SPOŁECZNA WYŻSZA SZKOŁA
PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I ZARZĄDZANIA W ŁODZI
KIERUNEK STUDIÓW: ZARZĄDZANIE
FUNDUSZE STRUKTURALNE
Łódź 2009r.
SPIS TREŚCI
ROZDZIAŁ I
WSTĘP
Fundusze Strukturalne są instrumentami Polityki Strukturalnej Unii Europejskiej. Podstawę prawną dla polityki strukturalnej stanowi Traktat ustanawiający Wspólnoty Europejskie art. 158-162 (przepisy zakładają wzmocnienie poziomu spójności ekonomicznej
i społecznej w ramach organizacji i służą osiągnięciu podstawowych celów działania WE). Podstawowe cele są określone w art. 2 traktatu:
harmonijny, zrównoważony rozwój działalności gospodarczej,
wysoki poziom zatrudnienia i ochrony socjalnej,
równość szans,
zrównoważony i bezinflacyjny rozwój gospodarczy,
wysoki poziom konkurencyjności gospodarek,
wysoki poziom jakości ochrony środowiska naturalnego,
podnoszenie poziomu życia,
gospodarcza i społeczna spójność i solidarność pomiędzy państwami członkowskimi
Głównym celem polityki strukturalnej UE jest dbanie o wszechstronny i harmonijny rozwój całej Unii poprzez wspieranie restrukturyzacji i modernizacji gospodarek krajów członkowskich. W ten sposób wpływa się na zwiększenie spójności ekonomicznej
i społecznej Unii. Fundusze kierowane są do tych sektorów gospodarki i regionów, które bez pomocy finansowej nie są w stanie dorównać do średniego poziomu ekonomicznego w UE.
W skład Unii wchodzą regiony bardzo dobrze rozwinięte oraz te, których poziom rozwoju znacznie odbiega od "średniej europejskiej". Polityka Strukturalna i Fundusze mają pomóc władzom centralnym i regionalnym słabiej rozwiniętych regionów w rozwiązaniu
ich najważniejszych problemów gospodarczych.
Fundusze te mają przyczynić się przede wszystkim do poprawy sytuacji gospodarczej i społecznej Unii. Cel ten ma być uzyskany w drodze zmniejszania różnic w poziomie życia ludności, poprzez rozwój infrastruktury w regionach, czy też wzrost zatrudnienia.
Polska z chwilą wejścia do Unii Europejskiej stała się odbiorcą pomocy oferowanej
w ramach wspólnej polityki strukturalnej.
ROZDZIAŁ II
ZASADY OGÓLNE W ZAKRESIE WYKORZYSTANIA FUNDUSZY STRUKTURALNYCH
Fundusze strukturalne pogrupowane są wokół celów polityki strukturalnej i działają według odrębnych zasad. Od 1989 roku Wspólnotę i jej państwa członkowskie obowiązują następujące zasady ogólne w zakresie wykorzystania środków z funduszy strukturalnych:
zasada koncentracji - polega na koncentracji środków finansowych pochodzących
z funduszy europejskich na realizację ograniczonej liczby priorytetowych celów, wynika
z niej, że środki płynące z Unii Europejskiej są przeznaczone dla regionów, które znajdują się w najtrudniejszej sytuacji ekonomicznej; do tej grupy kwalifikują się regiony objęte pomocą w ramach celów polityki strukturalnej,
zasadę subsydiarności (pomocniczości) - podstawowa zasada funkcjonowania UE: polityka strukturalna jest jedynie uzupełnieniem działań podejmowanych na poziomie lokalnym, regionalnym lub krajowym. Wspólnota podejmuje działania w dziedzinach, które nie należą do jej wyłącznej działalności tylko wtedy gdy cele zamierzonego działania nie mogą zostać zrealizowane w sposób wystarczający przez państwa członkowskie natomiast mogą być lepiej zrealizowane na szczeblu wspólnotowym. (wspierane są te przedsięwzięcia na które brakuje środków),
zasadę programowania - wynika z niej, że pomoc przeznaczona jest na program trwałego rozwiązywania problemów danej gałęzi gospodarki lub danego regionu, poprzez wypracowanie wieloletnich programów rozwoju zgodnie z tzw. Partnerskim procesem decyzyjnym. Po zatwierdzeniu przez Komisję Europejską programy są wdrażane przez państwa członkowskie,
zasadę partnerstwa - polega na współpracy Komisji Europejskiej z odpowiednimi władzami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi; dzięki temu środki pomocowe kierowane są do obszarów, które potrzebują największego wsparcia,
zasadę dodatkowości - pomoc wspólnotowa ma być uzupełnieniem środków wydatkowanych przez państwo członkowskie, oznacza, że dofinansowanie z UE ma uzupełniać fundusze z budżetu krajowego; nie powinny ich więc zastępować. Państwa członkowskie powinny utrzymać swoje wydatki w dziedzinach interwencji funduszy strukturalnych co najmniej na takim poziomie jak w ostatnim okresie programowania.
