Postpowy charakter polskiej publicystyki oœwieceniowej.
Publicyœci pochodzili gwnie ze stronnictwa patriotycznego, tote propagowali oni reformy, zniesienie liberum veto i wolnej elekcji, ograniczenia samowoli magnatw, wzmocnienia armii i wadzy krlewskiej, opodatkowania szlachty na rzecz armii;
Stanisaw Staszic: otrzymawszy solidne wyksztacenie zagraniczne, zebrawszy spory majtek i nie majc szans na adne stanowisko pastwowe, postanawia zabra si za publicystyk i filantropi; w swoich utworach "Uwagi nad yciem Jana Zamoyskiego" oraz "Przestrogi dla Polski" prezentuje nam swoje przemyœlenia nad systemem edukacyjnym, prawodawstwem, systemem pastwa oraz moliwoœciami reform; w edukacji proponuje upastwowienie i wprowadzenie do nauczania nauk œcisych, historii oraz WF; krytykuje liberum veto, gosowanie przez jednomyœlnoœ, elekcji (jako dajcej moliwoœ ingerencji z zewntrz), samowoln magnateri; jest oczywiœcie gorcym patriot, samo przejœcie przez granic daje mu uczucie podniesienia na duchu, jednak szczœcie to jest zaburzone przez niesprawiedliwoœ i zaniedbania; jako mieszczanin, domaga si praw dla siebie; mimo wszystko nie zaproponowa rozwizania problemu chopskiego, ale zauway ich uciskanie;
Hugo Kotaj: szlachcic, pose na Sejm Czteroletni z ramienia stronnictwa patriotycznego; twrca KuŸnicy Kotajowskiej, skupiajcej najbardziej radykalnych posw; napisa "Do Stanisawa Maachowskiego, referendarza koronnego, o przyszym sejmie Anonima sw kilka" oraz "Prawo polityczne narodu polskiego", w ktrych zawar swoje postulaty, podobne do tych Staszica, do tego doda postulaty: oglnego opodatkowania, stworzenia dwch izb parlamentu dla mieszczan i szlachty oraz rozwizania sprawy chopskiej poprzez ich uwolnienie i ich prac na zasadzie dzierawy;