Profil morfologiczny – wykres rzeźby sporządzony w układzie współrzędnych prostokątnych, który obrazuje pionowe ukształtownie powierzchni terenu wzdłóż określonej lini profilu. Profile morfologiczne wykonuje się na podstawie map topograficznych szczegółowych, rzadziej przeglądowych. Profile mogą być zwykłe (obydwie podziałki pionowa i pozioma sa takie same) lub przewyższone (większa skala pionowa niż pozioma). Blokdiagram morfologiczny – służy do poglądowego przedstawiania rzeźby na płaszczyźnie. Sporządzenie blokdiagramu obejmuje: + wykreślenie szeregu równoległych profili morfologicznych w jednakowych od siebie odległościach + wykreślenie na kalce romboidu, którego dwa równoległe boki mają długość równą bokom wycinka mapy, dwa pozostałe boki są skrócone w stosunku do odległości na mapie, a kąt ostry między bokami mieści się w granicach 45-70^o , i zaznaczenie na romboidzie linii przygotowanych profili, + przerysowanie kolejnych profili, zaczynając od dolnej części blokdiagramu i kierując się do góry.(uzupełnienie profilami bocznymi Nanisienie sieci rzecznej oraz cieniowanie zakłądając bieg wiązki światła Mierniki liczbowe urzeźbienia: - średni spadek - średnia wysokość - amplituda rzeźby - gęstość sieci dolinnej - intensywność urzeźbienia Deniwelacja – różnice wysokości między podstawą a wierzchołkiem danej formy Amplituda rzeźby – zespół form występujących na określonym obszarze, nazywa się różnice wysokości między najwyższym a najniższym punktem tego obszaru. Gęstość sieci dolin nazywa się stosunek długości sieci dolin stałych lub okresowych do powierzchni obszar, na którym te formy występują. Gęstość sieci dolinnej odzwierciedla nasilenie erozji i stanowi dobry wskaźnik do oceny stopnia rozczłonkowania terenu Erozja – proces niszczenia wierzchniej, uprawnej warstwy litosfery przez siły przyrody przy współudziale człowieka. Najważniejszymi czynnikami powodującymi niszczenie i zubożanie gleb są: woda, siła grawitacji, wiatr, temperatura oraz niektóre formy działalności gospodarczej. Typy erozji gleb: a)erozja wietrzna-na terenach niżowych słabo pokrytych roślinnością, polega na wywiewaniu wierzchniej warstwy gleby i przenoszeniu przez wiatr na nawet znaczne odl tego materiału. b)erozja wodna-na obszarach gór iwyżyn,procesy to głównie denudacja i erozja. - erozja powierzchniowa (odpowiednik procesów spłukiwania, spływania i itp.)nasilają ją opady i roztopy,tworzą się bruzdy,akumuluje się spłukany materiał,powstałe formy niweluje się za pomocą zabiegów agrotechnicznych(orka,bronowanie) - erozja liniowa (odpowiednik procesów erozji rzecznej tworzącej tzw. doliny suche.)spłukiwanie liniowe pogłębiane ruchem pojazdów na nieprawidłowo wytyczonych drogach,suche doliny powstają w wyniku przekształcenia bruzd,wskaznikiem jest gęstość sieci dolinnej. - erozja podziemną (sufozję)przejawia się w deformacji powierzchni gruntu,podziemne wymywanie,najbardziej poddatne utwory lessowe,wymywaniemechaniczne bądz chemiczne,powstają kotły sufozyjne i ślepe doliny c) erozja wodno-grawitacyjna-procesy ruchów masowych,szczególne znaczenie ma osówanie i spływanie Nasilenie erozji powierzchniowej jest funkcja wielu czynników, najważniejsze to: - nachylenie i długość stoku, - rodzaj utworu glebowego - warunki opadowe - sposób użytkowania terenu Mapa geomorfologiczna jest rezultatem wykonania zdjęcia geomorfologicznego, czyli zbadania rzeźby terenu pod względem jakościowym i ilościowym Klimat – jest to charakterystyczny dla danego obszaru zespół zjawisk i procesów atmosferycznych