ROZDZIAŁ III
KIERUNKI INTERWENCJI FUNDUSZY STRUKTURALNYCH
Rozdział środków strukturalnych odbywa się w oparciu o trzy podstawowe cele:
CEL I. konwergencja - obejmuje wspieranie rozwoju obszarów zacofanych ekonomiczno-społecznie. Podstawowym kryterium jest dochód PKB na mieszkańca poniżej 75% średniego poziomu dotowanego w UE wg danych za 2002 r. (zaliczają się tutaj wszystkie regiony Polski, region odpowiada województwu). Dodatkowo tym celem zostały objęte tereny słabo zaludnione (poniżej 8 mieszk. na jeden km. kwadratowy) oraz obszary ultraperyferyjne (najbardziej oddalone). Niemal 70% wszystkich środków funduszy strukturalnych jest przeznaczane na działania w ramach tego celu. Regiony objęte celem 1 nie mogą być objęte żadnym innym celem. Wsparcie jest udzielane przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego i Europejski Fundusz Społeczny. Państwa w których koncentruje się cel konwergencji to również państwa w których dochód narodowy brutto (DNB) na mieszkańca jest niższy niż 90% średniej wspólnotowej. Państwa te mogą korzystać z pomocy w ramach funduszu spójności.
CEL II. konkurencyjność regionalna i zatrudnienia - jest przyznawana dla obszarów dotkniętych zmianami w sferze przemysłu usług, w jego ramach prowadzone są działania prowadzące do odbudowy terenów silnie uzależnionych od upadających gałęzi gospodarki, rybołówstwa obszarów wiejskich wysoko zurbanizowanych, które są dotknięte regresem społeczno ekonomicznym. Na realizację tego celu przeznaczonych jest 11% wszystkich środków funduszy strukturalnych. Pomoc obejmuje te obszary, które nie kwalifikują się do wsparcia w ramach celu I. Udział biorą Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
i Europejski Fundusz Społeczny.
CEL III. europejska współpraca terytorialna- obejmuje regiony położone przy granicach lądowych i morskich, obszary współpracy transnarodowej i współpracy międzyregionalnej. Udzielana pomoc w ramach tego celu ma służyć modernizacji rynku pracy poprzez szkolenia zawodowe, lokalne inicjatywy w zakresie zatrudnienia oraz poprawę dostępu do miejsc pracy. Do dofinansowania kwalifikują się obszary wzdłuż wewnętrznych i niektórych zewnętrznych granic lądowych oraz położonych wzdłuż granic morskich. Środki są pozyskiwane tylko
z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
ROZDZIAŁ IV
RODZAJE FUNDUSZY STRUKTURALNYCH
W Polsce od 2004 roku realizowane są różnego rodzaju przedsięwzięcia zgodne
z zakresem działań poszczególnych funduszy strukturalnych.
W okresie programowania 2000-2006 istniały cztery fundusze strukturalne:
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego - przeznaczony głownie na projekty dla instytucji wspierających firmy,
Europejski Fundusz Społeczny - w ramach tego funduszu realizowane są między innymi projekty szkoleniowe dla przedsiębiorstw, oraz osób bezrobotnych,
Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (funduszem strukturalnym jest tylko sekcja orientacji) - przeznaczony na realizację projektów inwestycyjnych
w gospodarstwach rolnych
Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa
W okresie programowania liczbę funduszy ograniczono z czterech do dwóch:
Europejskiego Funduszu Rozwoju,
Europejskiego Funduszu Społecznego,
3