TKANKI
Komórki w tkankach są połączone blaszkami środkowymi, tworzonymi z wielocukrów-pektyn. System połaczonych plazmodesmami proloplastow wszystkich kom. Danej rośliny nazwano symplastem. Martwe czesci rośliny, takie jak wtorne sciany kom., wnętrza martwych kom., przestwory międzykomórkowe, nazwano apoplastem.Pełni on zwykle istotna role w transporcie wody i wymianie gazowej.
Wyróżniamy:
-tkanki okrywające (skorka-epiderma i korek-peryderma)
-tkanki wzmacniające (kolenchyma i sklerenchyma)
-tkanki przewodzące (drewno i łyko)
-tkanki wydzielnicze
-tkanki przewietrzające (miekisz powietrzny)
-tkanki asymilacyjne ( miekisz asymilacyjny)
-tkanki absorpcyjne (miekisz asymilacyjny)
-tkanki spichrzowe (miekisz spichrzowy)
-tkanki tworcze (merystemy)
Ze względu na złożoność budowy tkanek dzielimy :
-jednorodne(proste) - zbudowane z podobnych kom., tworzących jednolite zespoly np. merystemy, miękisze, kolenchyma,sklerenchyma
-niejednorodne(złożone) - zbudowane z kom wielu roznych typow, tworzących jednak funkcjonalna całość np. epiderma, łyko, drewno.
Pochodzenie tkanek , wyróżniamy:
-Tkanki pierwotne-powstające bezpośrednio z kom zarodnika np. skorka, merystemy stożków wzrostu, drewno pierwotne
-wtórne - powstające w procesie odróżnicowywania np. miazga korkotworcza, kambium, drewno wtorne.
TKANKI OKRYWAJĄCE-łączą roślinę ze środowiskiem i chronia przed jego wpływem.
Skórka(epiderma)-okrywa mlode organy roślin wieloletnich i cale rośliny zielne.Stanowi pojedyncza warstwe żywych Komorek scisle do siebie przylegających i pozbawionych chloroplastow,jest przezroczysta tak by światło moglo przez nia przenikac i być pochłaniane przez chloroplasty zawarte w miękiszu asymilacyjnym. Zew. Ściany kom. Skorki okrywającej nadziemne czesci SA zwykle pokryte kutyną-jest to substancja nie przepuszczajaca wody, bedaca mieszanina wyższych kw. Tłuszczowych.
Kutykuła-zawiera kutyne, slabo przepuszczajaca wode i powietrze, często zawiera wosk.
Szparki-sa lacznikami miedzy środowiskiem zew. A wnętrzem rośliny. Dzieki możliwości ich otwierania i zamykania, roslina może regulowac miedzy innymi wymiane gazowa a także utrate wody.
Włoski-chronia rośline przed nadmiernym naświetleniem, przegrzaniem oraz gwałtownymi zmianami temp.
Skórka korzeni(epiblema)-jest odpowiedzialna za pobieranie wody i soli min. Składa się z żywych, scisle przylegających do siebie kom. Mających jednolicie cienkie sciany. Nie jest pokryta kutykuła.Nie ma szparek.
Korkownica(peryderma)- chroni starsze organy roślin wieloletnich. Peryderma jest tkanka wtorna, budowana przez merystem wtorny-felogen(tkanka korkotworcza) i produkty jego działalności : korek(felem) i feloderme.Korkownica jest tkanka okrywajaca charakt. Dla roślin nagonasiennych i drzewiastych okrytonasiennych.
Felogen- powstaje dzieki odróżnicowaniu się wyspecjalizowanych kom tkanki miękiszowej lub młodych , żywych kom. Łyka, które odzyskuja zdolność do dzielenia się.
Korek(felem)- powstaje przez zróżnicowanie się kom. powstałych dzieki podziałowi fellogenu, odlozonego po zew. Stronie tkanki korkotwórczej. Sklada się z martwych kom. wypelnionych powietrzem.Korek nie przepuszcza wody ani powietrza.Chroni roślinę przez uszkodzeniami mechanicznymi, przegrzaniem i przemarznieciem. Posiada przetchlinki.
Przetchlinki- miejsca w których komorki korka SA ułożone luzniej, dzieki czemu para wodna i inne gazy swobodnie przepływają do wnętrza i na zew. Rośliny.
