FUNKCJE UKŁADU KRWIONOŚNEGO

1.umożliwia transport:

a)tlenu i dw. węgla między narządami wymiany gazowej a tkankami

b)substancji pokarmowych wchłoniętych z jelita cienkiego do miejsc ich magazynowania lub wykorzystania

c)hormonów z miejsc ich wytwarzania do komórek docelowych

d)zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii z tkanek do wątroby i do nerek

e)ciepła między ośrodkami produkującymi ciepło

2.f. odpornościowa

3.uczestniczy w utrzymywaniu odpowiedniego pH

4.zapewnia komórkom środowisko- stałe pod względem chemicznym i fizycznym

Obejmuje:

+Serce

+Naczynia krwionośne

+Krew

+Narządy powstawania i niszczenia komórek krwi: szpik kostny czerwony, ukł. siateczkowo-śródbłonkowy(USŚ), śledziona, grasica, węzły i grudki chłonne

Układ zamknięty - warunkach prawidłowych krew nie ma możliwości wylania się poza układ naczyń krwionośnych i serce- wyjątek stanowi jedynie śledziona, gdzie występuje tzw. „krążenie otwarte”

Naczynia krwionośne:

1.TĘTNICE (ARTERIAE): krew płynie nimi z serca do narządów

+ściany tętnic grubsze,zawierają więcej komórek mięśniowych i włókien sprężystych

+tętnice typu: a)sprężystego (np.aorta); b)mięśniowego (np. t.piersiowa wewnętrzna).

+mniejsze tętnice, które w warstwie środkowej posiadają tylko jedną warstwę mięśni gładkich to tętniczki (arteriolae); jeszcze mniejsze tętniczki, występujące przed przejściem w sieć naczyń włosowatych tętniczkami przedwłosowatymi (arteriolae precapillares)

2.ŻYŁY (VENAE): krew płynie nimi z narządów do serca

+ściana: cienka i wiotka

+w świetle żył: zastawki zbudowane z 1-3 półksiężycowatych kieszonek- zapobiegają one cofaniu się krwi

+prowadzą krew z obwodu do serca; zależnie od tego gdzie żyły prowadzą krew ma ona różny kolor. Jeżeli z obwodu do serca, do przedsionka prawego prawej komory- krew jest ciemnowiśniowa- bo jest ona pozbawiona tlenu i bogata w produkty przemiany materii; W żyłach idących od płuc ku przedsionkowi lewemu- krew jest jasnoczerwona, mocno natlenowana.

3.NACZYNIA WŁOSOWATE (VASA SANQUINEA CAPILLARIA): zespalają tętnice z żyłami, właściwe miejsce wymiany

+pośredniczą w wymianie krwi między naczyniami krwionośnymi a komórkami

+na zasadzie dyfuzji i osmozy krew odbiera dwutlenek węgla, produkty przemiany materii i niektóre ich wydzieliny, np. hormony; tylko w pęcherzykach płucnych krew oddaje dwutlenek węgla, a przyłącza tlen. Zjawiska te zachodzą dzięki b.cienkiej budowie ścian naczyń włosowatych oraz ze względu na wolny przepływ krwi przez te naczynia (ok.. 0.5 mm/s).

+bardzo gęsto zespalają się ze sobą tworząc sieć naczyń krwionośnych

Schemat przepływu krwi w naczyniach krwionośnych:

Tętnica> tętniczka> tętniczki przedwłosowe> naczynia włosowate tętnicze> naczynia włosowate> naczynia włosowate żylne> żyłka zawłosowa> żyłka> żyła

Droga przepływu krwi z serca do palca małego(V) prawej ręki

1- komora lewa

2- zastawka aorty

3- opuszka aorty

4- łuk aorty

5- pień ramienno-głowowy

6- tętnica podobojczykowa prawa

7- tętnica pachowa

8- tętnica ramienna

9- tętnica łokciowa

10- łuk dłoniowy powierzchowny

11- tętniczka

12- tętniczki przedwłosowe

13- naczynia włosowate tętnicze

14-naczynia włosowate

Droga przepływu krwi z palca małego(V) prawej ręki do serca:

2- naczynia włosowate żylne

3- żyłki zawłosowe

4- żyłka

5- żyła odłokciowa (sieć żylna grzbietowa)

6- żyła ramienna

7- żyła pachowa

8- żyła podobojczykowa prawa

9- żyła ramienno-głowowa

10- żyła główna górna

11- przedsionek prawy

KREW

+rodzaj tkanki łącznej krążącej w naczyniach krwionośnych

+ilość krwi w organizmie przeciętnego człowieka: 5-5,5 l. (70 ml/kg) i jest to w przybliżeniu 1/13 do 1/12 wagi ciała

Podstawowe składniki krwi:

+Osocze(ok.58%)

