Wyrok Trybunau Sprawiedliwoci Wspólnot Europejskich
z dnia 5 lutego 1963
NV Algemene Transport en Expeditie Ondernemig van Gend & Loos
przeciw Netherlands Inland Revenue Adminsitration
sprawa C-26/62
[1963] ECR 0003
Tezy:
Trybuna ma prawo wyda orzeczenie wstpne, jeeli tylko zadane pytanie dotyczy interpretacji Traktatu.
Trybuna nie ocenia powodów, dla których w konkretnej sprawie sd krajowy dokona wyboru pyta oraz znaczenia przypisanego im przez sd krajowy.
Europejska Wspólnota Gospodarcza stanowi nowy porzdek prawa midzynarodowego, na rzecz którego pastwa czonkowskie przekazay cz swoich suwerennych praw, za jego postanowienia wi nie tylko pastwa czonkowskie ale take ich obywateli. Niezalenie od ustawodawstwa pastw czonkowskich, prawo wspólnotowe moe nie tylko nakada obowizki na podmioty indywidualne ale take moe przyznawa im prawa, które staj si czci ich statusu prawnego. Prawa te powstaj nie tylko wtedy, gdy Traktat tak stanowi wprost, ale równie na podstawie jasno sformuowanych obowizków, jakie Traktat nakada na podmioty indywidualne, pastwa czonkowskie oraz instytucje Wspólnoty.
Fakt, e art.169 [226] i 170 [227] TWE pozwalaj Komisji oraz pastwom czonkowskim na wnoszenie przed Trybuna skarg w przypadku nie wypenienia obowizków przez jakie pastwo czonkowskie, nie pozbawia jednostek prawa do dochodzenia wypenienia tych obowizków przed sdem krajowym.
Zgodnie z duchem, systematyk oraz treci Traktatu, art.12 [25*] TWE naley interpretowa w taki sposób, e jest on bezporednio skuteczny i tworzy prawa indywidualne, które sdy krajowe maj obowizek chroni.
Z treci art.12 [25*] TWE oraz systematyki Traktatu wynika, e w celu ustalenia czy w sposób sprzeczny z zakazem zawartym w tym przepisie podniesiono ca lub opaty o skutku podobnym, naley bra pod uwag poziom ce i opat stosowanych przez pastwo czonkowskie w momencie wejcia w ycie Traktatu.
Jeeli po wejciu w ycie Traktatu, na taki sam produkt nakada si wysze co, niezalenie od tego czy do podniesienia stawki doszo wskutek rzeczywistego podniesienia ca lub wskutek zmiany klasyfikacji celnej, której rezultatem jest zakwalifikowanie produktu do grupy oboonej wyszym cem, stanowi to naruszenie art.12 [25*] TWE.
Podstawy wyroku:
Tariefcommmissie, holenderski trybuna administracyjny ostatniej instancji w sprawach podatkowych i celnych, przedoy na podstawie art.177 [234] ust. 1 pkt. a) oraz ust. 3 TWE wniosek o wydanie orzeczenia wstpnego w toczcej si przed nim sprawie pomidzy NV Algemene Transport en Expeditie Ondernemig van Gend & Loos a Holendersk Administracj Podatkow w sprawie dwóch pyta:
„1. Czy art.12 [25*] TWE jest bezporednio skuteczny na terytorium pastwa czonkowskiego, innymi sowy czy obywatele tego pastwa mog na podstawie tego przepisu dochodzi swoich praw przed sdami krajowymi?
2. W przypadku pozytywnej odpowiedzi na pierwsze pytanie, czy naoenie 8% ca importowego z tytuu sprowadzenia do Holandii przez powoda w postpowaniu gównym ureaformaldehydu wyprodukowanego w RFN, naley uzna za podwyszenie ca w rozumieniu art.12 [25*] TWE, czy te w niniejszej sprawie doszo do racjonalnej zmiany wysokoci ca pobieranego przed dniem 1 marca 1960, która to zmiana, mimo e prowadzi do podwyszenia ca z arytmetycznego punktu widzenia, nie jest jednak zakazana na mocy art.12 [25*] TWE?”
Postpowanie
Nie podniesiono adnych zarzutów dotyczcych wanoci zoenia przez Triefcommissie, sd lub trybuna w rozumieniu tego przepisu, wniosku o wydanie orzeczenia wstpnego na podstawie art.177 [234] TWE. Ponadto, nie ma adnych podstaw by Trybuna podniós t kwesti z wasnej inicjatywy.
Pierwsze pytanie - jurysdykcja Trybunau
Rzdy Holandii i Belgia kwestionuj jurysdykcj Trybunau ze wzgldu na to, e wniosek o wydanie orzeczenia wstpnego nie dotyczy interpretacji Traktatu ale jego zastosowania w kontekcie holenderskiego prawa konstytucyjnego. Ponadto Trybuna nie jest wadny rozstrzygn w przedmiocie prymatu Traktatu EWG nad ustawodawstwem holenderskim lub umowami midzynarodowymi zawartymi przez Holandi i transponowanymi do wewntrznego porzdku prawnego. Rozwizanie tego problemu ley w wycznej kompetencji sdów krajowych, z zastrzeeniem postpowa unormowanych w art.169 [226] i 170 [227 TWE.
