1. Audyt - jest instrumentem stosowanym w różnych dziedzinach, m.in. w dziedzinie finansów, jakości, środowiska, etyki, marketingu. Jest narzędziem pozwalającym na uporządkowanie i na optymalizację procesu monitorowania wprowadzania koncepcji zrównoważonego rozwoju.
2. Jaki powinien być audyt?
- niezależny - powinien być realizowany przez niezależną organizację,
- kompleksowy - obejmujący zagadnienia dotyczące jednocześnie ładów środowiskowego, przestrzennego, społecznego, gospodarczego oraz instytucjonalno-politycznego,
- obiektywny - bazujący na wskaźnikach zrównoważonego rozwoju, umożliwiających określenie pozycji danej jednostki terytorialnej w odniesieniu do innych jednostek (gmin, powiatów, województw) i do zbioru wartości pożądanych (wzorcowych),
- porównywalny - realizowany według jednolitej metodyki, zapewniającej porównywalność wyników poszczególnych audytów zarówno w sensie czasowym, jak i przestrzennym.
38. Omówić podejście parametryczne.
Podejście parametryczne opiera się na metodach ekonometrycznych i wprowadza do oceny efektywności funkcję produkcji. Funkcja ta określa zależności między nakładami i efektami, a jej parametry ustala się za pomocą klasycznych narzędzi estymacji ekonometrycznej. Metody wykorzystywane w podejściu parametrycznym różnią się między sobą głównie założeniami odnośnie do rozkładu błędu losowego.
36. Omówić lokalne wskaźniki w Unii Europejskiej.
Pierwszą grupę tworzą uniwersalne (wspólne) zestawy wskaźników, z których mogą korzystać lokalne jednostki terytorialne (miasta, gminy, powiaty) niezależnie od ich wielkości czy kraju, w którym są położone. Do grupy tej należą z pewnością:
Wspólne wskaźniki europejskie
Wskaźniki audytu miejskiego
Drugą grupę tworzą specyficzne zestawy wskaźników opracowane na potrzeby konkretnego miasta, gminy lub powiatu. Zazwyczaj powstają w procesie uspołecznionym z inicjatywy lub współudziale lokalnych władz samorządowych. Przykładami takich zestawów są wskaźniki tworzące oceny:
Barometru Zrównoważonego Rozwoju GANDAWY,
Jakości życia miasta ARUN.
32. Definicja polityki ochrony środowiska.
Jako p.o.ś. można określić składową polityki państwa w ramach której zmierza się do realizacji celów związanych z o.ś., przede wszystkim do ochrony bieżącego stanu środowiska, racjonalnego użytkowania zasobów środowiska oraz przeciwdziałania jego degradacji.
P.o.ś. to także dziedzina badań naukowych kierowana działalnością w zakresie o.ś. ukazująca jak organizować, planować i zarządzać procesami o.ś. i jak te procesy włączać w działalność społeczno-gospodarczą
33. Cele polityki ochrony środowiska ze względu na różnorodność środowisk planety oraz rodzajów zagrożeń ekologicznych są bardzo różne. Można wymienić kilka celów, które mają uniwersalny charakter:
- ochrona różnorodności biologicznej;
- gospodarowanie zasobami przyrody zmierzające do zachowania możliwie nieograniczonej czasowo trwałości;
- ochrona zdrowia i życia człowieka;
- dążenie do wzrostu jakości życia dzięki zachowaniu lub poprawie walorów środowiskowych, z których ludzie korzystają.