+Elementy morfotyczne (ok. 40%): a)leukocyty: agranulocyty (monocyty, limfocyty) granulocyty (obojętnochłonne, zasadochłonne, kwasochłonne); b)erytrocyty; c)trombocyty

SERCE (COR)

+mięśniowy narząd ukł. naczyniowego, działającym na zasadzie pompy tłoczącej

+kształt lekko spłaszczonego stożka, w którym wyróżniamy: a)podstawę serca (basis cardis), b)wierzchołek zwany koniuszkiem serca (apex cardis); na sercu wyróżniamy 3 powierzchnie: a)przednią (mostkowo-żebrowa); b)tylno-dolną (przeponowa); c)płucną- łączy ona obie poprzednie

+położone w śródpiersiu, z czego 2/3 leży po lewej stronie ciała, a 1/3 po prawej +proporcjonalnie jest wielkości pięści

+waży około 300g

Budowa serca:

+podzielone na dwie połowy boczne- prawą, zwaną sercem prawym oraz lewą- zwaną sercem lewym; w sercu prawym krąży krew żylna, która jest tłoczona do krążenia małego- płucnego, natomiast w sercu lewym krąży krew tętnicza, która z kolei jest wypychana do krwioobiegu dużego; w warunkach prawidłowych krew tętnicza nie miesza się z krwią żylną.

+każda z połów serca dzieli się na przedsionek i komorę serca

+w budowie zewn. granicę między przedsionkiem lewym a prawym stanowi bruzda międzyprzedsionkowa przednia i tylna (sulcus interatriale anterior et posterior), natomiast między komorami- bruzda międzykomorowa przednia i tylna ( sulcus interventricularis anterior et posterior). Oba przedsionki od komór oddziela bruzda wieńcowa (sulcus coronarius).

+we wnętrzu serca przedsionki są oddzielone od siebie przegrodą miedzyprzedsionkową (septum interatriale), a komory- przegrodą międzykomorową (septum interventriculare) +przedsionki od komór odprowadza przegroda przedsionkowo-komorowa (septum atrioventriculare)

1-przedsionek prawy

2-przedsionek lewy

3-żyła główna górna

4-łuk aorty

5-pień płucny( rozdziela się na tętnice płucne; prawą i lewą)

6-żyły płucne lewe

7-płaciki zastawki dwudzielnej (mitralnej)

8-płaciki zastawki półksiężycowatej aorty

9-komora lewa

10-komora prawa

11-żyła główna dolna

12-płaciki zastawki dwudzielnej

13-płaciki zastawki półksiężycowatej pnia płucnego

ZASTAWKI SERCA

1.Przedsionkowo-komorowa lewa (dwudzielna=mitralna,2 płatki)

2.Przedsionkowo-komorowa prawa (trójdzielna, 3 płatki)

dot. 1 i 2:

+regulują przepływ krwi z przedsionków do komór

+po ich otwarciu krew napływa z przedsionków do komór, a z chwilą ich zamknięcia nie pozwalają one na cofanie się krwi z komór do przedsionków

+przyczepiają się do pierścieni włóknistych otaczających ujścia przedsionkowo-komorowe

+struny ścięgniste łączą wolny brzeg płatków z mm.brodawkowatymi. W chwili skurczu komór płatki zastawek pod wpływem krwi szczelnie stykają się ze sobą i zamykają ujście przedsionkowo-komorowe

3.Zastawka pnia płucnego (półksiężycowata)

4.Zastawka aorty (półksiężycowata)

dot. 3 i 4:

+regulują odprowadzenie krwi z komór do wielkich tętnic aorty i pnia płucnego

+ich otwarcie powoduje odpływ krwi z komór do tętnic, a zamknięcie nie pozwala na cofanie się krwi do komór

+zastawki tętnicze są zb. z 3 półksiężycowatych płatków, które przyczepiają się do ścian tętnic oraz do pierścieni włóknistych obejmujących ujścia tętnicze

ŚCIANY SERCA

1.WSIERDZIE (ENDOCARDIU): wyściela wewn. pow. serca łącznie ze szczelinami między beleczkami mięśniowymi oraz z zastawkami

2.ŚRÓDSIERDZIE (MYOCARDIUM): stanowi zasadniczy m. sercowy; składa się z 3 elementów: a)szkieletu serca (tk.łączna); b)m. sercowego właściwego (włókna mm. poprzecznie prążkowane); c)układu przewodzącego: ma zdolność do samodzielnego wytwarzania bodźców wpływających na czynność serca; zapewnia rytmiczne ruchy serca wywołując kolejne skurcze przedsionków i komór; składowe: a)węzeł zatokowo-przedsionkowy; b) węzeł przedsionkowo-komorowy; c)pęczek przedsionkowo-komorowy (Hisa)

3.NASIERDZIE (EPICARDIUM): okrywa bezpośrednio serce i jest blaszką trzewną worka osierdziowego; bez wyraźnej granicy na wysokości korony serce przechodzi w osierdzie (pericardium)- stanowi ono blaszkę ścienną worka osierdziowego

CZYNNOŚĆ SERCA

+pracuje na zasadzie pompy tłoczącej: praca polega na rytmicznie powtarzających się uderzeniach serca, wynoszących średnio ok.70 razy/min.

