta przyczyna jest podstawą prawną czynności i może w różny sposób wpływać na ważność i skuteczność czynności prawnych, gdy czynność prawna jest uzależniona od istnienia i prawidłowości przyczyny, mamy do czynienia z czynnościami kazualnymi. W przeciwnym wypadku wchodzą w grę czynności oderwane np. weksel

29. Forma czynności prawnej

Rodzaje szczególnych form oświadczenia woli:

= zwykła forma pisemna - wymaga złożenia własnoręcznego podpisu na dokumencie zawierającym osnowę oświadczenia woli, do uznania umowy za wystarczającą. Prawo cywilne uznaje wymianę dokumentów obejmujących treść oświadczenia woli, każdej ze stron przez nią podpisane. Osoba nie mogącą pisać lecz mogąca czytać może złożyć oświadczenie woli, w formie pisemnej, w ten sposób, że uczyni na dokumencie odcisk swojego palca, a obok tego odcisku inna osoba wpisze jej imię i nazwisko, umieszczając do tego swój podpis. W ten sposób, że zamiast składanego oświadczenia woli podpisze się inna osoba, a jej podpis będzie poświadczony przez notariusza lub właściwy organ administracji samorządowej z zaznaczeniem, że został złożony na życzenie osoby która nie może pisać lecz może czytać

= oświadczenie woli w postaci elektronicznej - opatrzone bezpiecznym podpisem elektrycznie weryfikowanym przy pomocy ważnego certyfikatu jest równoważny z formą pisemną.

= forma pisemna z urzędowym poświadczeniem podpisu -

= forma pisemna z urzędowym poświadczeniem daty

= forma aktu notarialnego

30. Treść czynności prawnej

- tradycyjnie wśród elementów treści czynności prawnej wyróżnia się elementy przedmiotowo - istotne, które indywidualizują daną czynność pod względem prawnym i bez których oznaczonego typu czynności prawa nie mogłaby dojść do skutku np. umowa sprzedaży

ELEMENTY PODMIOTOWO ISTOTNE :

= które ze swej istoty mogą wpływać na skuteczność danego rodzaju czynności prawnych, na mocy woli stron uzyskały rangę elementów istotnych, do tych elementów zalicza się warunek i termin

ELEMENTY NIEISTOTNE

= których nieobjęcie oświadczeniem woli, nie ma wpływu na skuteczność czynności prawnych oświadczenia woli złożone przez osoby, które z jakiegokolwiek powodu znajdują się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli jest bezwzględnie nieważne. Dotyczy to szczególnie choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego zaburzenia czynności psychicznych, może to stanowić podstawy całkowitego lub częściowego ubezwłasnowolnienia. Całkowite ubezwłasnowolnienie stanowi samoistną przesłankę nieważności czynności prawnych

ELEMENTY PRZEDMIOTOWO ISTOTNE

Indywidualizują daną czynność pod względem prawnym, bez nich czynność nie mogłaby dojść do skutku

31. Wady oświadczenia woli

POZORNOŚC - art. 83 K.C - polega na tym, że osoba składająca oświadczenie woli, umawia się z adresatem tego oświadczenia woli, że ma nie wywoływać żadnych skutków, Mimo istnienia wewnętrznych symptomów ich powstania, mogą powstać inne skutki prawne niż te, które zostały oznaczone w treści oświadczenia woli np. strony zawierają umowę sprzedaży a umawiają się w rzeczywistości, że dojdzie do darowizny. Skutkiem prawnym pozorności jest nieważność bezwzględna pozornego oświadczenia woli, gdy pozorne oświadczenie woli zostało złożone w celu ukrycia innej czynności prawnej, ważność tego oświadczenia ocenia się we właściwości czynności prawnej ukrytej. W razie ukrycia pod pozorną umową sprzedaży umowa darowizny może być uznana za ważną, o ile zostanie spełniona jej przesłanka ważności w szczególności odnosząca się do formy umowy darowizny. W celu ochrony bezpieczeństwa obrotu i interesu osób trzecich które zawarły umowy ze stroną, która uprzednio zawarła pozorną czynność prawną, art. 83 K.C stanowi, że pozorność oświadczenia woli, nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej.

BŁĄD - w oświadczeniu woli - fałszywe wyobrażenie o rzeczywistym stanie rzeczy a zatem mylne wyobrażenie lub jego brak jak również mylne wyobrażenie o treści składanego oświadczenia (pomyłka). Błąd może dotyczyć różnych okoliczności rzeczywistego stanu rzeczy:

= CO DO OSOBY KTÓREJ SKŁADA SIĘ OŚWIADCZENIE WOLI

= CO DO PRZEDMIOTU UMOWY ORAZ JEGO WŁAŚCIWOŚCI

Wypadki błędu należy podzielić na błąd co do treści czynności prawnych i co do okoliczności pozostających poza treścią czynności prawnych. Art. 84 KC uznaje tylko błąd co do treści czynności prawnych , gdy jest on istotny, gdy składając oświadczenie woli działał pod wpływem błędu. Oceniał sprawy rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia woli tej treści.

Błąd musi być istotny zarówno subiektywnie i obiektywnie skutkiem tak określonego prawnie błędu jest możność uchylenia się przez osobę działającą pod wpływem błędu od skutków prawnych swego oświadczenia woli.

Gdy oświadczenie woli było złożone innej osobie, a czynność była odpłatna uchylenie się od skutków prawnych jest dopuszczalne tylko wtedy gdy błąd został wywołany przez te osoby, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła łatwo błąd zauważyć. Nie dotyczy to czynności nieodpłatnej.

PODSTĘP - błąd wywołany przez inną osobę, celowo aby skłonić daną osobę do złożenia oświadczenia woli, art. 86 K.C - błąd wywołany podstępnie przez drugą stronę a nawet przez osobę trzecią, ale tylko wówczas jeżeli o podstępie druga strona wiedziała i nie zawiadomiła o nim składającego oświadczenie woli, albo gdy czynność prawna była nieodpłatną.

GROŹBA - kto złożył oświadczenie woli, pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej ten może uchylić się od skutków prawnych, swego oświadczenia gdy z okoliczności wynika, ze mógł się obawiać, iż jemu samemu albo innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe.

BRAK ŚWIADOMOŚĆI LUB SWOBODY - oświadczenie woli, złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome lub swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, jest bezwzględnie nieważne.

32. Przedstawicielstwo

Pojęcie, rodzaje

Przedstawicielstwo polega na tym, że jedna osoba zwana przedstawicielem dokonuje w imieniu drugiej osoby, zwanej reprezentowanym, czynności prawnej, która mieszcząc się w granicach upoważnienia, wywołuje skutki prawne, bezpośrednio dla reprezentowanego.

Przedstawicielstwo w którym przedstawiciel składa oświadczenie woli, w imieniu reprezentowanego określa się jako przedstawicielstwo czynne. W odróżnieniu od przedstawicielstwa biernego które zachodzi gdy przedstawiciel odbiera w imieniu reprezentowanego oświadczenie woli osoby trzeciej.

Przedstawicielstwo dzielimy na:

= P. ustawowe - gdy źródłem umocowania jest ustawa

= Pełnomocnictwo - opiera się na umocowaniu do działania w cudzym imieniu, wyrażonym w jednostronnym oświadczeniu woli reprezentowanego, w tym wypadku mocodawca.

PROKURA: jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i poza sądowych które są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

33. Pełnomocnictwo

= uczestnikiem jest mocodawca i pełnomocnik.

RODZAJE:

OGÓLNE - kiedy mocodawca upoważnia pełnomocnika do dokonania wszystkich czynności prawnych

RODZAJOWE - mocodawca nadaje prawo we własnym imieniu pełnomocnikowi tylko jednego rodzaju

SZCZEGÓLNE - mocodawca upoważnia pełnomocnika, aby dokonał we własnym imieniu szczególną czynność prawną.

ŁĄCZNE - występuje wtedy, kiedy jest kilku pełnomocników, mocodawca umocował tych pełnomocników jednocześnie, łącznie aby dokonali czynności prawnej

WSPÓLNE - ma miejsce gdy jest kilku mocodawców i jeden pełnomocnik, w takim wypadku pełnomocnik, przedstawia interesy kilku mocodawców

PROCESOWE - (materialne) gdy pełnomocnik, dokonuje jakiejś czynności prawnej

Kiedy pełnomocnictwo nadaje sam mocodawca to stosunek ten nazywamy głównym, ale może być sytuacja, kiedy pełnomocnik nie może dokonać czynności prawnej w imieniu mocodawcy. W takim wypadku przenosi to upoważnienie na inna osobę - pełnomocnictwo substytutywne (pochodne od głównego). Zachodzi w przypadkach przewidziane przez przepisy prawa i kiedy to umocowanie nadaje mocodawca

FORMA:

= pełnomocnictwo być w formie pisemnej lub notarialnej

34. Wygaśnięcie pełnomocnictwa

= odwołanie pełnomocnictwa przez mocodawcę

= śmierć mocodawcy i pełnomocnika

= ubezwłasnowolnienie całkowite pełnomocnika

= utrata osobowości prawnej osoby prawnej

= upływ terminu na które było udzielone pełnomocnictwo

= fakt prawny z jakim jest związane pełnomocnictwo

35. Prokura

Szczególnym rodzajem pełnomocnictwa jest prokura, występuje w obrocie handlowym, prokury może udzielić osobie fizycznej spółka handlowa, zakres prokury, jest określony ustawowo i jest bardzo szeroki. Prokura upoważnia do wszelkich czynności sądowych i poza sądowych jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa zarobkowego. Prokurent potrzebuje wyraźnego upoważnienia tylko do zbycia przedsiębiorstwa, wydzierżawienia, ustanowienia na nim prawa użytkowania oraz zbycia i obciążenia nieruchomości.

36. Pojęcie przedawnienia

Do terminów przedawnienia zaliczamy instytucję regulujące skutki prawne, niewykonania uprawnień przez czas określony w ustawie. Tym samym w prawie cywilnym upływ czasu jest zdarzeniem prawnym. Wskutek upływu czasu następuje nabycie lub utrata jakiegoś prawa podmiotowego np. zasiedzenie. Do podobnego skutku, w następstwie upływu czasu prowadzi przemilczenie. Przedawnienie powoduje osłabienie ochrony przysługującej uprawnionemu prawa podmiotowego. Dalej idące ograniczenia w wykonywaniu praw podmiotowych następują w związku z upływem terminu zawitego. Przedawnieniu ulegają cywilnoprawne roszczenia majątkowe, upływ czasu powoduje ograniczenie możności skutecznego dochodzenia przez sąd, lub inny powołany do tego organ roszczeń, czyli praw polegających na tym, że uprawniony może żądać od konkretnie zobowiązanego zachowania się. W związku z tym terminem stanowiącym element konstrukcyjny poszczególnych rodzajów dawności, są terminem prawno - materialnym. Skutkiem ich upływu jest nabycie, bez wygaśnięcia lub niemożność realizacji prawa podmiotowego.

Termin przedawnienia wynosi 10 lat a dla poszczególnych roszczeń o świadczeniu okresowym oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wynoszą 3 lata.

Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną.

