Wiedza o Społeczeństwie pytania na egzamin semestr III, Pytania egzaminacyjne z Wiedzy o Społeczeństwie semestr III!!!!, Pytania egzaminacyjne z Wiedzy o Społeczeństwie semestr III


Pytania egzaminacyjne z Wiedzy o Społeczeństwie semestr III

  1. Wymień podstawowe czynniki determinujące życie społeczne.

CZYNNIKI DETERMINUJACE ŻYCIE SPOŁECZNE.

Warunki geograficzne stanowią o metodach zdobywania żywności, budownictwa i sposobie ubierania się:

Warunki demograficzne istotnie wpływają na intensywność wzajemnych oddziaływań społecznych oraz kulturę danej zbiorowości:

Do najważniejszych czynników determinujących życie społeczne zaliczamy jego podstawy biologiczne:

  1. Wyjaśnij znaczenie potrzeb w życiu człowieka.

Człowiek odczuwa wiele potrzeb i w swoim działaniu dąży do ich zaspokojenia. Większość z nich można zaspokoić tylko w wyniku nawiązania bliższych relacji z innymi ludźmi.

Jedną z najbardziej znanych klasyfikacji potrzeb jest klasyfikacja przyjęta przez amerykańskiego psychologa Abrahama Maslowa.

Rozwój człowieka przebiega w ramach pewnej hierarchii potrzeb, które zostały uplasowane przez Maslowa na dwóch poziomach:

  1. Poziom potrzeb podstawowych: potrzeby fizjologiczne, potrzeba bezpieczeństwa, potrzeby przynależności i miłości, potrzeba szacunku dla siebie i uznania ze strony innych osób.

  2. Poziom związany z potrzebami samorealizacji: potrzeba wiedzy i rozumienia, potrzeby estetyczne, potrzeba rozwoju i doskonalenia się.

Pierwszeństwo w zaspokojeniu maja potrzeby biologiczne, po ich zaspokojeniu ujawnia się potrzeba bezpieczeństwa, następnie potrzeby: miłości, przynależności, akceptacji, szacunku, samorealizacji.

  1. Przedstaw proces socjalizacji człowieka.

Człowiek od momentu urodzenia podlega socjalizacji, czyli procesowi kształtowania, w wyniku którego staje się członkiem określonej społeczności. W trakcje socjalizacji, która w największym stopniu dotyczy dzieci i młodzież (socjalizacja pierwotna) jednostka przyswaja sobie:

Proces socjalizacji wtórnej dotyczy dorosłego osobnika i trwa do końca życia. W wyniku socjalizacji wtórnej człowiek modyfikuje wcześniej poznane wzorce i role społeczne, zdarza się, że nawet niektóre z nich lub wszystkie odrzuca. Wśród procesów oddziaływania społeczeństwa na jednostkę znane jest zjawisko resocjalizacji, czyli powrotu do odrzuconych norm i wartości, tj. ponownej socjalizacji.

Funkcje socjalizacji:

  1. Wyjaśnij pojęcie grap społecznych oraz podaj ich podział.

Grupa społeczna to zbiorowość licząca trzy lub więcej osób, powiązanych ze sobą więzami i zależnościami o względnie trwałym charakterze.

Cechy grupy:

Rodzaje grup społecznych i ich charakterystyka

1. Ze względu na sposób zorganizowania:

Cechy grup formalnych:

Przykłady grup formalnych:

Cechy grup nieformalnych:

Przykłady grup nieformalnych:

2. Ze względu na charakter członków:

Grupy zamknięte (ekskluzywne)

Cechy grup zamkniętych:

Przykłady grup zamkniętych:

Grupy otwarte (inkluzywne)

przynależności decyduje wola jednostki lub polityka prowadzona przez ta grupę

3. Ze względu na wielkość grupy:

Grupy małe

Cechy grup małych:

Przykłady grup małych:

Grupy duże

Cechy grup dużych:

Przykłady dużych grup:

  1. Ze względu na rodzaj więzi:

Grupy pierwotne (naturalne)

Cechy grup pierwotnych:

Przykłady grup pierwotnych:

Grupy wtórne (tworzone sztucznie)

Cechy grup wtórnych:

Przykłady grup wtórnych:

Socjologowie odróżniają, oprócz wymienionych, jeszcze inne podziały np.: na grupy krótkotrwałe i trwałe. Jest to uzależnione od trwałości więzi, np. grupa żołnierzy przebywających w jednostce Małgorzata Grządziel

wojskowej.

  1. Przedstaw podstawowe funkcje rodziny.

  1. Wymień i opisz podstawowe instytucje, które chronią rodzinę.

  1. Podaj podstawowe różnice w aspekcie pokrewieństwa i powinowactwa.

Powinowactwo- stosunek rodzinny między małżonkiem a krewnymi współmałżonka. Powinowaty to zatem krewny małżonka lub małżonek krewnego.

Pokrewieństwo- związek krwi pomiędzy osobami pochodzącymi od wspólnego przodka; posiadanie wspólnych przodków. Można wyróżnić dwa rodzaje pokrewieństwa: w linii prostej, gdy osoby pochodzą jedna od drugiej, i w linii bocznej, gdy osoby maja wspólnego przodka, lecz nie pochodzą jedna od drugiej.

  1. Wymień najważniejsze czynniki narodowotwórcze.

Do czynników narodowotwórczych należą:

  1. Wyjaśnij jakie masz przejawy świadomości narodowej.

Świadomość narodowa- poczucie przynależności do narodu i poczucie więzi z pozostałymi jego członkami. Jej przejawami są m.in. utożsamianie się z historią narodu, poczucie dumy z przynależności do niego oraz identyfikacja z symbolami narodowymi. Ważna cechą polskiej tożsamości jest jej silny związek z katolicyzmem. Źródłem tego związku jest historia.

W wielu krajach tożsamość narodowa formowała się w XIX w. i była związana z państwem. W wypadku Polaków, którzy byli pozbawieni swojego państwa podstawą jej kształtowania były wspólne dla większości język i religia katolicka

  1. Wymień podstawowe elementy struktury społecznej.

Struktura społeczną określa się zbiór elementów, z których składa się społeczeństwo (grupy, zbiorowości, warstwy, klasy, zawody, instytucje społeczne), oraz występujące między nimi zależności.

Najważniejsze elementy, które różnicują poszczególne społeczeństwa są:

Struktura klasowa oznacza podział społeczeństwa na klasy i grupy, różniące się od siebie stosunkiem do środków produkcji tj. posiadaczy i nie posiadaczy środków produkcji.Ten rodzaj struktury odpowiada koncepcji klasowej Karola Marksa. Współcześnie rozumienie konfliktów klasowych znacznie odbiega od rozumienia XIX wiecznego, co jest oczywiście spowodowane przemianami ekonomicznymi. Dziś najczęściej wyróżnia się trzy klasy tj:

Współcześnie wyznacznikiem pozycji zajmowanej w społeczeństwie jest: zamożność, zajmowane stanowisko zawód i styl życia. Przejście z pozycji niższej do wyższej jest możliwe.

Struktura warstwowa odpowiada koncepcji warstwowej Maxa Webera i oznacza podział społeczeństwa na warstwy, czyli zbiorowości ludzi uznających posiadanie wspólnej pozycji społecznej. Przykładem takiej warstwy może być inteligencja łączy ich porównywalny poziom i styl życia oraz wykształcenie. Kryterium struktury warstwowej jest też możliwość wpływu na władzę i prestiż zajmowany przez daną osobę.

Struktura demograficzna określa zróżnicowanie społeczeństwa ze względu na wiek (produkcyjny i poprodukcyjny), płeć (ilość kobiet i mężczyzn), miejsce zamieszkania (miasto-wieś). Współcześnie obserwujemy w wielu dobrze rozwiniętych krajach zjawisko starzenia się społeczeństwa, co stwarza nowe problemy społeczne i polityczne. Obserwujemy również poważne zmiany jeśli chodzi o wpływ kobiet na kształt społeczeństw, a także emigrację zarobkową ze wsi do dużych miast.

Struktura zawodowa ukazuje zróżnicowanie społeczne pod względem wykonywanego zawodu. O prestiżu wykonywanego zawodu świadczy wysokość zarobków, choć nie jest to regułą. Istnieją zawody, w których zarobki są wysokie np. sekretarka w poważnej firmie, jednak ten zawód nie cieszy się wysokim uznaniem, natomiast szczególnie w małych miasteczkach lekarze, czy nauczyciele w dalszym ciągu zajmują wysoka pozycje pod względem prestiżu, co nie zawsze idzie w parze z zarobkami. W czasach, w których żyjemy można zaobserwować szybkie tempo przemian w ramach struktur społecznych, pojawiają się nowe grupy zanikają stare.

  1. Wymień mniejszości narodowe zamieszkujące Polskę.

W Polsce (w 2002 roku 97,6% społeczeństwa stanowili Polacy), pozostała ludność to mniejszości narodowe. Mamy mniejszość:

  1. Wymień i krótko scharakteryzuj cztery podstawowa normy społeczne.

  1. Krótko scharakteryzuj główne problemy moralne współczesnego świata.

Do najważniejszych oraz najczęściej poruszanych problemów należą obecnie: kwestia aborcji, klonowanie zarówno zwierząt jak i ludzi, kara śmierci oraz eutanazja.

