Elementy socjologii kultury i antropologii społecznej, Wykład 4/10/2004

• antropologia społeczna - nazwa zgodna z tradycją brytyjską

• antropologia kulturowa - termin używany w Ameryce

• etnologia - głównie we Francji

• antropologia - nauka o społeczeństwach pierwotnych

• podział społeczeństw na pierwotne i cywilizowane pokrywa się z podziałem na społ. piśmienne i niepiśmienne

• antropologia powstaje w połowie XIX w., początkowo brak wyraźnego rozróżnienia między antropologią a socjologią (która powstaje w tym samym czasie)

• ewolucjoniści: August Comte (twórca terminu socjologia, jeden z twórców nauki); Henry Morgan (twórca antropologii w Ameryce); Herbert Spencer; James Frazer

• ewolucjonizm to inaczej szkoła historyczna

• w XIX w. pojawia się historia jako nauka, kształtuje się też archeologia; ujęcie naukowe jest wówczas synonimiczne z ujęciem historycznym

• dwie przyczyny wyłonienia się antropologii:

1. połowa XIX w. to okres, kiedy dokonuje się rewolucja przemysłowa i co za tym idzie następują bardzo szybkie zmiany społeczne, pierwszy raz dostrzegane przez człowieka (dokonują się na przestrzeni jednego pokolenia; następuje bardzo szybkie wydłużenie statystycznej długości życia); trauma post-darwinowska to - poza konsekwencjami religijnymi - uświadomienie sobie, że świat się zmienia; pojawia się świadomość zmienności przestrzeni społecznej i wynikająca z tego potrzeba rozumienia tych zmian; dlaczego społeczeństwa się zmieniają? jak to się dzieje, że zmiana nie oznacza chaosu? dlaczego zmiana społeczeństwa nie ujmuje jego trwałości? etc.

2. świat bardzo szybko się skurczył; Europejczycy uświadomili sobie, że istnieją inne społeczeństwa, rządzące się innymi regułami, mające inne instytucje; że istnieją społeczeństwa nie potrafiące produkować ognia itp.; pierwsze na dużą skalę zetknięcie się ze społeczeństwami pierwotnymi/archaicznymi generuje potrzebę wyjaśnienia jak to się stało, że ludzkość jest tak zróżnicowana; jak jest możliwe, że istnieją w tym samym czasie społeczności pierwotne i cywilizowane;

• pierwsza próba odpowiedzi to znów teoria ewolucjonistyczna

• „Ludzkość przypomina kolumnę wojska w marszu” (James Frazer)

• z rozwojem nauki wytworzył się podział ról: przedmiot socjologii został ograniczony do badania dynamiki społeczeństw przemysłowych (na przestrzeni najwyżej 50 lat), a antropologowie zaczęli badać społeczeństwa przednowoczesne

• początkowo przedmiotem badań antropologii były tylko społeczeństwa niepiśmienne

• kultura, która nie jest transmitowana za pomocą pisma nie może się rozwijać jakościowo

• społeczności pierwotne są nazywane społecznościami rodowo-plemiennymi; organizacja społeczna oparta jest na systemie pokrewieństwa; przejście do relacji terytorialnej dokonuje się dzięki przyjęciu chrześcijaństwa

• skąd dwie nazwy?

1. antropologia kulturowa (Ameryka): biali badacze zaczęli badać kultury pierwotnych Indian, którzy nie istnieli już jako autonomiczne społeczności; w ostatnim 25-leciu XIX w. w Ameryce żyły już tylko degenerujące i dezintegrujące się resztki społeczeństw w rezerwatach, zatem jedyne, co Amerykanom pozostało do zrobienia to zarejestrowanie kultury - dzięki przekazom tych, którzy pamiętali jeszcze język, kulturę; system społeczny już nie istniał;

