Płuca:
Unoszą się żebra ! a przepona obniża się !
1.Zdjęcie rentgenowskie płuc ( pacjent stoi przodem )
lewe płuco jest mniejsze
ciemne płuca - zdrowe ( jasne - choroba )
sprawdzenie w szczytach płuc czy zachodzą zmiany gruźlicze
kopuły(?) przepony - jeżeli jest ładnie zaznaczona wówczas nie ma żadnych wysięków ropnych
sprawdzenie żeber i obojczyków
2. Anatomia - płuca 10-12 cm ( szer. ,obw.) odległość płuc przy wdechu i wydechu
1 rok życia - 40x /min
10 lat - 25x/ min
30 lat - 16x /min
wdech w spoczynku - 500 ml
wentylacja minutowa 8l -> 16 x 500
1,5 l powietrze uzupełniające
2 l -> powietrze zapasowe
razem 4 l -> pojemność życiowa
VC ( mężczyzna ) 4200
VC ( kobieta ) 3800
1. badanie spirometryczne - badanie wydolności wydechowej płuc maksymalna pojemność wydechowa 1 sek. FEV.
Zdrowy człowiek potrafi wytchnąć 80 % powietrza w ciągu 1 sek. Poniżej 70% - umiarkowane.
2. gazometria - pomiar sprężystości gazów linii tętniczej lub kapilarnej
Tlen, azot , CO2
Bada się ciśnienie parcjalne tych gazów.
Na podstawie w/w badań określa się typ niewydolności oddechowej:
I obturacyjny
II restrykcyjny / ograniczenie , wydycha z pewnym ograniczaniem, chory jest miąższ płuca
III mieszany
Uzupełnienie usprawnianiem ruchowym łóżko wywołuje zwolnienie krwi bezruch zwiększa zaleganie śluzu w oskrzelach.
Bezwzględnie należy usprawnić:
osoby z zapaleniem płuc
schorzenia opłucnej -> a) ropne b) wysiękowe zapalenie opłucnej
- PZO - przewlekłe zapalenie oskrzeli / bronchity , które mogą prowadzić do roztrzeni (?) oskrzeli, a następnie do rozedmy
pacjentów z astmą / dychawica oskrzelowa /
pacjentów z odmą samoistną
przed: po zabiegach na kl. Piersiowej
WSK względne:
-z gruźlicą płuc
-nawracające uporczywe zapalenia płuc
-z pylicą płuc
PWSK: do usprawniania:
-pacjenci z sercem płucnym
-pacjenci z nowotworami
Bezwzględne usprawnianie:
- zapalenie płuc - wywołane bakteriami , wirusami, grzybami
-> czynniki wywołujące zapalenia płuc:
-przeziębienia
-starszy wiek
-niedożywienie
-złe warunki lokalowo - bytowe
-przewlekłe zapalenia oskrzeli
-zmiany pogruźlicze ( szczególnie marskość)
-urazy
-stłuczenia
-zapalenia poszpitalne
80 % zachorowań na zapalenie płuc ma tło gruźlicze.
Czynnikiem sprzyjającym jest palenie tytoniu.
Objawy zapalenia płuc :
bóle w kl. Piersiowej
niewielkie odkrztuszenia
kaszel
Może pojawić się płyn surowiczy:
krwisty ( na skutek urazu )
ropny ( gruźlicze )
Leczenie: podanie antybiotyku bądź leków p/ gruźliczych.
Dzięki lekom po 2-3 dniach objawy znikają i można rozpocząć usprawnianie.
Postępowanie rehabilitacyjne:
-leczenie złożeniowe
-ćwiczenia oddechowe
a) leczeni złożeniowe
aby w ciągu dnia leżał na zdrowym boku.
Zmiany ustawienia przepony w zależności od pozycji ciała. Jeśli leży na chorym boku, wówczas ta strona narażona jest na powstawanie zrostów.