Kara śmierci oznacza pozbawienie przestępcy życia na skutek popełnienia przez niego zbrodni. Stosowanie jej budzi wiele kontrowersji. Zwolennicy uznają, że jest to najlepszy sposób na zwiększenie poczucia bezpieczeństwa w państwie. W Polsce kary śmierci nie wykonuje się od 1988 roku. Kara śmierci została zniesiona całkowicie, a zastąpiono ja dożywotnim pozbawieniem wolności. Kościół katolicki jest przeciwny karze śmierci, dopuszcza ją tylko w wyjątkowych sytuacjach.

Eutanazja, czyli uśmiercenie osoby nieuleczalnie chorej na jej życzenie. Problem rozpowszechnił się w ciągu ostatnich kilkunastu lat szczególnie w Europie Zachodniej i Ameryce Północnej. Jest on związany z rozwojem medycyny i z jednej strony umożliwia przedłużenie życia ale jednocześnie osoba chora przewlekle i nieuleczalnie ma prawo odmówić cierpienia. Wiąże się z tym problem godnej śmierci. Eutanazja dopuszczalna jest w Holandii i wywołuje kontrowersje na całym świecie, ponieważ chory może być poddany eutanazji wbrew sobie.

Aborcja, czyli świadome przerwanie ciąży wywołuje podobnie jak eutanazja wiele sporów. Zwolennicy przytaczają prawo matki do decydowania o urodzeniu poczętego dziecka. Natomiast przeciwnicy np. Kościół katolicki, prawosławny i protestancki przywołują prawo ochrony życia od momentu poczęcia ,aż do naturalnej śmierci. W Polsce uchwalona 2 października 1997 roku. Konstytucja RP potwierdza w art. 38 prawna ochronę życia człowieka

Klonowanie- to proces tworzenia identycznej kopii z jakiegoś oryginału. Do dnia dzisiejszego opanowano metodę klonowania różnych gatunków zwierząt i roślin. Niestety normalną konsekwencją sukcesów klonowania ssaków jest chęć klonowania człowieka. Idea ta budzi jednak bardzo głębokie kontrowersje i wątpliwości natury etycznej i moralnej. Już wiadomość o klonowaniu ssaków wywołały niemałą panikę pośród prawodawców z wielu państw, którzy kategorycznie zabronili klonowania człowieka, dotyczy to szczególnie celów reprodukcyjnych. Nauka jednak przedstawia inną ideę sklonowania człowieka, a mianowicie chce to zrobić w celu uzyskania komórek macierzystych.

  1. Wymień czynniki kształtujące ład społeczny.

Ład społeczny - oznacza porządek wynikający z organizacji społeczeństwa zgodnie z wartościami, normami i zasadami przyjętymi przez ogół obywateli.

Czynnikami warunkującymi ład społeczny są:

  1. Podaj różne sposoby rozwiązywania konfliktów społecznych.

Sposoby rozwiązywania konfliktów mogą być bardzo różnorodne np.

  1. Wymień funkcje i zadania instytucji w społeczeństwie.

Pojęcie instytucji społecznej może być rozumiane na kilka sposobów:

- potocznie rozumiemy, że jest to pewna grupa ludzi, która została powołana do realizacji konkretnych zadań. Zadania te wynikają z ogólnie przyjętych norm i wartości ważnych dla całego społeczeństwa;

- w socjologii tym mianem określa się rodzaj działania w imieniu grupy.

Instytucje społeczne pełnią następujące funkcje

regulacyjną - gdy organizacja porządkuje stosunki pomiędzy grupami lub jednostką, a grupą, zmusza je do wypełniania powierzonych zadań, zaspakajania potrzeb.

integracyjną - gdy organizacja scala daną zbiorowość, np. przedszkole integruje rodziców wokół zagadnień związanych z opieką i wychowaniem małego dziecka itp. Instytucje społeczne zapewniają ciągłość działania społeczeństwa np. Kościół - zmieniają się w nim księża posługujący, jednak kościół jako instytucja dalej istnieje

zaspakajania potrzeb i realizacji celów - gdy organizacja zaspakajają podstawowe potrzeby jednostek i grup np. szpital, szkoła.

Aby mówić o funkcjonowaniu instytucji społecznych muszą one spełnić następujące warunki:

Nowo tworzone instytucje powinny spełniać jeszcze jeden warunek tj. włączyć się do działania w ramach istniejącego już systemu różnych instytucji.

  1. Scharakteryzuj rodzaje instytucji społecznych.

Rodzaje instytucji społecznych są następujące:

Ze względu na sposób powstania:

Ze względu na spełniane zadania i realizowane potrzeby:

  1. Wymień najważniejsze problemy społeczne współczesnej Polski.

  1. Scharakteryzuj problem patologii społecznych w Polsce.

Patologie społeczne to zachowania, które zakłócają równowagę społeczną. Patologia to nieprzestrzeganie ogólnie przyjętych norm i wartości. Dotyczy ona jednostek lub grup społecznych. Czynniki wywołujące zachowania patologiczne są różnorodne. Niektóre z nich to np. mikro uszkodzenia mózgu podczas porodu, a następnie braki w wychowaniu jednostek, czy wpływ środowiska i jego oddziaływanie na jednostkę. Do najbardziej powszechnych zjawisk patologicznych w Polsce należą: alkoholizm, narkomania, przestępczość. Inne zjawiska patologiczne to dewiacje seksualne, samobójstwa, czy prostytucja.

Zjawisko alkoholizmu, czyli nadużywania alkoholu prowadzącego do uzależnienia jest w Polsce jednym z najpoważniejszych zjawisk patologicznych. Dotyka różne osoby, niezależnie od ich wieku i statusu majątkowego. W ostatnich latach obserwujemy wzrost spożycia alkoholu wśród młodzieży (szczególnie w ostatnich klasach gimnazjalnych). Zmienia się również model konsumpcji alkoholu, mimo wysokiego spożycia wódki stale rośnie popularność piwa, szczególnie wśród młodzieży. Różne dane donoszą, że w Polsce ok. 1 mln obywateli choruje na chorobę alkoholową.

Narkomania jest równie poważnym problemem społecznym co alkoholizm. Rozpowszechniła się w latach 90. i nadal stanowi zagrożenie, szczególnie wśród ludzi młodych. W badaniach na ten temat padają dane wskazujące, że co trzeci uczeń szkoły ponadgimnazjalnej miał kontakt z narkotykami. Zjawisko ma swoją genezę w otwarciu granic państwowych po 1989 roku i szybkim napływie środków odurzających oraz łatwym dostępie do narkotyków, a nawet modzie panującej na nie. Można się jej również dopatrywać w zeświecczeniu kultury i liberalizacji życia codziennego. Rozwój narkomanii może być również tłumaczony jako ucieczka przed trudnymi wyzwaniami współczesnego świata. Niezależnie od przyczyn, społeczne skutki zjawiska są bardzo niebezpieczne - począwszy od zanikania więzi i systemów wartości po całkowita degradacje jednostek.

Przestępczość wiąże się z nieprzestrzeganiem prawa, norm i zasad powszechnie przyjętych. W Polsce odnotowujemy bardzo wyraźny wzrost przestępczości w ciągu lat dziewięćdziesiątych. Dopiero rok 2004 przyniósł zahamowanie tego wzrostu. Topografia przestępczości jest zróżnicowana, chociaż odnotowuje się więcej przestępstw w aglomeracjach miejskich niż na wsi, więcej w rejonach uprzemysłowionych niż rolniczych. Niepokojącym jest fakt wzrostu liczby przestępstw nieletnich. Przyczyny tego zjawiska należy szukać m.in. w kryzysie rodziny, niepowodzeniach szkolnych oraz zagrożeniach alkoholizmem, narkomanią, przynależnością do grup nieformalnych (gangów młodzieżowych).

Skutkami opisanych patologii jest:

  1. Omów poszczególne typy kultury

Kultura jest pojęciem wieloznacznym. Sam wyraz wywodzi się z jęz łac. culturus agria (uprawa ziemi) cultura - dbanie kształcenie pielęgnowanie. Najprościej zdefiniować kulturę jako wytwór myśli i działalności człowieka lub jako całokształt materialnego i duchowego dorobku ludzkości przekazywanego z pokolenia na pokolenie.

Typy kultury:

Typy kultury mają charakter duchowy (symboliczny), materialny oraz społeczny (normatywny).

Rozróżniamy także kulturę elitarna i masową oraz alternatywną (jest wynikiem sprzeciwu wobec tradycji). Zgodnie z przyjętą nazwą adresaci tych kultur różnią się zajmowaną pozycją w społeczeństwie

  1. Scharakteryzuj kulturę narodową.

Kultura narodowa - określa całość społecznego dorobku czyli kultury danego narodu, stanowiący jeden z elementów świadomości narodowej. Kultura narodowa dysponuje zespołem dzieł artystycznych, wiedzy, norm i zasad, których znajomość uważa się za obowiązującą członków danej zbiorowości narodowej. Całość tego kanonu wpajana jest najmłodszym członkom społeczności w procesie akulturacji przez rodzinę, znaczących innych i instytucje oświatowe.

