tezy z makro , 75


75. Wymień i omów podstawowe aspekty polityki fiskalnej państwa: ???

Polityka fiskalna, stanowiąc integralny element interwencjonizmu państwowego, powinna zapewnić realizację następujących celów:
1. pełne zatrudnienie - walka z bezrobociem stanowi kluczowy cel polityki fiskalnej,
2. stabilizacja cen i walka z inflacją,
3. wzrost gospodarczy,
4. równowaga bilansu płatniczego,
5. sprawiedliwość społeczna i eliminacja ubóstwa,
6. efektywny podział zasobów ekonomicznych i ochrony środowiska.
Realizacja wymienionych celów wymaga użycia określonych instrumentów. Ogólnie rzecz biorąc, instrumentarium polityki fiskalnej stanowią podatki i wydatki rządowe.
Najważniejszymi jednak instrumentami polityki fiskalnej są:
1. polityka kredytowa (inwestycyjna). W okresie kryzysu zadaniem państwa jest stymulowanie popytu, co można osiągnąć przez wzrost inwestycji.

2. polityka podatkowa i zasada przyspieszonej amortyzacji. W okresie kryzysu państwo obniża stopę podatkową, by w rękach przedsiębiorców pozostawić większą ilość środków pieniężnych, którą mogliby oni przeznaczyć na inwestycje. Zasada przyspieszonej amortyzacji polega na tym, że państwo skraca okres amortyzacji, co w efekcie oznacza sztuczne zwiększenie kosztów i zmniejszenie zysków przedsiębiorców.
3. polityka pieniężna. Ma na celu wzmocnienie działania trzech wymienionych instrumentów. Polega ona na sterowaniu poziomem emisji pieniądza papierowego.
4. planowanie gospodarcze. W gospodarce rynkowej planowanie gospodarcze ma charakter indykatywny (nie dyrektywny).
5. tworzenie silnego sektora publicznego. Sektor publiczny obejmuje urzędy oraz przedsiębiorstwa państwowe, federalne, stanowe, wojewódzkie, miejskie (municypalne) itd.

Współczesne gospodarki rynkowe są nękane przez cztery plagi: inflację, bezrobocie, deficyt budżetowy i recesję (brak wzrostu gospodarczego). Te wzajemnie powiązane zjawiska nie omijają i naszej gospodarki. Według ocen międzynarodowych kół finansowych i gospodarczych, Polska jest wprawdzie najbardziej zaawansowana w procesie przekształcania ustroju gospodarczego i ma najbardziej prężną gospodarkę spośród krajów wychodzących z systemu planowo-nakazowego, jednak nadal ma kłopoty z deficytem budżetowym i inflacją.

Skutki makroekonomiczne inflacji:

Agregatowy popyt - łączna ilość towarów, jaką nabywcy decydują się zakupić w danych warunkach; zależy przede wszystkim od dwóch czynników:

Agregatowa podaż - łączna ilość towarów, jaką producenci decydują się wytworzyć w danych warunkach i dostarczyć na rynek; zależy przede wszystkim od trzech czynników:

Inflacja a bezrobocie

0x08 graphic
Krótkookresowa krzywa Phillipsa:

Między inflacją a bezrobociem istnieją bardzo wyraźne zależności (Phillips). Przy wysokiej stopie inflacji występuje niska stopa bezrobocia i odwrotnie przy niskiej inflacji - wysoka stopa bezrobocia. Zależności te obrazuje krzywa Phillipsa:

Z ogólnego kształtu krzywej Phillipsa wynika, że przesunięcie z punktu A do B może spowodować pewien spadek bezrobocia, ale tylko za cenę silniejszego wzrostu inflacji. Krzywa ta sugeruje, że w polityce makroekonomicznej można wybierać między wyższą stopą inflacji a niższym bezrobociem lub odwrotnie.

0x08 graphic

Długookresowa krzywa Phillipsa:

Długookresowa krzywa Phillipsa musi być określona w postaci linii pionowej

wznoszącej się w górę w punkcie odpowiadającym naturalnej stopie

bezrobocia. Wynika to z tego, że w długim okresie jedynym poziomem

bezrobocia mogącym współistnieć ze stabilną stopą inflacji jest jego stopa

naturalna.