Feloderma- jest cienka warstwa kom miękiszowych, odlozonych przez tkanke korkotworcza(fellogen) do wnętrza rośliny.
MIĘKISZ-buduje lub współtworzy wszystkie organy roślinne, pełniąc w nich rozne funkcje( np. asymilacyjne,spichrzowe, przewietrzające, budulcowe).Jest tkanka zbudowana z żywych Komorek, mających zdolność do odróżnicowywania się czyli powrotu do stanu przed nabyciem cech charakt. Dla danej tkanki.
Miękisz zasadniczy- wypelnia przestrzenie miedzy innymi tkankami. Jego kom SA cienkościenne, maja podobne rozmiary.
Miękisz asymilacyjny- jest tkanka, w której najintensywniej przebiegaja procesy fotosyntezy.Jego kom. maja szczególnie duzo chloroplastow.Znajduje się w lisciach.
Miękisz spichrzowy- jes magazynem subs. Odżywczych lub wody.
Miękisz powietrzny- pełni funkcje przewietrzające. Wystepuje przede wszystkim u roślin wodnych.Ma bardz obszerne przestwory mieczykom.
TKANKI WZMACNIAJĄCE-zapewniaja roślinie wyprostowana postac.Tkanki wzmacniające to kolenchyma(zwarcica) i sklerenchyma (twardzica).
Kolenchyma-jest tkanka zbudowana z żywych kom, nie hamujaca wydłużania się organow. Uelasycznia rozne czesci rośliny.
Sklerenchyma- zbudowana jest z martwych kom. o silnie zgrubialych ścianach wtornych. Pelni ona role wybitnie usztywniajaca, nadaje roślinie wytrzymałości na sciskanie. Wystepuje w postaci włókien lub kom. kamiennych.
TKANKI WYDZIELNICZE-przystosowane SA do aktywnego wydzielania roznych zw. chemicznych. Z ich działalnością wiaze się bardzo duza liczba aparatow Golgiego w cytoplazmie. Komorki wydzielnicze mogą budowac tkanki wydzielnicze. Głównym zadaniem kom. i tkanek wydzielniczych jest przywabianie bądź odstraszanie zwierzat a także wspomagaja gojenie się ran(żywice).
TKANKI PRZEWODZĄCE-są tkankami złożonymi. Umożliwiają zaopatrywanie różnych części rośliny w wodę, sole mineralne, substancje odżywcze oraz warunkują przepływ informacji (np. w postaci hormonów roślinnych) pomiędzy różnymi jej organami
Drewno(ksylem)- jest odpowiedzialne za transport roztworów glebowych.jest transportem biernym-nie wymaga nakładów energetycznych, dlatego w kom drewna nie muszą zachodzić reakcje chemiczne wyzwalające energię - kom. mogą być martwe i pozbawione cytoplazmy; są pustymi rurami, w których nic nie hamuje przepływu wody. Elementami drewna są cewki (wydłużone komórki, przystosowane do przewodzenia wody i nadawania organom sztywności i wytrzymałości),naczynia (długie rury podobne do cewek i pełniące te same funkcję są lepiej przystosowane do transportu wody dzięki zanikowi ścian poprzecznych),miękisz drzewny (pasma komórek miękiszowych jedyny żywy element drewna, pełni rolę tkanki spichrzowej oraz łączy tkanki drewna z innymi), włókna drzewne (martwy mechaniczny element drewna). Człony naczyń łączą się w długie przewody zwane naczyniami. Cewki charakterystyczne są dla paprotników i nagozalążkowych, naczynia dla okrytozalążkowych.
Łyko(Floem)- jest odpowiedzialne za transport subs. Odżywczych. Transport we floemie jest transportem aktywnym, dlatego też floem zbudowany jest z żywych komórek, w których może zachodzić wytwarzanie związków magazynujących energię.Łyko składa się z następujących elementów:rurki sitowe(zawierają zespoły perforacji, przez które przechodzą pasma cytoplazmy);komórki towarzyszące(przyrurkowe są mniejsze od sitowych i do nich ściśle przylegają); miękisz łykowy(wypełnia pasma wśród innych elementów łyka, może pełnić funkcję tkanki spichrzowej);włókna łykowe(nie występują u wszystkich roślin, mają proste jamki, są dłuższe od włókien drzewnych). Floem tworzą wydłużone komórki, zwane członami rurek sitowych. Ich ściany poprzeczne są perforowane. Rurki sitowe łączą się w długie przewody,zwane rurami sitowymi.
