Faza orientacji i zależności

Dobieranie się, szukanie kogoś, kto jest do nas podobny, kto jest dla nas atrakcyjny, ma dobrą pozycję; chcemy się też dowiedzieć jaki jest cel zajęć, jakie zasady panują na zajęciach; W tej fazie grupa wykazuje zależność od prowadzącego, który jest tu bardzo ważną osobą.

Uczucia: niepokój, obawa, lęk, wahanie, ciekawość.

Zachowania, postawy: opór, niechęć do wyrażania własnych opinii, pseudointegracja wynikająca z zaciekawienia, duże ugrzecznienie - sympatia dawana ludziom, których mało znamy..

2. Faza konfliktu i buntu

W tej fazie członkowie grupy zaczynają się zastanawiać, czy wszystko to, czego oczekiwali jest spełnione na zajęciach; nawet jeśli jest, to jednak członkowie czują niedosyt, zaczynają się buntować. Jest to moment, kiedy grupie przestaje się podobać, jest to faza konfliktu i buntu grupy przeciwko prowadzącemu.

Dlaczego tak się dzieje? Uczestnicy mają krytyczne podejście, jednakże w końcu dochodzą do wniosku, że chodzą na zajęcia z własnej woli. Faza ta ma służyć podjęciu odpowiedzialności przez grupę, zaczynają się wyłaniać prawdziwe role, pojawia się struktura grupy.

Efektem buntu jest konflikt. Nic się nie podoba, proponowane ćwiczenia nie odpowiadają, opór i niechęć, milczenie, grupa nie chce się wypowiadać, powściągliwość. Ujawniają się walki i rywalizacja, okazywanie wrogości.

• Jakie ćwiczenia proponować grupie:

• Pokazywać jak się komunikować,

• Uczyć informacji zwrotnej,

• Pokazywać jak konstruktywnie rozwiązywać konflikt (prowadzący jest mediatorem)

3. Faza spójności i współpracy w grupie

Uczestnicy mają wrażenie, że ich grupa jest świetna, najlepsza, zmniejsza się krytycyzm. Faza ta nie jest momentem na poważne zadania wzrasta jednak współpraca, pojawiają się autentyczne normy, więcej kompromisu, przejaskrawienie miłych uczuć.

4. Faza celowej i świadomej aktywności grupy

Jest to faza realna. Współpraca i wsparcie w grupie oparte są na realnych, rzeczywistych rolach i pozycjach w grupie. Jest to moment, gdy grupa wykonuje najciekawsze ćwiczenia.

5. Faza końcowa

Następuje bez względu na to jak pracuje dana grupa. Ma dwa oblicza:

1. pokazanie ludziom jak zdobyte umiejętności, sprawności mogą przydać się w życiu

2. sprawdzenie z czym ludzie wychodzą z warsztatu, treningu, konfrontacja z oczekiwaniami i celami.

Klasyfikacja Cohena

1. Funkcja deklaracji członkostwa

2. Funkcja wyłaniania subgrup

3. Funkcja konfrontacji

4. Funkcja zaznaczania różnic indywidualnych

5. Funkcja współpracy

6. Funkcja zakończenia

Klasyfikacja Vopela

1. Poziom orientacji

2. Poziom konfrontacji i konfliktu

3. Konsens, współpraca i kompromis

4. Integracja osobistych potrzeb i wymagań stawianych przez zadania grupowe

Role grupowe - rodzaj ról społecznych podejmowanych w małych grupach.

Ze względu na łatwość prowadzenia badań zjawisk społecznych w sytuacji terapeutycznej, a także przydatność praktyczną, role grupowe często omawiane są na przykładzie interakcji członków grup psychoterapeutycznych.

Charakterystyka ról grupowych w procesie rozwoju grupy terapeutycznej w terapii grupowej

Role konstytuowane w fazie orientacji i zależności

zgodnie z funkcją dla poszczególnych osób i grupy

• lider dominacji - w nowej, mało ustrukturalizowanej sytuacji próbuje przejąć przywództwo zadaniowe, nadaje ramy formalne interakcjom, stara się wyznaczyć cele lub reguły (osoby te źle czują się w niejasnych relacjach z innymi, zależy im na produktywności własnej) pozostali członkowie grupy mogą podtrzymywać rolę lidera zadaniowego);

• lider sympatii - dostarcza oparcia, zrozumienia, ciepła, wczuwa się w nastroje większości, ma tendencje opiekuńcze;

• błazen grupowy - osoba, której zachowanie sprzyja rozładowaniu napięcia przez humor (sama źle toleruje napięcie) - konstruktywne dla jednostki i grupy tylko w pierwszej fazie terapii;

• kozioł ofiarny - kanalizuje napięcie grupowe, źle toleruje lęk, grupa rozładowuje agresję na tej osobie (przejawia brak wrażliwości na nastrój grupy, bądź źle odbiera sygnały dystansowania się i złości);

• outsider - osoby, które budzą niepokój grupy - pozostaje na uboczu; początkowo grupa poświęca mu czas, jeśli to nie skutkuje jest izolowany, odrzucany przez grupę;

w relacji do terapeuty

• dobry uczeń - pragnie podporządkować zaleceniom i oczekiwaniom, stara się być uległy, by zasłużyć na akceptację, uniknąć odtrącenia (rola destruktywna, gdy za długo trwa);

Role konstytuowane w fazie konfrontacji

• wyraziciel nastrojów grupowych - odbiera przeżywane przez grupę emocje, wyraża je niewerbalnie lub werbalnie;

• stabilizator emocji grupowych - potrafi interpretować wydarzenia w grupie, nadaje im znaczenie;

• sumienie grupy - pilnuje przestrzegania norm moralnych, wzbudza poczucie winy;

• dziecko grupowe - pod ochroną pozostałych, może występować pod dwiema postaciami:

• biedne dziecko - okazuje bezradność, niezdecydowanie,

• szalone dziecko - może demonstrować zachowania rebelianckie, zyskuje sympatię, bo zastępczo ujawnia nieaprobowane przez innych pragnienia;

• dobra mama (kochany wujaszek) - inni oczekują wsparcia od tej osoby, może mieć kłopoty z ustanawianiem granic;

• bard grupowy (filozof grupowy) - osoba wrażliwa na nastrój grupy, metaforycznie ujmuje sens wydarzeń w grupie, poszukuje sensu egzystencjalnego;

• opozycjonista - kwestionuje decyzje grupy i terapeuty, uruchamia krytyczne myślenie na temat reguł i norm.

---