Usprawnianie pacjenta rozpoczyna się tuż po przyjęciu i wykonaniu punkcji.
b) ćwiczenia oddechowe
wykonywane dopiero po okresie ostrym, czyli gdy spadnie temp. i zmniejszy się wydzielina.
tar (?) brzuszny
leżenie na plecach ze zgiętymi st. Kolanowymi i przy wdechu wypychanie brzucha do góry, woreczek 2 -3 kg układa się poniżej łuków żebrowych.
Ćwiczenia oddychania dolno - żebrowego
- na zdrowym boku, ręka pod głową i ma starać się oddychać dolnymi odc. Żeber, pod drugi bok podłożyć wałek, żeby wyrównać kąty taliowe.
Przy każdym wdechu można podnieść rękę , a przy wydechu opuścić, podłożyć woreczek 1,5 - 2kg pod odc. Dolno - żebrowy.
Ćwiczenia kl. Piersiowej i obręczy barkowej na siedząco najpierw bez przyboru, później z przyborem wykonywanie prostych ćwiczeń wdech, wydech < wzrosRR, opust RR >(?)
Spleść ręce, rozciągnąć, wdech, wydech następnie z laseczką gimnastyczną.
Ćw. w poz. Siedzącej, dlatego aby ustabilizować miednicę czas trwania ok. 20 min.
Powtarzanie przez ok. 3tyg.
Proces leczenia 3- 6 tyg. W zależności od przebiegu choroby. Jeśli występują wysięki ropne proces leczenia trwa do 2 miesięcy.
Odma opłucna:
-samoistna ( najczęściej)
-pourazowa
Skłonność do tworzenia pęcherzy, które pękają pod opłucną, wtedy płyn dostaje się do opłucnej i płuco zapada się.
Pacjent leży na chorym boku, żeby pęknięcie zabliźniło się. Lekarz nakłuwa i odsysa powietrze, aby płuco się rozprężyło . czas trwania ok.:5 dni
Ćwiczenia całej przepony:
Później na siedząco, sprawdzić czy nie sprawia mu to kłopotu, ćwiczenia sprawiają, że poprawia się sprężystość tkanki płucnej.
W/W choroby bez obturacji(?) typu restrykcyjnego.
Usprawnianie typu obturacyjnego:
! POChP - przewlekła obturacyjna choroba płuc, zespół chorobowy dotyczący głównie oskrzeli.
Obejmuje 4 schorzenia:
PZO ( z rozstrzeniami)
Rozedma płuc ( zniszczone ściany pęcherzyków płucnych )
Astma
Mukowiscydoza ( choroba genetyczna, która dotyczy niewielkiego procenta populacji obecnie udaje się utrzymać je przy życiu, ale obraz płuc jest gorszy niż przy zapaleniu oskrzeli.
Postępowanie usprawniania w w/w chorobach:
leczenia złożeniowe - drenaż.
Ćw. oddechowe
Drenaż:
- pozycja powinna sprzyjać odpływowi wydzieliny pod wpływem ciężkości ( płat środkowy płuca prawego ułożenie na zdrowym boku, aby odpływ był korzystny)
To schorzenie dotyczy płatów dolnych.
Jak układać pacjenta ze zmianami w płatach dolnych segmentach przednich bądź tylnych. ( a - pacjent leży na plecach pochyło głową w dół , b - pacjent leży na brzuchu pochyło )
Płaty dolne : 15min na brzuchu, 15 min na plecach.
Najwięcej odkrztuszania przy toalecie porannej.
Ćwiczenia :
-nauka efektywnego kaszlu ( długi wydech 2-3 krotnie przerwany zakończony odkrztuszeniem)
-oklepywania i wstrząsania -> ( obt. płatów górnych ) kl. Piersiowej od podstawy płuca do większego oskrzela.
-Paciorek rehabilitacyjny - czyli ćw. całej przepony 3x dziennie po 20 minut.
-Ćw ogólnousprawnijące z przewagą skłonów, skrętoskłonów ( test marszowy )
Rozedma:
Choroba, w której dochodzi do rozdęcia całego płuca głównie dotyczy płatów dolnych
zła tolerancja na wysiłek
nacisk na wydech
ćwiczenia
-ćw. uruchamiające kl. Piersiową
-ćw. pogłębiające wydech/ w postaci świstu lub gwizdu do 3 wdech do 6 wydech
-ćw. mięśni brzucha
Astma:
Choroba polegająca na napadowym zwężenia dróg oddechowych jest to domacalne zwęzenie.