TKANKI TWÓRCZE-merystemy, odpowiadaja za wzrost rośliny. Zbudowane są z żywych, zdolnych do częstych podziałów komórek.Tkanki twórcze mogą być pochodzenia pierwotnego. Są to merystemy pierwotne, które znajdowały się już w zarodku.
Merystemami wtórnymi są:miazga(kambium) międzywiązkowa, merystemy wierzchołkowe korzeni bocznych, korzeni i pędów przybyszowych, tkanka korkotwórcza. Merystemy wtórne warunkują wzrost elongacyjny korzeni bocznych oraz przyrost organów na grubość
Do merystemów pierwotnych zaliczamy stożki wzrostu korzenia głównego i łodygi, odpowiedzialne za wydłużanie się rośliny,oraz miazgę(kambium) wiązkową, odpowiedzialną za tworzenie pierwotnych wiązek przewodzących.
Ze względu na umiejscowienie merysystemy dzielimy na:
wierzchołkowe(szczytowe zakończenia organów osiowych, takich jak łodyga korzeń, i powodują ich wzrost na długość);boczne(powodują przyrost na grubość, tworząc wewnątrz organów osiowych cylinder tkanki merysystematycznej)
FITOREMEDIACJA
Gleba-to biologicznie czynna powierzchnia ziemi, powstala z utworu geologicznego, zwanego skala macierzysta w wyniku wietrzenia fizycznego, chemicznego i biologicznego.
Gleba fazy:
-stala-stanowia czastki mineralne, organiczne i organiczno-mineralne, w roznym stopniu rozdrobnienia
-ciekłą-jest to woda, w której rozpuszczone sa związki mineralne i organiczne tworząc roztwor glebowy
-gazowa-stanowi mieszanina gazow i pary wodnej tzw. Powetrze glebowe zajmujace wolne przestrzenie pomiedzy czasteczkami
Funkcje gleby:
-produkcyjna-zaspokojenie potrzeb zywnosciowych
-retencyjna-zdolnosci sorpcyjne i buforowe
-sanitarna-uczestniczy w rozkladzie martwych resztek
Substancja organiczna gleby-sklada się z nieprochnicznych subs. Organicznych oraz prochnicy glebowej.
Charakteryzuje się znacznymi zdolnosciami sorpcyjnymi, polegajacymi na wiazaniu roznych skladnikow w tym zanieczyszczen.Ogranicza to migracje zanieczyszczen w srodowisku.
2 metody rekultywacji:
-in situ - jeżeli oczyszczanie odbywa się na miejscu bez koniecznosci zdejmowania i transportu gleby
-ex situ- jeżeli glebe zdejmuje się i transportuje do zakladu
Bioremediacja-bioodzysk jest okreslana jako uzycie biologicznych ukladow w celu redukcji wielkosci zanieczyszczenia gleby lub transformacji roznego rodzaju zanieczyszczen w formy mniej szkodliwe
Bioremediacja podstawowa-to proces podczas którego jedynie naturalne mikroorganizmy sazonego terenu sa wykorzystywane do obnizenia stezenia metali ciezkich w gruncie do bezpiecznego poziomu, w okreslonych i akceptowalnych ramach czasowych
Biostymulacja-stymulacje mikrorganizmow naturalnie wystepujacych na skazonym terenie stosuje się zazwychaj w celu przyspieszenia procesu bioremediacji zanieczyszczen z gleby. Metody stymulacji aby zwiekszyc tempo: natlenianie, dodawanie pozywek
Natlenianie-stosuje się w celu zwiekszenia dostepnosci tlenu czasteczkowego, gdyz w sposób istotny wplywa ono na biodegradacje roznych zwiazkow chemicznych. Metody natleniania to : wentylacja; stosowanie roztworow wody utlenionej; spulchnianie grutu przez mechaniczna uprawe
Bioaugumentacja-wzbogacanie zanieczyszczonego terenu w specjalnie wyselekcjonowane, o duzej zdolnosci biodegradacji zanieczyszczen, bakterie stosuje się gdy rodzima populacja bakteri nie wykazuje pozadanej aktywnosci.