Jednake, w niniejszej sprawie do Trybunau nie zwrócono si o rozstrzygnicie w przedmiocie zastosowania Traktatu zgodnie z zasadami prawa krajowego, co ley w gestii sdów krajowych, lecz o dokonanie interpretacji, zgodnie z art.177 [234] ust. 1 lit) a TWE, zakresu art.12 [25*] TWE w kontekcie prawa wspólnotowego oraz skutków tego przepisu dla podmiotów indywidualnych.
Ponadto, rzd belgijski dowodzi, e Trybuna nie moe udzieli odpowiedzi na zadane pytania, poniewa adna z nich nie ma znaczenia dla rozstrzygnicia postpowania przed sdem krajowym.
Jednake, do uznania, e Trybuna jest waciwy do wydania orzeczenia w niniejszej sprawie wystarcza tylko to, by podniesione pytanie w sposób oczywisty dotyczyo interpretacji Traktatu. Powody, dla których sd lub trybuna krajowy wystpiy z wnioskami lub znaczenie zadanych pyta dla postpowania gównego nie podlegaj ocenie Trybunau. Ze sposobu sformuowania pyta wynika, e dotycz one interpretacji Traktatu. W zwizku z powyszym Trybuna jest waciwy do udzielenia na nie odpowiedzi.
Z tego powodu powyszy argument jest bezpodstawny.
Pierwsze pytanie - meritum sprawy
Pierwsze pytanie Tariefcommissie dotyczy tego, czy art.12 [25*] TWE jest bezporednio skuteczny w krajowym porzdku prawnym w takim sensie, e obywatele pastw czonkowskich mog na podstawie tego przepisu dochodzi przed sdami krajowymi swoich praw.
By ustali, czy przepisy umowy midzynarodowej wywouj tak daleko idce skutki naley wzi pod uwag ich ducha, systematyk oraz tre.
Z celu Traktatu EWG, którym jest utworzenia wspólnego rynku, którego funkcjonowanie ma bezporednie znaczenie dla stron, wynika, e jest on czym wicej ni zwyk umow tworzc wzajemne zobowizania midzy umawiajcymi si stronami. Potwierdza to preambua Traktatu, która odnosi si nie tylko do rzdów ale take do ludzi. Potwierdza to take ustanowienie instytucji wyposaonych w suwerenne prawa, których wykonywanie wpywa na pastwa czonkowskie oraz ich obywateli. Ponadto, naley stwierdzi, e obywatele pastw czonkowskich tworzcych Wspólnot maj obowizek wspópracowa w jej funkcjonowaniu za porednictwem Parlamentu Europejskiego oraz Komitetu Ekonomiczno - Spoecznego.
Powierzone Trybunaowi na mocy art.177 [234] TWE zadanie, polegajce na zapewnieniu jednolitej interpretacji Traktatu przez sdy i trybunay krajowe potwierdza, e pastwa uznay, e prawo wspólnotowe moe by powoywane przez podmioty indywidualne przed sdami krajowymi. Mona z tego wycign wniosek, e Wspólnota stanowi nowy porzdek prawa midzynarodowego, na rzecz którego pastwa czonkowskie ograniczyy, cho w ograniczonym zakresie, swoje suwerenne prawa, i którego tre wie nie tylko pastwa czonkowskie ale i ich obywateli. Niezalenie od ustawodawstwa pastw czonkowskich, prawo wspólnotowe nie tylko nakada na podmioty indywidualne obowizki ale take moe przyznawa im prawa, które staj si elementem ich dorobku prawnego. Prawa te powstaj nie tylko wtedy gdy zostaj przyznane wprost przez Traktat ale równie wynikaj z jasno sformuowanych obowizków, jakie Traktat nakada na podmioty indywidualne, pastwa czonkowskie oraz instytucje Wspólnoty.
Odnoszc si do systematyki Traktatu w czci dotyczcej ce i opat o skutku podobnym naley podkreli, e art.9 [23] TWE, zgodnie z którym Wspólnota opiera si na Unii Celnej, zawiera zakaz wprowadzania ce i opat. Przepis ten mona znale na pocztku czci Traktatu okrelajcej podstawy funkcjonowania Wspólnoty. Jego tre jest doprecyzowana przez art.12 [25*] TWE.
Artyku 12 [25*] TWE zawiera jasny i bezwarunkowy zakaz, który nie jest pozytywnym ale negatywnym obowizkiem. Pastwa czonkowskie nie maj moliwoci uchylenia si od jego wykonania, co mogoby uzaleni jego realizacj od podjcia jakiego rodka prawnego na podstawie prawa krajowego. Charakter tego przepisu sprawia, e moe on wywoywa bezporednie skutki w stosunkach prawnych pomidzy pastwami czonkowskimi a ich obywatelami.