2. antropologia społeczna (gł. Francja i Wlk. Brytania): w tym samym czasie mocarstwa kolonialne z Europy sprawowały kontrolę nad ogromnym obszarem, na którym funkcjonowało wiele nietkniętych, niezmodyfikowanych systemów społeczeństw pierwotnych; Brytyjczycy zadowalali się pośrednią kontrolą (poza Zimbabwe, Rodezją, Kenią), współpracując z lokalnymi wodzami, nie ingerując za bardzo w system społeczny; dzięki wykorzystaniu istniejących struktur społecznych, europejscy badacze mogli zająć się obserwacją i badaniem społeczeństw in action

• ojcowie funkcjonalizmu: Bronisław Malinowski i Alfred Reginald Radcliffe-Brown (definiowali antropologię społeczną jako badanie społeczeństw pierwotnych

• Max Weber: antropologia społeczna to socjologia społeczeństw pierwotnych

• duży przepływ idei między socjologią a antropologią w naukach europejskich (wg Flisa wpływ antropologii na socjologię był większy niż socjo na antro)

• antropologia jest w agonii, bo zanika przedmiot jej badań (pisał już o tym Malinowski); antropologia stworzyła źródła historyczne

• i na koniec złota myśl profesora: ”Antropologia to bardziej glorious past niż vivid present reality”

ANTROPOLOGIA WYKŁAD 2, TYPY SPOŁECZNOŚCI LUDZKICH

Wyróżniamy 3 typy społeczności ludzkich:

1. zbieracko - łowieckie

2. rolnicze

3. przemysłowe (industrialne)

O przynależności do danej grupy decyduje sposób zdobywania pożywienia i typ gospodarki.

SPOŁECZNOŚCI ZBIERACKO - ŁOWIECKIE

Społeczności gospodarczo prymitywne, opierają się na zawłaszczaniu tego, co daje natura, zbierają owoce, grzyby, jagody. Dawniej wszyscy byli zbieraczami, łowcami, albo rybakami. Niektóre z tych społeczności nie potrafiły nawet produkować ognia, gdy były badane w XIX wieku (dlatego wykształciły rożne metody przechowywania ognia).

Na Wyspach Andamańskich (na Morzu Andamańskim, Oceanie Indyjski, pomiędzy Indiami, a zach - pn Tajlandią), na początku XX wieku, Radcliff - Brown prowadził badania terenowe. Wtedy były tylko w bardzo małym stopniu dotknięte kulturą zachodu. Powstała książka wydana w roku 1922 w Nowym Jorku.

W tym samym roku ukazała się również książka Malinowskiego „Argonauci Zachodniego Pacyfiku”. I właśnie rok 1922 uznaje się za początek funkcjonalizmu w antropologii.

1914 - 1916 Malinowski prowadzi badania na Wyspach Trobrianda, powstaje 7 monografii, dotyczących mieszkańców tych wysp. Trobriandczycy są jednak dużo bardziej rozwinięci niż tubylcy Radcliffa - Browna, produkują jam, hodują świnie, są rybakami, no

i przecież mają kula.

Rybacy nie są przykładem typowych społeczności zbieracko - łowieckich, dlatego, że prowadzą osiadły tryb życia. A łowcy, to społeczności koczownicze, lub chociaż półkoczownicze.

Horda pierwotna - najbardziej prymitywna organizacja społeczna, cechująca społeczności zbieracko - łowieckie. Jest grupa zazwyczaj około 100 ludzi, niewielka. Radcliff- Brown opisuje hordy pierwotne. Są to grupy społeczne samowystarczalne, np. wioski, same tkają, robią narzędzia, łowią ryby. Wiele takich miejsc jest na Birmie. Zazwyczaj w skład wchodzi 7, 8, 9, 10 rodzin. Małżeństwa monogamiczne. Grupa taka zajmuje obszar 150 km kwadratowych. Pół - koczownicza.

Podobny sposób życia do hordy pierwotnej prowadzą niektóre gatunki ssaków. Np. na danym obszarze może żyć określona liczba tygrysów, jak będzie więcej, to wyginą. Innych zwierząt też musi być ustalona liczba, by została zachowana równowaga. Gdy hordy pierwotne za bardzo się rozrosną, to słabsi wyginą, bo na danym obszarze wystarczy pożywienia tylko dla pewnej liczby ludzi. Dlatego na obszarach, gdzie bytują społeczności zbieracko - łowieckie gęstość zaludnienia jest niska.