Rodzaje deficytu budżetowego:

rzeczywisty - ex definitione jest faktyczną różnicą między wydatkami i dochodami w danym okresie (roku budżetowym; pokrywa się z kasową interpretacją budżetu państwa,

strukturalny - jest wielkością symulowaną, hipotetyczną, powstającą w warunkach, gdy dochody i wydatki są realizowane przy pełnym wykorzystaniu zdolności wytwórczych gospodarki,

cykliczny - jest rezultatem cyklu koniunkturalnego (ożywienia lub recesji) wpływającego na dochody i wydatki budżetowe, a więc występuje w warunkach, gdy gospodarka nie funkcjonuje przy pełnym wykorzystaniu zdolności wytwórczych; jak łatwo zauważyć, deficyt zawsze różni się od rzeczywistego i strukturalnego

Mnożnik inwestycyjny - informuje jak zmienia się dochód narodowy pod wpływem zmiany autonomicznych wydatków inwestycyjnych. Mnożnik zawsze jest większy od 1, bo każda zmiana w wydatkach inwestycyjnych uruchamia łańcuch zmian w wydatkach konsumpcyjnych.

Wysokość mnożnika zależy od KSK, im KSK jest wyższa, tym mnożnik inwestycji jest większy.

0x01 graphic
- im KSO jest większą, to mnożnik jest mniejszy

MPC = c = KSK (z dochodu rozporządzalnego)

MPC' = KSK (z dochodu narodowego)

t = stopa opodatkowania

0x08 graphic

mnożnik wydatków budżetu (mg) = 0x01 graphic

Mnożnik wydatków budżetowych - wskazuje ile razy przyrost dochodu jest większy od przyrostu wydatków rządowych na produkty i usługi.

mnożnik podatkowy (mt) = 0x01 graphic

Mnożnik zrównoważonego budżetu jest równy dokładnie 1. - zmiana wydatków rządowych (finansowanych z budżetu) jest w pełni skompensowana zmianą wpływów budżetowych z podatków. Mnożnik ten oznacza, że wzrost wydatków rządowych, któremu towarzyszy równy co do wielkości wzrost podatków, powoduje wzrost dochodu narodowego o wielkość dokładnie równą wzrostowi wydatków rządowych.

83. Polityka społeczna państwa jest realizowana przez: /kierunki i sposoby/

???

POLITYKA SPOŁECZNA (polityka socjalna):

1) celowa działalność państwa i innych organizacji w dziedzinie kształtowania warunków życia i pracy ludzi oraz stosunków społ.; ma na celu m.in. zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego;

2) nauka o celowym oddziaływaniu na istniejący układ stosunków społ. i przekształcaniu warunków życia ludności; w zakres p.s. wchodzą: polityka ludnościowa i rodzinna, zatrudnienia i kształcenia, dochodów i wydatków, mieszkaniowa, kult., ochrony pracy, zabezpieczenia społ. i ochrony zdrowia, walki z patologiami społ., a także problemy planowania społecznego.

roznica miedzy deflatorem a stopa inflacji

rachunek dochodu narodowego - calosc, wszystko co z nim zwiazane

rodzaje bezrobocia, przyczyny i skutki

Keynes i jego psychologiczne aspekty czegos tam

wzrost i rozwoj gospodarczy

W warunkach recesji polityka fiskalna jest bardziej skuteczna!!!

Produkt krajowy brutto - PKB jest miarą wielkości produkcji oraz usług wytworzonych przez czynniki produkcji w danym kraju i wyrażonych w bieżących cenach rynkowych, niezależnie od tego, czy czynniki te są własnością rodzimego, czy zagranicznego kapitału.

Produkt narodowy brutto - PNB jest miernikiem całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli kraju, niezależnie od miejsca świadczenia usług czynników produkcji, tzn. w kraju lub za granicą. Różnica między PKB i PNB wyraża się sumą dochodów netto z własności kapitału zainwestowanego za granicą. Dochody netto są różnicą między dochodami otrzymanymi z tytułu własności za granicą a dochodami wypłaconymi z tytułu własności cudzoziemcom. Jeżeli odpływ dochodów z tytułu usług czynników produkcji będących własnością kapitału zagranicznego jest większy niż przypływ dochodów z tytułu posiadanych czynników produkcji za granicą, wówczas PKB jest większy od PNB i odwrotnie. W przypadku, gdy przypływ dochodów równa się odpływowi lub gdy dany kraj w ogóle nie wypłaca i nie otrzymuje dochodów z własności zagranicznej, wówczas PKB = PNB.