37. Bieg przedawnienia

Rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, a roszczenie staje się wymagalne od chwili, gdy wierzyciel może postawić skuteczne żądanie przedawnienia roszczeń, które przysługuje osobom, nie mającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę, przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli (po wygaśnięciu opieki lub kurateli, rozpoczyna się liczenie, lub po osiągnięciu pełnoletności).

O przedawnieniu roszczeń które przysługuje jednemu z małżonków przeciwko drugiemu, bieg przedawnienia tych roszczeń, przez czas trwania małżeństwa, nie rozpoczyna się, a rozpoczęte nie biegnie, ulega zawieszeniu. Bieg rozpocznie się w razie ustania małżeństwa.

Przedawnienia wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może dochodzić ich przed sądem. Przez czas trwania przeszkody, bieg terminu nie rozpoczyna się a rozpoczęty nie biegnie. Bieg przedawnienia w przypadku roszczeń które przysługują rodzicom, nie rozpocznie a rozpoczęty nie biegnie przez trwania władzy rodzicielskiej.

38. Wstrzymanie biegu terminu przedawnienia i przerwanie biegu przedawnienia

Wstrzymanie biegu - podobny charakter do zawieszenia biegu, ma tzw., wstrzymanie biegu i zakończenie biegu, polegające na tym, że w razie zaistnienia pewnych okoliczności przedawnienie biegnie, ale jego bieg może się zakończyć po upływie określonego czasu, od ustania tych okoliczności. Ustawodawca chcąc zapewnić skuteczną ochronę osobom które nie są w stanie same dochodzić swoich roszczeń, postanawia, że bieg przedawnienia co do roszczeń przysługujących osobie która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnej nie może się skończyć wcześniej niż z upływem 2 lat od ustanowienia dla niej przedstawicielstwa albo ustania przyczyny jego ustanowienia. Nie ma pełnej zdolności do czynności prawnej lub jest całkowicie ubezwłasnowolniona

Przerwanie biegu - dokonuje każda czynność, dokonana przed sądem lub innym organem, powołanym do rozpoznania spraw, a także przed sądem polubownym, jeżeli została przedsięwzięta, bezpośrednio w celu dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia.

= uznanie roszczenia przez osobę przeciwko której roszczenie przysługuje. Może być ono wyrażone w dowolnej formie, nawet w sposób dorozumiany.

= przerwanie biegu przedawnienia oznacza, że zaistnienie pewnych zdarzeń, powoduje przerwanie biegu, a po przerwie bieg biegnie na nowo.

39. Termin zawity

Przedawnienie nie reguluje bezczynności uprawnionego. Wiele z nich ma na względzie innego rodzaju uprawnienia niż roszczenia majątkowe lub przewiduje bardziej rygorystyczne od przedawnienia skutki prawne, polegające na zgaśnięciu samego prawa lub roszczenia. W odróżnieniu od przedawnienia terminy zawite, ustanowione zostały przede wszystkim, dla realizacji celów o doniosłości ogólno społecznej, lub dla silnej ochrony dłużników. Z tego względu charakteryzuje je znaczny rygoryzm prawny.

TYPY TERMINÓW ZAWITYCH:

= terminy do dochodzenia prawa przed organem państwowym - tj terminy dochodzenia roszczeń, praw stanu cywilnego, terminy do wytoczenia powództw o ukształtowaniu lub ustaniu praw majątkowych

= terminy do dokonywania czynności poza sądowych takich jak: terminy do wykonywania praw kształtujących o charakterze majątkowym lub niemajątkowym, terminy do wykonywania zawiadomień i terminy do dochodzenia praw członkowskich

= terminy wygaśnięcia praw podmiotowych

Dla terminów zawitych lub poszczególnych ich typów brak jest jakichkolwiek przepisów ogólnych, nie wątpliwe jest, że instytucja ta znajduje zastosowanie jedynie w sytuacjach wyrażonych w przepisach szczególnych przewidzianych przy czym każdy z tych przepisów określa długość i początek biegu terminu zawitego.

RÓŻNICE:

Z punktu widzenia skutków prawnych, porównywanych instytucji, to upływ terminu przedawnienia powoduje niezaskarżalność roszczenia a upływ terminu zawitego prowadzi do wygaśnięcia objętego przez ludzi uprawnień. Fakt upływu terminu przedawnienia, uwzględnia się na wniosek, a upływ terminu zawitego bez urzędu. Sposób obliczania w przypadku przedawnienia zachodzi możliwość zawieszenia lub przerwania biegu, zaś termin zawity upływa w sposób bezwzględny. Terminy zawite są na ogół bardzo krótkie, mają one z tych samych przyczyn co terminy przedawnienia charakter norm bezwzględnie wiążących.

40. Pojęcie prawa rzeczowego

Prawo rzeczowe obok przepisów części ogólnej prawa zobowiązań i prawa spadkowego stanowi jednej z podstawowych działów prawa cywilnego, prawo rzeczowe z zespołu przepisów prawnych regulujących powstanie i zmianę i ustanie oraz treść i ochronę szczególnych form prawnych: korzystania z rzeczy.

Formy korzystania z rzeczy przybierają postać dzierżenia, posiadania i praw podmiotowych. Prawo podmiotowe zwane podmiotowymi prawami rzeczowymi tj prawo własności, prawo użytkowania wieczystego i grupa tzw praw rzeczowych ograniczonych.

41. Rodzaje praw rzeczowych

PRAWA BEZTERMINOWE - czas trwania jest nieokreślony,

PRAWA TERMINOWE - czas trwania jest określony

PRAWA PODZIELNE - mogą należeć do kilku osób w częściach ułamkowych, np. własność, użytkowanie wieczyste

PRAWA NIEPODZIELNE - nie można wyodrębnić samodzielnych uprawnień dla kilku osób np. hipoteka

PRAWA NIEODPŁATNE - powstają bez wynagrodzenia

PRAWA ODPŁATNE - ustanawia się za wynagrodzeniem

PRAWA SAMODZIELNE - funkcjonują niezależnie od istnienia innego prawa

PRAWA NIESAMODZIELNE - nie mogą istnieć bez innego prawa

PRAWA ZBYWALNE - można przenieść na inną osobę w drodze czynności prawnej

PRAWA NIEZBYWALNE - są ściśle związane z określoną osobą i wykluczone jest ich przejście na inna osobę , np. alimenty

PRAWA ZWIĄZANE - mogą przysługiwać podmiotowi głównego prawa i dzielą jego los

PRAWA NIEZWIĄZANE - mają byt niezależny

42. Źródła prawa

= Konstytucja = normy określające podstawy, ustrój gospodarki RP, przewidujące gwarancje ochrony prawa własności, prawa dziedziczenia oraz zakres dopuszczalnych ograniczeń prawa własności.

= Ustawy a także akty wykonawcze normujące formy prawne korzystania z rzeczy

= K.C - ma znaczenie podstawowe. Księga III własność i inne prawa rzeczowe, przewidziane w niej normy regulujące prawo własności wśród nich, są przepisy ogólne dotyczące treści, wykonania własności, nabycie i utrata. Do ograniczonych praw rzeczowych zaliczamy, użytkowanie przepisy dotyczące i regulujące użytkowanie przez osobę fizyczną, użytkowanie przez spółdzielnie rolnicze i inne wypadki użytkowania.

Do ograniczonych praw rzeczowych odnoszą się służebności, osobiste i gruntowe, oraz zastaw - KC przewiduje normy regulujące zastaw jako ograniczone prawo rzeczowe

= inne ustawy „o księgach wieczystych i hipotece”

= ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, o prawie geologicznym i górniczym, o własności lokali, o zastawie rejestrowym ii rejestrze zastawu, o gospodarce nieruchomościami, o spółdzielniach mieszkaniowych, o prawie wodnym.

43. Prawa podmiotowe rzeczowe

Polegają na możności postępowania podmiotu uprawnionego w określony sposób. Ta możność postępowania podmiotu przyznana jest przez normę prawną. Z prawem podmiotowym sprzężone są obowiązki innych podmiotów, a uprawniony ma możność domagania się od właściwego organu państwa, aby ten, pod przymusem doprowadził do zrealizowania sprzężonych z prawem podmiotowym obowiązków i zabezpieczył prawo podmiotowe. Prawo rzeczowe to prawo majątkowe, charakteryzuje się 2 cechami:

przedmiotem podmiotowych praw rzeczowych są rzeczy

= uprawnienia do rzeczy z tego rodzaju praw są skuteczne wobec wszystkich

= prawo rzeczowe to majątkowe prawo podmiotowe bezwzględnie skuteczne

K.C określa, że w granicach określonych przez ustawę i zasad współżycia społecznego, właściciel może z wyłączeniem innych osób korzystać z rzeczy zgodnie ze społecznie gospodarczym przeznaczeniem swojego prawa w szczególności może pobierać pożytki z rzeczy i inne dochody w tych samych granicach.

44. Różnicowanie własności

Przez konstytucyjne pojęcie własności rozumieć można ogół praw majątkowych stanowiących przedmiot konstytucyjno - prawnej ochrony. Termin własność w praktyce konstytucyjnej państw demokratycznych wyraża jedno z powszechnych praw obywatelskich. Według Konstytucji, prawo chroni własność i dziedziczenie, każdy ma prawo do własności i innych praw majątkowych, oraz prawa dziedziczenia. Własność i inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej.

K.C określa prawo własności, ma swój zakres (posiadanie, korzystanie, rozporządzanie rzeczą przez właściciela) zakres uprawnień właściciela jest zdeterminowany przez obowiązujące przepisy ustawowe. Właściciel może posiadać swoją rzecz, korzystać z niej, rozporządzać, ale jego zachowani stanowiące przejawy wykonania własności mieścić się muszą w granicach wyznaczonych przez przepisy prawne przewidziane w ustawach. Ograniczenia zasadniczo mają charakter negatywny w tym sensie, że zakazują właścicielowi korzystania z jego praw w oznaczonym zakresie. Wyjątkowo właściciel ograniczony jest w sposób pozytywny przez obowiązujące przepisy gdy na przykład ma obowiązek rolniczo wykorzystać swoje grunty rolne. Z takich zasad wychodzi Konstytucja - według niej własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie w jakim nie narusza ona istoty prawa własności.

WŁASNOŚĆ PRYWATNA: jest kategorią modelową i dominującą w systemie gospodarki rynkowej

WŁASNOŚĆ PBLICZNA - jest wyjątkiem od zasady, państwo występuje w takich wypadkach jako podmiot gospodarujący, tylko wyjątkowo gdy jest to podyktowane szczególnymi względami np. obronnością kraju.

Zakres podmiotowy własności prywatnej jest szeroki i obejmuje własność wszystkich osób fizycznych i przeważającą część osób prawnych. Podmiotem własności publicznej jest państwo i jednostki samorządu. Cechą własności prywatnej jest swoboda w zakresie jej wykonywania, tak jeśli chodzi o korzystanie i rozporządzanie rzeczą, inaczej jeśli mowa jest o własności publicznej, jej podmioty przy wykonywaniu uprawnień właścicielskich są zwykle ograniczone oznaczonym celem z zakresu użyteczności publicznej, przy czym własność publiczna w sferze treści zasadniczych uprawnień jest taką samą własnością jak prywatna. O własność prywatną dba sam zainteresowany właściciel, natomiast gdy chodzi o własność publiczną, to jej realizacja przynosi korzyść nie osoby uprawnionej w sensie cywilnoprawnym lecz ogółowi. To jest zasadniczym kryterium wyodrębnienia własności publicznej i prywatnej.