(Treści akapitu poniżej nie jestem pewna, bowiem moje notatki były dosyć chaotyczne...: 10 tysięcy lat temu pojawiają się pierwsze społeczności (?), ludzi było wtedy jedynie 5 mln (?), tak mało dlatego, że przetrwanie hordy pierwotnej zależało od warunków przyrodniczych. Gdy nadchodziła długa susza - ginęły całe wioski.).

Hordy pierwotne występują też u Eskimosów (Eskimosi zwani są: „Ci, którzy jedzą tylko mięso”). Inne przykłady: Aborygeni (nie są w stanie funkcjonować w społeczeństwie australijskim), Buszmeni z Pustyni Kalahari czy Pigmeje z Konga.

SPOŁECZNOŚCI ROLNICZE

9 tysięcy lat temu miała miejsce rewolucja rolnicza (neolityczna). Pierwsze społeczności rolnicze zamieszkiwały tereny „żyznego półksiężyca” lub „Międzyrzecza”, pomiędzy Tygrysem i Eufratem. Tam właśnie narodziła się najstarsza cywilizacja świata i to dzięki naturze. Obszar ten jest niesłychanie żyzny, bujna roślinność i doszło do krzyżówki (czy raczej mutacji), w wyniku której powstała pszenica - pierwsze zboże, można było robić mąkę. Było to 8, 9 tys. lat p.n.e.. Lud zbieracki orientuje się, że pszenicę można jeść i zaczyna naśladować przyrodę - sieją ziarno. Pojawia się rolnictwo. Od tego momentu następują szybkie przemiany społeczne - wyłania się cywilizacja. (Początek rolnictwa to obszar pd Iraku).

Dawniej człowiek w całości zależny był od środowiska naturalnego. Teraz te relacje ulegają zmianie. Człowiek zaczyna ujarzmiać naturę, produkuje więcej wyżywienia niż jest mu to potrzebne. Konsekwencje:

• Rolnicy mogą już prowadzić wyłącznie osiadły tryb życia. Koniec z koczownictwem.

• Wyżywienia jest pod dostatkiem.

• Ogromny wzrost ludności, bo zanikają bariery, które liczebność danej społeczności utrzymywały na danym poziomie ( teraz pożywienia wystarczy dla każdego, słabsi nie zginą).

• W związku z tym następuje przeludnienie, zaczynają się migracje, ludzie przenoszący się w inne tereny, rozprzestrzeniają tym samym rolnictwo (a także swoją kulturę)

• Ludy rolnicze tworzą nowe typy organizacji - miasta. (Datuje się powstanie Jerycha na 6000 p.n.e. ).

Jakim cudem może się wyżywić całe miasto? Trzeba na to spojrzeć od drugiej strony. Miasto powstaje dopiero wtedy, gdy rolnictwo stoi na zaawansowanym poziomie, dopiero wtedy możliwa jest koncentracja ludności. W miastach rozwija się podział pracy: już nie tylko podział na kobiety i mężczyzn, młodszych i starszych. Jako pierwsze wyłaniają się grupy rzemieślników i te, zajmujące się rzemiosłem wojennym (z czasem tą branżę obejmie arystokracja i kapłani - oni też administracja).

Od każdego dorosłego mężczyzny oczekuję się, aby był wojownikiem, i walczył w obronie swojej społeczności. Wtedy właśnie wyłaniają się wojownicy zawodowi.

Cechy miasta:

• tendencja do ekspansji

• podział pracy

• stratyfikacja społeczna

Z miast wyłaniają się pierwsze państwa. Istnieją dwa sposoby:

• federacje (miasta łączą się ze sobą, np. miasta - państwa Sumeru)

• podbój

Egipt: tu kilkadziesiąt miast, ważniejsze rządzą mniej ważnymi, istnieją dwa państwa: Dolny i Górny Egipt. Federacja jest oddolna.

Miasto jest źródłem cywilizacji.