Wyróżniamy typy:
Alergiczny, niealergiczny, lekki, umiarkowany, ciężki.
Pacjent chorujący na astmę ma własny inhalator z lekiem przeciw skurczowym.
Przed ćwiczeniami:
tlenoterapia
inhalacje z lekiem przeciw skurczowym
ćwiczenia
ćw. rozluźniające, ogólnousprawnijące
ćw. na materacu przy drabince
spokojne i głębokie oddechy
astma wysiłkowa ma skutek dużego wysiłku
Ćwiczenia przed i po zabiegowe:
-ćw. całej przepony
-ćw. mm. Obręczy barkowej
przygotowanie pacjenta do odkrztuszania
uruchomienie kończyny po stronie operowanej
Z chwilą wyjęcia drenu ( dren powoduje stworzenie podciśnienia żeby płuco mogło się rozprężyć 4 dni) pacjent powinien stanąć przy łóżku.
Proces odkrztuszania i krwioplucia trwa ok.7 dni
10 dnia wypisuje się go z oddziału i pacjent zostaje przekazany na rehabilitację.
Ćw. prowadzone na siedząco najpierw indywidualnie potem w grupie.
Ćw. ogólnousprawnijące ( naciągania, przysiady )
Inhalacje ,tlenoterapia, fizykoterapia - laser na gojenie blizny
Ćwiczenia na bieżni, na rowerze, lampa biotron, U.G.U.L
Zestaw ćw. ze sprężyną:
rozciąganie rąk
RR w górę i w bok
Lewa wyprostowana, prawa na wyproście ciągnie w bok
Na barkach, wyprost, spręzyna w tyle
RR proste, ciągniemy RR pod brodę, w bok
Za sobą, to samo, RR w bok
Po przekątnej ciągnie lewa ręka
Usprawnianie chorych ze schorzeniami układu oddechowego:
1.Zwysiękowym zapaleniu opłucnej i zapaleniu płuc z odczynem opłucnowym:
W pierwszym okresie gdy chory gorączkuje i stwierdzamy w opłucnej gromadzenie się płynu układamy pacjenta na boku zdrowym mimo ze odczuwa on bóle w kl.p po stronie gromadzącego się płynu w jamie opłucnowej i chce się układać na chorym boku. Układając chorego na boku zdrowym powodujemy przyśpieszenie wchłaniania płynu z opłucnej zapobiegamy wytrącaniu się złogów włóknika na opłucnej pogrubieniu opłucnej wytworzeniu się zrostów opłucnowo-przeponowych które ograniczają ruchomość oddechową przepony i doprowadzają do niedomogi oddechowej. Jeśli płyn gromadzi się w jamie opłucnej lekarz pulmonolog powinien za pomocą nakłucia opłucnej wydobyć ten płyn i zbadac go na zawartość białka ogólnego.Dlatego wcześniej należy wprowadzić kinezyterapię i tych pacjentów. Kiedy ostry okres choroby mija po leżeniu złożeniowym przechodzimy do ćw. Oddechowych przepony na łóżku.