Produkt narodowy netto - PNN jest miarą dochodów, jakimi dysponuje gospo­darka na wydatki na dobra i usługi, po odłożeniu odpowiedniej ilości pieniędzy na sfinansowanie amortyzacji oraz utrzymanie istniejącego zasobu kapitału na dotych­czasowym poziomie. PNN jest mniejszy od PNB o wielkość amortyzacji (Am). Amortyzacja jest miarą szybkości zmniejszania się wartości istniejącego w kraju kapitału trwałego w danym okresie, będącego wynikiem jego fizycznego lub eko­nomicznego zużycia.

Dochód narodowy według cen czynników wytwórczych - DNCW otrzymujemy po odjęciu od PNN podatków pośrednich, takich jak: akcyza, cło, a przede wszystkim podatek od wartości dodanej (VAT). DNCW jest sumą wynagrodzeń czynników produkcji - kapitału, ziemi i pracy w postaci zysków, procentów, dywidend, rent oraz płac. Wszyscy zawodowo czynni pracownicy bez względu na charakter wykony­wanej pracy oraz wszyscy angażujący swój kapitał, swoją własność świadczą określone usługi i w zamian za nie otrzymują określone dochody („ceny" czynników wytwór­czych). Łączna ich suma w ciągu roku stanowi dochód narodowy według cen czynników wytwórczych. Ceną czynnika pracy jest płaca, ceną czynnika kapitału jest zysk, dy­widenda lub procent, w zależności od formy zaangażowania kapitału, zaś ceną czynnika własności ziemi lub własności budynków mieszkalnych jest otrzymywana renta (w postaci czynszu dzierżawnego). W skład DNCW nie wchodzą, jak to już było wyjaśnione wcześniej, transfery rządowe lub prywatne, gdyż nie są to dochody wytwarzane, nie kryją się za nimi żadne bieżące usługi, lecz dochody transferowe, czyli przekazywane przez korporacje lub przez budżet państwa oraz budżety lokalne na rzecz pewnych instytucji lub grup obywateli.

Dochód osobisty ludności - DOL jest tą częścią DNCW, która pozostaje po potrąceniu nie rozdzielonych zysków przedsiębiorstw oraz składek na ubezpieczenia

społeczne. W skład DOL wchodzą natomiast wszelkie dochody transferowe pochodzące zarówno ze źródeł prywatnych, jak i budżetu państwowego lub budżetów lokalnych6.

Rozporządzany dochód ludności - RDL jest sumą DOL pomniejszoną o in­dywidualne podatki bezpośrednie płacone przez ludność od osiąganych dochodów i inne, nie podatkowe zobowiązania ludności do budżetu centralnego lub budżetów lokalnych, jak np. kary pieniężne czy składki na indywidualne ubezpieczenia. RDL wyraża roczną sumę dochodów ludności, które są przeznaczone na bieżącą konsump­cję (C) oraz na oszczędności (S).

Oszczędności w olbrzymiej swej części kierowane są do banków komercyjnych i kas oszczędnościowo-kredytowych, które z kolei kierują te środki w formie kredytów na inwestycje. Budżet państwa, poza transferami na rzecz ludności, kieruje znaczną część zgromadzonych środków pieniężnych na finansowanie inwestycji publicznych, a także na zakup różnych dóbr konsumpcyjnych. W ten sposób nagromadzone dochody przedsiębiorstw, budżetu państwa oraz gospodarstw domowych przekształcają się w ciągu roku w wydatki konsumpcyjne (C), inwestycyjne (I) oraz rządowe (G). Suma tych wydatków tworzy globalny popyt, który z kolei decyduje o wielkości wytwarzanego PNB. W ten sposób zamyka się ruch okrężny podstawowych strumieni dochodów i wydatków w gospodarce narodowej.

Trzy pierwsze kategorie (PKB, PNB i PNN) dotyczą produktu wytwarzanego w kraju i skorygowanego o efekty uzyskane z kontaktów z zagranicą. Trzy następne kategorie dotyczą dochodu narodowego bądź odnoszącego się do wszystkich aktywnych czynników produkcji uczestniczących w jego wytwarzaniu (DNCW), bądź też obejmują jedynie dochody ludności łącznie z transferami (DOL i RDL).