  1. Podaj najbardziej charakterystyczne subkultury młodzieżowe.


  1. Omów podstawowe filary kultury europejskiej.

  1. Scharakteryzuj społeczeństwo w państwach totalitarnych, autorytarnych i demokratycznych.

Państwo autorytarne - opiera się na silnej władzy wykonawczej, która skupiona jest w rękach jednostki bądź wąskiej grupy osób. Osoba sprawująca władzę obdarzona jest autorytetem, a swoją władzę opiera na aparacie przymusu, a więc na wojsku i policji. W takim kraju wolności obywatelskie są mocno ograniczone. Działają organy władzy przedstawicielskiej, np. parlament, jednak jego rola sprowadza się do zatwierdzania decyzji rządzących. Przykładami takich państw była Argentyna za czasów rządów Juana Perón, Węgry za rządów Miklosza Horthy'ego czy Portugalia za czasów Antoniego Salazara. W państwach autorytarnych władzę może sprawować dyktator bądź określona grupa osób. Stąd wyróżniamy dyktatury o charakterze wojskowym (władzę sprawuje osoba posiadająca rangę wojskową) bądź dyktatury teokratyczne, kiedy władza należy do osoby bądź grupy osób będących duchownym wiodącej w państwie religii.

Państwo totalitarne - istotą państwa totalitarnego jest kontrola władz nad wszystkimi dziedzinami życia obywatela oraz powszechna indoktrynacja. Władza skupiona jest w ręku jednej osoby lub partii. Nie ma trójpodziału władzy, ani legalnie działającej opozycji. Interes jednostki nie jest najważniejszy, liczy się jedynie dobro państwa. Stosowany jest powszechnie aparatu przymusu i terroru. Przykładami takich państw były faszystowskie Włochy, III Rzesza i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich.

Państwo demokratyczne - swoimi początkami sięga czasów starożytnych. Opiera się na zasadach suwerenności narodu, trójpodziału władzy, pluralizmie politycznym i gospodarczym, strzeże praw mniejszości, przestrzega prawa i konstytucji. Do najważniejszych wartości uznawanych w państwie demokratycznym należą: wolność, równość, sprawiedliwość oraz tolerancja. Wyróżniamy dwa modele państwa demokratycznego - państwo liberalne i socjalne. W państwie demokratycznym liberalnym obowiązuje zasada trójpodziału władzy, a za kierunek polityki państwa odpowiada parlament i organy przez niego wybrane. Państwo jest gwarantem poszanowania praw obywatelskich, nienaruszalności własności prywatnej, oraz zasad gospodarki rynkowej (przy czym ingerencja państwa w gospodarkę jest ograniczona do minimum). Przykładami takich państw były Wielka Brytania za czasów pełnienia urzędu premiera przez Margaret Thatcher oraz Stany Zjednoczone przed 1929 r. Państwo demokratyczne socjalne charakteryzuje się dużą aktywnością w kształtowaniu polityki socjalnej (duże nakłady na świadczenia socjalne, tworzenie ustawodawstwa sprzyjającego pracownikowi). Przykładem takiego państwa jest Szwecja.

  1. Omów czynniki warunkujące funkcjonowanie społeczeństwa obywatelskiego

Definicja

Społeczeństwo obywatelskie to rodzaj społeczeństwa demokratycznego, w którym obywatele świadomie uczestniczą w życiu publicznym, są aktywni i odpowiedzialni oraz posiadają zdolność samoorganizacji.

  1. Wyjaśnij znaczenie obywatelskiego nieposłuszeństwa.

  1. Wymień podstawowe rodzaje doktryn politycznych.

  1. Przedstaw historyczny rozwój demokracji od starożytności do XXI wieku.

  1. Podaj fundamentalne zasady demokracji.

  1. Podaj podstawowe formy uczestnictwa obywateli w życiu publicznym.

Art. 4 Konstytucji III RP z 1997 r. mówi: Władza zwierzchnia należy do narodu. Naród sprawuje władzę poprzez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio. Zgodnie z tym zapisem my jako obywatele mamy prawo do udziału w życiu politycznym naszego państwa, a sprawujemy ją w sposób bezpośredni i pośredni, za pomocą wybranych przez siebie przedstawicieli. Możemy więc mówić o formach demokracji bezpośredniej i pośredniej.

Do form demokracji bezpośredniej należą:

Do form demokracji pośredniej należą: wybór organów władzy (prezydenta, parlamentu i samorządowych organów władzy), przynależność do partii politycznych czy organizacji społecznych, inicjatywy obywatelski, prawo do zgromadzeń oraz możliwość wystosowanie listów otwartych i petycji.

  1. Omów różne koncepcje genezy państwa i jego cechy.

Znani filozofowie zajmowali się genezą powstania państwa. Jedną z najbardziej znanych koncepcji jest teoria umowy społecznej. Jej twórcami byli Thomas Hobbes, John Locke i Jean Jacques Rousseeau.

Zgodnie z prezentowaną przez nich koncepcją państwo powstało w drodze umowy zawartej pomiędzy jednostkami danego społeczeństwa, bądź pomiędzy nimi i wybranym władcą.

Teoria Hobbesa

Thomas Hobbes aby uzasadnić konieczność stworzenia państwa w swoich rozważaniach wprowadza pojęcie stanu natury. Według niego w stanie natury znajdują się ludzie, kiedy nie istnieje państwo. Brakuje wówczas zwierzchniej władzy. Można powiedzieć, że ludzie nie stanowią jeszcze społeczeństwa (stan przedspołeczny). Hobbes twierdzi, że człowiek jest jednostką egoistyczną, a w swoim życiu skupia się na realizowaniu swoich potrzeb. W stanie natury (stan pierwotny) każdy z nas jest równy, mamy te same uczucia i potrzeby. Każdy z nas jednakowo boi się śmierci, boi się o swoje życie. Ten strach przed śmiercią według Hobbes'a jest bardzo silną fobią. Z drugiej strony w stanie pierwotnym ujawnia się także nasza druga namiętność, którą jest chęć ciągłego bogacenia się. Chcemy posiadać coraz więcej i więcej. Każdy człowiek chce być lepszy od innych. Chcemy władzy i zaszczytów. Ta chęć posiadania nigdy nie będzie zaspokojona, jak twierdził Hobbes. Jedynie śmierć jest ją w stanie przerwać. W stanie natury trwała ciągła walka pomiędzy jednostkami. W tej sytuacji nieprzewidywalność własnej śmierci staje się największą bolączką człowieka. Odkrywa wówczas jak bardzo zależy mu na własnym życiu. Thomas Hobbes określa stan natury jako stan wojny wszystkich przeciw wszystkim. W takim stanie nie obowiązują żadne prawa, ani też zasady religijne. Tym samym nie można mówić o żadnej moralności.

Sytuacja permanentnej wojny zmienia się dopiero po powstaniu państwa. Władza państwowa ustala wówczas prawa i dba o ich przestrzeganie. Przez społeczeństwo zostanie wybrany suweren, który będzie posiadał nieograniczoną władzę, a ludzie będą mu posłuszni. Właśnie u Hobbes'a pojawia się po raz pierwszy koncepcja władzy absolutnej. Hobbes twierdził, że władza którą otrzymuje suweren jest władzą pochodzącą od Boga, a została mu nadana za zgodą ludzi. Zadaniem władzy państwowej jest stworzenie odpowiednich warunków, aby utrzymać pokój i przerwać stan wojny.

Teoria Locke'a

John Locke rozwinął koncepcję Hobbes'a i w swoich rozważaniach poszedł krok dalej. Twierdził, iż w stanie natury zaistnieje w końcu taka sytuacja, że ludzie sami zdecydują o zmianie.

Locke był przeciwnikiem koncepcji władzy absolutnej. Uważał, że suweren posiadający niczym nieograniczoną władzę, stanowi większe zagrożenie niż człowiek dla drugiego człowieka w stanie natury.

Locke wierzył, że każdy człowiek posiada szereg praw, przysługujących mu z jeszcze przed wejściem w społeczeństwo. W koncepcji przedstawionej przez Hobbes'a człowiek musi się ich wyrzec, przekazując je w częściowo suwerenowi.

Jednym z naturalnych praw, które posiada człowiek jest według Locke'a prawo do własności. Locke uważał, że stan natury nie jest ciągłym stanem wojny, jednak bardzo łatwo może się w niego przekształcić, jeśli ludzie nie uzyskają gwarancji i ochrony nad posiadaną własnością. W stanie pierwotnym nie ma określonych praw, dlatego też nie ma wystarczającej gwarancji własności. Taki stan rzeczy zmieniłoby dopiero powstanie państwa. Władza oraz powołane przez nią polityczne instytucje określiłyby co jest zgodne a co nie jest zgodne z ustalonym prawem. Dlatego też dla Locke'a państwo jest tworzone po to by chronić własność prywatną obywateli.