5 tys. lat temu powstaje pierwsze pismo. W Egipcie ma ono charakter obrazkowy, są to piktogramy. Korzenie tkwią w działalności urzędników, zapiski poborców podatkowych, rejestrowanie wydarzeń. W piktogramach znak nie ma związku ze słowem mówionym, nie reprezentuje ludzkiego głosu.

Pismo umożliwiło rozwój kulturowy, np. rozwój religii. Dawniej zasady religijne, wierzenia, przekazywane były ustnie, gdyby nie pismo, to złożone koncepcje nigdy by nie powstały, podobnie jak i nauka. Powstają więc nowe środki tworzenia kultury i przekazywania wiadomości na odległość, a także innym pokoleniom.

Myślenie dyskursywne, to myślenie pojęciami. Pismo stale ewoluuje. Pierwsze piktogramy pojawiają się najprawdopodobniej 6000, 5000 lat temu. Potem pojawiają się ideogramy (pismo klinowe, asyryjskie). To pismo reprezentuje sylaby. Znak graficzny został skojarzony z wydawanymi przez ludzi dźwiękami. Językiem sylabicznym jest np. język chiński, mandaryński. W Chinach istnieje 400 sylab, one są też zależne od intonacji.

1500 lat p.n.e. powstaje alfabet - wymyślają go Fenicjanie (oni też wymyślili pieniądze, jest to lud semicki, podobnie jak Żydzi i Arabowie). Jednak ich alfabet rejestruje jedynie spółgłoski, istnieją więc dźwięki mówione, nie zaznaczane graficznie.

900 lat p.n.e. alfabet fenicki rozdziela się na dwie grupy:

• semicki (hebrajski, nie rejestrują samogłosek)

• grecki (oni zaczynają rejestrować też samogłoski)

Np. JHW - to znaczy Jahwe.

Pismo rozwija się w basenie Morza Śródziemnego, zostaje przejęty przez Rzymian (łacina) - tą formę pisma przejmą barbarzyńcy. Natomiast lud wschodu przejmą alfabet na wzór Greków - Cyrylica, głagolica.

Żeby kulturę nazwać cywilizacją, muszą zostać spełnione następujące cechy:

• rozwija się w mieście

• rejestrowana jest przy pomocy pisma

• technika jest zaawansowana

inne kultury, nieliteracki, nie wytworzyły cywilizacji -

I WŁAŚNIE TYMI KULTURAMI ZAJMUJE SIĘ ANTROPOLOGIA SPOŁCZNA.

Antropologia wykład 25/X/04

Pierwsze znaki graficzne (sygnalizują pojawienie się homo sapiens)- ok. 40 tyś lat temu

Sztuka figuratywna odróżnia człowieka rozumnego od neandertalczyka(potrafi produkować narzędzia: ostrza, rylce, igły)

Ok. 40 tyś lat temu- język mówiony w pełni artykułowany

Bez komunikacji nie może istnieć życie społeczne

Wraz z pismem pojawia się sztuka figuratywna ( freski odkryte w XX w w Lascaux, pochodzą z przed kilku tyś lat, ludzie późnego paleolitu malowali konie, byki, jelenie- związane z początkiem myślenia religijnego) Freski te to próba komunikacji ze światem nadprzyrodzonym, prehistoryczni myśliwi próbują przeżyć wśród żywiołów, przetrwanie w takim środowisku budzi lęk- tworzona są pojęcia magiczne, religijne. Wszystkie malowidła naścienne są w podobnym stylu, te same motywy i środki wyrazu. Podobny sposób przedstawiania bo podobny sposób myślenia.

Występują 4 kategorie:

-postacie antropomorficzne

-postacie zoomorficzne

-elementy topograficzne

-przedmioty stworzone przez człowieka - przekazują informacje o życiu człowieka, ale nie jesteśmy stanie zinterpretować, nie znamy systemu znaczeń

Sztuka zmienia się wraz z rewolucją rolnicza.