34. Zasady polityki ochrony środowiska.
- Zrównoważonego rozwoju - przyjęta koncepcja ochrony środowiska
- Integrowania - koordynacja polityki ochrony środowiska z innymi politykami państwa
- Prewencji - zapobieganie szkodom zamiast ich naprawiania
- Zanieczyszczający płaci - nałożenie na sprawcę szkody odpowiedzialności za skutki zagrożenia środowiska
- Subsydiarności - cele środowiskowe powinny być realizowane na poziomie lokalnym, a na wyższym tylko wtedy, gdy zadanie zostanie lepiej wykonane
- Najlepszej dostępnej techniki - stosowanie najlepszej dostępnej technologii ochrony środowiska, jeśli nie jest to technika eksperymentalna
- Ostrożności - należy planować presję na środowisko na poziomie niższym niż dopuszczalny ze względu na istnienie ryzyka ekologicznego oraz ryzyka awarii
- Poszkodowany nie płaci - finansowanie wybranych celów ochrony środowiska ze środków publicznych
- Użytkownik płaci - komercjalizacja użytkowania niektórych urządzeń ochrony środowiska, np. opłaty za ścieki lub za wywóz śmieci
30. 23. Wymienić modele realizacji polityki ochrony środowiska.
Model zrzutów niekontrolowanych - prawnie zakazany
Model zrzutów kontrolowanych - historia
Model usuwania skutków lub model statyczny ochrony środowiska - obowiązujący
Model zapobiegania zanieczyszczaniu lub model dynamiczny ochrony środowiska - obowiązujący
Model produkcji bezodpadowej - w przyszłości
22. Podać kryteria klasyfikacji wskaźników.
A) kryteria merytoryczne,
B) kryteria przestrzenne (obszarowe),
C) kryteria formalne
Kryteria merytoryczne:
- realizacji cech i zasad
- dziedzinowe (tematyczne, sektorowe, ładów) ma znaczenie podstawowe. Wyznacza zakres pojęcia ładu (środowiskowego, społecznego, gospodarczego czy przestrzennego).
- realizacji celów, w tym skuteczności i efektywności
- przyczynowo - skutkowe
- ważności wskaźnika
Kryteria przestrzenne:
uwzględnia dywersyfikację poziomów ich wykorzystania, w tym m.in. poziom międzynarodowy, krajowy, regionalny i lokalny.
Szczególnie ważnym problemem jest określanie względnie zunifikowanych zbiorów wskaźników na poziomie krajowym, deglomeracja wskaźników krajowych na poziom regionów (województw) oraz dobór wskaźników na poziomie lokalnym (mezo- i mikroregionalnym).
Kryteria formalne:
- Kryterium funkcji preferencji wartości wskaźnika
- Kryterium skali pomiaru wartości wskaźnika
- Kryterium stopnia agregacji
21. Podać narzędzia wdrażania ekorozwoju.
Do realizacji polityki ekologicznej niezbędny jest zestaw odpowiednich narzędzi, które dzielimy na środki i instrumenty.
Środki ochrony środowiska są to narzędzia oddziaływania na różne podmioty zaangażowane w realizację polityki ekologicznej o charakterze pośrednim. Ich istnienie wywołuje pewne reakcje, lecz niekierunkowo - nie odgrywają roli norm sterujących.
Ich celem jest stworzenie odpowiednich warunków funkcjonowania instrumentów ochrony środowiska.
Do środków ochrony środowiska zaliczamy:
informację ekologiczną,
planowanie przestrzenne,
programowanie działań ochronnych,
środki instytucjonalne (organizację ochrony środowiska),
badania naukowe,
środki techniczno-technologiczne.
Instrumenty ochrony środowiska są natomiast narzędziami o charakterze norm sterujących, określających zadania, kierunki i sposoby działania w zakresie ochrony środowiska. Ich oddziaływanie bezpośrednio służy ochronie środowiska.
Podstawowa klasyfikacja instrumentów ochrony środowiska obejmuje:
instrumenty oddziaływania bezpośredniego (prawno-administracyjne, nakazowo-zakazowe, command-and-control CAC);
instrumenty oddziaływania pośredniego (ekonomiczne),
instrumenty dobrowolne (zdecentralizowane),
instrumenty oddziaływania społecznego (perswazyjne)
20. Definicja zrównoważonego rozwoju.
wg Prawa ochrony środowiska. Rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń.
wg Raportu polskich ruchów ekologicznych „Ekorozwój w Polsce” 1992 Zrównoważony rozwój (ekorozwój) - jest tam, gdzie ludzie przewidują ograniczenia, związane ze skończonością Planety i niezależnym od człowieka rytmem przyrody. Jest to strategia osiągania godnego życia w ramach tego, co jest fizycznie i biologicznie możliwe.