Doktryna prawnicza wyodrębnia różnego rodzaju funkcjonalne odmiany własności. Własność rolnicza, intelektualna, przemysłowa. Z punktu widzenia założeń doktryny prawa rolniczego przedmiot prawa własności jest ujmowany szerzej, jako szczególny zespół środków produkcji. Własności rolniczej przypisuje się obok produkcyjnej również funkcję społeczno - gospodarczą.

Własność intelektualna obejmuje prawa autorskie i prawa jej pokrewne

Własność przemysłowa - obejmuje prawa wynalazcze

Odrębne w ustawodawstwie nieruchomości. Do korzystania i rozporządzania gruntem, nieruchomością lokalową, odnoszą się ogólne rozwiązania o treści i wykonywaniu prawa własności. Jednakże treść i wykonywane prawo własności w ogóle oraz własności poszczególnych rodzajów jest w szczególny sposób zdeterminowana przez szereg szczególnych względem siebie ustaw, zasad współżycia społecznego i społeczno - gospodarczym przeznaczeniem prawa

/ustawa o księdze wieczystej i hipotece, ustawa o prawie geodezyjnym i kartograficznym, o gospodarce nieruchomościami, o własności lokali/

45. Wykonywanie własności

Przez wykonywanie prawa własności rozumieć należy zachowanie się podmiotu danego prawa w ramach konkretnego stosunku prawnego. Wykonywanie prawa podmiotowego z punktu widzenia zasad prawa cywilnego oznacza objęcie konkretnej rzeczy w posiadanie, władanie rzeczą, pobieranie pożytków, używanie rzeczy domaganie się nienaruszania prawa przez inne osoby, oraz dochodzenie rzeczy, rozporządzanie rzeczą przez przeniesienie własności lub obciążenie jej prawem względem praw rzeczowych ograniczonych.

Zasadniczo wykonywanie prawa własności polega na korzystaniu z rzeczy albo na rozporządzaniu nią. Są to podstawowe atrybuty prawa własności. Własność obejmuje całą rzecz, rozciąga się na części składowe rzeczy w granicach określonych przez ustawę i zasady współżycia społecznego.

ATRYBUT WŁASNOŚCI OBEJMUJE:

= prawo używania rzeczy - polegające na korzystaniu z rzeczy innym niż pobieranie pożytków i innych dochodów

= atrybutem wykonywania własności jest prawo rozporządzania rzeczą, obejmuje uprawnienia do zbycia prawa, przeniesienia na inne osoby, oraz uprawnienie do obciążania rzeczy np. ustanowienie prawa rzeczowego ograniczonego, zastaw lub hipoteka

46. Nabycie pierwotne prawa własności

Brak jest więzi między poprzednim a aktualnym właścicielem. Nabywca nie uzyskuje prawa jakie przysługiwało jakie przysługiwało dotychczasowemu właścicielowi, poprzedni właściciel traci własności, a nabywca uzyskuje to prawo niezależnie od niego.

Do pierwotnych sposobów nabycia własności zaliczamy:

= nabycie ruchomej rzeczy niczyjej

= wyprodukowanie nowej rzeczy

= nabycie pożytków naturalnych

= zasiedzenie - polega na nabyciu prawa rzeczowego na długotrwałe wykonywanie tego prawa przez osoby nieuprawnione. Podstawą nabycia jest przemilczenie i wywłaszczenie

47. Nabycie pochodne prawa własności

Własność przechodzi z dotychczasowego właściciela na nowego, tym samym następuje zmiana podmiotu tego samego prawa podmiotowego własności.

W przypadku nabycia pochodnego między właścicielem aktualnym a dotychczasowym zachodzi stosunek następstwa prawnego. Zbywca jest poprzednikiem, nabywca następcą prawnym. Nabywca uzyskuje prawo własności w takich samych granicach w jakich przysługiwało ono zbywcy ponadto z istoty nabycia prawa pochodnego, płynie zasada, że nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw niż sam posiada.

K.C przewiduje przepisy zbycia rzeczy przez osobę nieuprawnioną do rozporządzania nią. Podstawowa forma nabycia pochodnego - czynność prawna, kupno - sprzedaż, testament, darowizna.

48. Zasiedzenie

W drodze zasiedzenia, można nabyć prawo własności, zarówno nieruchomości jak i rzeczy ruchomej, oraz niektóre inne prawa rzeczowe, dopuszcza się również możliwość zasiedzenia udziału we współwłasności rzeczy oraz prawo użytkowania wieczystego gdy zostało wcześniej ustanowione.

Przesłanki nabycia własności przez zasiedzenie są różne, w zależności od tego, czy dotyczy ona nieruchomości czy rzeczy ruchomej.

DO nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie muszą zaistnieć 2 przesłanki:

= posiadanie samoistne =

= upływ czasu 20 lat = jeśli chodzi o nabycie w dobrej wierze lub 30 lat jeśli nabywca jest w złej wierze

Przesłanki do nabycia rzeczy ruchomych przez zasiedzenie

= posiadanie samoistne

= upływ czasu - 3 lata = nabywca musi działać w dobrej wierze przez cały ten okres

Skutkiem nabycia przez posiadacza samoistnego prawa własności i utrata tego prawa przez dotychczasowego właściciela. Posiadacz nabywa z mocy samego prawa po upływie określonego czasu.

49. Nabycie prawa własności

= w drodze znalezienia

= nabycie własności pożytków naturalnych

= przetworzenie rzeczy ruchomych

= połączenie rzeczy ruchomych

= pomieszanie rzeczy ruchomych

50. Utrata prawa własności

NABYCIE PIERWOTNE - utrata prawa własności ma miejsce przeciwko woli właściciela

NABYCIE POCHODNE - utrata jest związana z oświadczeniem woli właściciela

• utrata prawa własności według oświadczenie woli właściciela - dokonanie czynności prawnej o przeniesienie prawa własności

• przeciwko woli właściciela - rzecz jest niszczona, zgubiona, skradziona

51. Pojęcie i powstanie współwłasności

Współwłasność - oznacza że każdemu ze współuprawnionych, przysługują wszystkie atrybuty prawa własności, a więc uprawnienia każdego z nich są jednakowe, a różny może być tylko ich zakres.

Współwłasność stanowi odmianę prawa własności.

= art. 195 K.C :

• przedmiotem wspólnego prawa jest jedna rzecz ruchoma lub nieruchoma - polega na tym, że jest nim ta sama rzecz konkretna i określona np. spadek, rzecz otrzymana na podstawie umowy. Współwłasność nie jest niczym innym jak własnością, która przysługuje kilku osobom np. współwłasność majątku spadkowego.

• wspólne prawo do tej samej rzeczy należy do kilku osób - polega na posiadaniu wspólnego prawa przez co najmniej 2 osoby, niepodzielność zaś oznacza, że żaden ze współuprawnionych nie ma prawa do wyodrębnionej rzeczy, tylko każdy z nich ma prawo do całej rzeczy

• prawo własności przysługuje tym osobom niepodzielnie - z tego wynika, że niepodzielność wspólnego prawa ma charakter tymczasowy i każdy współwłaściciel może doprowadzić do zniesienia stosunku współwłasności.

Powstanie współwłasności - współwłasność powstaje najczęściej :

1. w drodze czynności prawnej

2. ze spadkobrania

3. z mocy samego prawa - na skutek zasiedzenia gdy rzecz posiadało kilka osób, a także w przypadku pomieszania i połączenia rzeczy ruchomych

4. z orzeczenia sądowego, gdy sąd własność przyznaje kilku osobom

52. Rodzaje współwłasności

Art. 196 § 1 K.C - współwłasność może być:

= albo w częściach ułamkowych

= albo jest współwłasnością łączną

WSPÓŁWŁASNOŚĆ UŁAMKOWA - jest samoistnym stosunkiem prawnym nie związanym ze stosunkiem prawnym innego rodzaju, ze swej istoty ma byt przejściowy dlatego ustawodawca ułatwia jej likwidację, a współwłasności łącznej zapewnia byt trwały, aby mogła ona spełniać swoją funkcję społeczno- gospodarczą, we współwłasności ułamkowej, bardziej chroniony jest interes każdego ze współwłaścicieli. We współwłasności łącznej ustawodawca chroni majątek wspólny zapewniając stabilność współwłasności.

Powstaje z mocy ustawy:

• prze dziedziczenie przez kilka osób

• przez ustanie majątkowe i współwłasności małżeńskiej

• przetworzenie, połączenie,, pomieszanie co do rzeczy ruchomej

• zasiedzenie rzeczy przez kilka osób

• podzielenie lokali - obejmuje podział gruntów na których został wzniesiony budynek

Rodzaje współwłasności ułamkowej:

• wspólnoty gruntowe, które są współwłasnością szczególnego rodzaju, zbliżone do współwłasności nieruchomości w znaczeniu kodeksowym

• współwłasności spadkowa zarządzenie udziałem w przedmiocie należącym do spadku ogranicza się w sposób określony w ustawie

WSPÓŁWŁASNOŚĆ ŁACZNA - opiera się zawsze na określonym stosunkiem osobistym, względem którego pełni role służebną np. współwłasność wynikająca ze wspólności majątkowej między małżonkami, która jest zależna od stosunku osobistego, w postaci małżeństwa i ma służyć zapewnieniu odpowiednich stosunków materialnych rodziny. Wynika również ze stosunku spółki cywilnej.

Nie ma charakteru samoistnego, jej występowanie związane jest zawsze z istnieniem innego stosunku. Obejmuje rzeczy a także inne prawa majątkowe. Najczęściej spotykanym przykładem współwłasności łącznej ustawowa współwłasność małżeństwa i umowy, a także udział wspólników spółki cywilnej, jawnej, komandytowej, we współwłasności rzeczy które wnosi do spółki. Zawsze jest nierozerwalnie związana ze szczególnym podstawowym stosunkiem prawnym, o charakterze osobistym, bez którego nie może powstać i istnieć.

Gdy ustaje stosunek podstawowy, współwłasność łączna zmieni się w ułamkową. Współwłasności łącznej nie można znieść, istnieje tak długo, jak długo trwa stosunek podstawowy, z którym jest związana. Związek między współwłasnością łączną a innym osobistym stosunkiem charakteryzuje się tym, że współwłasność łączna, jest podporządkowana stosunkowi osobistemu i pełni rolę służebną. Jest bez udziałową to znaczy, że udziały jej podmiotów nie są w czasie jej trwania, określone liczbowo.

53. udziały współwłaścicieli

Udział we współwłasności wyraża zakres uprawnień i obowiązków współwłaściciela, w stosunku do rzeczy wspólnej, jest określony odpowiednim ułamkiem, jest więc częścią ułamkową wspólnego prawa własności. Można powiedzieć, że współwłaściciel, ma względem swojego udziału pozycję wyłącznego właściciela. W przypadku gdy wielkości udziałów nie da się jednoznacznie ustalić domniemywa się, że udziały współwłaścicieli są równe.

Rozporządzanie udziałem - każdy ze współwłaścicieli może swobodnie rozporządzać swoim udziałem, bez zgody pozostałych współwłaścicieli , może to polegać na:

• zbyciu udziału np. w drodze umowy sprzedaży, darowizny, zamiany

= swobodne zbycie podlega pewnym ograniczeniom, np. prawo pierwokupu lub zgoda pozostałych spadkobierców

• obciążenie udziału np. gdy przedmiotem współwłasności jest nieruchomość obciążenie udziału może polegać na ustanowieniu hipoteki

• zrzeczenie się udziału - np. we współwłasności nieruchomości

• rozporządzaniem udziałem na wypadek śmierci

54. Zarząd rzeczą wspólną

Wykonywanie współwłasności rozliczając pojęcie zarządu rzeczą wspólną. Przez zarząd rzeczą wspólną rozumieć należy podejmowanie wszelkich decyzji i dokonywanie wszelkich czynności o charakterze faktycznym lub prawnym, dotyczącego przedmiotu wspólnego prawa. Chodzi o podejmowanie wszelkich czynności koniecznych, zarówno w toku normalnej eksploatacji, jak i sytuacjach nadzwyczajnych.

Wyróżnia się:

• ZARZĄD USTAWOWY

• ZARZĄD UMOWNY

• ZARZĄD SĄDOWY PRZEDMIOTEM WŁASNOŚCI

Zarząd ustawowy - kiedy rzeczą zarządzają wszyscy współwłaściciele, według zasad przewidzianych w ustawie

Zarząd umowny - wszyscy współwłaściciele w drodze umowy, określają zarząd rzeczą wspólną, w sposób inny niż czyni to K.C np. mogą wyznaczyć zarządcę, którym może być jeden ze współwłaścicieli, lub osoba trzecia. Mogą też postanowić, że do niektórych czynności, zwykłego zarządu potrzebna będzie zgoda wszystkich

Zarząd sądowy - polega na ustanowieniu zarządcy przez sąd, w sytuacjach konfliktowych gdy współwłaściciele, nie mogą zgodzić się w istotnych sprawach dotyczących zwykłego zarządu, lub gdy większość współwłaścicieli narusza zasady prawidłowego zarządu, lub większość krzywdzi mniejszość

55. Współposiadanie i korzystanie z rzeczy wspólnej

K.C reguluje problematykę współposiadania rzeczy wspólnej, i korzystania z niej, przez współwłaściciela oraz problematykę pobierania pożytku. Treścią współwłasności są uprawnienia do korzystania z rzeczy i do rozporządzania korzystanie rzeczy wspólnej, polega na prawie do pobierania jej pożytków, oraz na prawie do jej posiadania i używania. Generalnie przychody z rzeczy jako podzielne dzieli się między współwłaścicieli proporcjonalnie do wysokości ich udziału. Zaś posiadanie rzeczy jako niepodzielnych, przysługuje każdemu współwłaścicielowi i to bez względu na wysokość jego udziałów. W stosunku do całej rzeczy sposób korzystania i posiadania jest uregulowany, w ustawie, nie może być uregulowany umową może zostać określony na mocy orzeczenia sądowego. Każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnych oraz do korzystania z niej, w takim zakresie jakim daje się pogodzić współposiadanie i korzystanie z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli.

56. Zniesienie współwłasności

Każdy ze współwłaścicieli, jest uprawniony do żądania zniesienia współwłasności. Roszczenia o zniesienie współwłasności, nie ulega przedawnieniu. Może być jednak wyłączone między współwłaścicielami na czas do 5 lat, a przedłużenie to można ponowić. Tryby zniesienia współwłasności, do zniesienia współwłasności może dojść:

• na podstawie umowy zawartej przez wszystkich współwłaścicieli - łączy się z tym przeniesienie własności lub udziałów we współwłasności stąd też jeśli podmiotem współwłasności jest nieruchomość dla ważności czynności konieczne jest zachowanie formy aktu notarialnego

• z mocy orzeczenia sądowego - jeżeli współwłaściciele nie dochodzą do porozumienia co do zniesienia współwłasności każdy ze współwłaścicieli może zwrócić się do sądu o wydanie orzeczenia o zniesieniu współwłasności. Sąd znosząc współwłasność rozstrzyga również, o wzajemnych roszczeniach współwłaścicieli z tytułu posiadania rzeczy.

SPOSOBY ZNIESIENIA WSPÓŁWŁASNOŚCI:

• podział rzeczy wspólnej - jest on możliwy, o ile nie jest sprzeczny z przepisami ustawy, ze społeczno gospodarczym przeznaczeniem rzeczy i nie pociąga za sobą istotnej zmiany rzeczy lub znacznego zmniejszenia jej wartości. Rzecz dzieli się na tyle części ilu jest współwłaścicieli. Wartość rzeczy wyodrębnionych powinna być proporcjonalna do wielkości ich udziałów. Jeśli występują różnice między wartością utworzoną, z części rzeczy a wielkością udziałów, wtedy wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana, przez dopłaty pieniężne.

• Przyznanie rzeczy na własność jednemu ze współwłaścicieli - wtedy pozostali współwłaściciele otrzymują równowartość swych udziałów w postaci spłaty pieniężnej

• Sprzedaż rzeczy wspólnej - podział uzyskanej rzeczy ze sprzedaży tzw. Podział cywilny

57. Odrębna własność lokali

Lokal jest zazwyczaj częścią składową nieruchomości gruntowej, w drodze wyjątku od tej zasady jeżeli przepis szczególny to przewiduje lokal może stanowić odrębny od gruntu przedmiot własności. To znaczy nieruchomość lokalową. Instytucja ta, jest określana jako odrębna, na podstawie ustawy. Ustawa w sposób kompleksowy reguluje problematykę odrębnej własności lokalu, określa w szczególności przedmiot i sposób jej ustanowienia, prawa i obowiązki właścicieli, oraz zarząd nieruchomością wspólną, przepisy kodeksu mają jedynie zastosowanie w zakresie nieuregulowanym ustawą. Odrębna własność lokalu, jest przedmiotem prawa własnością tą może być część budynku, stanowiący tzw. Lokal samodzielny. Na gruncie obowiązującego prawa, odrębnymi nieruchomościami mogą być takie części jak:

• piętra

• podziemia

• części pięter

LOKAL SAMODZIELNY - jest nim wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku pokój lub zespół pokojów które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi, służą zaspokojeniu potrzeb jego właściciela. Samodzielnym lokalem mieszkaniowym jest lokal przeznaczony na stały pobyt ludzi. Samodzielność lokali, ma być gwarancją prywatności, i intymności. Nadawać pożycie trwałej odrębności lokali i zapobiegać tym samym potencjalnym sąsiedzkim konfliktom. Samodzielność powinna się przejawiać, nierozerwalnym dostępem do lokalu, dla jego właściciela, i zamieszkującym w nim osób. Każdy samodzielny lokal stanowić może odrębną nieruchomość bez względu na jego przeznaczenie. Ustawa rozróżnia :

• lokale mieszkalne

• lokale o innym niż mieszkalnym przeznaczeniu - lokale użytkowe, produkcyjne, magazyny, biura,

58. Ustanowienie i powstanie odrębnej własności lokali

Stronami umowy, o ustanowienie własności lokali, mogą być współwłaściciele nieruchomości, lub właściciel nieruchomości i nabywca lokalu, na skutek umowy dochodzi do wygaśnięcia współwłasności ułamkowej, a współwłaściciele stają się wyłącznymi właścicielami wyodrębnionych lokali. Ustanowienie własności lokalu na podstawie umowy, połączone jest z przeniesieniem własności lokalu na nabywcę w drodze sprzedaży, darowizny lub zamiany. Aby umowa była ważna niezbędne jest zachowanie formy aktu notarialnego, oraz dokonanie wpisu do księgi wieczystej lokalu. Umowa powinna określać rodzaj, położenie, powierzchnię lokalu, oraz wielkość udziałów współwłaścicieli. Do ustanowienia odrębnej własności lokalu, może dojść także w wykonaniu umowy, zobowiązującej właściciela gruntu posiadającego pozwolenie na budowę, do wybudowania oraz ustanowienia odrębnej własności lokalu i jej przeniesienie na drugą stronę umowy. Umowa ta wymaga dla swojej ważności wpisu roszczenia do księgi wieczystej.

= właściciel nieruchomości może wyodrębnić własność lokalu dla siebie, bez jednoczesnego przeniesienia własności na rzecz osób trzecich. Stosuje się odpowiednio przepisy o ustanowieniu własności lokalu w drodze umowy. Oświadczenie właściciela, powinno być złożone pod rygorem nieważności w formie aktu notarialnego i prawo własności powinno być wpisane do księgi wieczystej.

= przewiduje się ustanowienie własności lokalu na podstawie orzeczenia sądu wydanego w postępowaniu o zniesienie współwłasności nieruchomości, także o dziale spadku lub o podziale majątku wspólnego małżonków. Konieczny jest wpis do księgi wieczystej.

POWSTANIE - własności lokali ex lege, zgodnie ze szczególnym sposobem, w razie zakończenia likwidacji lub postępowania upadłowościowego spółdzielni własnościowe prawa do lokali przekształcają się z mocy prawa w odrębną własność lokali. Możliwe jest nabycie odrębnej własności lokalu w drodze zasiedzenia jeśli uprzednio powstała, w przywidziany wyżej sposób (likwidacja, postępowanie upadłowościowe, zakończenie), nie można nabyć przez zasiedzenie części lokalu, stanowiącego odrębną nieruchomość gdyż nieruchomością taką może być tylko lokal samodzielny.

59. Prawa i obowiązki właścicieli lokalu

Właściciel lokalu może korzystać z lokalu i rozporządzać nim z uwagi na to, że prawem własności jest związany udział, we wspólności nieruchomości, właściciel może współ korzystać z tej nieruchomości zgodnie z jej przeznaczeniem, oraz pobierać z niej pożytki. Rozporządzanie przez właściciela prawem pociąga za sobą rozporządzanie udziałem, we współwłasności nieruchomości wspólnej.

Podstawowe obowiązki właściciela wyodrębnionego lokalu:

• ponoszenie wydatków związanych z utrzymaniem lokalu w należytym stanie

• przestrzeganie porządku domowego

• korzystanie z lokalów w sposób nie utrudniając korzystania innym

• współdziałanie w ochronie wspólnego dobra

• pokrywanie kosztów zarządu nieruchomością wspólną

Ponoszone koszty są proporcjonalne do wysokości udziału nieruchomości wspólnej.

60. Wspólnota mieszkaniowa

Ogół właścicieli lokalu wchodzących w skład, określonej nieruchomości, tworzy z mocy prawa wspólnotę mieszkaniową, nie posiada ona osobowości prawnej. Może nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną. Za zobowiązania wspólnota odpowiada bez ograniczeń, a każdy właściciel, w części odpowiadającej jego udziałowi.

61. Odrębna własność lokalu w spółdzielniach mieszkaniowych

Została unormowana w rozdziale III ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Zasadą jest, odpowiednie stosowanie do tego prawa przepisu ustawy o własności lokali.

Prawo odrębnej własności lokalu powstaje w następujących etapach:

• spółdzielnia mieszkaniowa zawiera z członkiem spółdzielni umowę o budowę lokalu

• ustanawia na rzecz członka odrębna własność lokalu. Umowa pisemna pod rygorem nieważności zobowiązuje strony do ustanowienia odrębnej własności lokalu,

Umowa i jej zbycie, zawarta w formie aktu notarialnego, staje się skuteczna z chwilą deklaracji członkowskiej przez nabywcę. Spółdzielnia jest zobowiązana ustanowić na rzecz członka, odrębną własność lokalu, najpóźniej w terminie 3 mcy od jego wybudowania. Jeżeli wymagane jest pozwolenie na użytkowanie w terminie 3 mcy od uzyskania takiego pozwolenia.

62. Ochrona własności

TO system roszczeń, które przysługują właścicielowi w razie naruszenia jego prawa własności. Ochrona ta jest ochroną petytoryjną co oznacza ochronę prawa i ochroną posesoryjną chroniącą posiadanie. Środkami ochrony własności są przede wszystkim roszczenia:

• WINDYKACYJNE - właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, aby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem wszystkim uprawnienie do władania rzeczą, muszą zaistnieć 2 elementy:

= samo roszczenie o wydanie rzeczy

= roszczenie wynikające z prawa własności

Ma charakter obiektywny, czyli o powstaniu tego roszczenia decyduje sam fakt naruszenia prawa własności. Czynna legitymacja przysługuje właścicielowi lub współwłaścicielowi, oraz prokuratorowi i rzecznikowi praw obywatelskich, bierna legitymacja przysługuje osobie która faktycznie włada rzeczą. Osoba przeciwko której wystąpiono z roszczeniem windykacyjnym może:

= zaprzeczyć prawu własności żądającego wydania rzeczy

= podnieść zarzut braku legitymacji biernej twierdząc że nie jest we władaniu rzeczy

= podnieść zarzut hamujący gdy pozwanemu przysługuje skuteczne wobec wszystkich prawo do władania rzeczą

= zarzucić że właściciel żądający wydania rzeczy wykonuje swoje prawo sprzeczne z zasadami współżycia społecznego

• NEGATORYJNE - roszczenie właściciela przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób niż przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą. Ochrona ta ma charakter obiektywny, a właściciel może żądać:

= przywrócenia stanu zgodnego z prawem

= zaniechania naruszeń

legitymacja czynna i bierna tak jak w roszczeniu windykacyjnym.

PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ W i N - gdy rzecz jest ruchoma - termin 10 lat, gdy rzecz jest nieruchomością brak przedawnienia

• UZUPEŁNIAJĄCE - roszczenie o wydanie rzeczy nie wyrównuje właścicielowi strat poniesionych w okresie kiedy był pozbawiony posiadania rzeczy, mogą uzupełniać roszczenia windykacyjne lub być dochodzone oddzielnie. Powstanie oraz zakres roszczeń zależy od dobrej lub złej wiary posiadacza, ma charakter subiektywny. Wyróżnia się 3 sytuacje:

• gdy posiadacz jest w dobrej wierze wtedy roszczenia uzupełniające dla właściciela nie powstają

• gdy posiadacz jest w złej wierze zobowiązany jest do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy a także powinien zwrócić pobrane pożytki lub ich wartość

• posiadacz w dobrej wierze który dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, od tej chwili nie jest on uprawniony, do władania rzeczą i jest zrównany z posiadaczem w złej wierze, lecz nie musi on zwracać wartości pożytków.

uszczerbek ten wyrównują roszczenia uzupełniające:

1. Roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy

2. Roszczenie o zwrot pożytków lub ich równowartości

3. Roszczenie o odszkodowanie za szkodę spowodowaną zużyciem rzeczy i jej pogorszeniem lub utratą

63. Roszczenia samoistnego posiadacza, z tytułu nakładów

Chronią one właściciela rzeczy aby nie został nadmiernie obciążony z tytułu nakładów jakich osoba władająca rzeczą na niej dokonała.

RODZAJE NAKŁADÓW:

• nakłady konieczne - ich celem jest utrzymanie rzeczy w należytym stanie

• nakłady użyteczne - zapewniają ulepszenie rzeczy

• nakłady zbytkowne - zmierzają do nadania rzeczy wyglądu lub charakteru odpowiadającego szczególnemu upodobaniu

Posiadacz w dobrej wierze może żądać od właściciela zwrotów nakładów koniecznych o ile nie mają pokrycia w korzyściach jakie uzyskał

Posiadacz w złej wierze może żądać jedynie zwrotów nakładów koniecznych o ile właściciel wzbogaciłby się bezpodstawnie jego kosztem.

64. Roszczenie o wykup zabudowanego gruntu

Roszczenia posiadacza

Osobie, która wzniosła budynek lub inne urządzenie na cudzym gruncie, przysługuje roszczenie o wykup o ile spełnione będą przesłanki:

1. posiadanie samoistne

2. dobra wiara posiadacza

3. zniesienie sztucznej konstrukcji budynku lub innego urządzenie

4. wartość wzniesionego budynku lub urządzenia znacznie przekracza wartość działki zajętej pod budowę.

Roszczenie nie ulega przedawnieniu, wygasa jednak z chwilą, utraty przez posiadacza posiadania,

Roszczenie właściciela o wykup gruntu - nieruchomości gruntowej do osoby, która wzniosła budynek lub inne urządzenie na jego gruncie, i nabyła od niego własność zajętej na ten cel działki, za odpowiednim wynagrodzeniem. Do realizacji roszczenia dochodzi bądź przez zawarcie umowy o przeniesienie własności bądź z mocy orzeczenia sądowego. Przeniesienie własności następuje odpłatnie.

65. Użytkowanie wieczyste

Instytucja ta powstała jako prawna forma umożliwiająca skorzystania z gruntów państwowych przez osoby fizyczne i nie państwowe osoby prawne w celu rozwoju budownictwa mieszkalnego. Prawo użytkowania wieczystego uległo daleko idącemu przeobrażeniu. Poszerzona została liczba podmiotów, na rzecz których może być użytkowanie wieczyste ustanowione. Użytkowanie wieczyste jako prawo rzeczowe, stanowi kategorię pośrednią między prawem własności, a prawami rzeczowymi ograniczonymi.

66. Przedmiot i podmioty użytkowania wieczystego

Przedmiot - mogą być to grunty stanowiące własność Skarbu Państwa.

• położone w granicach administracyjnych miast

• położone poza granicami administracyjnymi miast i przekazane do realizacji zadań jego gospodarki

• inne grunty S.P mogą być przedmiotem użytkowania wieczystego na mocy przepisów szczególnych

Przedmiotem mogą być grunty będące własnością samorządu terytorialnego lub ich związków bez względu na ich położenie

Podmioty: mogą być :

• osoby fizyczne i prawne - bez żadnych ograniczeń

• może być również S.P - co do gruntów stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego

• jednostki samorządu terytorialnego co do gruntów S.P

67. Powstanie użytkowania wieczystego

Do powstania dochodzi, w drodze umowy, między właścicielem nieruchomości, a osobą fizyczną lub prawną, umowa ma być zawarta w formie aktu notarialnego. Czynność wymaga wpisu do księgi wieczystej. Do nabycia użytkowania wieczystego, może dojść przez zasiedzenie, przez posiadacza nieruchomości, w zakresie użytkowania wieczystego lub też przez osobę na rzecz której użytkownik wieczystego przeniósł swe prawo bez zachowania formy aktu notarialnego.

68. Treść i wykonywania użytkowania wieczystego

Art. 233 K.C - stanowi, że w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego, oraz przez umowę o oddanie gruntu S.P lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego w użytkowanie wieczyste użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób, oraz może w tych samych granicach swoim prawem rozporządzać.

Użytkownikowi wieczystemu przysługują uprawnienia:

• do korzystania z nieruchomości w sposób określony w umowie

• do rozporządzania swoim prawem

Prawo użytkowania wieczystego jest prawem terminowym, można je ustanowić tylko na z góry określony czas. *oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste następuje na okres 99 lat

* wypadki wyjątkowe na czas krótszy lecz co najmniej na 40 lat

Użytkowanie może też trwać dłużej - jest możliwość przedłużenia, a odmowa przedłużenia może być uzasadniona jedynie ważnym interesem społecznym.

Użytkowanie wieczyste ustanawia się za wynagrodzeniem.

69. Wygaśnięcie użytkowania wieczystego.

Najważniejsze przyczyny:

• upływ czasu na który użytkowanie zostało ustanowione

• rozwiązanie przez strony umowy o oddanie terenu w użytkowanie wieczyste

• zrzeczenie się użytkowania wieczystego

• konfuzja - tzn. przejście użytkowania wieczystego na właściciela

• rozwiązanie umowy o ustanowieniu użytkowania wieczystego z powodu jej nienależytego wykonania przez użytkownika następuje w drodze orzeczenia sądowego

• wywłaszczenie

Użytkownik wieczysty może domagać się wynagrodzenia za wzniesione budynki i urządzenia. Użytkownik powinien wydać właścicielowi nieruchomość która powstała na skutek niewłaściwego korzystania z oddanego w użytkowanie wieczyste gruntu. Roszczenia użytkownika i właściciela o naprawienie szkody, ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia zwrotu użytkowanego gruntu.

70. Pojęcie ograniczonych praw rzeczowych

Prawa rzeczowe ograniczone wynikają przede wszystkim z tego, że należą one obok własności i użytkowania wieczystego do grupy praw podmiotowych rzeczowych poza tym, prawa te mają określone konstrukcje (normatywne) ukształtowane przepisami prawnymi.

= przepisami ogólnymi odnoszącymi się do wszystkich ograniczonych praw rzeczowych

= przepisy szczególne - zawarte w K.C i innych ustawach odnoszącymi się do poszczególnych praw

Prawa rzeczowe ograniczone są skuteczne wobec wszystkich, inaczej mówiąc mają one charakter praw podmiotowych bezwzględnych. Przedmiotem ograniczonych praw rzeczowych są rzeczy ruchome lub nieruchomości. Jedną z cech tych praw jest to, że są one prawami na rzeczy cudzej oznacza to, że stanowią one obciążenie rzeczy cudzej.

Prawa rzeczowe ograniczone dają uprawnionemu możność korzystania z cudzych rzeczy w pełnym ograniczonym zakresie, ustawodawca pozytywnie, wyczerpująco określa uprawnienia wypływające z danego ograniczonego prawa rzeczowego. Zastrzec należy jednak:

• niektóre ograniczone prawa rzeczowe, mogą oprócz rzeczy obciążać także inne prawa majątkowe

• możność władania cudzą rzeczą w pełnym ograniczonym zakresie daje wszystkim ograniczone prawa rzeczowa, poza zastawem, hipoteką które są prawami zastawniczymi, stanowią zabezpieczenie wierzytelności

71. Katalog ograniczonych praw rzeczowych

Prawo ograniczone rzeczowe limituje liczbę ich rodzajów. Chodzi o tzw. Katalog zamknięty,. Prawami rzeczowe ograniczone mają być te, które są przewidziane w ustawie, oznacza to, że o powołaniu nowego prawa ograniczone rzeczowego zdecydować może tylko ustawodawca. Strony mogą tylko ukształtować treść tych praw w granicach określonych tylko przez ustawę, w sposób wyczerpujący katalog ograniczonych praw rzeczowych, reprezentuje kodeks cywilny. Zalicza się do nich:

• użytkowanie

• służebności

• zastaw

• własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkaniowego

• spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego

• prawo do domu jednorodzinne w spółdzielni mieszkaniowej

• hipoteka

72. Powstanie ograniczonych praw rzeczowych

Ograniczone prawo rzeczowe jest przewidziane w ustawie. Może powstać w drodze umowy, poza umową w wyjątkowych przypadkach może powstać także z mocy samego prawa a także na mocy orzeczenia sądu i mocy decyzji administracyjnej. W trybie umowy może powstać każde ze wspomnianych praw a ponadto niektóre z nich powstają w wyniku innych wymienionych zdarzeń prawnych, ustawa jest jedną z najczęściej spotykanych podstaw powstania ograniczonych praw rzeczowych. Taka umowa zawierana przez właściciela rzeczy i nabywcę, ustanowionego prawa wskazuje, jakie prawo jest ustanowione i jaka będzie jego treść. Z mocy przepisów kodeksu cywilnego do ustanowienia ograniczonych praw rzeczowych na nieruchomości nie stosuje się przepisów o niedopuszczalności warunku lub terminu. Zaś forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla oświadczenia właściciela, który prawo ustanawia. Nabywca ustanowionego ograniczonego prawa rzeczowego może złożyć swoje oświadczenie woli w dowolny sposób przez każde zachowanie się, które ujawnia jego wolę w sposób dostateczny, ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego następuje z mocy samej umowy, która pociąga za sobą skutki zobowiązująco - rozporządzające. W formie aktu notarialnego powinno być złożone nie tylko oświadczenie o ustanowieniu ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości ale także oświadczenie o zobowiązaniu się do ustanowienia takiego prawa.

POWSTANIE:

• z mocy samego prawa - oprócz podstawowego trybu umowy właściciela rzeczy z nabywcą niektóre ograniczone prawa rzeczowe powstają z chwilą zajścia określonego we właściwym przepisie okoliczności faktycznych także z mocy samego prawa

NABYCIE Z MOCY SAMEGO PRAWA:

• zasiedzenie służebności gruntowej

• zastaw okoliczności przewidzianych przez ustawę - zastaw ustawowy

• orzeczenie sądu - kiedy strony nie doszły do zgody, wyjątkowo nie w trybie umowy, lecz z mocy orzeczenia sądu, powstać może też ograniczone prawo rzeczowe w wypadkach gdy ustawa na sądowe powołanie takiego prawa pozwala

= np. przepisy K.C dające prawo sądowi możliwość ustanowienia służebności drogi koniecznej lub usprawniającej sąd do ustanowienia służebności gruntowej

• z mocy decyzji administracyjnej - przybiera postać zdarzenia prawnego, kreującego stosunek cywilnoprawny np. wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu lub ograniczeniu przez obciążenia prawa własności. Przez ustanowienie niezbędnych służebności gruntowych w drodze decyzji prawa własności użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości

73. Zmiana treści i przeniesienie ograniczonego prawa rzeczowego

Do zmiany treści ograniczonego prawa rzeczowego potrzebna jest umowa, zawarta między osobą której to prawo przysługuje, a właścicielem rzeczy obciążonej, a jeśli prawo jest ujawnione w księdze wieczystej konieczny jest wpis do księgi.

Jeżeli zmiana treści dotyczy praw osoby trzeciej to do zmiany potrzebna jest zgoda tej osoby, złożona jednej ze stron. Strony umowy są ograniczone, w zakresie zmiany treści i wpływu na treść. W każdym wypadku zmiana mieści się w granicach wyznaczonych przez ustawę.

Przeniesienie - prawa rzeczowe ograniczone mogą być przenoszone w drodze umowy na inną osobę, do przeniesienia prawa rzeczowego na nieruchomości, ujawnionego w księdze wieczystej, konieczny jest wpis do księgi wieczystej.

74. Pierwszeństwo ograniczonych praw rzeczowych.

Jedna rzecz może być przedmiotem różnych praw, w tym ograniczone prawa rzeczowe, przysługujących różnym osobom, np.. ta sama nieruchomość może przedmiotem użytkowania służebności gruntowej i hipoteki. Może też być tak, że ta sama nieruchomość jest przedmiotem kilku przysługującym różnym osobom hipotekom. Wykonywanie tych praw przez każdy podmiot uprawniony jednocześnie jest czasem możliwy, ale częściej prowadzi do konfliktu, nazywanego kolizją praw rzeczowych. Kolizje między ograniczonymi prawami rzeczowymi rozstrzygają przepisy prawa, określające tzw. Pierwszeństwo. Zasada pierwszeństwa oznacza, że najpierw ulega zaspokojeniu lub innej organizacji prawa któremu służy pierwszeństwo a dopiero gdy jest to możliwe prawo znajdujące się na dalszym miejscu. Do zastrzeżenia pierwszeństwa ograniczonego prawa rzeczowego niezbędny jest wpis w księdze wieczystej. Jeżeli przed wpisaniem prawa do którego było zastrzeżone pierwszeństwo zostało wpisane inne prawo, do wpisu prawa z zastrzeżeniem pierwszeństwa nie jest potrzebna zgoda osoby której to inne prawo przysługuje. Pierwszeństwo ograniczonych praw rzeczowych może być zmienione. Do zmiany potrzebna jest umowa między tym, czyje prawo ma ustąpić pierwszeństwa a tym czyje prawo ma uzyskać pierwszeństwo . Jeżeli chociaż jedno z tych praw jest ustanowione w księdze wieczystej, potrzebny jest także wpis do księgi wieczystej. Zmiana pierwszeństwa staje się bezskuteczna z chwilą wygaśnięcia prawa które ustąpiło pierwszeństwa.

75. Ochrona ograniczonych praw rzeczowych

Do ochrony ograniczonych praw rzeczowych stosuje się odpowiednio, przepisy o ochronie własności. Ochrona odnosi się tylko do tych praw ograniczonych które polegają na władaniu rzeczą. Uprawniony może wystąpić z roszczeniem o wydanie rzeczy lub o przywrócenie stanu zgodnego z prawem, i o zaniechanie naruszeń, zarówno przeciwko osobie trzeciej jak i właścicielowi rzeczy obciążonej. Hipoteka nie polega na władaniu rzeczą i jej ochrona została unormowana w sposób szczególny w ustawie o księgach wieczystych i hipotece.

76. użytkowanie

art. 252 K.C - rzecz można obciążyć prawem do jej używania i do pobierania pożytków. Na treść tego prawa składają się 2 uprawnienia:

• prawo do używania rzeczy

• prawo do pobierania pożytków

Przedmiotem użytkowania jest rzecz ruchoma bądź nieruchoma.

POWSTANIE - sposobem powstania użytkowania jest umowa właściciela rzeczy z przyszłym użytkownikiem. Ustanowienie użytkowania na nieruchomości wymaga formy aktu notarialnego. Użytkowania nie można nabyć w drodze zasiedzenia.

WYGAŚNIĘCIE - wygasa ono z tych samych przyczyn jakie zostały przewidziane dla wszystkich ograniczonych praw rzeczowych. Szczególny wypadek wygaśnięcia - wskutek nie wykonywania użytkowania przez 10 lat

77. Użytkowanie przez osoby fizyczne

Ma na celu zaspokojenie potrzeb osobistych użytkownika i jego osób bliskich. Osoba fizyczna jest zobowiązania do zachowania substancji rzeczy oraz jej dotychczasowego przeznaczenia. Osoba fizyczna nie może wznosić budynków na użytkowanym gruncie. Użytkowanie przez osoby fizyczne jest prawem terminowym tzn. zostaje ustalone na pewien czas i wygasa najpóźniej z chwilą śmierci użytkownika.

Inne wypadki użytkowania:

Jest to użytkowanie przez osoby prawne - art. 284 K.C. Stosuje się do takiego użytkowania przepisy ogólne o użytkowaniu oraz odpowiednie przepisy o użytkowaniu przez osoby fizyczne.

78. Służebności

Jest prawem rzeczowym ograniczonym, zapewniającym korzystanie z cudzej nieruchomości w ograniczonym zakresie. Dzielimy je na :

• gruntowe

• osobiste

Mogą one jedynie obciążać nieruchomości, jednak mają inne funkcje.

79. Służebność gruntowa

Może polegać:

• na korzystaniu w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej przez właściciela nieruchomości władnącej

• na ograniczeniu właściciela nieruchomości obciążonej w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań.

• Na zakazie wykonywania przez właściciela nieruchomości obciążonej określonych uprawnień względem nieruchomości władnącej, przysługujących mu na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności

NIERUCHOMOŚĆ WŁADNĄCA - to ta nieruchomość na korzyść której służebność jest ustanowiona

Służebność gruntowa, nie jest ograniczana w czasie, nie ma jednak przeszkód by strony w umowie ustanowiły ją na czas oznaczony.

RODZAJE SŁUŻEBNOŚCI GRUNTOWYCH:

• służebność czynna - uprawniony właściciel może czynnie korzystać z nieruchomości innego właściciela

• służebność bierna - uprawniony właściciel nie czyni nic, a jego korzyść polega na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej nie wykonuje określonych uprawnień wchodzących w zakres jego prawa własności w stosunku do swojej nieruchomości.

Służebność gruntowa jest -prawem związanym z własnością nieruchomości tzn. przysługuje ona każdoczesnemu właścicielowi nieruchomości władnącej i obciąża każdego właściciela nieruchomości obciążonej.

Powstanie służebności gruntowej - na podstawie:

• czynności prawnej

• orzeczenia sądowego - w przypadku drogi koniecznej służebności gruntowej i przy zniesieniu współwłasności

• orzeczenia administracyjnego - np. przy wywłaszczeniu

• w drodze zasiedzenia - po spełnieniu przesłanek:

= faktyczne korzystanie z cudzego gruntu w taki sposób jak to czyni osoba, której służebność przysługuje

= istnienie trwałego i widocznego urządzenia które wykonał właściciel nieruchomości korzystający w ten sposób, z sąsiedniej nieruchomości

= upływ czasu - 20 lat jeśli posiadacz był w dobrej wierze i 30 lat gdy był w złej wierze

Początek biegu terminu zasiedzenia rozpoczyna się w chwili gdy posiadacz służebności przystąpił do korzystania z trwałego i widocznego urządzenia.

Zmiana treści służebności to zmiana zakresu tego prawa, lub też sposobu wykonywania go. Do zmiany może dojść:

1. na żądanie właściciela nieruchomości obciążonej

2. w przypadku podziału nieruchomości władnącej lub obciążonej

3. w drodze umowy przez same strony

WYGAŚNIĘCIE:

Następuje w zależności od treści lub gdy przez 10 lat jest niewykonywania. Występuje za wynagrodzeniem.

80. Służebność osobista

Nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej. Służebność osobista jest czynna i bierna. Wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego. Jest niezbywalna nie ,można jej nabyć przez zasiedzenie. Służebność mieszkania to szczególny rodzaj służebności osobistej. Uprawnionemu przysługuje prawo, zamieszkiwania w cudzej nieruchomości, wygasa tak jak każda służebność osobista. Można jednak umówić się, że dalej będzie przysługiwała na przykład dzieciom uprawnionego.

81. Hipoteka

Prawne zabezpieczenie wierzytelności.

Wierzycielem może egzekwować swoją należność z całego majątku dłużnika. Nie ma jednak pewności, że jego wierzytelność zostanie zaspokojona. Przed niebezpieczeństwem niewypłacalności dłużnika mają chronić wierzyciela różne formy ich zabezpieczenia. Dzieli się je na:

• zabezpieczenia osobowe: obok dłużnika głównego zobowiązania do zapłaty długu jest inna osoba (dłużnik dodatkowy), poręczenie, gwarancja bankowa

• zabezpieczenia rzeczowe - gwarancją zaspokojenia wierzytelności określona rzecz. W szczególności hipoteka

82. Prawa zastawnicze

Hipoteka i zastaw są prawami ograniczonymi, z których hipoteka odnosi się przed wszystkim do nieruchomości a zastaw zasadniczo do rzeczy ruchomych. Ich istota polega na tym, że wierzyciel może zaspokoić się z obciążonej nimi rzeczy bez względu na to czyją ona jest własnością oraz z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistych rzeczy.

83. Ogólna charakterystyka hipoteki

Hipoteka jest prawem rzeczowym akcesoryjnym, co oznacza, że nie może powstać bez wierzytelności, nie może być również bez niej przeniesiona, a wygaśnięcie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką pociąga za sobą wygaśnięcie hipoteki.

UNORMOWANIE HIPOTEKI - hipotekę regulują przepisy zawarte w ustawie o księgach wieczystych i hipotece. Przepisy te regulują wprost hipotekę na nieruchomości.

84. Pojęcie hipoteki

W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel którego dochodzić może zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka). Hipoteka daje wierzycielowi możliwości zaspokojenia się z nieruchomości obciążonej. Nie uprawnia go natomiast do korzystania z nieruchomości obciążonej, nie ogranicza też właściciela w prawie zbycia lub obciążenia nieruchomości przed wygaśnięciem hipoteki.

Na treść hipoteki składają się 2 uprawnienia:

• pierwszeństwo zaspokojenia z nieruchomości przed wierzycielami osobistymi

• skuteczność obciążenia względem każdoczesnego właściciela nieruchomości

85. Przedmiot hipoteki

Zasadą jest, że hipoteką mogą być obciążone tylko te przedmioty, co do których ustawa wyraźnie tak stanowi. Przyjmuje się również, że przedmiot, na którym może być ustanowiona hipoteka, nie może być przedmiotem zastawu.

PRZEDMIOTEM HIPOTEKI MOŻE BYĆ:

• nieruchomość

• udział współwłaściciela we własności nieruchomości

• użytkowanie wieczyste

• własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkaniowego

• spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego

• prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej

• wierzytelność zabezpieczona hipoteką

86. Hipoteka nie nieruchomości i udziale we współwłasności nieruchomości

Hipoteka obciąża konkretnie oznaczoną nieruchomość, nie jest natomiast możliwe ustanowienie hipoteki na wszystkich nieruchomościach należących do tej samej osoby, gdyż w naszym ustawodawstwie nie przyjęto koncepcji tzw. Hipoteki generalnej

Nieruchomości gruntowe oraz lokalowe mogą być zawsze przedmiotem hipoteki. Co do nieruchomości budynkowych mogą zachodzić wyjątki, np. własność budynków rolniczej spółdzielni produkcyjnej wzniesionych na użytkowanym przez nią gruncie nie jest przedmiotem hipoteki. Prawo własności budynków jest bowiem prawem związanym z użytkowaniem, nie może być zatem przedmiotem samodzielnego obrotu

Hipoteka wraz z nieruchomością obciąża jej części składowe, przynależności, pożytki cywilne,

87. Hipoteka na użytkowaniu wieczystym

Użytkowanie wieczyste może być przedmiotem hipoteki. W tym wypadku hipoteka obejmuje również budynki i urządzenia znajdujące się na użytkowanym terenie, stanowiące własność użytkownika wieczystego. Przyjmuje się, że dopuszczalne jest także ustanowienie hipoteki na udziale w użytkowaniu wieczystym przysługującym kilku osobom.

Hipoteki ustanowione na tym prawie gasną wraz z wygaśnięciem użytkowania wieczystego. Wierzycielom hipotecznym użytkowania wieczystego przysługuje wówczas ustawowe prawo zastawu na roszczeniach użytkownika wieczystego o wynagrodzenie za wzniesione lub nabyte przez niego budynki, których własność utracił wskutek wygaśnięcia użytkowania wieczystego gruntu.

88. Hipoteka na spółdzielczych ograniczonych prawach rzeczowych

Przedmiotem hipoteki mogą być także spółdzielcze prawa do lokali. Chodzi tu o własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkaniowego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego oraz prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej

89. Hipoteka na wierzytelności hipotecznie zabezpieczonej

Przedmiotem hipoteki może być wierzytelność zabezpieczona hipoteką, gdyż ustawodawca reaktywował instytucję tzw. Subintabulatu, inaczej prawa podzastawu. Subintabulat polega na tym, że dłużnik gwarantuje swoją wierzytelnością zabezpieczoną hipotecznie realizację zobowiązań jakie zaciąga. W związku z tym wierzyciel wstępuje w sytuację swojego dłużnika. Skutkiem tego spłata wierzytelności hipotecznej obciążonej hipoteką powinna być dokonana do wysokości tej hipoteki do rąk wierzyciela, któremu ona przysługuje

90. Wierzytelność zabezpieczona hipotecznie i sposób jej zaspokojenia

Hipoteka służy zabezpieczeniu wierzytelności tylko pieniężnych, o ściśle oznaczonej wysokości. Wyjątkiem jest hipoteka kaucyjna, która zabezpiecza wierzytelności nieustalonej do oznaczonej sumy pieniężnej najwyższej.

Hipoteka zabezpiecza również roszczenia o odsetki nie przedawnione oraz przyznane koszty postępowania

Przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie ma wpływu na uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej. Hipoteka chroni więc wierzyciela przed skutkami przedawnienia.

Dochodzenie wierzytelności hipotecznej:

Zaspokojenie wierzyciela hipotecznego z nieruchomości następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym, chyba, że z nieruchomości dłużnika jest prowadzona egzekucja przez administracyjny organ egzekucyjny.

Są wydaje postanowienie biorąc pod uwagę stan każdego z postępowań egzekucyjnych, a jeżeli są one w równym stopniu zaawansowane - wysokość egzekwowanych należności i kolejność ich zaspokojenia.

91. Rodzaje hipoteki

Z uwagi na sposób powstania wyróżnia się:

• HIPOTEKĘ UMOWNĄ - służy ona uzyskaniu i zabezpieczeniu kredytu. Powstaje na podstawie umowy zawartej przez wierzyciela z właścicielem nieruchomości lub z innym uprawnionym, Oświadczenie właściciela której prawo ma być obciążone powinno być złożone w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Oświadczenie wierzyciela może być złożone w dowolnej formie. Ponadto do ustanowienia hipoteki umownej niezbędny jest wpis do księgi wieczystej o charakterze konstytutywnym. Do powstania hipoteki umownej konieczny jest wpis do księgi wieczystej

• HIPOTEKĘ PRZYMUSOWĄ - ma ona zabezpieczać egzekucję wierzytelności już istniejącej. Ustanawia się ją najczęściej wbrew woli dłużnika, któremu przysługuje prawo własności nieruchomości. Przymusowy charakter tej hipoteki wyraża się w tym, że ustanawia się ją na jednostronny wniosek wierzyciela, którego podstawą jest tytuł wykonawczy. Do powstania hipoteki przymusowej konieczny jest wpis do księgi wieczystej. Hipoteka przymusowa może mieć dwojaki charakter: hipoteki zwykłej lub kaucyjnej. Hipoteka przymusowa zwykła wpisana jest w księdze wieczystej na podstawie dokumentu stwierdzającego ostateczne istnienie i wysokość wierzytelności, natomiast hipoteka przymusowa wpisana na podstawie nieprawomocnego orzeczenia sądu, tymczasowego zarządzenia sądu zabezpieczającego powództwo na czas trwania toczącego się procesu jest hipoteką kaucyjną

• HIPOTEKA KAUCYJNA - zabezpieczenie hipoteką wierzytelności o wysokości jeszcze nie ustalonej do wysokości oznaczonej sumy najwyższej. Może ona powstać na podstawie umowy lub jako hipoteka przymusowa, w wypadkach w ustawie określonych. W szczególności może ona zabezpieczać: wierzytelności istniejące lub mogące powstać z określonego stosunku prawnego, oraz z wierzytelności dokumentów zbywalnych przez indos ( z czeku lub weksla)

• HIPOTEKA ŁĄCZNA - może powstać z mocy samego prawa w razie podziału nieruchomości obciążonej hipoteką na kilka mniejszych nieruchomości. Tak powstała hipoteka ciąży w całości na wszystkich nieruchomościach utworzonych przez ten podział. Skutki jej powstania polegają na tym, że wierzyciel może żądać zaspokojenia całej wierzytelności z jednej z obciążonych nieruchomości, z każdej lub z niektórych z nich w dowolnych częściach albo też może dokonać podziału hipoteki między poszczególne nieruchomości. Omawiany przepis przewiduje także umowną hipotekę łączną. Powstaje ona na podstawie umowy wierzyciela z właścicielem kilku nieruchomości.

92. Ochrona hipoteki

OBOWIĄZKI WŁAŚCICIELA NIERUCHOMOŚCI: Nie może on dokonywać takich czynności faktycznych, które mogłyby pociągnąć za sobą zmniejszenie jej wartości zabezpieczonej wierzytelności

UPRAWNIENIA WIERZYCIELA HIPTECZNEGO - możność przeciwdziałania dewastacji nieruchomości przez właściciela. Jeżeli właściciel nie zastosuje się do żądań wierzyciela, może on wystąpić o niezwłoczne zaspokojenie z nieruchomości obciążonej.

93. Wygaśnięcie hipoteki

1. Wygaśnięcie wierzytelności - najczęściej hipoteka wygasa wraz z wygaśnięciem wierzytelności, jako, że jest prawem akcesoryjnym. Wygaśnięcie wierzytelności następuje z różnych przyczyn: np. na skutek zapłaty, zwolnienia z długu,

2. Bezpodstawne wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej - hipoteka wygasa po upływie 10 lat od jej wykreślenia z księgi wieczystej bez podstawy prawnej,

3. Zniesienie hipoteki - przez czynność prawną, chociaż wierzytelność nadal istnieje. Dochodzi do tego, gdy wierzyciel hipoteczny jednostronnie oświadczy właścicielowi nieruchomości, że zrzeka się hipoteki

4. Konfuzja - (zlanie się praw) jeśli hipoteka przejdzie na właściciela nieruchomości obciążonej albo jeżeli wierzyciel hipoteczny nabędzie własności nieruchomości obciążonej

94. Pojęcie zastawu

Zastaw jest prawem rzeczowym ograniczonym, którego zadaniem jest zabezpieczanie wierzytelności. Obok hipoteki zastaw stanowi prawna formę rzeczowego zabezpieczenia wierzytelności. Zastaw jest prawem akcesoryjnym, związanym z wierzytelnością, nie może bez niej powstać, Wygaśnięcie wierzytelności powoduje wygaśnięcie zastawu. Wierzyciela, którego wierzytelność została zabezpieczona zastawem określa się jako zastawnika, zaś właściciela który obciążył swoją rzecz zastawca. Tradycyjnie zastaw służył tylko zabezpieczeniu kredytu konsumpcyjnego.

Rzecz ruchomą można obciążyć prawem w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy

= wierzytelność zabezpieczona zastawem - zastaw może zabezpieczać wierzytelność zarówno o charakterze pieniężnym jak i niepieniężnym

DWA UPRAWNIENIA NA TREŚC ZASTAWU:

1. możliwość zaspokojenia z rzeczy obciążone zastawem bez względu na to, kto jest jej właścicielem - zastawnik może zaspokoić się z rzeczy oddanej w zastaw, pomimo, że dłużnik przeniósł własność rzeczy na osobę trzecią.

2. Pierwszeństwo zaspokojenia przed wierzycielami osobistymi, tj tymi którzy na zabezpieczenie swoich wierzytelności nie ustanowili zastawu

PRZEDMIOT ZASTAWU:

1. rzeczy ruchome - rozciąga się na jej części składowe oraz przynależności, tylko rzeczy mające wartość majątkową i nie wyjęte z obrotu

2. udział współwłaściciela rzeczy ruchomej

3. prawa zbywalne

95. Rodzaje zastawu

= ZASTAW UMOWNY- powstaje na podstawie umowy pomiędzy właścicielem rzeczy (zastawcą) a wierzycielem (zastawnikiem), niezbędne jest wydanie rzeczy wierzycielowi, ustanowienie zastawu jest czynności realną

= ZASTAW USTAWOWY - w określonych wypadkach zastaw powstaje na mocy poszczególnych przepisów z mocy samej ustawy, określa się go jako zastaw ustawowy.

= ZASTAW SKARBOWY - powstaje on na podstawie decyzji administracyjnej w celu zabezpieczenia zobowiązań podatkowych. Decyzja ustalająca wysokość zobowiązania podatkowego i zaległości podatkowej oraz deklaracja podatnika stanowią podstawę wpisu do rejestru zastawów skarbowych

Sytuacja prawna zastawcy

Zastawca, który wydał rzecz zastawnikowi, jest pozbawiony prawa korzystania z niej, może natomiast rzeczą rozporządzać i tego uprawnienia nie może być pozbawiony na podstawie umowy. W sytuacji zbycia rzeczy przysługuje mu nadal uprawnienie do zaspokojenia z niej swojej wierzytelności, a w wypadku jej obciążenia korzysta z pierwszeństwa przed prawami powstałymi po jego ustanowieniu

Sytuacja prawna zastawnika

Zastawnik nie ma prawa korzystania z rzeczy oddanej mu w zastaw. Powinien czuwać nad jej zachowaniem w należytym stanie, stosownie do przepisów o przechowaniu za wynagrodzeniem.

Zaspokojenie zastawnika

Realizacja wierzytelności zabezpieczonej zastawem polega na zaspokojeniu się wierzyciela z sumy ze sprzedaży rzeczy zastawionej. Zasadą jest, że zaspokojenie z rzeczy obciążonej zastawem odbywa się na podstawie przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym.

96. Wygaśnięcie zastawu

Zastaw jako prawo rzeczowe ograniczone wygasa z przyczyn przewidzianych dla wygaśnięcia tych praw

Ponadto przepisy o zastawie przewidują także inne przyczyny odnoszące się specjalnie do wygaśnięcia zastawu:

1. Wygaśnięcie wierzytelności - jako że zastaw jest prawem akcesoryjnym, zazwyczaj wygasa wraz z wygaśnięciem wierzytelności, która zabezpiecza

2. Przeniesienie wierzytelności zabezpieczonej zastawem bez przeniesienia zastawu

3. zwrócenie przez zastawnika rzeczy zastawcy.

= po wygaśnięciu zastawu zastawnik zobowiązany jest wydać rzecz zastawcy

97. Posiadanie

Posiadanie określa się jako faktyczne władztwo nad rzeczą. Może ono być związane z wykonywaniem prawa, ale może to też być władztwo nie związane z prawem np. rzeczą włada osoba nie uprawniona. Skutki mogą polegać na przyznaniu posiadaczowi określonych korzyści i roszczeń m.in. roszczenia o zwrot nakładów. Największą korzyścią związaną z posiadaniem jest nabycie w drodze zasiedzenia.

Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).

Na posiadanie składają się 2 elementy:

= korpus - fizyczny element posiadania, oznacza stan faktyczny, polegający na możliwości korzystania z rzeczy w taki sposób jak to mają prawo czynić osoby, którym przysługuje do rzeczy określone prawo

= animus - element psychiczny posiadania, oznacza wolę wykonywania względem rzeczy określonego prawa dla siebie.

DZIERŻENIE - Jest to faktyczne władztwo rzeczą za kogoś innego. Dzierżyciel włada także rzeczą ale nie dla siebie lecz w imieniu innej osoby.

98. Rodzaje posiadania

• Samoistne - posiadacz włada rzeczą jak właściciel,

• Zależne - posiadacz włada rzeczą w granicach innego prawa, z którym łączy się określone władztwo nad rzeczą, nie ma prawa własności.

• Prawne - jest to posiadanie odpowiadające prawu

• Bezprawne - jest to posiadanie niezgodne z prawem

• Niewadliwe - gdy posiadacz nabywa je od dotychczasowego posiadacza albo w sposób pierwotny

• Wadliwe - uzyskanie samowolne, wbrew woli dotychczasowego posiadacza

• W dobrej wierze - posiadacz jest przekonany, że posiadanie rzecz zgodnie z przysługującym mu prawem a to przekonanie jest usprawiedliwione okolicznościami

• W złej wierze - posiadacz wie, że uprawnienie do władania rzeczą mu nie przysługuje albo gdy brak takiej świadomości spowodowany jest niedbalstwem

99. Współposiadanie

Jest to posiadanie tej samej rzeczy wykonywane przez kilka osób. Współposiadacze władają rzeczą z wolą wykonywania wspólnego prawa dla siebie.

Współposiadanie samoistne występuje gdy zakres ich wspólnego władztwa odpowiada władztwu jakie ma miejsce przy współwłasności.

Współposiadanie zależne występuje gdy zakres wspólnego władztwa odpowiada władztwu jakie zachodzi przy wykonywaniu wspólnych praw rzeczowych ograniczonych lub wspólnych praw obligacyjnych

POSTACIE WSPÓŁPOSIADANIA:

• współposiadanie które wymaga zgodnego działania wszystkich współposiadaczy

• współposiadanie które takiego działania nie wymaga

= rozróżnienie to ma konsekwencje gdy chodzi o zakres ochrony

100. Domniemanie związane z posiadaniem

• domniemanie posiadania samoistnego - ten kto faktycznie włada rzeczą jest posiadaczem samoistnym, wynika z tego, że ten kto wykonuje faktyczne władztwo jest posiadaczem i że posiadanie ma charakter samoistny

• domniemanie zgodności posiadania z prawem - z faktu posiadania domniemywa się, że jest ono zgodne z prawem. Odnosi się to również do posiadania przez poprzedniego posiadacza.

• Domniemanie ciągłości posiadania - oznacza to, że wystarczy wykazać wykonywanie posiadania w różnych momentach aby przyjąć ciągłość posiadania, między tymi momentami. Niemożność posiadania wywołana przez przeszkodę przemijającą nie przerywa posiadania natomiast posiadanie przywrócone traktuje się za nieprzerwane - ma to znaczenie przy zasiedzeniu

• Domniemanie dobrej wiary posiadacza - gdy ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary. Domniemywa się istnienie dobrej wiary.

101. Nabycie i utrata posiadania

PIERWOTNE NABYCIE - polega na jednostronnym objęciu rzeczy w posiadanie z wolą wykonywania określonego prawa, następuje w wyniku objęcia rzeczy nie będącej w posiadaniu innej osoby, albo poprzez pozbawienie innej osoby posiadania i zawładnięcie cudzą rzeczą

POCHODNE NABYCIE - jest ot przeniesienie nabycia, przez dotychczasowego posiadacza na inną osobę. Gdy rzecz znajduje się we władaniu nabywcy posiadania lub osoby trzeciej przeniesienie posiadania może nastąpić na podstawie samej umowy między stronami


DZIEDZICZENIE - jest to pochodny sposób nabycia posiadania na skutek następstwa ogólnego. Posiadanie jest składnikiem majątkowym spadku. Przechodzi więc z chwilą śmierci spadkodawcy na spadkobierców,

UTRATA POSIADANIA - do utraty może dojść na skutek przeniesienia posiadania na inną osobę lub dlatego, że posiadacz został trwale pozbawiony władztwa nad rzeczą bądź jego utrata nastąpiła w wyniku zużycia lub zniszczenia rzeczy.

102. Ochrona posiadania

= nie wolno naruszać samowolnie posiadania, chociażby posiadacz był w złej wierze. Chronione jest każde posiadanie, i zakaz odnosi się do każdego również właściciela, którego rzecz znajduje się w bezprawnym posiadaniu innej osoby.

= K. C przewiduje ochronę posiadania przez samego posiadacza oraz w drodze sądowej

=OCHRONA WŁASNA POSIADACZA - występuje jako obrona konieczna, i dozwolona samopomoc.

• obrona konieczna - ma na celu zapobieżenie naruszenia posiadania posiadacz może zastosować obronę konieczną żeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania, przy czym należy podkreślić że zastosowane środki musza pozostawać we właściwej proporcji do tego co za ich pomocą zamierza osiągnąć posiadacz.

• Dozwolona samopomoc - ma zapewnić przywrócenie już naruszonego posiadania, różnicuje się przesłanki dozwolonej samopomocy, w zależności czy chodzi o naruszenie posiadania nieruchomości czy rzeczy ruchomej. Przywrócenie posiadania może nastąpić tylko niezwłocznie tzn. w krótkim czasie po samowolnym naruszeniu. Posiadacz nie może stosować przy tym przemocy względem osób. Dopuszcza się również samopomoc gdy posiadaczowi rzeczy ruchomej grozi niebezpieczeństwo niepowetowanej straty. Może zastosować środki, w celu przywrócenia stanu poprzedniego.

= OCHRONA SĄDOWA - w każdym wypadku naruszenia posiadania, posiadacz może skorzystać z sądowej ochrony posesoryjnej, i żądać przywrócenia do stanu poprzedniego oraz zaniechania dalszych naruszeń. Korzystanie z ochrony nie jest zależne od dobrej wiary posiadacza ani zgodności posiadania ze stanem prawnym. Roszczenie posesoryjne może być dochodzone w ciągu 1 roku od chwili naruszenia posiadania po tym terminie roszczenie to wygasa. Sąd w procesie posesoryjnym, nie bada prawa, a jedynie ostatni stan posiadania i fakt jego naruszenia. WYJĄTEK: pozwany może podnieść zarzut że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem, co zostało stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu. Ochrona przysługuje również w sytuacji naruszenia przez osobę trzecią współposiadania kilku osób. W przypadku naruszenia posiadania w stosunkach między współ posiadaczami ochrona przysługuje jednemu współ posiadaczowi w stosunku do drugiego, gdy współposiadanie może być wykonywane niezależnie od współdziałania pozostałych a nie występuje jeżeli współposiadanie wymaga zgodnego współdziałania wszystkich. Szczególnym roszczeniem posesoryjnym jest roszczenie o wstrzymanie budowy.

29

---