Sztuka figuratywna-pismo obrazkowe- ideogramy- alfabet (od liter alfa i beta)

Pismo powoduje radykalną zmianę, stanowi warunek cywilizacji

Religie:

1. historyczne- maja założyciela, judaizm, chrześcijaństwo, buddyzm

2. naturalne- najstarsze, wyłaniają się żywiołowych wierzeń, animistyczne, politeistyczne

Antropologia 8/XI/04

Instytucja małżeństwa

*czy małżeństwo jest modelem przestarzałym? (zmiany w ostatnich dekadach, np. legalizacja związków homoseksualnych)

socjologicznie- wszystkie formy ulegają zmianie, to instytucja, która się zmienia

model zach. Małżeństwa ukształtowany przez tradycję Judeo- chrześcijańską :

1. związek trwały (trudności w rozwiązaniu, prawnie chroniony)

2. uroczyście zawarty (ceremonia, która jest skodyfikowana, podkreśla rangę)

3. poświadczone prze 2 instytucje: państwo i kościół

4. związek dwóch osób (bigamia karana, do 5 lat więzienia w Polsce)

5. łączy przedstawicieli różnych płci

*W społeczeństwach pierwotnych ceremonia jest zredukowana, albo jej brak (plemię Luo mężczyzna wręcza kobiecie motykę)

*W większości kultur małżeństwo nie ma znaczenia religijnego, to wydarzenie czysto świeckie

*Jeszcze 30 lat temu większość społeczeństw była poligamiczna, jednak w wyniku agresywności kultury zachodu to się zmieniło.

*Małżeństwo nie musi być związkiem trwałym- mut'a (praktykowane do dziś na bliskim wschodzie) Zawierane jest do specjalnych celów, podczas pielgrzymki albo inne podróży.

Ma charakter kontraktu.

Praktykowana przez Mahometa.

Jaka jest funkcja tego małżeństwa?

-zabezpiecza dziecko, daje pewne prawa

-uzgadnia sprzeczne oczekiwania (swobodę seksualna z dezorganizacja jaką wywołują nieślubne dzieci)

z punktu widzenia antropologii małżeństwo wprowadza dziecko w system zależności społecznych, stwarza pokrewieństwo, żeby mogły istnieć pewne zależności

Henry Main - 2 typy organizacji społecznych:

1)oparte na więzach krwi

2) oparte na terytorium

społeczeństwa pierwotne ( Znaniecki)- są zinstytucjonalizowane podstawie pokrewieństwa

systemy pokrewieństwa:

a)patrylinearne

b)matrylinearne

c)mieszane

dziecko urodzone poza małżeństwem- niewiadomo do której grupy należy, jego pozycja nieokreślona, nie jasne czego od niego oczekiwać

społeczeństwa pierwotne skrajnie nietolerancyjne dla dzieci poza małżeńskich, ponieważ dezorganizują funkcjonowanie społeczeństwa

(społeczeństwo arabskie silne oparte na stosunkach pokrewieństwa)

Społeczeństwo Kachinów (pół Birma, opisuje Leach)- panuje swoboda seksualna, ale jeśli kobieta zajdzie w ciąże to włącza się rodzina(wtedy to już nie sprawa prywatna, a społeczeństwa), jeśli przed urodzeniem dziecka zdąży zawrzeć małżeństwo, to nie ma problemu, jeśli domniemany ojciec nie chce, albo ojcostwa nie można ustalić to dziewczyna wybiera sobie małżonka.

Społeczeństwo tykopiańskie - opisuje Raymond Fith, nie może być dzieci pozamałżeńskich, jeśli kobieta nie wyjdzie za mąż a zajdzie w ciążę to musi popełnić samobójstwo poprzez wypłynięcie w ocean

ANTROPOLOGIA 22/11/2004

MONOGAMIA PIERWOTNA CD.

1). System monogamii pierwotnej nie jest systemem sztywnym - jest bądź dominującym bądź pożądanym modelem małżeństwa, co nie znaczy, że jedynym.(Zazwyczaj 2 systemy matrymonialne)

System ten (jak chyba każdy) ma za zadanie wchłonąć wszystkie jednostki w system małżeństw -dostosowuje się do demografii.




Wśród Eskimosów nad zatoką Hadsona(?) 20% małżeństw są to małżeństwa bigamiczne - `nadwyżka' kobiet.