Cykle specjalne, np. świńskie, odbywające się z okreśJoną regular­nością wahania produkcji żywca wieprzowc:go. Na podstawie uogólnienia długoletnich obserwacji rynku trzody chlewnej skonstruowano teorię cykli świńskich, które zaklasyfikowano du tzw. cyk:ów specjalnych, tj. przebiega­jących niezaJe'Ż.nie od ogólnych wahań koniunktury i mających swÓj wlasny mechanizm (nie znaczy to, 'Ż.e koniunktura w ogóle nie wywiera wpływu na przebieg cykli świÓskich). Mechanizm cykli świńskich jest dość prosty. Gdy z jakiegoś powodu (np. nienrodzaju zbÓŻ czy ziemniaków) wzrośnie cena pasz i zmniejszy się rentowność chowu trzody chlewnej, w następnym okresie spadnie produkcja żywca wieprzowego. Spadek ten wywoła wzrost cen żywca. Po upływie pewnego czasu, niezbędnego do powiększenia pogłowia trzody, podaż się zwiększy, co z kolei doprowadzi do nowegu spadku cen itd. Decydujący wpływ na wahania produkcji trzody mają nie same ceny żywca wieprzowego, łecz relacja między ceną żywca a cen:1 pasz. Jeśli rel;'cja ta spadnie poniżej określonego punkru. to zaznaczy się zniżkowy trend chowu trzody, jeśli zaś relacja przekroczy ten punkt, to występuje tendencja do rozszerzania pogłowia.

Teorie cykli koniunkturalnych:

Teoria Marksa (1818-1883). Rolę mechanizmu gospodarczego, który w warunkach prywatnej własności środków produkcji doprowadza do periodycznych załamań produkcji, odgrywa walka konkurencyjna, która w okresie wysokiej koniunktury nakłania przedsiębiorców (kapitalistów) do nadmiernego rozszerzania produkcji i inwestycji, przy jednoczesnym utrzy­mywaniu konsumpcji pracobiorców na relatywnie niskim poziomie, co powoduje, że niedostateczna chłonność rynku wcześniej czy później staje się barierą ekspansji. Konsumpcja staje się granicą ekspansji dopiero w ostatecz­nym rachunku. Zanim dojdzie do zahamowania ekspansji i rozpoczęcia spadku produkcji, sprzeczności związane z konsumpcją muszą być poprze­dzone wieloma innymi zjawiskami, jak dysproporcje występujące w produkcji, wyczerpanie najkorzystniejszych możliwości inwestycyjnych, zaburzenia dotyczące zbytu, obciążenie produkcji nadmiernymi kosztami utrzymania zapasów itd.

Istotną rolę w cyklu odgrywa także stopa zysku. Wahania krótkook­resowe stopy zysku wywierają duży wpływ na wielkość produkcji bieżącej, stanowiąc wraz z wielkością zapasów podstawę do podjęcia decyzji o roz­szerzeniu lub zmniejszeniu produkcji. Długookresowa tendencja spadkowa stopy zysku powoduje zaostrzenie konkurencji, w związku z czym wzmaga tendencję do wyprzedzania przez produkcję możliwości zbytu w okresach wysokiej koniunktury. Cały ten mechanizm gospodarczy przeciwstawia interes prywatny kapitalistyczny interesom całej gospodarki narodowej; za­chowanie kapitalisty, racjonalne z punktu widzenia maksymalizacji in­dywidualnego zysku, staje się nieracjonalne z punktu widzenia rozwoju całości gospodarki, rodzi względną nadprodukcję, obniża w dłuższym okresie stopę zysku.

Teoria inwestycyjna Keynesa (1333-l946). Cykliczny rozwój jest prawidłowością, a przyczyny wahań tkwią w wahaniach rozmiarów inwestycji, które z kolei uwarunkowane są zmianami krańcowej wydajności kapitału. Keynes rozpoczyna analizę od początku fazy boomu. Stopa procentowa jest wtedy stosunkowo niska, a wydajność kapitału - stosunkowo wysoka. Wśród przedsiębiorców rozpowszechnia się wówczas fala optymizmu. Przewidują oni wysoki poziom przyszłych zysków, które mają się utrzymać przez długi okres. Skłania ich to do zwiększania rozmiarów inwestycji, co uruchamia efekty mnożnikowe i daje w rezultacie kumulatywny wzrost dochodu i zatrudnienia.

