Ekonomia 12
Bezrobocie
On mówi m.in. o: W krajach socjalistycznych bezrobocie jawne nie występowało / państwo może aktywnie pasywnie wpływać na to, by walczyć z bezrobociem (ale pasywnie = zasiłki, to nie jest rozwiązanie - to działa tylko na krótką metę/
Bezrobocie - stan gospodarki, w którym liczba miejsc pracy jest mniejsza niż liczba osób poszukujących pracy.
Stopa bezrobocia- stosunek liczby ludzi uznanych za bezrobotnych do liczby uznanych za wchodzących w skład siły roboczej wyrażony w %
Zasoby siły roboczej - składają się ze wszystkich osób w wieku 16 lat i więcej (= dorosłych), które są skłonne i zdolne do pracy i które są liczone albo jako bezrobotne, albo jako zatrudnione. Nie obejmują m. in. osób poniżej 16 lat, uczniów, studentów trybu dziennego, osób prowadzących działalność gospodarstwa domowe, osób niezdolnych do pracy, emerytów, wolontariuszy, osób pracujących mniej niż 15h/tydzień w gospodarstwie (…)
DEFINICJA BEZROBOCIA
Zgodnie z ustawą o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu… - bezrobotny to osoba niezatrudniona i nie wykonująca innej pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującego w danym zawodzie lub służbie, nie ucząca się w systemie dziennym, zarejestrowana we właściwym dla miejsca zameldowania rejonowym urzędzie pracy.
Zgodnie też z teorią ekonomii bez jest normalnym zjawiskiem polegającym na tym, że na rynku pracy są osoby chcące pracować, ale pozostające bez zajęcia. Zjawisko to podlega podstawowym prawom ekonomii - popytowi (ludzie szukający pracy ), podażowi (pracodawcy poszukujący pracownika).
Osobie tej przysługuje status bezrobotnego, gdy:
- ukończył a 18 lat z wyjątkiem młodocianych absolwentów
- kobieta nie ukończyła 60, a mężczyzna 65 lat
- nie nabyła prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej, nie pobiera zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego lub wychowawczego
- nie jest właścicielem lub posiadaczem nieruchomości rolnej, lub nie podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z tytułu stałej pracy jako domownik w gospodarstwie rolnym
- jest osobą niepełnosprawną, której stan zdrowia pozwala na podjęcie zatrudnienia co najmniej w połowie obowiązującego wymiaru pracy.
- nie jest osobą tymczasowo aresztowaną, lub nie odbywa kary pozbawienia wolności
- nie uzyskuje miesięcznie dochodu w wysokości przekraczającej połowy najniższego wynagrodzenia.
Filmik czy cuś tam
RODZAJE BEZROBOCIA
bezrobocie frykcyjne - rezultat ruchu zatrudnionych na rynku pracy; ludzie zmieniają zawód, pracę, przenoszą się do innej miejscowości i pozostają krótko na rynku pracy. To bezrobocie występuje w każdej gospodarce, też w warunkach pełnego zatrudnienia. Jest ono korzystne dla gospodarki, bo umożliwia znalezienie w krótkim czasie pracowników.
bezrobocie koniunkturalne lub recesyjne - pojawia się wówczas, gdy następuje spadek popytu, produkcji i aktywności gospodarczej.
bezrobocie strukturalne - wynika z nieaktywności struktury podaży siły roboczej i popytu na nią na rynku pracy. Wynikać może ono z szybkich zmian strukturalnych zachodzących w gospodarce, za którymi nie nadąża szkolnictwo zawodowe i ogólne. Bezrobocie strukturalne występuje też wtedy, gdy zasoby kapitałowe są niewystarczalne dla zatrudnienia zasobów pracy.
bezrobocie technologiczne - wynika z postępu technicznego, automatyzacji i mechanizacji procesów wytwórczych, które mają charakter praco-oszczędny. Pojawia się ono, gdy tempo wzrostu gospodarczego jest niskie, a inwestycje mają charakter modernizacyjny, prowadzą do wzrostu i unowocześnienia produkcji przy spadku zatrudnienia.