L.Marshall w latach 90-tych wśród plemion Kung stwierdził także 20 % małżeństw bigamicznych.

2). Ludy zbieracko łowieckie mają najprostszy system monogamiczny i w pewnych przypadkach uzupełniany bigamią.

RÓŻNICE

3). Sposób oceniania przedmałżeńskich stosunków seksualnych - dramatyczne różnice.

• W kulturze Zachodu (europejskiej) istnieje stanowczy zakaz owych stosunków, co więcej w kulturach chrześcijańskich jest uznawany za grzech. <Jeszcze w latach 60-tych wymóg ten szeroko funkcjonował i większość mężczyzn oczekiwała `czystości' od swoich przyszłych żon. Jednak duch hippisowski, rewolucja kulturowa dokonuje głębokich przemian w sferze obyczajów, wartości.

• W większości zbiorowości pierwotnych takiego zakazu nie ma. Wręcz istnieją instytucje, które mają takie stosunki ułatwić, np.:

• bukumatula (dom nieżonatych mężczyzn) zamieszkiwany przez nieżonatych starszych chłopców, którzy są dojrzali płciowo, ale jeszcze nie założyli rodziny i do których przychodzą kobiety, które mogą też tam przez pewien czas mieszkać.

• ulatile są to wyprawy miłosne chłopców w celach seksualnych, poza wioskę. Poprzedzają je „przeszpiegi” i ustalenia terminu/miejsca (zazwyczaj w lesie). Na miejscu następuje ocena partnerek, wybór poprzez wręczenie podarunku i jeśli się go przyjmie to zaczynają się (sławetny cytat prof. Filsa) „zajęcia w podgrupach”

• katujeusi analogiczne do ulatile, tylko że w wydaniu dziewcząt, kobiet

• w społ. Kaczinów (N Birma) < E.Leach „Polityczne systemy Górnej Birmy> istniej pokój niezamężnych dziewcząt (analogicznie go bukumatuli)

4). Def. wiernosci małzeńskiej.

Stan 3). Zmienia się diametralnie po wejściu w stan małżeński, gdyż istnieje wymóg wierności małżeńskiej. Tyle, że jest on bardziej elastyczny (a w EU i USA żadne okoliczności nie tłumaczą zdrady). A w innych społecznościach znajdujemy sytuacje, które uchylają ten wymóg, np.:

• Eskimosi i ludy subarktyczne

• niepowodzenie w łowach lub nieszczęśliwy wypadek pozwala na przejściowe wymienienie się żonami w celach zaciśnięcia więzi społ., przyjaźni ( podobnie w Malezji, Mikronezji, Polinezji - w sytuacjach kryzysowych)

• Czukczowie (na Syberii N-E) i Eskimosi traktują wymianę okresowa kobiet jako dopasowanie do wędrownego trybu życia - na czas podróży

• Eskimosi (także w Tybecie, wśród Indian z S-W terenów Ameryki S, Masajów z Afryki) gościnność płciowa

• Pirrauru - wśród plemion Dieri (?), w śr. Australii, mieszkających na gorących, pustynnych terenach. Obyczaj ten zezwala mężczyźnie na stosunki z kobietami, jeśli osiągnie zgodę ich męża i wodza wioski. Stosowane jest to w czasie dłuższej nieobecności męża, który zostawia swoją żonę przyjacielowi. <podobny zwyczaj panuje u Tunguzów - ludów Syberyjskich i Giliaków, Santalów w Indiach>

• Wyjątki o podłożu magicznym, religijnym - Eskimosi nad zatoką Hadsona polują na wieloryby, co jest czynnością bardzo ryzykowną i niebezpieczną, więc harpunnik miał prawo spędzić noc poprzedzającą polowanie z żoną wodza - w celu uzyskania dodatkowej mocy (bo według wielorybów kobiety są niezwyciężone )

• Orgie seksualne - czasami trwają po kilka dni, uczestnicy wprawiają się w stany ekstatyczne, odurzające (też za pomocą narkotyków). Najczęściej orgie zdarzają się wśród ludów rolniczych, na ogół po zebraniu zbiorów, są to zachowania, które przynależą do sfery religii - kult płodności (zmuszenie/zachęcenie ziemi do wydania plonów w przyszłym roku)

5). Metody rozwiązywania związków.

