Kwasy, zasady i sole
Kwasy
Są to substancje, których roztwory wodne zawierają charakterystyczne kationy wodorowe H+, niektóre z nich:
HCl |
- kwas solny (chlorowodorowy) |
H2S |
- kwas siarkowodorowy |
HNO3 |
- kwas azotowy |
H2CO3 |
- kwas węglowy |
H2SiO3 |
- kwas krzemowy |
H2SO4 |
- kwas siarkowy |
H3PO4 |
- kwas fosforowy |
CH3CO2H |
- kwas octowy |
Dysocjacja kwasów
Kwasy w roztworach wodnych dysocjują na kationy wodorowe i aniony reszt kwasowych, np.
HCl → H + + Cl -
HNO3 → H+ + NO3-
H2SO4 → 2H+ + SO42-
CH3CO2H → CH3CO2- + H+
Zasady
Są to substancje, których roztwory wodne zawierają charakterystyczne aniony wodorotlenkowe OH-, niektóre z nich:
NaOH |
- zasada sodowa (wodorotlenek sodu) |
KOH |
- zasada potasowa (wodorotlenek potasu) |
Ca(OH)2 |
- zasada wapniowa (wodorotlenek wapnia) |
Ba(OH)2 |
- zasada barowa (wodorotlenek baru) |
Al(OH)3 |
- zasada glinowa (wodorotlenek glinu) |
NH3 |
- amoniak |
Dysocjacja zasad
Zasady w roztworach wodnych dysocjują na aniony wodorotlenkowe i kationy metali (lub kation amonowy), np.
NaOH → Na+ + OH-
Ca(OH)2 → Ca2+ + 2OH-
NH3 + H2 O → NH4+ + OH-
Sole
Są to substancje, których roztwory wodne zawierają kationy metali (lub kationy amonowe NH4+ i aniony reszt kwasowych.
Dysocjacja soli
KNO3 → K+ + NO3-
NaCl → Na+ + Cl-
Al(NO3)3 → Al3+ + 3NO3-
Na2SO4 → 2Na+ + SO42-
CaCl2 → Ca2+ + 2Cl-
(NH4)SO4 → 2NH4+ + SO42-
Otrzymywanie soli
1) W reakcji tlenku metalu z kwasem
MgO + 2HNO3 → Mg(NO3)2 + H2 O
2) W reakcji metalu z kwasem
Zn + H2SO4 → ZnSO4 + H2↑
3) W reakcji metalu z niemetalem
2Na + Cl2 → 2NaCl
4) W reakcji zasady z kwasem (w reakcji zobojętnienia)
NaOH + HCl → NaCl + H2O
5) W reakcji tlenku niemetalu z zasadą
SO3 + 2NaOH → Na2SO4 + H2 O
6) W reakcji soli z solą (reakcja strąceniowa)
CaCl2 + Na2CO3 → CaCO3↓ + 2NaCl
Sporządzanie częściej używanych rozcieńczonych kwasów i ługów
Kwas siarkowy 30%
80 ml H2O + 20 ml 96% H2SO4
Kwas siarkowy ok. 9%
94,5 ml H2O + 5,5 ml 96% H2SO4
Kwas azotowy 30%
62 ml H2O + 38 ml 65% HNO3
Kwas azotowy ok. 12%
85 ml H2O + 15 ml 65% HNO3
Kwas solny 20%
50 ml H2O + 50 ml 36% HCl
Kwas solny ok. 7%
83 ml H2O + 17 ml 36% HCl
Kwas fosforowy 25%
80 ml H2O + 20 ml 85% H3PO4
Kwas octowy 50%
50 ml H2O + 50 ml 100% CH3COOH
Kwas octowy ok. 12%
88 ml H2O + 12 ml 100% CH3COOH
Ług sodowy ok. 7,5%
8 g NaOH rozpuścić w kolbie miarowej o pojemności 100 ml i dopełnić wodą do objętości 100 ml.
Ług potasowy ok. 12%
11,2 g KOH rozpuścić w kolbie miarowej o pojemności 100 ml i dopełnić wodą do objętości 100 ml.
Roztwór amoniaku ok. 3,5%
85 ml H2O + 15 ml 25% roztworu amoniaku.