Teoria Jeana Jecquesa Rousseau

Koncepcję umowy społecznej rozwinął francuski myśliciel Jean Jacques Rousseau. Przedstawił obraz współczesnego mu społeczeństwa, jako jednostek konkurujących ze sobą, zachowujących swoją własność i swoje życie, jednak zapominających o tym czym jest szczęście. Ludzie walczą ze sobą o wpływy.

Głównym miernikiem wartości w takim społeczeństwie stał się pieniądz. Rousseau w swoich rozważaniach zwracał się do starożytnych społeczeństw, gdzie najwyżej cenionymi wartościami były cnota i moralność. Twierdził jednocześnie, iż we współczesnym mu społeczeństwie ludzie nie są wolni, bowiem panuje w nim podział na rządzących i rządzonych. Ta ostatnia grupa nie ma wpływu na tworzone prawa i na ustalany porządek.

Człowiek, żyjący w stanie natury nie wchodzi w relacje z innymi ludźmi. Nie posiada również rozumu, bowiem według Rousseau rozum jest wytworem społecznym. Człowiek jest bardziej podobny do zwierzęcia, żyjąc w stanie natury. Powstanie państwa jest przypadkiem.

Jednostki decydują się stworzyć państwową organizację w obliczu zagrożenia czy katastrofy. Wówczas ludzie uświadamiają sobie, że są sobie potrzebni i są od siebie zależni. Rousseau postuluje stworzenie takiego społeczeństwa, w którym człowiek byłby szczęśliwy. Na czele państwa winna stać wybitna jednostka, która stworzy naród i jego kulturę. Pod wypływem takiego wybitnego władcy obywatele państwa będą się zmieniać i akceptują wprowadzone zmiany.

  1. Omów najczęściej spotykane patologie władzy.

  1. Podaj podstawowe funkcje współczesnego państwa.

Działalność państwa w określonym wymiarze życia społeczeństwa, określa się mianem funkcji państwa. Każde ze współczesnych państw wypełnia funkcję zewnętrzną i wewnętrzną.

Związana jest z prowadzeniem polityki zagranicznej i z utrzymywaniem kontaktów i stosunków międzynarodowych z innymi państwami oraz organizacjami. W realizacji swojej funkcji zewnętrznej państwo winno nastawiać się na ochronę swoich interesów. Rozwijać korzystne dla siebie kontakty zarówno o charakterze politycznym, gospodarczym jak i kulturalnym, ale także zapewnić poczucie bezpieczeństwa swoim obywatelom. Za politykę zagraniczną państwa, a tym samym za wypełnienie funkcji zewnętrznej, odpowiadają służby dyplomatyczne oraz organy konstytucyjne, wskazane do jej wykonywania.

Funkcja wewnętrzna państwa będzie się koncentrowała na zapewnieniu bezpieczeństwa i porządku obywatelom, a więc na wszelkich działaniach które organy władzy będą wykonywać na terenie państwa. W jej ramach możemy wyróżnić kilka obszarów państwowej działalności. Mowa tutaj o funkcji prawodawczej państwa, porządkowej, administracyjnej, gospodarczej, socjalnej i kulturalnej.

Funkcja prawodawcza

Do jednych z głównych zadań aparatu państwowego należy tworzenie norm prawnych i systemu prawnego, który obowiązuje na całym jego terytorium. Określa reguły prawne, na podstawie których rozwiązywane są konflikty pomiędzy obywatelami oraz karane są te osoby, które państwowe prawa złamią. Państwo zapewnia i gwarantuje im m. in. prawo do wolności, do wyrażania swoich przekonań i chroni posiadaną przez nich własność prywatną.

Funkcja porządkowa

Podstawową funkcją jest także zapewnienie bezpieczeństwa i porządku wewnątrz kraju. Obywatele danego państwa winni być chronieni przed ingerencją z zewnątrz, ale także na obszarze państwa.

Funkcja administracyjna

W państwie funkcjonują także określone organy, które zarządzają odpowiednimi sferami życia społeczeństwa, na przykład oświatą czy finansami. Pełnią więc funkcję administracyjną.

Funkcja gospodarcza

Zadaniem państwa jest także organizowanie państwowej gospodarki, a także dbanie o jej rozwój. W ramach funkcji gospodarczej możemy wyróżnić dwa sposoby oddziaływania państwa na gospodarkę.

Funkcja socjalna

Państwo pełni także funkcję socjalną. Obejmuje ona działania zmierzające do zabezpieczenia minimum egzystencjalnego obywatelom. Organy państwowe będą tworzyć nowe miejsca pracy, zapewniać odpowiednie warunki bezpieczeństwa i higieny pracy. W ramach funkcji kulturalnej państwo będzie wspierać rozwój oświaty, badań naukowych, ochraniać zabytki i miejsca pamięci narodowej.

Funkcja wychowawcza

Możemy mówić jeszcze o funkcji wychowawczej państwa, które jednak dziś nie jest rozumiana jako wpajanie określonego światopoglądu. Obecnie ta funkcja koncentruje się na uczeniu patriotyzmu i szacunku dla własnego narodu i państwa, oraz przestrzegania zasad demokracji.

Państwo w realizacji funkcji może się ograniczać do dwóch spośród nich. Wówczas możemy mówić o państwie minimalistycznym (tzw. koncepcja państwa nocnego stróża). W przypadku natomiast gdy mamy do czynienia z organami państwowymi ingerującymi w gospodarkę, aktywnie działającymi na rzecz porządku publicznego i bezpieczeństwa, mówimy o państwie opiekuńczym (tzw. państwo dobrobytu).

  1. Przedstaw charakter wydarzeń z lat 1989-90 rozpoczynających zmiany ustrojowe w RP.

  1. Wymień podstawowe formy i modele ustrojowe państwa

  1. Omów podstawowe zasady prawa konstytucyjnego w Polsce.

Obecnie obowiązującą Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej uchwalono 2 kwietnia 1997 roku przez Zgromadzenie Narodowe. Konstytucja została zatwierdzona w ogólnonarodowym referendum w dn. 25 maja 1997 roku. Ogłoszono ją w Dzienniku Ustaw z 1997 roku, nr 78. poz. 483. Weszła w życie z dniem 17 października 1997 roku.

Zgodnie z Konstytucja jej zmiana może nastąpić w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym brzmieniu przez Sejm i Senat.

  1. Przedstaw zasady prawa wyborczego w Polsce.

Zasady prawa wyborczego dzielą się na: zasady ogólne i szczegółowe. Do zasad ogólny prawa wyborczego zaliczamy:

Aby wybory i ich wynik mogły zostać uznane za zgodne ze standardami demokratycznymi te cztery zasady muszą być zawsze spełnione.

Zasada powszechności wyborów mówi nam o tym, że każdy obywatel posiadający czynne prawo wyborcze (ukończone 18 lat) ma prawo do udziału w wyborach. Jedynie prawomocnym wyrokiem sądu obywatel może być pozbawiony tego prawa.

Zasada równości wyborów oznacza, iż każdy oddany głos ma równą wartość, a więc jest równy głosowi oddanemu przez innego wyborcę. Liczba głosów przysługujących obywatelom jest równa (nie tylko pod względem formalnym, ale także i pod względem siły danego głosu).

Zasada bezpośredniości głosowania oznacza, że wyborca bezpośrednio oddaje swój głos na wybranego przez siebie kandydata. Nie ma więc żadnych ogniw pośrednich.

Wybory powinny odbywać się w odpowiednich warunkach, aby zapewnić wyborcom możliwość anonimowego oddania głosów. O tym mówi zasada tajności głosowania

  1. Scharakteryzuj kompetencje prezydenta RP.

Kompetencje prezydenckie można rozpatrywać w różnych sferach. Oto najważniejsze z nich:

Kompetencje w stosunku do Rady Ministrów

Kompetencje w stosunku do parlamentu

Kompetencje w stosunku do władzy sądowniczej

Kompetencje w zakresie spraw zagranicznych

Kompetencje w zakresie zwierzchnictwa nad siłami zbrojnymi kraju oraz państwowej obronności

Tradycyjne uprawnienia prezydenta

  1. Omów zadania Rady Ministrów.

Rząd tworzą prezes Rady Ministrów (premier) oraz wiceprezesi Rady Ministrów i ministrowie rządu. Rada Ministrów działa w sposób kolegialny. Na czele rządu stoi premier. Do jego kompetencji należy:

Poszczególni ministrowie są członkami rządu oraz stoją na czele określonych resortów, których pracą kierują. Pracę wykonują za pomocą sekretarzy i podsekretarzy stanu, którzy są powoływani przez premiera. Ministrowie mają prawo do wydawania rozporządzeń i zarządzeń. W skład Rady Ministrów mogą również wchodzić osoby powołanie przez premiera do pełnienia określonych zadań.

Rada Ministrów w drodze rozporządzenia może tworzyć Komitety Rady Ministrów. Są to jej organy opiniodawczo-doradcze, do ich zadań należy koordynacja działań określonych ministrów. Dla przykładu w 1993 r. został powołany Komitet Ekonomiczny i Komitet Społeczno-Polityczny. Organem doradczym dla premiera w zakresie polityki prawa jest Rada Legislacyjna, składająca się z wybitnych prawników.