• Rozwiązanie małżeństwa w społ. pierwotnych jest na ogół tak proste jak jego zawarcie. Polega ono albo na wypędzeniu żony z domu bądź kobieta odchodzi od męża.

• waypaka (rozwód na Trobrandach) jest zjawiskiem częstym i na ogół inicjuje go kobieta

• Fulani (?) w Nigerii zastępują starsze żony młodszymi, lecz dalej je otrzymują bądź oddają za niewielką odpłatą wieśniakom (!!!!!!)

• W Europie do czasów rewolucji francuskiej małżeństwo było nierozwiązywalne. Irlandia miała do roku 1998/99 nierozerwalność małżeństwa wpisaną w konstytucję. Ale na przykład protestantyzm i prawosławie dopuszczają rozwód (oprócz Kościoła Mormona)

ANTROPOLOGIA 06/12/2004

MAŁŻEŃSTWO POLIGINICZNE W PLEMIENIU LUO

Schemat domostwa:

1. zagroda dla krów

2. chata męża

3. mikaye ( I żona)

4. <mała> spichlerz

5. <mała. kuchnia na zewnątrz chaty

6- chata II żony

7- chata III żony

8- chata IV żony

9 - chata nieżonatych mężczyzn

9* - chata dla starszych mężczyzn

10- miejsce spotkań, uczt rodzinnych

11- wejście

12 - gęsty, kolczasty żywopłot

Plemię Luo żyjące w Kenii ( z monografii A. Waligórskiego) jest plemieniem pasterskim, które utrzymuje się dzięki hodowli bydła. Rodzina- także dystynktywna jednostka przestrzenna.

Małżeństwo jest jakby złożeniem pojedynczych małżeństw, połączonych osobą mężczyzny. Nie mieszka on z żadną z żon, dokonuje on „obchodu”. I gdy przebywa u danej żony to jest ona zobowiązana do gotowania mu, ogólnie rozumianego `obsługiwania'. W domostwach 3,6,7,8 wychowują się także i mieszkają dzieci.

Mężczyzna nie powinien faworyzować żadnej z żon. Powinien poświęcać im tyle samo czasu, dóbr, uczucia, szacunku, zainteresowania seksualnego itd. Dobry mąż, to sprawiedliwy mąż. Ale istnieje pewna hierarchia żon - najważniejsza jest pierwsza żona, która kontroluje innych prace. Inny jest także statut kobiety, która już urodziła. Kobieta jest dla nich wartością ekonomiczną i siłą roboczą ( w większości krajów afrykańskich to kobiety uprawiają ziemie). I także czym więcej żon(miedzy którymi istnieje duża rozpiętość wieku) tym więcej dzieci, czyli dodatkowych rąk do pracy.

POLIANDRIA (najrzadszy model małżeństwa)

• Azja E, S

• Tybet

Poliandria braterska, była pierwszym typem poliandrii poznanym przez Europejczyków. Polega ona na tym, ze kobieta poślubiając jakiegoś mężczyznę poślubia także jego braci. Tłumaczy się to niedostatkiem ziemi pod uprawę, krótkim okresem wegetacji i jest to ponoć mechanizmem zapobiegającym rozdrobnieniu się ziemi. Jest to także typ małżeństwa stwarzający barierę demograficzną ( w przeciwieństwie do poliginii) - zwyczajowo także każda rodzina powinna była oddać przynajmniej jednego syna do klasztoru.

Wszyscy mieszkają w jednym domu. Urodzone dzieci są uważane za dzieci wszystkich ojców (tzw. kolektywne ojcostwo) - i znowu biologiczny ojciec jest nie znany.

WYJĄTEK: Gdy w rodzinie są same dziewczynki to córka dziedzicząca ziemie może poślubić różnych mężczyzn (najczęściej najmłodsi bracia z poliandrii braterskiej mogą od niej „odejść”).

Ciemna strona poliandrii : dzieciobójstwo.

---