Gwarantuje ona zaspokajanie podstawowych potrzeb obecnego i przyszłych pokoleń zachowując jednocześnie trwałość funkcjonowania środowiska przyrodniczego oraz naturalną różnorodność, zarówno gatunków jak i ekosystemów.
19. 29. Zasady ekorozwoju.
1. Zasada respektowania ekorozwoju - zasada ekologizacji gospodarki i jej rozwoju.
2. Zasada integralności środowiska - „Myśleć globalnie - działać lokalnie.
3. Zasada prewencji (zapobiegania) - zasada aktywnej polityki - zasada likwidacji zanieczyszczeń u źródła.
4. Zasada reagowania na istniejące zagrożenia ekologiczne.
5. Zasada partnerstwa i partycypacji społecznej - zasada udziału społeczności w rozwiązywaniu problemów ekologicznych - zasada uspołecznienia
6. Zasada ekonomizacji - zasada efektywności ekonomicznej i ekologicznej ekorozwoju. Realizować politykę tak, aby cele ekologiczne były osiągane minimalnym kosztem społecznym
7. Zasada regionalizacji programowania ekorozwoju - dostosowanie wymagań ochronnych do regionalnych i lokalnych warunków, a także umożliwienie regionalnej i lokalnej władzy wyboru narzędzi realizacji idei ekorozwoju.
8. Zasada praworządności - należy tak przebudować system prawa ekologicznego i sposobu jego realizacji, aby każdy przepis był ściśle przestrzegany.
9. Zasada przestrzegania międzypokoleniowej sprawiedliwości ekologicznej
18. Podać bariery wdrażania ekorozwoju.
Problemy społeczne
- niska świadomość ekologiczna jako efekt niedostatecznej edukacji
- duże zróżnicowanie statusu materialnego i społecznego Polaków
- nasilenie się postaw konsumpcyjnych i konsumerskich w społeczeństwie
- narastanie konfliktów społecznych na obszarach chronionych i wokół nich
Problemy organizacyjno - prawne
- przepisy prawne ograniczające społeczny kierunek ochrony środowiska
- niedostateczna egzekucja przepisów prawnych
Problemy ekologiczne (środowiskowe)
- słaby rozwój monitoringu biosfery i brak standardowych metod inwentaryzacji
- wyczerpywanie się możliwości konserwatorskiej ochrony środowiska
- niedostateczne rozpoznanie przydatnych do ochrony zasobów i walorów przyrodniczych.
11. I Szczyt Ziemi Konferencja Sztokholmska ONZ, czerwiec 1972 rok
Miała ona na celu uświadomienie zagrożeń ekologicznych i ustalenie programu współpracy między państwami w tej dziedzinie.
Na konferencji postanowiono, że:
- Ochrona środowiska została podniesiona do rangi podstawowej funkcji państwa - „polityka ochrony środowiska” integralną częścią polityki państwowej.
- Opracowano zbiór zasad służących celom polityki ochrony środowiska „Deklaracja Konferencji ONZ w sprawie Ochrony Środowiska” -Deklaracja Sztokholmska
- Powołano Program Ochrony Środowiska Narodów Zjednoczonych - UNEP
- Wprowadzono hasło ”Mamy tylko jedną Ziemię”
- 5 czerwca stał się Światowym Dniem Ochrony Środowiska
12. II Szczyt Ziemi, Konferencja ONZ „Środowisko i rozwój”, 1992 rok, Rio de Janeiro.
Na konferencji zostały sporządzone trzy dokumenty:
- Deklaracja z Rio w sprawie środowiska i rozwoju - „Karta Ziemi”
- Deklaracja o rozwoju lasów wszystkich typów, ich ochrony i użytkowania,
- Globalny program działań „Agenda 21” - kompleksowy program wprowadzający zasadę zrównoważonego rozwoju.