+w czasie jednego cyklu serce przepompowuje ok.70 ml krwi, w ciągu min. ok. 5 l, w ciągu doby ok. 75 tys. l krwi

Cykl pracy serca:

1.skurcz przedsionków- krew napływa z przedsionków do komór; otwarte zastawki przedsionkowo-komorowe; zastawki półksiężycowate zamknięte

2. skurcz komór- krew jest wtłaczana do aorty i pnia płucnego przez otwarte zastawki półksiężycowate; rozkurcz przedsionków

3.pauza- m.sercowy rozluźniony; krew napływa do przedsionków- do PP żyłą główną górną i dolną, do PL 4 żyłami płucnymi

Pracę serca reguluje układ przewodzący serca- jest on kontrolowany przez CUN za pośrednictwem układu autonomicznego; unerwia on serce poprzez mieszany splot sercowy, który zawiera liczne zwoje sercowe. Część współczulna odchodzi od pnia współczulnego jako nerwy sercowe szyjne- górny, środkowy, dolny- oraz nerwy sercowe piersiowe i powoduje przyspieszenie pracy serca( np. podczas wysiłku). Część przywspółczulna odchodzi od nerwu błędnego (X) za pośrednictwem gałęzi sercowych górnych, środkowych i dolnych, powodując zwolnienie pracy serca.

ZAWAŁ MIĘŚNIA SERCOEGO:

+(łac. infarctus myocardii)

+ostra, groźna choroba serca, w której powstaje obszar martwicy mięśnia sercowego w wyniku jego niedotlenienia

+zawał m. sercowego: postać choroby niedokrwiennej m. sercowego (obok: nagłej śmierci sercowej, dławicy sercowej, przewlekłej choroby niedokrwiennej serca i tzw. "kardiomiopatii" niedokrwiennej).

Krążenie małe (circulatio parva, pulmonalis)
+służy wzbogaceniu krwi w tlen i wydaleniu dw. węgla

+rozpoczyna się a komorze prawej pniem płucnym (truncus pulmonalis)- biegnie on ku górze przed początkowym odcinkiem aorty; następnie przed wklęsłym brzegiem łuku aorty dzieli się na tt. płucne- prawą i lewą. Każda z nich we wnęce płuca dzieli się na tt. płatowate- dwie po stronie lewej i trzy po stronie prawej, a te z kolei na tt. segmentowe. One dzielą się z kolei na tt.o coraz to mniejszej średnicy, które przechodzą w naczynia krwionośne włosowate, tworząc gęsta sieć oplatającą pęcherzyki płucne- to tu zachodzi właściwa wymiana gazowa. Krew oddaje pęcherzykom CO2, w zamian przyłącza tlen. Naczynia krwionośne włosowate łączą się w naczynia żylne o większej średnicy, a następnie w żż. segmentowe i żż. płucne (venae pulmonales). Najczęściej do PL, gdzie kończy się krążenie małe, wnikają cztery żż. płucne, po dwie z każdego płuca.

Krążenie duże (circulatio magna)
+służy doprowadzeniu do wszystkich narządów i tkanek wraz z krwią tlenu i skł. odżywczych, a odprowadzeniu dw. węgla i skł. przemiany materii

+rozpoczyna się w komorze lewej, skąd wychodzi t. główna (aorta)

Aorta:

a)Część wstępująca: rozpoczyna się rozszerzeniem- opuszką aorty- jest ona objęta osierdziem, na wysokości połączenia drugiego prawego żebra z mostkiem przechodzi w łuk aorty. Od tej części aorty odchodzą tt. wieńcowe serca- prawa i lewa.

b)Łuk aorty: odchodzi od niego pień ramienno-głowowy, t. szyjna wspólna lewa i t. podobojczykowa lewa; pień ramienno-głowowy dzieli się dodatkowo na t. wspólną prawą i podobojczykową prawą.

c)Część zstępująca: wyróżniamy dwie części: aorta piersiowa i brzuszna

UKŁAD WROTNY WĄTROBY (CZĘŚĆ KRĄŻENIA DUŻEGO)

+krew z przewodu pokarm. prowadzona jest drogą ż. Wrotnej- jest to naczynie dochodzące do wątroby, tam rozgałęzia się na naczynia włosowate, po czym (już po przejściu przez narząd) wraca do postaci żż. wątrobowych, łączących się z ż. główną dolną. Naczynia włosowate doprowadzają do wątroby pozyskane składniki pokarmowe- aby je przetworzyć zmagazynować

+krążenie wrotne: jednym z elem. krążenia obwodowego

---