Do kompetencji Rady Ministrów należy:

  1. Wyjaśnij czym jest prawo.

Pojęcie prawa ma wiele znaczeń, najczęściej rozumiemy go jako zbiór norm postępowania na terenie danego kraju, ustalony przez władze państwowe z uwzględnieniem norm zwyczajowych. Według Celsusa (jurysty rzymskiego) „Prawo jest tym, co dobre i słuszne”. Pojęcie prawa można rozumieć na dwóch płaszczyznach: podmiotowej i przedmiotowej.

  1. Omów główne systemy prawa i podaj ich przykłady.

  1. Scharakteryzuj poszczególne rodzaje kar w Polsce.

Kodeks karny przewiduje stosowanie kar, środków karnych i środków zabezpieczających.

Kara może przyjąć różne rodzaje np.:

Jak wynika z badań prowadzonych na temat rodzaju stosowanych kar w Polsce, najczęściej stosuje się pozbawienie wolności, a najrzadziej dożywotnie pozbawienie wolności.

Miejscem odbywania kar są zakłady karne, których obecnie jest w naszym kraju 86. Ze względu na stopień izolacji istnieją zakłady otwarte, półotwarte i zamknięte

Oprócz opisanych kar wyróżnia się sankcje rozsiane i sankcje skupione. Pierwszy rodzaj sankcji (rozsiana) wyraża dezaprobatę społeczną wobec przestępstwa, może przyjąć formę bojkotu, potępienia i pogardy. Drugi rodzaj sankcji (skupiona) odnosi się do zorganizowanego przez państwo działania bezpośrednio na osobę popełniającą wykroczenie. Sankcje skupione mogą przyjąć formę karną, egzekucyjna i nieważności.

Represja karna według nazewnictwa polega na wymierzeniu kary za łamanie prawa np. grzywną. O wysokości i rodzaju kary decyduje wymiar sprawiedliwości, zgodnie z Kodeksem karnym.

Sankcja egzekucyjna polega na wykonaniu określonego zobowiązania np. zmuszeniu obywatela, który złamał prawo do przywrócenia istniejącego stanu, mówimy wówczas o wykonaniu bezpośrednim. Może zdarzyć się sankcja egzekucyjna polegająca na wykonaniu zastępczym, w wypadku kiedy adresat sankcji nie może jej wykonać bezpośrednio. Sankcja egzekucyjna dotyczy: świadczenia pieniężnego, niepieniężnego lub szczególnego.

W prawodawstwie znany jest rodzaj sankcji nieważności, występuje ona wówczas gdy pewne działania zostaną uznane za sprzeczne z prawem. Uznanie ich za niebyłe jednocześnie nie pociąga skutków prawnych.

Warunkiem właściwego oddziaływania sankcji jest jej dolegliwość, nieuchronność i proporcjonalność (do popełnionego przestępstwa).

Jako dodatkowe obciążenia przewidziane za popełnione przestępstwa stosuje się środki karne np.:

Środki zabezpieczające - są rodzajem działań sądowych wobec osoby, której nie można przypisać całkowicie winy. Stosuje się wówczas inny rodzaj zabezpieczenia np. izolacje lub środki administracyjne.

Wykroczenia - są to czyny zabronione przez prawo obowiązujące w chwili jego popełnienia. Z racji na fakt, mniejszej szkodliwości niż przestępstwo mniejszy jest też wymiar kary (choć można stosować areszt, grzywnę lub naganę). Każdy kto ukończył 17 rok życia i popełnia wykroczenie ponosi odpowiedzialność karną.

Ogólne przepisy dotyczące wykroczeń zawiera Kodeks wykroczeń z 1997 roku. Sprawy dotyczące wykroczeń rozstrzyga sąd rejonowy.

  1. Wymień typowe przypadki naruszenia praworządności.

  1. Wyjaśnij pojęcia praw człowieka.

Podstawowe prawa każdego człowieka od urodzenia, aż do naturalnej śmierci przysługujące mu niezależne od pochodzenia, koloru skóry, wyznania, narodowości, płci, wykształcenia i zawodu nazywamy prawami człowieka. Wynikają one z faktu bycia człowiekiem i są:

  1. Wymień podstawowe dokumenty międzynarodowej ochrony praw człowieka.

  1. Scharakteryzuj działalność organizacji chroniących prawa człowieka na świecie

  1. Wyjaśnij przyczyny łamania praw człowieka na świecie

  1. Podaj ogólne warunki jakie muszą spełnić państwa, aby przystąpić do UE.

Kryteria kopenhaskie - zbiór kryteriów, które muszą spełnić nowo wstępujące do Unii Europejskiej państwa, by zostać przyjętymi. Kryteria te uchwaliła Rada Europejska na szczycie w Kopenhadze w czerwcu 1993 roku. Dzielimy je na kryteria polityczne i ekonomiczne.

Kryteria polityczne:

        1. istnienie instytucji gwarantujących stabilną demokrację;

        2. rządy prawa;

        3. poszanowanie praw człowieka;

        4. poszanowanie praw mniejszości.

Kryteria ekonomiczne:

  1. Wymień podstawowe organy UE.

  1. Scharakteryzuj drogę Polski do UE

Transformacja systemowa umożliwiła Polsce ubieganie się o członkostwo we Wspólnotach Europejskich. Stosunki dyplomatyczne między Polską a ówczesnym EWG zostały nawiązane już we wrześniu 1989 r. Rozpoczęły się wtedy negocjacje w sprawie umowy o handlu oraz współpracy handlowej i gospodarczej. W tym samym roku grupa najbogatszych państw świata G7 przyznała Polsce oraz Węgrom pomoc ekonomiczną w ramach programu PHARE.

W dniu 19 września 1989 podpisano w Warszawie „Umowę w sprawie współpracy handlowej i gospodarczej” między Polska a EWG. W dniu 25 maja 1990 roku złożyliśmy w Brukseli wniosek o rozpoczęcie negocjacji dotyczących zawarcia umowy stowarzyszeniowej miedzy RP a Wspólnotami Europejskimi. Podpisanie traktatu nastąpiło 16 grudnia 1991 roku.

Od 1992 r. obowiązywała tzw. umowa przejściowa, liberalizująca stosunki handlowe między Polską a państwami członkowskimi Wspólnot. Rozpoczęto również dialog polityczny miedzy obiema stronami - ustanowiono strefę wolnego handlu dla wyrobów przemysłowych, uregulowano kwestie dotyczące przepływu usług, pracowników, kapitału, możliwości zakładania przedsiębiorstw, zasad współpracy finansowej i kulturalnej.

W dniach 21 - 22 czerwca 1993 podczas szczytu Unii w Kopenhadze określono polityczne i ekonomiczne kryteria przystąpienia do państw Europy Środkowej do UE - tzw. kryteria kopenhaskie. Najważniejszym z nich był warunek, że państwa ubiegające się o wstąpienie do Unii muszą być demokratyczne i przestrzegać zasad gospodarki rynkowej. Ponadto państwa kandydujące powinny przyjąć dorobek prawny Wspólnoty, czyli dostosować swoje prawo do prawa unijnego.

W dniu 8 kwietnia 1994 roku Polska złożyła wniosek o członkostwo w Unii Europejskiej.

3 maja 1995 roku Komisja Europejska opublikowała „Białą Księgę” w sprawie przygotowania krajów Europy Środkowej i Wschodniej do integracji z Jednolitym Rynkiem Unii Europejskiej. W dokumencie tym określono kolejność działań w dostosowaniu prawa kandydujących do przepisów obowiązujących w UE.

26 kwietnia 1996 roku Komisja Europejska przesłał rządom państw kandydujących kwestionariusze zawierające pytania dotyczące różnych dziedzin życia politycznego, gospodarczego, i społecznego państwa. Odpowiedzi posłużyły Komisji Europejskiej do przygotowania opinii na temat kandydatów.

16 lipca 1997 Komisja Europejska przedstawiła w Parlamencie Europejskim pozytywną opinię w sprawie polskiego wniosku o członkostwo w Unii Europejskiej. Znalazło się w niej m. in. sformułowanie, że Polska ma cechy kraju o stabilnych instytucjach gwarantujących rządy prawa, przestrzeganie praw człowieka, dba o poszanowanie praw mniejszości. Polska gospodarka może być uważana za funkcjonująca gospodarkę rynkową i powinna poradzić sobie z presją konkurencji i sił rynkowych. Zwrócono szczególną uwagę na konieczność dostosowania polskich przepisów do prawa wspólnotowego w takich sektorach, jak rolnictwo, środowisko naturalne, transport. Komisja zaleciła również rozpoczęcie negocjacji z Polska w sprawie jej przyjęcia do Unii Europejskiej.

Podczas szczytu w Luksemburgu zapadła decyzja o rozpoczęciu od marca 1998 roku negocjacji akcesyjnych z sześcioma państwami kandydującymi: Polską, Czechami, Węgrami, Estonią, Słowenią, Cyprem. Z czasem liczba tych państw wzrosła i powiększyła się o Litwę, Łotwę, Słowację, Maltę, Bułgarię i Rumunię. Stworzono też perspektywę członkostwa dla Turcji. Podstawowymi kryteriami według których oceniono zdolność kandydatów do przystąpienia do UE były: stabilność polityczna w warunkach demokracji, rządy prawa i przestrzeganie praw człowieka, konkurencyjność ich gospodarek i zgodność norm prawnych w sferze społeczno-ekonomicznej.