Fitoremediacja-może być stosowana do okreslenia stopni zmiany jednej formy skladnika wystepujacego w srodowisku na inna np. z postaci mobilnej na zwiazana w biomasie.
Do fitoremediacji wykorzystywane sa rosliny charakteryzujace się: duza akumulacja metali; wysokim przyrostem biomasy; wysokim stopniem przemieszczania metali z korzeni do czesci naziemnych
Fitoekstrakcja metali- usuwanie metali ciezkich dzieki akumulacji w nadziemych czesciach roslin
Fitostabilizacja- unieruchomienie metali w glebie i zmniejszenie ich dostepnosci w srodowisku, jest to proces w którym unieruchamiaja, ale nie degraduja toksyny zawartej w srodowisku.
Fitoutlenianie-polega na pobieraniu przez rosliny subs. Toksycznych wraz z woda i ich transpiracja poprzez liscie.Metoda ta polega na intensywnym pobieraniu przez rosliny z gleby niektórych pierwiastkow i ich przeksztalcanie w formy lotne, usowane do atmosfery.
Rosliny akumulacyjne:
Cu - mniszek lekarski>skrzyp>trawy>salata>kukurydza
Cd- tobołek>szpinak>sałata>rzodkiewka>wierzba>słoma jęczmienna>trawy
Pb- kapusta sitowata>kapusta pekińska> trawy>zboza>liscie burakow>ziemniaki>salata> rzodkiewka>marchew
Zn- tobołki alpejskie>zboza>cebula>sałata>szpinak>kukurydza
Hiperakumulatory to rosliny wykazujace bardzo wysokie zdolnosci akumulacji zanieczyszczen:
-paproc Pteris vittata- akumuluje As
-Thlaspicecrlescens- akumuluje Zn i Cd
-Arabidopsis halleri- Zn i Cd wystepuje w polsce.
MIKRORGANIZMY
Czynniki abiotyczne:to właściwości fizyczne i chemiczne danego srodowiska, takie jak temperatura, jakosc i natezenie swiatla, obecnosc substancji organicznych, nieorganicznych, substancje toksyczne, porowatosc, cisnienie osmotyczne, hydrostatyczne, dostepnosc wody, pH, zawartosc Co2, stezenie tlenu
Czynniki biotyczne to biocenoza
Litosfera- w glebie tworza czesci stale, sklada se ona z substancji mineralnych i organicznych o roznym charakterze chemicznym i fizycznym.
Kaloidy-sa to glownie krystaliczne lub bezpostaciowe glinokrzemiany o wlasciwosciach koloidu. Znaczenie w glebie:
-stanowia skladnik gleby decydujacy w duzej mierze o stosunkach wodno-powietrznych
-sorbuja mikrorganizmy na swojej powierzchni, stanowiac ich siedlisko
-sorbuja enzymy produkowane przez mikroorganizm i rosliny
Frakcje gleby:
-substancje nieprochnicowe czyli zwiazki organiczne niezhumifikowane pochodzenia roslinnego i zwierzecego w stadium poczatkowego rozkladu
-substancje prochnicowe albo prochnica glebowa, czyli zwiazki humusowe.
Humus-to zlozony kompleks, w którym jadro aromatyczne polaczone jest z bocznymi lancuchami o bardzo roznym skladzie, zaleznym od substratu z którego powstaje.
Hydrosfera-woda z rozpuszczonymi w niej substancjami organicznymi i mineralnymi stanowiaca dobre srodowisko dla mikroorganizmow
Atmosfera gleby(powietrze glebowe) - wypelnia wolne przestrzenie miedzy stalymi czastkami, nie zajete przez wode, jego ilosc waha się w granicach 8-35% objetosci gleby.
Rozwoj mikroorganizmow warunki:
-temperatura- najlepsza temp do rozwoju 20-30*C
-woda i powietrze- mogą przetrwac susze w stanie spoczynku alnie mogą się rozwijac, nadmirna ilosc wody wplywa hamujaca.
-zrodlo energii organicznych zwiazkow wegla-potrzebna jest do rozwoju wszystkich mikroorganizmow z wyjątkiem autotrofow
-azot i zwiazki mineralne- pobierajac duze ilosci wegla z dwutlenku wegla z Co2 lub polaczen organicznych do budowy swych cial mikroorganizmy potrzebuja jednoczesnie znacznych ilosci azotu dla syntezy bialka.