Wybrane wzory niektórych bardziej znanych związków nieorganicznych
Amoniak |
- NH3 |
Arszenik |
- As2O3 |
Azotan potasowy (saletra) |
- KNO3 |
Azotan sodowy (saletra chilijska) |
- NaNO3 |
Azotan srebra (lapis) |
- AgNO3 |
Biel cynkowa |
- ZnO |
Blenda cynkowa |
- ZnS |
Boraks |
- Na2B4O7 |
Braunsztyn |
- MnO2 |
Chlorowodór |
- HCl |
Cyjanowodór (kwas pruski) |
- HCN |
Cynober |
- HgS |
Czad (tlenek węgla) |
- CO |
Dwutlenek węgla |
- CO2 |
Gips |
- CaSO4 |
Glejta |
- PbO |
Gorzka sól |
- MgSO4 |
Grynszpan |
- Cu(OH)2 |
Kalomel |
- Hg2Cl2 |
Karbid |
- CaC2 |
Korund |
- Al2O3 |
Kreda |
- CaCO3 |
Krzemionka |
- SiO2 |
Kwarc |
- SiO2 |
Kwas azotowy |
- HNO3 |
Kwas chlorowy |
- HClO3 |
Kwas siarkowy |
- H2SO4 |
Kwas solny |
- HCl |
Kwas węglowy |
- H2CO3 |
Ług potasowy (potaż żrąca) |
- KOH |
Minia ołowiana |
- Pb3O4 |
Nadmanganian potasowy |
- KMnO4 |
Perhydrol |
- H2O2 |
Potaż |
- K2CO3 |
Salmiak |
- NH4Cl |
Siarkowodór |
- H2S |
Soda |
- Na2CO3 |
Soda kaustyczna (soda żrąca) |
- NaOH |
Soda oczyszczona |
- NaHCO3 |
Sól kuchenna |
- NaCl |
Talk |
- (Mg3(Si4O10)(OH2)) |
Wapno chlorowane |
- Ca(OCl)2 |
Wapno gaszone |
- Ca(OH)2 |
Wapno palone |
- CaO |
Witriol |
- CuSO4 |
Woda |
- H2O |
Wybrane wzory niektórych bardziej znanych związków organicznych
Aceton |
- CH3 ∙ CO ∙ CH3 |
Acetylen (etyn) |
- C2H2 |
Adamsyt |
- NH(C6H4)2AsCl |
Adrenalina (hormon nerek) |
- C9H13O3N |
Alanina (aminokwas) |
- CH3 ∙ CH(NH2) ∙ COOH |
Alkohol etylowy |
- C2H5OH |
Alkohol metylowy |
- CH3OH |
Anilina |
- C6H5 ∙ NH2 |
Aspiryna |
- CH3COO∙ C6H4 ∙ COOH |
Benzen |
- C6H6 |
Butan |
- C4H10 |
Celuloza |
- (C6H10O5)n |
Chinina |
- C20H24N2O2 |
Chityna |
- (C8H13O5N)n ) |
Chloroacetofenon |
- C6H5 - CO - CH2Cl |
Chloroform |
- CHCl3 |
Chlorofil a |
- C55H72MgN4O5 |
Chlorofil b |
- C55H70MgN4O6 |
DDT |
- CCl3 ∙ CH(C6H4Cl)2 |
Dekstryna |
- (C6H10O5)n |
Etan |
- CH3 ∙ CH3 |
Eter |
- (C2H5)2O |
Fenol |
- C6H5OH |
Freon F12 |
- CF2Cl2 |
Fruktoza (cukier owocowy) |
- C6H12O6 |
Gliceryna |
- CH2OH ∙ CHOH ∙ CH2OH |
Glicyna (aminokwas) |
- CH2(NH2)COOH |
Glikoza (cukier gronowy) |
- C6H12O6 |
Heksan |
- C6H14 |
Heptan |
- C7H16 |
Heroina |
- C21H23O5N |
Indygo |
- C16H10O2N2 |
Iperyt |
- S(CH2)4Cl2 |
Jodoform |
- CHJ3 |
Kamfora (posiada 11 odmian alotropowych) |
- C10H16O |
Kodeina (metylomorfina) |
- C18H21NO3∙ H2O |
Kofeina |
- C8H10N4O2 |
Koniina |
- C8H17N |
Ksyloza (cukier drzewny) |
- C5H10O5 |
Kwas mlekowy |
- C3H6O3 |
Kwas mrówkowy |
- H ∙ COOH |
Kwas octowy |
- CH3 ∙ COOH |
Kwas szczawiowy |
- HOOC ∙ COOH |
Laktoglobulina (białko) |
- C1864H3012O576N468S21 |
Laktoza (cukier mlekowy) |
- C12H22O11 |
Maltoza (cukier słodowy) |
- C12H22O11 |
Mentol |
- C10H19 ∙ OH |
Merkaptan butylu (broń skunksa) |
- CH3 - CH2 - CH2 - CH2 - SH |
Meskalina (alkaloid) |
- C11H17NO3 |
Metan |
- CH4 |
Mocznik |
- H2N∙ CO ∙ NH2 |
Morfina |
- C17H19O3N |
Naftalen |
- C10H8 |
Nikotyna |
- C10H14N2 |
Nitrogliceryna |
- C3H5(NO3)3 |
Pentan |
- C5H12 |
Porfina |
- C20H14N4 |
Propan |
- CH3 ∙ CH2 ∙ CH3 |
Sacharoza (cukier trzcinowy) |
- C12H22O11 |
Sacharyna |
- C6H4 ∙ CO ∙ NH ∙ SO2 |
Skrobia (krochmal) |
- (C6H10O5)n |
Sorbit (“cukier”diabetyków) |
- C6H8(OH)6 |
Strychnina |
- C21H22N2O2 |
Trotyl |
- C6H2(NO2)3 CH3 |
Tyroksyna (hormon tarczycy) |
- C15H11O4J4N |