bezrobocie sezonowe - efekt wahać aktywności gospodarczej w różnych porach roku, spowodowanych zmianą warunków klimatycznych
bezrobocie cykliczne (keynesowskie) - występuje podczas kryzysów ekonomicznych, wywołane jest spadkiem koniunktury
bezrobocie utajone - nie objęte statystyką; występuje w postaci niezatrudnienia (typowe w gospodarce socjalistycznej), przeludnienia agrarnego (typowe dla krajów słabo rozwiniętych), lub bezrobocie wśród ludzi, którzy zrezygnowali z poszukiwań pracy z powodu beznadziejności swych usiłowań (typowe dla krajów rozwiniętych).
statystyki - zdjęcie P1010545
rozmiary bezrobocia [U] określone są przez wielkość zasobów siły roboczej [R] oraz wielkość zatrudnienia [L]
U=R-L
Zasoby siły roboczej [R] zależą od współczynnika aktywności zawodowej [a] oraz liczby osób w wieku produkcyjnym [Lp]
R=a x Lp
Współczynnik aktywności zawodowej [a] jest relacją zasobów siły roboczej [R] do liczby osób w wieku produkcyjnym [Lp]
A=R / Lp
Stopa bezrobocia b:
B = U / R x 100% = (a x Lp - L) / (a x Lp) x 100%
Prawo Okuna
Każdy procent, o jaki stopa bezrobocia przewyższa naturalną stopę bezrobocia powiększa lukę PNB o ok. 3%.
Np. jak bezrobocie wynosi 8% tj. o 2 punkty przekracza naturalną stopę bezrobocia; luka PNB wynosi - 6%.
Zgodnie z prawem Okuna, okresy, w których poziom bezrobocia jest wysoki, to okresy, w których faktyczny PNB spada poniżej jego poziomu potencjalnego. A zatem wysokiemu poziomowi bezrobocia towarzyszy wysoki poziom produktu, którego wytworzenia zaniechano.
Straty poniesione w okresach wysokiego bezrobocia to największe udokumentowane marnotrawstwo we współczesnej gosp. Są one wielokrotnie większe od szacowanych strat wynikających z nieefektywności (zbędnych strat) w następstwie monopolu czy też marnotrawstwa wywołanego stosowaniem ceł i kontyngentów w wymianie zagranicznej.
Współczesne migracje z polski - skala
- dane rejestrowe - 353 tys. migrantów łącznie w latach 1990-2005
- dane spisowe
* mikrospis 1995: ok. 900 tys. osób przebywających czasowo za granicą (2%populacji)
* NSP 2002: za granicą przebywało 786 tys. osób (1,8% populacji)
- około miliona polaków stale za granicą od 15 lat!!!
- dane resortowe - 350-400 tys. Pracowników sezonowych (2003-2005_
- Dane Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności -> 100-520 tys. Osób przebywających czasowo za granicą w okresie od II:1994 do II:2007
wykresy, tabelki itd. itp. Zdjęcia: P1010557-P1010569
Wybrane wnioski, determinanty zatrudnienia i bezrobocia
* głównie wykształcenie:
- dla mężczyzn stosunkowo mniejsze znaczenie poziomu, większe dziedziny,
- dla kobiet odwrotnie i łącznie wpływ poziomu i dziedziny silniejszy,
- najgorsze wykształcenie ogólne, zaraz po nim w zakresie usług, najkorzystniejsze w zakresie zdrowia i opieki społecznej
* niepełnosprawność (orzeczenie) większe znaczenie dla mężczyzn (kobiety i tak w części nieaktywne)
* dzieci
-mężczyźni wyższe zatrudnienie, kobiety niższe
- wiek 0-3 lata -> kobiety wycofanie z aktywności
- wiek 4-6 lat -> próba powrotu kobiet na rynek pracy w ok. ½ nieskuteczna
* Opieka zewnętrzna nad dziećmi - wyraźny wzrost zatrudnienia i spadek bezrobocia, tym większy, im więcej dzieci i im są młodsze
znowu wykres (przy pierwszych słupkach powinno być 16-24 nie 15-24) zdjęcie P1010576
potem zdjęcia: P1010578-P1010583
bezrobocie - skutki negatywne
- nie tylko samo jest problemem społecznym, ale leży też u podstaw wielu innych kwestii społecznych i tak np. szczególnie długotrwałe bezrobocie związane jest z obniżeniem standardu materialnego życia nie tylko samego bezrobotnego, ale i całej jego rodziny. Stąd bardzo często obszary długotrwałego bezrobocia pokrywają się w danym społeczeństwie z obszarami ubóstwa. To z kolei może powodować rozprzestrzenianie się rozmaitych patologii społecznych.