kształtujących się pod pływem położenia geograficznego i właściwości fizycznych tego obszaru, warunkujący typowy dla niego stan atmosfery oraz przebieg i roczny rytm zmienności pogody, a określony na podstawie wieloletnich obserwacji. O kształtowaniu się klimatu decyduje promieniowanie słoneczne, obieg wilgoci i cyrkulacja atmosferyczna. Warunki klimatyczne są określone przez elementy klimatu: nasłonecznienie, uwarunkowaną nim temperaturę powietrza, wilgotność, zachmurzenie, i opady oraz ciśnienie atmosferyczne i związane z nim wiatry. Topoklimat –klimat lokalny, kształtowany przez warunki miejscowe, takie jak ukształtowanie terenu, roślinność, stosunki wodne. Zlewnia (dorzecze) – obszar, z którego wody spływają do jednego miejsca, stanowiącego z reguły przekrój jakiegoś cieku (rzeki). Zlewnię ogranicza dział wodny, czyli linia oddzielająca wody spływające powierzchniowo do dwóch sąsiednich rzek. Przebiega on najczęściej po najwyższych wzniesieniach i prostopadle przecina poziomice. Zlewisko – obszar z którego wody wpływają do morza Dział wodny-linia oddzielająca wody spływające powierzchniowo do dwóch sąsiednich rzek. Biotop – zespół organizmów żywych, czyli biocenoza, żyje na określonym obszarze –siedlisku Ekosystem – podstawowy układ funkcjonalny w przyrodzie złożony z biotopu i biocenozy. Wszystkie elementy ekosystemu są powiązane siecią wzajemnych zależności: siedlisko wpływa na organizmy, te z kolei oddziałują na warunki siedliskowe, z ponadto współbytujące rośliny i zwierzęta odzałują wzajemnie na siebie. Ekosystem jest układem dynamicznym. Ważniejsze ekosystemy rolne: A)ekosystemy rolne obejmujące pola uprawne – agroekosystemy -uprawa roli,obsiewanie jej,nawożenie,pielęgnacja -wytworzył je człowiek i onje utrzymuje -coroczna orka i zasew tworzą zbiorowisko zbliżone do stepu -Powstaja w miejscach wypalonych lub wykarczowyanych b)ekosystemy trawiaste obejmujące łąki oraz pastwiska w obrębie użytków zielonych – pratoekosystemy -okrywa roślinna wytwarzająca darń,odznacza się silnym zwarciem -darń tworzy kobierzec przeciwdziałający erozji wodnej,chroniący warstwę glebową przed wysuszeniem -dzielimy na: naturalne(łąki,pastwiska w górach) antropogeniczne -ze wzrostem wysokości maleje powierzchnia gruntów ornych -korzystnie działa na życie człowieka c) ekosystemy leśne obejmujące tereny pokryte drzewostanem – sylwoekosystemy -występują na wszytkich możliwychsiedliskach -w górach rozwojowi przeszkadzaja śniegi i wiatry -zajmuje siedliska najmniej żyzne lub niedostępne dla rolnictwa -stanowią najważniejszy czynnik stabilizacji procesów biochemicznych w środowisku,wpływają na warunki meteorologiczne,na ruch wód podziemnych i gruntowych. d) ekosystemy wodne obejmujące rzeki, jeziora i bagna – hydroekosystemy -mają duże znaczenie gospodarcze -ważna rola w obiegu wody -wody stojące wpływaja na klimat -życie w wodzie nie zamiera w zimie dzięki koncentracji ciepła. Granica spadków: Dla osadnictwa: najlepsze tereny są lekko nachylone,stwarzające dobre warunki spływu wód atmos. W miarę wzrostu spadku zwiększają się koszty budowy oraz koszty zurzycia paliwa. Spadek do ok 7st(12%) a pod ośrodkami produkcyjnymi ok 3,5st (6%) Dla rolnictwa: nacylenie warunkuje intensywność procesów erozji gleb,ogranicza zabiegi agrotechniczne i transport,nachylenie wpływa na występowanie określonych użytków, 3st nie ma przeszków, 6st orka wzdłuż poziomic aby uniknąć zmywania, do 12st na lessach, do 15st na innych orka zmechanizowana, 15-30st łąki pastwiska, powyżej 30st zalesienie