Po stronie Unii Europejskiej warunkiem przyjęcia nowych członków było zreformowanie jej instytucji tak, by pozostawały one funkcjonalne po rozszerzeniu unii. Przed Polską stanęły trzy zadania, konieczne do wypełnienia przed zakończeniem negocjacji akcesyjnych z UE:

dostosowanie polskiego prawa i funkcjonujących w jego ramach instytucji do dorobku UE,

wynegocjowanie jak najkorzystniejszych warunków przystąpienia,

stworzenie niezbędnych przesłanek dla umiejętnego wykorzystania przyznanych Polsce funduszy pomocowych z PHARE, ISPA, SAPARD.

28 stycznia 1997 roku rząd polski przyjął Narodową Strategię Integracji, w której przedstawiono zadania wynikające z procesu dostosowania w okresie poprzedzającym negocjacje, w trakcie ich trwania i w pierwszym okresie członkostwa.

W sierpniu 1998 Sejm RP przyjął ustawę powołującą Komitet Integracji Europejskiej. Jego zadaniem stało się programowanie i koordynowanie polityki w sprawach związanych z integracją Polski z Unią Europejską oraz koordynowanie działań administracji państwowej w zakresie wykorzystania pomocy zagranicznej. W tym czasie trwało przeglądanie polskiego prawa pod kątem zgodności z unijnym. Właściwe rokowania w sprawie członkostwa rozpoczęły się pod koniec 1998 roku.

Do uzgodnienia było 30 obszarów rokowań (zwanych rozdziałami). Najtrudniejsze okazały się rolnictwo, ochrona środowiska, podatki, finansowanie i budżet, polityka regionalna i koordynacja instrumentów strukturalnych, swobodny przepływ ludzi.

Negocjacje akcesyjne zakończyły się w grudniu 2002 roku 13 grudnia 2002 roku na szczycie w Kopenhadze Rada Europejska podjęła decyzje o rozszerzeniu Wspólnoty o dziesięć krajów, w tym o Polskę. Traktat akcesyjny podpisano w Atenach 16 kwietnia 2003 roku. Dalsza procedura obejmowała ratyfikację układu przez Parlament Europejski, państwa członkowskie i państwa kandydackie.

Referendum akcesyjne odbyło się w Polsce 14 maja 2003 roku. Frekwencja wyniosła 59 procent. Za przystąpieniem do UE opowiedziało się 77 procent, a przeciw było 23 procent Polaków.

1 maja 2004 r. nasz kraj stał się pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej.

  1. Jak określiłbyś działania Polski w Radzie Europy i Grupie Wyszehradzkiej.

Przewodnictwo Polski w Grupie Wyszehradzkiej między lipcem 2008 a czerwcem 2009 przypadło w okresie dynamicznie rozwijającej się sytuacji w Unii Europejskiej i na świecie, wywołanej kryzysem finansowym, odrzuceniem Traktatu z Lizbony oraz rosyjsko-ukraińskim konfliktem energetycznym, którego negatywne skutki dotknęły niektóre państwa Grupy. Okoliczności te spowodowały konieczność weryfikacji agend wielu struktur międzynarodowych, m.in. NATO i UE oraz wpłynęły na realizację programu polskiego przewodnictwa w GW. Ponadto, sprawowanie przez Czechy prezydencji w Radzie UE wymagało korekty kontaktów w formacie wyszehradzkim (m.in. przesunięcia na lipiec 2009 r. spotkań ministrów rozwoju regionalnego i ministrów środowiska).

Pomimo tego, dialog wyszehradzki w czasie polskiej prezydencji toczył się bardzo intensywnie. Szczególnie aktywne było Ministerstwo Spraw Zagranicznych, które zorganizowało łącznie 22 spotkań i konsultacji na szczeblu ekspertów, dyrektorów, dyrektorów politycznych oraz podsekretarzy stanu i ministrów spraw zagranicznych.

Polska weszła do rady Europy w 1991 roku. Miało to duże znaczenie polityczne, gdyż jest potwierdzeniem, że spełniła wszystkie wymogi w zakresie realizacji praw człowieka i funkcjonowania ustroju demokratycznego. Stwarzało to pozytywne przesłanki do dalszych starań o uzyskanie członkostwa w pozostałych organizacjach Zachodu, grupujących państwa o demokratycznym ustroju i gospodarce wolnorynkowej.

W Radzie Europy wprowadzono zasadę, że każdy kraj przez pół roku przewodniczy w organizacji. Również Polska przewodniczyła RE od 10 listopada 2004 do 17 maja 2005 roku. Polskie priorytety podczas tego okresu to:

  1. Przedstaw proces przystąpienia Polski do NATO.

Dążenia Polski do uzyskania członkostwa w NATO wynikały w głównej mierze z negatywnych doświadczeń historycznych. Zarówno tych związanych z II wojną światową, czyli osamotnienie Polski w 1939 roku, jak i tych powojennych, kiedy to Polska pozostawała pod dominacją ZSRR oraz uznanie, że NATO jest po upadku komunizmu jedynym efektywnie działającym Sojuszem militarnym w Europie. Po rozwiązaniu Układu Warszawskiego, Polska rozpoczęła aktywne działania dyplomatyczne zmierzające do uzyskania członkostwa w NATO. Wymagało to jednak ogromnych nakładów finansowych na modernizację armii, przede wszystkim na przezbrojenie w sprzęt odpowiadający wymogom NATO.

Przejście na nowy system łączności i sposoby dowodzenia, a także wprowadzenie zmian organizacyjnych na wzór zachodni. Chodziło przede wszystkim o osiągnięcie kompatybilności i interoperacyjności polskich sił zbrojnych z armiami zachodu. Kolejnym warunkiem wejścia Polski do NATO było zapewnienie cywilnej kontroli nad armią, co oznaczało cywilne kierownictwo w Ministerstwie Obrony Narodowej, podporządkowanie Sztabu Generalnego cywilnemu ministrowi obrony oraz parlamentarna kontrolę nad siłami zbrojnymi.

Po dokonaniu ogromnego wysiłku związanego z przebudową armii, Polska podpisała 2 lutego 1994 roku dokument „Partnerstwo dla Pokoju”. Był on formą ścisłej współpracy z NATO w zakresie planowania obronnego, wspólnych ćwiczeń i manewrów oraz uczestnictwa w misjach pokojowych NATO, zwłaszcza operacji pokojowej w Bośni. Program „Partnerstwo dla Pokoju” umożliwił także wymianę na dużą skalę oficerów i żołnierzy z obydwu stron. W 1996 roku przyjęto ustawę o cywilnej kontroli nad armią oraz strukturze Ministerstwa Obrony Narodowej. Przeprowadzono na dużą skalę reorganizację i zmiany w samych siłach zbrojnych pod kątem przyszłego współdziałania z siłami NATO. Równocześnie prowadzono aktywne działania dyplomatyczne w stolicach państw NATO w celu uzyskania ich zgody na wstąpienie Polski do tej organizacji.

Dzięki tym działaniom Polska spełniła sformułowane przez sojusz wstępne wymogi, dlatego w lipcu 1997 roku została zaproszona do negocjacji na temat uzyskania członkostwa. Po ich zakończeniu umowa międzynarodowa o wstąpieniu Polski do NATO została ratyfikowana przez parlamenty 16 państw członkowskich, a następnie tę umowę ratyfikował Sejm polski. W marcu 1999 w miejscowości Independence w USA ministrowie spraw zagranicznych Polski, Czech i Węgier przekazali na ręce Sekretarza Stanu USA dokumenty ratyfikacyjne o wstąpieniu do NATO. Zakończyło to prawną procedurę akcesji do Sojuszu. W uroczystych obchodach 50 - lecia Paktu Północnoatlantyckiego po raz pierwszy uczestniczył prezydent Polski jako pełnoprawny członek NATO.

Wstąpienie Polski do NATO pociąga za sobą wiele konsekwencji. Przede wszystkim Polska stała się członkiem najsilniejszego współcześnie istniejącego paktu militarnego. Zapewnia nam to wyjątkowe miejsce wśród państw świata a także poczucie bezpieczeństwa.

  1. Omów genezę powstania i strukturę ONZ.

Powstanie Organizacji Narodów Zjednoczonych wiąże się nierozerwalnie z powstaniem i działaniami Wielkiej Koalicji. Był to sojusz państw walczących z faszyzmem podczas II wojny światowej. Bardzo szybko okazało się, że poprzedniczka ONZ, Liga Narodów, nie spełniła wiązanych z nią nadziei i nie zapobiegła kataklizmowi, jakim bez wątpienia była wojna światowa. Do upadku znaczenia Ligi Narodów dochodzi faktycznie po klęsce Francji w 1940 roku, choć obrady Liga Narodów organizowała jeszcze do 1941 roku. Oficjalnie Liga Narodów zakończyła swoja działalność dopiero 18 kwietnia 1946 roku. Natomiast nowa organizacja staje się przedmiotem rozmów przywódców ówczesnych mocarstw od momentu, kiedy tworzy się tzw. Wielka Koalicja.