- nawet krótkotrwały okres bezrobocia nie pozostaje bez wpływu na kondycje psychiczną osób dotkniętych tym problemem.
- socjologowie i pracownicy socjalni ostrzegają przez patologiami społecznymi
- ekonomiści uważają, że bezrobocie napędza inflację - dzięki zwiększaniu wydatków budżetowych
- psychologowie podkreślają negatywne konsekwencje osobowościowe bezrobocia trwającego dłużej niż rok
- politologowie twierdzą, że duża liczba bezrobotnych może mieć wpływ na okresowe destabilizowanie systemu politycznego przy założeniu, że osoby bezrobotne są generalnie bardziej podatne na populistyczne hasła polityków.
Są to bowiem zjawiska i sytuacje, które:
- dotyczą większych grup i zbiorowości społecznych
- polegają na kumulacji negatywnych cech położenia materialnego, społecznego, lub politycznego
- wywołują społeczny niepokój i wzburzenie
- są źródłem napięć społecznych, niekiedy nawet ostrych konfliktów, przez co wpływają destrukcyjnie na rozwój całego społeczeństwo.
- nie mogą być w pełnie rozwiązane w ramach grupy, przy pomocy dostępnych jej metod i możliwości.
- mogą być rozwiązane tylko droga podjęcia działań przez państwo lub inne podmioty polityki społecznej
Najbardziej charakterystyczne cechy polskiego bezrobocia, to:
- wysoki udział ludzi młodych w populacji bezrobotnych, szczególnie dużo ich przybywa w lipcu i sierpniu, kiedy rejestrują się w urzędach pracy absolwenci różnego typu szkół. Wskazuje też na to „struktura bezrobotnych wg wieku, gdzie 62 % bezrobotnych to ludzie młodzi”.
- znaczny udział procentowy w całej populacji bezrobotnych osób posiadających wykształcenie zawodowe oraz podstawowe.
- zwiększający się udział kobiet w ogólnej liczbie bezrobotnych
- najniższe wskaźniki bezrobocia notujemy na terenach leżących wokół wielkich miast będących dużym i zróżnicowanym rynkiem pracy
- niemożność znalezienia pracy skłania młodych, wykształconych ludzi do emigracji zarobkowej
inne aspekty bezrobocia:
Działania ratownicze kosztują i te koszty trzeba będzie ponosić z wciąż deficytowego budżetu:
wzmożona działalność służby zdrowia, szpitali ogólnych, psychiatrycznych i odwykowych, koszty sądownictwa, więziennictwa, domów poprawczych i domów dziecka.
Gdyby zrobić rachunek ciągniony, to koszty bezrobocia byłby by niewyobrażalne. Należy jeszcze włączyć niewymierne koszty, jakie wynikają z zaburzeń w funkcjonowaniu jednostek i rodzin dotkniętych bezrobociem.
- okazuje się, że po podjęciu pracy (po okresie bezrobocia), również występują pewne koszty reintegracji z pracą i wcale nie są one bagatelne
- bezrobocie wchodzi w nowe środowisko pracy i to z czym się przede wszystkim spotyka, to nieżyczliwość
- pracodawca na początku niewiele wie o pracowniku ponad to, że był bezrobotnym i przez ten fakt do ocenia i postrzega.
- przełożony nie udziela wsparcia potrzebnego każdemu w nowym miejscu pracy, przydziela zadania, przy których nie można się wykazać. Brak tego wsparcia zmniejsza motywację do pracy, wywołuje niską samoocenę, negatywny obraz własnej osoby, co prowadzić może do niepowodzeń
- gdy go takiej sytuacji dojdą jeszcze uprzedzenia współpracowników, to już tylko krok do ponownego bezrobocia
- z punktu widzenia ekonomicznego i psychologicznego jest stanem przymusowej zależności od innych
- nie jest to sytuacja normalna dla osoby dorosłej i dlatego może doprowadzić do zmiany ukształtowanego w ciągu życia obrazu samego siebie.
- wytrąca jednostkę z utartych kolein życia, często rutynowego i może nieciekawego, ale swojskiego, w którym wiadomo, jakie wzory zachować stosować, aby osiągnąć planowane cele i przenosi w świat nieznany, nieokreślony.
- trzeba sobie odpowiedzieć na pytanie: Kim jestem? Ta potrzeba samoanalizy, w sytuacji niepewności i frustracji ogromnie uwrażliwia bezrobotnego na oceny innych ludzi.
1