Keynes posługuje się pojęciem mnożnika inwestycyjnego, mówiącego o tym ile razy większy jest ogólny przyrost dochodu od powodującego go przyrostu wydatków na inwestycje:

W miarę jak przedluża się "koniunktura w gospodarce, zaczynają jednak działać czynniki zmniejszające krańcową wydajność kapitału. Wzrastają mianowicie powoli koszty produkcji, ponieważ ulegają wyczerpaniu pewne gatunki surowców oraz rosną płace robocze w miarę zmniejszania się bezrobocia. Jednocześnie wraz ze wzrostem dochodu rośnie skłonność do oszczędzania; popyt konsumpcyjny nie zwiększa się tak szybko, jak dochód i produkcja. Ceny nie mogą więc rosnąć w tym samym tempie, co koszty produkcji. W. tych warunkach krańcowa wydajność kapitału musi się obniżyć, co skloni przedsiębiorców do zmniejszenia rozmiarów inwestycji.

Spadek inwestycji, poprzez efekty mnożnikowe, prowadzi do zwielo­krotnionego zmniejszenia się rozmiarów dochodu. Sytuacja taka, zdaniem Keynesa, powoduje zasadniczą zmianę nastrojów przedsiębiorców. Ogarnia ich pesymizm i tracą zaufanie do przyszłości. Ograniczają gwałtownie inwestycje, co wpędza gospodarkę w stan kryzysu, szybko zmniejszają się rozmiary produkcji, zatrudnienia i dochouu narodowego.

Dlaczego fala kryzysu wyzwala pewne siły, które hamują w końcu proces zmniejszania się produkcji? Podstawową przyczyną jest zmniejszenie się skłonności do oszczędzania w miarę spadku rozmiarów dochodu narodowego. Sprawia to, że popyt konsumpcyjny zaczyna spadać wolniej niż dochód, powstają więc przesłanki stabilizacji popytu. Jednocześnie, w miarę upływu czasu, następuje zużycie istniejących kapitałowych zdolności wy­twórczych, ponieważ inwestycje tak bardzo się zmniejszyły, że nie osiągają nawet

rozmiarów koniecznych inwestycji restytucyjnych. W gospodarce występują więc procesy dekapitalizacyjne. co po pewnym czasie sklania przedsiębiorców do zwiększenia rozmiarÓw inwestycji, albowicm zmniej­szone zdolności wytwórcze nie wystarczają na zaspokojenie naWCl zmniej­szonego popytu. Wzrostowi wydajności kapitału sprzyja ponadto niski poziom plac, jaki się uksztaltował w okresie k1yzysu. Powstaj'l więc warunki do poprawy koniunktury, co pozwala przedsiębiorcom wejść w ponowną fazę optymizmu.

3. Teoria determinizmu technologicznego Schumpetera. l.A. Schumpetcr T (1883-1950) zakJadal, że motorem napędzającym długookresowe przemiany s,

gospodarcze jest rozwój środków pracy i sposoby ich wykorzystywania w procesach produkcyjnych. W ujęciu historycznym zjawiskami wyznacza­

jącymi punkty zwrotne są rewolucje przemysłowe. Po stosunkowo Jługich okresach rozprzestrzeniania się i dominowania określonego rodzaju postępu technicznego następuje czas jego zamierania i rodzenie się nowego rodzaju postępu technicznego.

Czynniki inicjujące postęp techniczny są różnej natury. Czlowiek jako podmiot gospodarczy przystosowuje otaczające go środowisko naturalne do swoich potrzeb, przekształca zasoby przyrody w dobra konsumpcyjne i produkcyjne. Dążność cia lepszego zaspokajania potrzeb oraz ograniczoność zasobów w stosunku do potrzeb zmuszają człowieka do poszukiwania coraz efektywniejszych sposobów (technik) zdobywania i przekształcania zasobów naturalnych. Ten mechanizm społeczno-ekonomiczny daje poJstawę do formulowania prawa postępującego rozwoju sił wytwórczych, czyli ci:tgłego postępu technicznego.

  1. Cele idealne i realne

Cel idealny to rezultat, który ktoś pragnąłby osiągnąć (jest to życzenie, pragnienie, marzenie dotyczące jakiegoś stanu lub wyniku działania). Ponieważ osiągnięcie tego celu przekracza jego możliwości, dlatego przyjmuje rea1ny cel działania.

  1. Cele obiektywne i subiektywne

Cel obiektywny - cel realny, rzeczywistość potwierdza możliwość jego realizacji.

Cel subiektywny - cel wyobrażony.

  1. Cele ogólne (podstawowe) i szczegółowe (pomocnicze)

Cele ogólne: efektywność, sprawiedliwość (pokój, postęp, wolność).

Cele szczegółowe: