Pytania ogólne

48. Podaj podobieństwa i różnice miedzy korporacją, a koncernem.

Pojęcia charakterystyczne dla powiązań między przedsiębiorstwami tj. koncern czy korporacja nie zostały zdefiniowane przez polskie ustawodawstwo, dlatego pozostają pojęciami z pogranicza prawa i ekonomii. Podobieństwa i różnice, można określić na etapie definiowania obu pojęć. Jednakże utrudnieniem w ich określeniu przynosi samo życie, gdyż mianem korporacji określa się koncerny działające na wielu rykach, o znacznej kapitalizacji, a także - znacznych możliwościach inwestycyjnych i wysokich dochodach np. Panasonic Corporation, czy też koncerny samochodowe tj. General Motors.

Próbując sformułować definicję koncernu, można powiedzieć że:

Koncern to duża organizacja gospodarcza, grupująca pod wspólnym zarządem kilka, kilkanaście lub kilkadziesiąt przedsiębiorstw zbliżonych profilem produkcji (koncern poziomy np. branża hutnicza) lub posiadających uzupełniający się profil działalności (koncern pionowy np. koncerny samochodowe). Przedsiębiorstwa zachowują osobowość prawną, lecz rezygnują z samodzielności gospodarczej na rzecz wspólnego kierownictwa.. Wiele koncernów ma charakter międzynarodowy, a ich oddziały funkcjonują w wielu krajach. Poszczególne oddziały nie konkurują ze sobą na rynku.

Natomiast korporację można zdefiniować, jako: spółki kapitałowe o rozproszonej, anonimowej własności, prowadzące działalność gospodarczą w wielu krajach i tworzące międzynarodowy system powiązań gospodarczych podporządkowany wspólnej strategii. Najbardziej znane korporacje to m.in. McDonalds, Nike, Fiat, General Motors, BP.

Korporacje mają spore oddziaływanie na wszystkie strefy życia. Charakter tego oddziaływania może być pozytywny i negatywny. Korporacje posiadają ogromny potencjał finansowy i technologiczny, zatrudniają wysoko wykwalifikowaną kadrę zarządzającą. Przez wywieranie wpływu ma media masowe i przy ich pomocy, kreują nowe potrzeby, modele konsumpcji, styl życia a nawet zachowania społeczne i preferencje polityczne.

Dodatkowe informacje:

Korporacja

Definicja UNCTAD określa korporację międzynarodową jako przedsiębiorstwo macierzyste wraz z jego filiami zagranicznymi. Wśród filii posiadających osobowość prawną możemy wyróżnić przedsiębiorstwa zależne oraz przedsiębiorstwa powiązane. W przedsiębiorstwie powiązanym inwestor zagraniczny powinien posiadać nie mniej niż 10 a nie więcej niż 50% udziałów w kapitale akcyjnym. W przedsiębiorstwie zależnym, do firmy macierzystej należy ponad połowa głosów akcjonariatu. Ma ona w tym wypadku prawo wyznaczać i usuwać większość członków ciała zarządczego oraz/lub nadzorczego. W nie posiadających osobowości prawnej oddziałach, firma macierzysta musi utrzymywać ekwiwalent 10% praw właścicielskich. Definicja powyższa jest rozbudowana, szczegółowa i precyzyjna: opisuje strukturę korporacji międzynarodowej i określa wymagane zaangażowanie inwestycyjne firmy macierzystej.

Osiem cech charakteryzujących działalność korporacji transnarodowych:
• suwerenność (odnosi się do podejmowania strategicznych działań i decyzji),
• złożoność (dotyczy własności, kontroli, struktur produkcyjnych, organizacyjnych i przestrzennych),
• rozproszenie (geograficzne, zdolności innowacyjnych oraz produkcyjno - handlowych),
• specjalizacja (przejawiająca się w podjęciu przez wybraną filię określonej działalności na potrzeby rynku światowego),
• zdolność arbitrażowania (określana jako jednoczesne prowadzenie operacji na różnych rynkach w celu uzyskania różnic ekonomicznych),
• zdolność integrowania (zintegrowane systemy kooperacyjne),
• elastyczność organizowania (koordynacja zróżnicowanych procesów produkcyjno - handlowych),
• globalna efektywność (możliwie najbardziej optymalny rozdział zadań i/lub działań badawczych, produkcyjnych i handlowych.

Koncern

Pojęcie to charakteryzują trzy elementy:

1. współpraca

2. samodzielnych przedsiębiorców

3. pod wspólnym kierownictwem.

Koncern tworzą samodzielne przedsiębiorstwa, działające jednak pod wspólnym kierownictwem¹. Podstawę koncernu stanowi ich współpraca, samodzielność decyzyjna jest jednak ograniczona i przesunięta na jeden ośrodek decyzyjny. Charakterystyczną cechą koncernu jest więc element podporządkowania decyzyjnego. Uczestnicy koncernu albo przesuwają decyzyjność na jedne­go członka koncernu albo tworzą specjalną jednostkę kierowniczą. Samodzielność przedsiębiorców oparta jest na ich samodziel­nym bycie prawnym, w większości są to podmioty posiadające osobowość prawną, a więc spółki z ograniczoną odpowiedzialno­ścią lub spółki akcyjne. Rodzaj powiązania między nimi może być zarówno kapitałowy, jak i umowny.

Rodzaje powiązań między przedsiębiorcami

Zgrupowania przedsiębiorców ze względu na rodzaj powiązań i stosunek podporządkowania pomiędzy uczestnikami tych zgru­powań możemy podzielić na:

Koncerny faktyczne (holdingi), gdzie zależność wynika z udziału podmiotu dominującego w strukturze majątko­wej podmiotu zależnego i nie zawarto odrębnych umów regulujących stosunek dominacji
Koncerny formalne, zwane również umownymi

W przypadku koncernów faktycznych (holdingów) stosunek zależności może mieć różnorodny charakter: kapitałowy, personalny majątkowy.

Podporządkowanie kapitałowe to nic innego jak udział w kapitale podmiotu podporządkowanego, który przekłada się na ilość głosów w organie podmiotu zależnego. Udział może być pełny, większościowy lub minimalny.

Powiązania personalne polegają na łączeniu stanowisk w organach spółki dominującej oraz zależnej przez te same osoby. Bar­dzo często jest to wynik powiązania kapitałowego, jednak możliwe jest również na podstawie umów o zarządzanie przedsiębior­stwem.

Powiązania majątkowe powstają wówczas, gdy jeden z podmiotów oddaje drugiemu część majątku do korzystania. Korzystanie może przybrać postać odpłatnego lub nieodpłatnego. Stosunek dominacji powstanie wówczas, gdy majątek oddany do korzysta­nia będzie wywierał wpływ na działalność podmiotu z niego korzystającego, przy czym może on również stanowić 100 % pod­staw działalności podmiotu korzystającego. Oddanie do korzystania następuje na podstawie umów cywilnoprawnych typu na­jem, dzierżawa.

Innym rodzajem koncentracji przedsiębiorstw są koncerny umowne. Powstają one na skutek umów zawieranych miedzy przed­siębiorstwami, przedmiotem których jest przekazywanie zysku spółce dominującej lub zarządzanie spółką zależną przez spółkę dominującą. Jest to jedyny rodzaj koncentracji, który znalazł swoje w miarę pełne uregulowanie w kodeksie spółek handlowych. Polska ustawa reguluje zasady odpowiedzialności spółki dominującej za spółkę zależną, jak również możliwość wyłączenia tej odpowiedzialności. Podstawą funkcjonowania tego typu koncentracji jest zawsze umowa.

---