Pierwszy projekt organizacji przedstawia prezydent USA Roosevelt na konferencji w Teheranie. Zgodnie z tym pierwotnym projektem przewidywano powstanie trzech organów. Były to, Organizacja Ogólna, czyli forum, na którym można by omawiać dowolne zagadnienia i opracowywać zalecenia. Organizacja miałaby się zbierać się na sesjach w różnych miejscach i jej tryb pracy byłby podobny do sesji Ligi Narodów. Drugi proponowany organ, to Komitet Wykonawczy złożony z 10 - 11 państw. Zdaniem pomysłodawcy miałby zajmować się zagadnieniami współpracy międzynarodowej w zakresie rolnictwa, ekonomii, ochrona zdrowia itp. Trzecim organem proponowano, aby był Komitet Czterech Policjantów, złożony z sygnatariuszy deklaracji moskiewskiej, czyli Wielka Trójka i Chiny. Miałby to być najważniejszy organ, odpowiedzialny za utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa.

Nazwę organizacji: „narody zjednoczone” zaproponował premier Wielkiej Brytanii - Winston Churchill.

Na konferencji, w Dunbarton Oaks, przyjęto projekt statutu nowej organizacji, który przedstawiony został na konferencji założycielskiej nowej organizacji w San Francisco. Ważnym etapem w kształtowaniu się ONZ była też konferencja Wielkiej Trójki w Jałcie, gdzie rozstrzygnięto przede wszystkim prawo weta przysługującego wszystkim stałym członkom Rady Bezpieczeństwa.

Jednak o ostatecznym kształcie organizacji zadecydowała konferencja założycielska ONZ w San Francisco, gdzie w toku trwających od kwietnia do czerwca 1945 roku obrad opracowano Kartę Narodów Zjednoczonych, która to Karta weszła w życie 24 października 1945 roku. Dokument ten przede wszystkim określa cele omawianej organizacji.

Zadania i cele ONZ od samego początku miały być znacznie szersze niż zadania Ligi Narodów. W ogólnych założeniach ONZ nie miał być rodzajem światowego państwa, lecz miał opierać się na zasadzie suwerennej równości wszystkich swych członków. Ostatecznie ustalono też strukturę ONZ złożoną z sześciu podstawowych organów: Zgromadzenie Ogólne, Rada Bezpieczeństwa, Rada Gospodarczo-Społeczna, Rada Powiernicza, Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości i Sekretariat.

Siedziba ONZ stał się Nowy Jork, choć I Sesja Zgromadzenia Ogólnego odbyła się w 1946 roku w Londynie. Część organów ONZ ma swoja siedzibę również w Genewie, gdzie przed wojna mieściła się siedziba Ligi Narodów, ale również w Hadze, Nairobi i Wiedniu. Z ONZ współpracuje także wiele organizacji wyspecjalizowanych. Najważniejsze z nich, to: Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO), Organizacja NZ ds. Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO), Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO), Organizacja ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), Układ Ogólny w sprawie Handlu i Ceł (GATT), Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (IBRD), Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW), Fundusz NZ Pomocy Dzieciom (UNICEF) czy Światowa Organizacja Handlu (WTO).

W pracach ONZ od samego początku wiele miejsca poświęcano problemowi praw człowieka. W dniu 15 lutego 1946 roku, Rada Gospodarczo-Społeczna ONZ utworzyła komisję do spraw ochrony praw człowieka, w której pracach brało udział wielu wybitnych humanistów. Efektem i podsumowaniem jej prac było przyjęcie przez Zgromadzenie Ogólne ONZ, 10 grudnia 1948 roku „Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka”.

Istotną sprawą jest także kwestia członkostwa w ONZ. Państwa założycielskie, to jest te, które brały udział w konferencji w San Francisco nazywa się członkami pierwotnymi. Do tych państw należy również Polska. Razem państw tych jest 51. Obecnie członkami ONZ są już 192 państwa. Aby zostać członkiem ONZ, państwo musi spełnić warunki określone w Art. 4 Karty ONZ, który mówi, że członkiem może być „każde państwo miłujące pokój, które przyjęło zobowiązania zawarte w Karcie (…) i jest w stanie je wypełniać”. Przyjęcie nowego państwa do ONZ następuje na podstawie uchwały Zgromadzenia Ogólnego podjętej na zlecenie Rady Bezpieczeństwa.

STRUKTURA ONZ

Zgromadzenie Ogólne - jest to organ plenarny, w którym są reprezentowane wszystkie państwa członkowskie. Podejmuje uchwały, wspólnie z Radą Bezpieczeństwa decyduje o przyjęciu, wykluczeniu i zawieszeniu w prawach członkowskich, określa budżet i wysokość składek członkowskich. Ponadto może debatować i zajmować stanowisko we wszystkich należących do kompetencji organizacji. Decyzje są podejmowania w zależności od wagi sprawy zwykła lub kwalifikowana większością. Zgromadzenie Ogólne zbiera się raz do roku na tak zwanych sesjach zwyczajnych, zwykle we wrześniu. Może zebrać się na sesji nadzwyczajnej zwołanej przez Sekretarza Generalnego ONZ lub na wniosek większości państw członkowskich ONZ. Siedziba Zgromadzenia Ogólnego mieści się w Nowym Jorku.

Rada Bezpieczeństwa - na tym organie ONZ spoczywa odpowiedzialność za utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa w świecie. W jej skład wchodzi piętnaście państw, w tym pięciu stałych członków: Chiny, Francja, ZSRR/Federacja Rosyjska, USA i Wielka Brytania. Pozostałych dziesięciu członków jest wybieranych na okres dwóch lat, wg ściśle określonego klucza regionalnego. Rada Bezpieczeństwa przyjmuje zlecenia w kwestiach pokojowego rozwiązywania sporów międzynarodowych oraz podejmuje decyzje w sytuacjach zagrożenia lub naruszenia pokoju międzynarodowego. Te ostatnie mają charakter wiążący. Decyzje zapadają większością dziewięciu głosów z tym, że sprawy ważne wymagają, by żaden ze stałych członków nie głosował przeciw rozstrzygnięciu - każdy z nich ma więc prawo weta.

Rada Gospodarczo-Społeczna - Organ ten koordynuje działalność w sprawach gospodarczych i społecznych. Rada składa się z 54 członków wybieranych na trzyletnia kadencję, z uwzględnieniem corocznej rotacji 1/3 członków. Prowadzi prace studyjne, przygotowuje konferencje międzynarodowe, inicjuje zawieranie konwencji, nadzoruje realizację programów społecznych i gospodarczych ONZ. W jej ramach działają komisje funkcjonalne.

Rada Powiernicza - przez wiele lat Rada sprawowała nadzór nad terytoriami niesamodzielnymi, przygotowując je do niepodległości. Odegrała istotną rolę w procesie dekolonizacji państw Trzeciego Świata. Po ogłoszeniu w 1994 r. niepodległości przez ostatnie terytorium powiernicze, Republikę Palau - Rada zawiesiła działalność. W skład Rady Powierniczej wchodzili stali członkowie Rady Bezpieczeństwa.

Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości - jest to organ sądowy składający się z piętnastu sędziów wybieranych na dziewięcioletnią kadencję, ale obowiązuje zasada rotacji, dlatego co trzy lata zmienia się 1/3 składu sędziów. Sędziowie jednak mogą zostać wybrani ponownie - reelekcja. Trybunał rozpatruje sprawy sporne miedzy państwami, ale tylko wówczas, gdy same zwrócą się do Trybunału lub, gdy ten tryb rozstrzygania sporów jest przez te państwa zastrzeżony w umowie międzynarodowej. Wyroki Trybunału są dla państw wiążące. Ponadto Trybunał wydaje opinie prawne w sprawach kierowanych do niego przez Zgromadzenie Ogólne i Radę Bezpieczeństwa. Siedzibą Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości jest Haga.

Sekretariat - na jego czele stoi Sekretarz Generalny ONZ, który jest wybierany na pięć lat przez Zgromadzenie Ogólne z rekomendacji Rady Bezpieczeństwa. Administruje oraz zarządza Sekretariatem, reprezentuje Narody Zjednoczone w kontaktach z państwami i innymi organizacjami, koordynuje działania systemu ONZ, prezentuje działania ONZ światowej opinii publicznej, pełni funkcję mediatora w sporach międzynarodowych.

Z ONZ związane są tzw. organizacje wyspecjalizowane, połączone z nią umowami międzynarodowymi. Realizują one zadania szczegółowe. Jest ich kilkanaście m. in. Międzynarodowa Organizacja Pracy, Organizacja do spraw Wyżywienia i Rolnictwa, Światowa Organizacja Zdrowia.

