EMOCJE A PROCESY POZNAWCZE
PROCESY POZNAWCZE SĄ PIERWOTNE WZGLĘDEM EMOCJI
u podstaw emocji leży proces kwalifikujący zdarzenie jako znaczące z punktu widzenia celów i interesów podmiotu (FRIJDA). Proces ten ma charakter jednoznacznie poznawczy (niekoniecznie świadomy).
WEINER - badania nad emocjami doświadczanymi w sytuacjach społecznych (cierpiący leżący na chodniku - problem kontrolowalności przyczyn zdarzenia).
ORTONY, CLORE, COLLINS - MODEL OCC
ELLSWORTH
LAZARUS, FRIJDA
LeDOUX - terminy poznanie i emocja to etykiety, w mózgu istnieją tylko procesy neuronalne - przetwarzanie informacji
NIEZALEŻNOŚĆ POZNANIA I EMOCJI
IZARD - automatyczne reakcje emocjonalne (?) - „pewne bodźce uruchamiają odpowiadające im reakcje emocjonalne w sposób zupełnie automatyczny, bez konieczności ich przetwarzania”
Emocje nie mające przedmiotu - kliniczne przypadki lęku pozbawionego obiektu są wg Izarda dowodami na istnienie zjawisk afektywnych nieopartych na sygnałach poznawczych.
PLUTCHIK - emocje pojawiają się wcześnie w ontogenezie i nie mają podstaw w procesach poznawczych - nastawione są na komunikowanie potrzeb - ich subiektywne odczucie ma charakter wrodzony
EFEKT EKSPOZYCJI - zmiana oceny obiektu wskutek wzrostu częstości z nim kontaktu - badania ZAJONCA.
EMOCJE PIERWOTNE WOBEC POZNANIA
ZAJONC - doznania afektywne są uniwersalne międzygatunkowo i mają większe znaczenie adaptacyjne. Emocje wyprzedzają poznanie zarówno w sensie filogenetycznym jak i ontogenetycznym (?).
emocje - nie możemy zawiesić ich odczuwania, poznanie - możemy czasowo je zawiesić (?!!!).
niektóre stany emocjonalne (nastrój) mogą być całkowicie pozbawione treści poznawczych
priming afektywny - badania Murphy i Zajonca z chińskimi ideogramami.
(patrz podręcznik Strelaua)
WZAJEMNE ODDZIAŁYWANIE NA SIEBIE PROCESÓW AFEKTYWNYCH I POZNAWCZYCH
EFEKT EKSPOZYCJI RAZ JESZCZE - badania Bornsteina
potwierdzono występowanie efektu ekspozycji znanego z badań Zajonca - badania z suboptymalną ekspozycją twarzy pomocnika eksperymentatora
nowa interpretacja - badania z użyciem twarzy kobiet i wielokątów eksponowanych sub i optymalnie - w tym drugim przypadku słaby efekt to wynik procesów poznawczych - „branie poprawki”
BOWER - ZASADA ZGODNOŚCI (poznania z nastrojem) - nastrój aktywizuje związane z nim materiały w pamięci.
Badania Niedenthala i Setterlunda - indukcja nastroju (odpowiednia wesoła lub smutna muzyka) wpływa na szybkość rozpoznawania wyrazów zgodnych z nastrojem.
DAVIDSON - funkcją nastroju modulacja i selekcja czynności poznawczych - nasila dostępność pamięciową treści zgodnych z nastrojem
TRYB PRZETWARZANIA INFORMACJI A NASTRÓJ
WORTH i MACKIE - nastrój negatywny i neutralny sprzyja systematycznemu trybowi przetwarzania informacji czyli baczną uwagę zwracamy na ważność i rzetelność używanej argumentacji, natomiast nastrój pozytywny sprzyja uproszczonemu trybowi przetwarzania informacji, w którym nie koncentrujemy się na treści docierających informacji a raczej na formie prezentacji i autorytecie nadawcy.
ISEN - pozytywny nastrój podwyższa plastyczność funkcjonowania poznawczego - wzrost twórczości, tworzenie bardziej odległych skojarzeń i spostrzegania większej ilości związków pomiędzy informacjami
NASTRÓJ I EMOCJE A ZACHOWANIA SPOŁECZNE
lepszy nastrój - wzrost gotowości do pomagania innym (zwrot 10 centów z aparatu telefonicznego, słoneczne dni, wysłuchanie przyjemnego utworu, otrzymanie ciasteczka), ale tylko wtedy gdy pomoc nie zepsuje nam nastroju - chęć podtrzymywania pozytywnego nastroju powoduje, że ludzie unikają zachowań, które mogą prowadzić do jego obniżenia (oprócz tego niechętnie podejmujemy ryzyko finansowe)
gorszy nastrój - wzrost gotowości do pomagania innym, ale tylko wtedy gdy nasze działanie może przynieść poprawę naszego nastroju
NASTRÓJ
|
reakcja spontaniczna (automatyczna) |
reakcja wydeliberowana (kontrolowana)
|
POZYTYWNY
|
Wzrost prawdopodobieństwa pomocy (reguła zgodności) |
Wzrost prawdopodobieństwa pomocy pod warunkiem, że nie obniży to mojego nastroju (strategia podtrzymywania nastroju)
|
NEGATYWNY
|
Spadek prawdopodobieństwa pomocy (reguła zgodności) |
Wzrost prawdopodobieństwa pomocy pod warunkiem, że doprowadzi to do podwyższenia nastroju (strategia poprawy nastroju) |