CECHY MORFOLOGICZNE PROFILU:
Poziom glebowy jest to mineralna, organiczna lub organiczno-mineralna część profilu glebowego, odróżniająca się od poziomów sąsiednich jednorodną barwą, uziarnieniem, składem chemicznym, ilością materii organicznej.
Warstwy glebowe występują w obrębie profilu glebowego lub pod nim, np. gliny zwałowe, piaski eoliczne
Poziomy genetyczne są podstawą wyróżniania typów i podtypów gleb, tworzą system poziomów diagnostycznych.
W systemie identyfikacji poziomów wyróżnia się przede wszystkim poziomy: główne, przejściowe i mieszane, podpoziomy.
poziomy główne: (tj. organiczne, mineralne) oznaczane są dużymi literami np. O, A, E, B, D (np. O - poziom organiczny; A - poziom próchniczy; E - poziom wymywania (eluwialny); D - podłoże gleb organicznych)
poziomy mieszane: oznaczane dużymi literami, oddzielonymi kreską np. A/E, E/B; stanowią część profilu gdzie morfologiczne zmiany miedzy poziomami głównymi obejmują pas szerszy niż 5 cm; a cechy przyległych poziomów są dość wyraźne
poziomy przejściowe: oznaczane są dużymi literami odpowiednimi dla poziomów głównych np. AE, EC gdzie pierwsza litera oznacza poziom do którego poziom przejściowy jest bardziej podobny; poziom ten to cześć profilu gdzie jednocześnie są widoczne morfologiczne cechy dwóch sąsiednich poziomów głównych
podpoziomy: wyróżnia się ten rodzaj w przypadku gdy musimy podzielić poziomy główne
Poziomy diagnostyczne
Poziomy powierzchniowe (epipedony) są to poziomy ciemno zabarwione dzięki zawartości materii organicznej. Wyróżniamy następujące diagnostyczne poziomy powierzchniowe: mollic, anthropic, umbric, melanic, plaggen, ochric i histic.
Poziomy podpowierzchniowe (endopedony) są to poziomy wytworzone wewnątrz gleby poniżej poziomów powierzchniowych a nawet mogą występować bezpośrednio pod poziomami organicznymi.
Wyróżniamy następujące diagnostyczne poziomy podpowierzchniowe: cambic, sideric, argillic, natric, spodic, agric, albic, luvic, glejospodic, placic, fragillic, salic, słony, sodowy, calcic
Charakterystyka niektórych poziomów diagnostycznych:
poziom albic (z łac. albus - biały) eluwialny poziom podpowierzchniowy, w którym występują cechy wymywania iłu koloidalnego i wolnych tlenków żelaza; jest poziomem diagnostycznym gleb bielicowych; może występować w glebach rdzawych, płowych i brunatnych; duże uwilgotnienie i wykazuje cechy oglejenia.
poziom anthropedogenic (z gr. anthropos - człowiek i pedogenesis - pedogeneza); obejmuje poziomy powierzchniowe i podpowierzchniowe powstałe w wyniku długotrwałej uprawy gleby;
Wyróżnia się następujące poziomy antropedogeniczne: anthraquic, hortic, hydragric, irragric, plaggic, anthrosalic i terric.
poziom argic (z łac. argilla - biały ił); jest podpowierzchniowym poziomem wzbogacenia, iluwialnym; występuje w glebach płowych i niektórych czarnoziemach
poziom calcic (z łac. calx - wapień); nastąpiła wtórna akumulacja węglanów wapnia (w formie: dyfuzyjnej lub nagromadzeń-konkrecje, otoczki)
poziom cambic (z łac. cambiare - zmieniać się); poziom podpowierzchniowy, występuje w glebach brunatnych, czarnoziemach
poziom chernic (z ros. chern - czarny), charakteryzuje się wysokim stopniem wysycenia kompleksu sorpcyjnego zasadami, dużą zawartością węgla organicznego oraz aktywnością biologiczna
poziom fragic (z łac. fragillis - złamać); naturalny, niescementowany poziom podpowierzchniowy, występuje rzadko w glebach leśnych; charakteryzuje się dużym zagęszczeniem masy gleby
poziom glejospodic
poziom gleyic powstaje w warunkach całkowitego wysycenia warstwy gleby wodą gruntową
poziom histic (z gr. histos - tkanka) poziom powierzchniowy lub podpowierzchniowy, zawierający słabo natleniony materiał organiczny
poziom luvic (z łac. eluo - wypłukuję) poziom eluwialny
poziom melanic (z gr. melanos - ciemny, czarny), powierzchniowy poziom próchniczny lub mineralno próchniczny obejmujący poziom murszowy i murszasty
poziom mollic (z łac. mollis - miękki) ciemno zabarwiony poziom powierzchniowy, dobrze wykształcona struktura agregatowa, duża zawartość węgla organicznego
poziom ochric (z gr. ochros - blady) jasno zabarwiony poziom powierzchniowy , bez cech warstwowania (brunatne, płowe, rdzawe, bielicowe)
poziom sideric (z gr. sideris - żelazo) poziom podpowierzchniowy, osadzanie próchnicy i żelaza wietrzeniowego
poziom spodic (z gr. spodos - popiół drzewny) ciemno zabarwiony poziom podpowierzchniowy, akumulacja kompleksów organiczno-glinowych i organiczno-żelazowych
poziom stagnic (z łac. stagnare - zatopić) całkowite wysycenie warstwy gleby wodą opadową
poziom umbric (z łac. umbra - cień) ciemno zabarwiony poziom powierzchniowy, zasobny w materię organiczną, ale ubogi w wymienne kationy zasadowe.
Opis profilu glebowego (karta profilu)
W celu scharakteryzowania gleby i określenia jej wartości bonitacyjnej należy zbadać poszczególne cechy morfologiczne profilu glebowego:
poziomy genetyczne czyli charakterystyka zróżnicowania występującego w profilu glebowym,
sposób przechodzenia pomiędzy poziomami (np. ostry, wyraźny, stopniowy)
miąższość poziomów genetycznych
barwa gleby (zależy od składu mineralnego skały macierzystej gleby, zawartości związków organicznych i mineralnych, stopnia uwilgotnienia)
wilgotność gleby (sucha, świeża, wilgotna, mokra)
oglejenie (zachodzi w wyniku zmian oksydoredukcyjnych w glebach o okresowym bądź trwałym niedoborze tlenu; wyróżnia się formy: plamiste, zaciekowe, marmurkowe, strefowe, całkowite)
skład granulometryczny (uziarnienie) oznaczany w terenie orientacyjnie
struktura gleby (rodzaj i sposób wzajemnego powiązania i przestrzenny układ elementarnych cząstek stałej fazy gleby); wyróżniamy: włókniste - np. gąbczasta; agregatowe - np. gruzełkowa, ziarnista; nieagregatowe - np. spójna
układ gleby - tekstura (charakteryzuje stopień porowatości i zwięzłości); wyróżniamy układ: luźny, pulchny, zwięzły, zbity
zawartość węglanów
odczyn gleby (gleby leśne pH < 3,5 b. silnie kwaśne; 4,0-4,5 silnie kwaśne; 4,5-5,5 kwaśne; 5,5-6,5 słabo kwaśne; 6,5-7,2 obojętne; > 7,2 słabo alkaliczne; > 8,0 alkaliczne.)
występowanie nowotworów i różnych domieszek (np. sztuczne, obce); skupiska, konkrecje, osady, naloty
typ próchnicy leśnej (nakładowej) ektopróchnicy czyli poziom próchnicy leżący na powierzchni gleby mineralnej (mull, moder, mor)
poziom wody gruntowej
5