  1. Scharakteryzuj działalność najliczniejszych polonii.

  1. Wyjaśnij polityczną linie podziału świata po II Wojnie Światowej.

Po zakończeniu II wojny światowej nastąpił nowy podział świata, który w założeniu miał zażegnać powstawanie konfliktów zbrojnych i utrwalenie pokoju na świecie. W tych sprawach odbyły się 3 konferencje: w Teheranie (1943), w Jałcie (1945), i w Poczdamie (1945).

  1. Streść historie terroryzmu na świecie.

Terroryzm. Pojęcie to oznacza używanie siły i przemocy, organizowanie i stosowanie zamachów zbrojnych na ludzi powiązanych z władzą, przeciwników politycznych, religijnych, osoby innej narodowości w celu zdobycia władzy, wyrażenia protestu, uzyskania okupu, wymuszenia określonych zachowań i zastraszenia opinii publicznej. Jednak tak rozumiane zjawisko nie jest typowe tylko dla dzisiejszych czasów. Porwania, wymuszenia, zabójstwa z powodów ideologicznych zdarzały się praktycznie od zawsze w dziejach rozwoju ludzkości.

Formę zorganizowaną, terroryzm przyjął na Bliskim Wschodzie, już w XI wieku, kiedy to na terenie Persji działało muzułmańskie bractwo Asasynów, stworzone i kierowane przez Hasana ibn Sabbah'a, którego nazywano „Starcem z gór”. Asasyni jako pierwsi stosowali terror na wielką skalę, przeprowadzali zamachy i mordy polityczne. Ich fanatyzm religijny, odwaga i bezwzględne posłuszeństwo przywódcy budziło grozę zarówno na Bliskim Wschodzie, jak również wśród uczestników wypraw krzyżowych organizowanych przez rycerstwo europejskie. Asasyni mogli więc skutecznie wpływać na układ sił politycznych w poszczególnych krajach regionu. W ciągu następnych wieków asasyni stali się świetnie wyszkolonymi, bezwzględnymi, groźnymi mordercami - najemnikami.

W XX wieku, doszło do nasilenia działań terrorystycznych. Wpływ na rozwój terroryzmu w drugiej połowie XX wieku miał przede wszystkim dwubiegunowy układ sił w powojennym świecie, wyścig zbrojeń, eksport idei rewolucyjnych zwłaszcza przez ZSRR, oraz realizowana przez USA doktryna powstrzymywania. Jednak najsilniejsze bodźce do powstania zjawiska terroryzmu dały procesy dekolonizacyjne, ruchy separatystyczne, czy radykalizacja ruchów religijnych. W efekcie pojawiały się liczne organizacje terrorystyczne o różnym podłożu ideologicznym. Do największych zalicza się terroryzm islamski, etniczny i lewacki.

  1. Wyjaśnij pojęcie międzynarodowego terroryzmu.

Terroryzm międzynarodowy, zjawisko rozpowszechnione od lat 70., będące efektem rozszerzania się terroryzmu poza granice poszczególnych państw.

Terroryzm międzynarodowy charakteryzuje się: stosowaniem systematycznej przemocy przez państwo lub grupę polityczną przeciwko innemu państwu lub grupie politycznej, sięganiem po wszelkie metody i środki - morderstwa, porwania, środki wybuchowe i trujące, stawianiem sobie za cel wywołanie powszechnego strachu i stanu terroru.

  1. Omów najpoważniejsze problemy współczesnego świata.

Głównymi problemy współczesnego świata są:

  1. Podaj przykłady problemów związanych z degradacją środowiska.

Zanieczyszczenie powietrza jest powodowane przede wszystkim przez przemysł energetyczny i metalurgiczny. W wyniku spalania paliw, szczególnie węgla, do atmosfery przedostają się tlenki węgla, związki siarki, i azotu. Elektrociepłownie i huty emitujące pyły zawierające toksyczne związki metali ciężkich.

Zanieczyszczenie wody jest spowodowane przede wszystkim przez przemysł. Ścieki przemysłowe zawierają toksyczne związki cyjanku oraz siarki, żelaza, natomiast w ściekach kopalnianych występuje chlorek sodu, czyli związek znany jako sól kuchenna. Również przemysł chemiczny i spożywczy zanieczyszczają wody. Do skażenia wód przyczyniają się także ścieki komunalne i środki chemiczne stosowane do uprawy roślin.

Degradacja gleby to kolejne konsekwencje gwałtownej industrializacji i urbanizacji. Wycinanie lasów powoduje erozję gleby, natomiast przemysł wydobywczy wpływa na zmiany w ukształtowaniu terenu, przyczyniając się do powstania hałd, zapadlisk i uskoków. Górnictwo prowadzi także do obniżenia się poziomu wód głębinowych.

Wysokie dawki promieniowania powodują wyraźne zmiany organoleptyczne i chemiczne obniżające wartość konsumpcyjną i odżywczą tak przygotowanej żywności.

Hałas jako dźwięk niepożądany lub szkodliwy dla zdrowia ludzkiego, został uznany za zanieczyszczenie środowiska.

Istnieje nierozerwalny związek między rozwojem gospodarczym a zużywaną energią. Rozwój gospodarczy pociąga za sobą wzrost popytu na wszystkie bogactwa naturalne, skutkiem tego może dojść do wyczerpywania się zasobów nieodnawialnych

- węgla kamiennego, brunatnego, ropy naftowej, gazu ziemnego.

Gwałtowny rozwój przemysłu a także postępująca urbanizacja doprowadziły do powstania nowego rodzaju środowiska, takiego, które stworzył człowiek. Środowiska sztucznego, w którym przychodzi obecnie żyć znacznej części ludzkości. W coraz większym stopniu naturalne środowisko w wielkich aglomeracjach miejskich wypierane jest przez asfalt, beton i szkło. Powietrze staje się pełne zanieczyszczeń spowodowanych rozwojem przemysłu i motoryzacji, czego konsekwencją są liczne choroby cywilizacyjne, które nękają ludzi w takim środowisku przebywających.

Niewątpliwie jedną z przyczyn degradacji środowiska naturalnego jest rozwój turystyki. Tysiące ludzi spragnionych bezpośredniego kontaktu z przyrodą, często nieświadomie ją niszczy.

  1. Wyjaśnij pojęcie globalizacji i jej wpływu na światową gospodarkę

Globalizacja jest pojęciem używanym do opisywania zmian w społeczeństwach i gospodarce światowej, które wynikają z gwałtownego wzrostu międzynarodowej wymiany handlowej i kulturowej. Opisuje zwiększenie wymiany informacyjnej, przyśpieszenie i spadek cen transportu, a także wzrost handlu międzynarodowego oraz inwestycji zagranicznych spowodowanych znoszeniem barier oraz rosnących współzależności między państwami.

Globalizacja w wymiarze gospodarczym polega w głównej mierze na ujednoliceniu rynków i obracanych na nich różnorodnych towarów. Pozwala to znieść większość barier występujących w handlu międzynarodowym, dzięki czemu firmy z Azji czy Ameryki Południowej mogą konkurować swoimi towarami na rynkach europejskich, czy amerykańskich.

Czynnikami warunkującymi rozwój procesu globalizacji gospodarki są:

Ponadto do czynników sprzyjających opisywanemu zjawisku zalicza się korzystne warunki polityczne oraz tworzenie ładu instytucjonalnego w formie działalności takich organizacji jak np. Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Grupa Banku Światowego, czy też powstała w konsekwencji Układu Ogólnego w sprawie Taryf Celnych i Handlu Światowa Organizacja Handlu0x01 graphic


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Pytania na egzamin z przedmiotu MAKROSOCJOLOGIA, semestr III, socjologia struktur społecznych
amw Pytania na egzamin z socjologii?ukacji i wychowania dla studentów dziennych III semestr
Informatyka pytania na egzamin semestr III, spis alfabetyczny
Język Polsk pytania na egzamin semestr III, spis alfabetyczny
Język Polsk pytania na egzamin semestr III, Ustny polski, Ustny polski
pytania na egzamin z elektrotechniki ii ciag 1, Studia, SiMR, II ROK, III semestr, Elektrotechnika i
obróbka pytania, AGH WIMIR Mechanika i Budowa Maszyn, Rok III, I semestr, TOU, TOU egzamin, na egzam
Ochrona środowiska - pytania na egzamin, BIOLOGIA UJ LATA I-III, ROK II, semestr II, Ochrona środow
Pytania na egzamin , WSPiA Poznań (2009 - 2012), ROK 2, semestr III zimowy, WSP wyk
Pytania na egzamin 2011 semestr III, masaz, technik masazysta
Pytania na egzamin cz.1 i 2, Studia, SiMR, II ROK, III semestr, Elektrotechnika i Elektronika II, El
Pytania na egzamin połówkowy z fizyki (semestr III)
Pytania na egzamin z budownictwa ogolnego I 1 -1, budownictwo studia, semestr III, budownictwo ogóln
PYTANIA NA EGZAMIN, Ochrona Środowiska UR Kraków, Rok II, Semestr III, Hydrologia i ochrona wód
MSG- pytania egzaminacyjne-3, Dokumenty na studia semestr III, S.Drobny
Elektrotechnika (Semestr III) Opracowane Pytania na Egzamin
Pytania z interny na zaliczenie 2007, III rok, Interna, Egzamin, Giełdy

więcej podobnych podstron