Realizacja art.12 [25*] TWE nie wymaga jakiejkolwiek interwencji legislacyjnej ze strony pastw. Fakt, e na mocy tego przepisu to pastwa czonkowskie s zwizane negatywnym obowizkiem nie oznacza, e ich obywatele nie mog czerpa z niego korzyci.
Argument oparty na art.169 [226] i 170 [227] TWE, wysunity przez trzy rzdy które przedoyy swoje uwagi Trybunaowi, jest bdny. Fakt, e przepisy te pozwalaj Komisji oraz pastwom czonkowskim na wnoszenie przed Trybuna skarg przeciwko pastwu, które nie wykonao swoich obowizków nie oznacza, e podmioty indywidualne nie mog powoa si na te obowizki przed sdem krajowym, jeeli okae si to konieczne. Fakt, e Traktat pozostawia w gestii Komisji dokonanie wyboru sposobu zapewnienie przestrzegania przez pastwa czonkowskie naoonych na nie obowizków, wycza moliwo podnoszenia faktu naruszenia tych obowizków przez sd krajowy, w postpowaniu toczcym si midzy podmiotami indywidualnymi.
Ograniczenie moliwoci dochodzenia praw wynikajcych z art.12 [*25] TWE, naruszonych przez pastwa czonkowskie, do postpowa w trybie art.169 [226] i 170 [227] TWE pozbawioby ich obywateli jakiejkolwiek bezporedniej ochrony przysugujcych im praw podmiotowych. Istnieje obawa, e korzystanie z postpowa przewidzianych w tych przepisach byoby nieefektywne, gdyby wszczynano je po wejciu w ycie krajowych przepisów sprzecznych z postanowieniami Traktatów.
Aktywno podmiotów indywidualnych zainteresowanych ochron przysugujcych im praw stanowi skuteczny instrument nadzoru, uzupeniajcy procedury kontrolne przewidziane w art.169 [226] i 170 [227] TWE, których uruchomienia zaley od Komisji lub pastw czonkowskich.
Z powyszego wynika, e zgodnie z duchem Traktatu, jego systematyk oraz treci, art.12 [25*] TWE naley interpretowa w taki sposób, e wywouje on bezporednie skutki oraz przyznaje prawa indywidualne, które podlegaj ochronie ze strony sdów krajowych.
Drugie pytanie - jurysdykcja Trybunau
Wedug rzdów Belgii i Holandii wydaje si, e sposób sformuowania pytania wymaga dokonania, przed udzieleniem na nie odpowiedzi przez Trybuna, oceny klasyfikacji celnej ureaformaldehydu wwoonego do Holandii, co do której Van Gend & Loos i celnicy w Zaandam rónili si na podstawie Tariefbesluit z roku 1947. Pytanie nie dotyczy interpretacji Traktatu ale zastosowania holenderskich przepisów celnych dotyczcych klasyfikacji aminoplastów, co nie naley do jurysdykcji Trybunau przyznanej mu na mocy art.177 [234] ust. 1 lit. a) TWE.
Z tego powodu Trybuna nie jest waciwy do udzielenia odpowiedzi na wniosek Tariefcommissie.
Jednake, rzeczywiste znaczenie pytania przedoonego przez Tariefcommissie jest nastpujce: czy z art.12 [25*] TWE niezgodne jest faktyczne podniesienie opat celnych naoonych na dany produkt nie wskutek podniesienia stawki celnej ale wskutek nowej klasyfikacji produktu, wynikajcej ze zmiany opisu taryfowego.
Patrzc na to pytanie w ten sposób, dotyczy ono interpretacji przepisu Traktatu, a w szczególnoci znaczenia, jakie naley nada pojciu ce stosowanych przed wejciem w ycie Traktatu.
Drugie pytanie - meritum sprawy
Z treci art.12 [25*] TWE oraz systematyki Traktatu wynika, e w celu ustalenia czy w sposób sprzeczny z zakazem zawartym w tym przepisie podniesiono ca lub opaty o skutku podobnym, naley bra pod uwag poziom ce i opat stosowanych przez pastwo czonkowie w momencie wejcia w ycie Traktatu.
Idc dalej, w przypadku zakazu zawartego w art.12 [25*] TWE, sprzeczny z nim wzrost ce moe wynika ze zmian dokonanych w taryfie, których skutkiem jest zakwalifikowanie produktu do grupy oboonej wyszym cem oraz z rzeczywistego zwikszenia stawki celnej.
Nie ma wikszego znaczenia w jaki sposób doszo do podniesienia ca, jeeli po wejciu w ycie Traktatu na ten sam produkt, w tym samym pastwie czonkowskim naoono wysze co.
Zastosowanie art.12 [25*] TWE zgodnie z dokonan powyej interpretacj naley do kompetencji sdu krajowego, który musi zbada, czy ca naoone na produkt podlegajcy cu, w niniejszej sprawie ureaformaldehyd wyprodukowany w RFN, jest wysze od ca, które pobierano w dniu 1 stycznia 1958.
Trybuna nie jest wadny rozstrzygn w przedmiocie sprzecznych pogldów dotyczcych klasyfikacji jakie przedoono w trakcie postpowania, pozostawiajc to zadanie sdowi krajowemu.