2.Odma opłucnowa samoistna :
Powstaje w wyniku obniżenia sprężystości tkanki płucnej. Dzieje się tak z powody defektu genetycznego albo przebytego procesu zapalnego kiedy tworzą się pęcherze rozedmowe pod opłucną i przy nagłym ruchu lub w czasie wysiłku dochodzi do pęknięcia pęcherzy rozedmowych a powietrze dostaje się do opłucnej. Przebieg kliniczny odmy samoistnej może być ostry. Manifestuje się wtedy bólem w kl.p kaszlem objawami niedomogi oddechowej. W badaniu kl. p stwierdzamy odgłos opukowy jawny i zniesienie szmeru pęcherzykowego. Chorego z odmą samoistną układa się na boku chorym w celu zmniejszenia ruchów oddechowych kl. p i przyspieszenia resorpcji powietrza. W odmie mamy zjawisko złożone. W opłucnej znajduje się powietrze a tkanka opłucna jest niedodmowa. W I okresie odbarczamy opłucną z powietrza do ciśnień ujemnych w manometrze wodnym i układamy chorego na boku chorym. Obserwujemy czy odma nie dopełnia się Jeśli nie to w 5 dniu przystępujemy do ćw które maja doprowadzic do rozprężenia tkanki płucnej. Polecamy choremu dmuchanie w respirator bądź spirometr kilkakrotnie w ciągu dnia.Następnie zalecamy ćw jak w wysiękowym zapaleniu opłucnej
3.W rozedmie płuc
Należy stosowac cw oddechowe poprawiające sprężystość tkanki płucnej przez zwrócenie uwagi na oddychanie przeponowe i ćw pogłębiające wydech.
4.W przewlekłym zapaleniu oskrzeli
Dochodzi do zwężenia światła oskrzeli z powodu obrzęku błony śluzowej zalegania wydzieliny i skurczu mm gładkich oskrzeli zmiany te powstaja na skutek działania czynników fizycznych jak i zmiany temp. Działanie różnych pyłów drażniących środków chem Dymow.
Długotrwale dzialanie tych czynnikow doprowadza do zmian anatomicznych komórkach rzęskowych gruczołach śluzowych doprowadzając Do stanów zapalnych błony śluzowej podśluzowej i mm gładkich oskrzeli. Zmiany te powoduja zmniejszenie przekroju swiatła oskrzeli utrudniając oddychanie z uwagą na wydech. Zalecamy na czczo leżenie złożeniowe na brzuchu z głową niżej poprzedzone inhalacjami z leków rozluźniających wydzielinę zmniejszających obrzek blony sluzowej i powodujaych rozkurcz mm gładkich oskrzeli. Po wykonaniu drenażu można włączyć cw drenazowe czynne wprowadzając przodosklony itp. Stosujemy również cw poprawiające wydech
5.W rozstrzeniach oskrzeli:
Stosujemy pozycje drenazowe bierne i czynne. Roztrzenie oskrzeli powstaja na skutek zaniku elementow sprężystych oskrzeli w następstwie przewlekłego zapalenia oskrzeli albo defektu genetycznego wrodzonego. Roztrzenia mogą być jednostronne lub obustronne. Jednostronne SA wskazaniem do operacji natomiast obustronne ich nie operujemy. Pacjencji z rostrzeniami oskrzeli powinni stosowac diete bogatobialkowa w pożywieniu gdyz w trakcie drenażu traca duza ilość białka.
6. Z dychawicą oskrzelową
Choroba ma charakter uczuleniowy tworzenia siekompleksow immunologicznych na skutek dzialania najróżniejszych alergenów. Mogą to być alergeny wziewne pokarmowe skórne. W czasie napadu dychawicy oskrzelowej należy odizolowac chorego do innego pomieszczenia w celu obniżenia leku psychocznego podac leki rozkurczowe oskrzeli ucisnąć chorego w okolice przepony i mostka aby na zasadzie odruchu przerwac atak dychawicy lub tez ucisnąć fałd skórny w okolicy miedzy łopatkowej. Nastepnie należy spowodowac drenaż w celu odbarczenia z sluzowej lepkiej wydzieliny i wprowadzic cw pogłębiając wydech. Cw oddechowe wprowadzamy w okresach miedzy napadami ducznosci.
7. W przewlekłych chorobach układu oddechowego
Tj przewlekłe śródmiąższowe zapalenie płuc, w zmianach rozsianych w płucach, reh. Lecznicza nie może całkowicie zapobiec wystapieniu inwalidztwa oddechowego. W przebiegu tych chorob dochodzi zazwyczaj do wytworzenia się przewlekłego zespolu plucno sercowego i do neiwydolnosci oddechowo krążeniowej . Leczenie usprawniające zapobiega szybkiej progresji choroby ale nie powstrzymuje procesu zmian