Wysiłek Fizyczny

Zdolność do wykonania ciężkiej lub długotrwałej pracy fizycznej bez szybko narastającego zmęczenia i warunkujących jego rozwój głębszych zmian środowiska wewnętrznego ustroju, oraz zdolność szybkiej likwidacji, po zakończeniu wysiłku, ewentualnych zaburzeń homeostazy czyli szybkie wyrównanie odchylenia od względnie stałego stanu równowagi.

Wydolność fizyczna zależy od:

1. Energetyki wysiłku, która zależy od tlenowych i beztlenowych procesów metabolicznych

2. rezerw energetycznych organizmu - wielkość rezerw reguluje wykorzystanie substratów energetycznych

3. Możliwości termoregulacyjne organizmu

4. Koordynacji nerwowo-mięśniowej, która warunkuje siłę, szybkość i precyzję ruchów

5. Budowy somatycznej organizmu

6. Płci, wieku

7. Czynników psychologicznych (motywacja, subiektywna ocena tolerancji zmian wywołanych zmęczeniem)

Wysiłek fizyczny to: praca mięśni szkieletowych wraz z całym zespołem towarzyszących jej zmian czynnościowych w organizmie.

Charakterystyka procesów zachodzących w pracujących mięśniach i innych narządach w czasie wysiłku zależy od:

• Rodzaju skurczów mięśni

• Wielkości grup mięśniowych

• Czasu trwania wysiłku

• Intensywności wysiłku

Klasyfikacja wysiłku fizycznego:

• Wysiłki dynamiczne - naprzemienny krótkotrwały skurcz i rozkurcz, izotoniczny lub auksotoniczny, ruchy koncentryczne lub ekscentryczne

• Wysiłki statyczne - utrzymanie izometrycznego skurczu mięśni, wzrost napięcia mięśniowego

• Wysiłki mieszane

W zależności od wielkości grup mięśniowych:

• Wysiłki lokalne i miejscowe <30% całej masy mięśni

• Wysiłki ogólne >30%

Podział wysiłków w zależności od czasu trwania:

• Krótkotrwałe do 15 minut

• O średniej długości 15-30 minut

• Długotrwałe powyżej 30 minut

Podział wysiłku w zależności od intensywności wysiłków:

Miara:

Moc (praca w jednostce czasu) - dynamiczne - wat

Siła (generowana przez mięśnie) - statyczne - Newton

Całkowity wydatek energetyczny - kJ/min

Objętość tlenu pobranego z wdychanego powietrza - VO₂

Maksymalne tempo pobierania tlenu - pułap tlenowy VO₂ max

Procent VO₂ max stanowiący aktualne zapotrzebowanie organizmu

W zależności od wartości VO2 max:

• Wysiłki maksymalne - maksymalne nasilenie funkcji związanych z pobieraniem i transportem do mięśni tlenu, maksymalne indywidualne pobieranie tlenu przez organizm VO₂ max

• Wysiłki supramaksymalne - przewyższają VO₂ max

• Wysiłki submaksymalne - o małej intensywności, najczęstsze

Obciążenie bezwzględne - ilość energii wydatkowanej przez organizm w jednostce czasu

Obciążenie względne - proporcje pomiędzy zapotrzebowaniem na tlen podczas wykonywanie wysiłku a maksymalnym pobieraniem tlenu przez organizm VO₂ max.

Wysiłki statyczne:

• Bezwzględne - wielkość siły niezbędnej do pokonania oporu zewnętrznego

• Względne - wielkość siły zaangażowanej przy pokonywaniu oporu wyrażona w % siły uzyskiwanej podczas maksymalnego skurczu dowolnego MVC określonej grupy mięśni

Wysiłki statyczne:

• Lekkie do 15% MVC

• Średnio ciężkie 15-30% MVC

• Ciężkie 30-50% MVC

• Bardzo ciężkie - powyżej 50% MVC

Klasyfikacja wysiłków w zależności od rodzaju procesów biochemicznych:

• Beztlenowe - supramaksymalne, statyczne ciężkie

• Tlenowe - submaksymalne

Zapas ATP 3-8 mmol/kg wilgotnej masy tkanki

Substraty energetyczne wykorzystywanie przez mięśnie do resyntezy ATP:

Procesy beztlenowe:

• Hydroliza fosfokreatyny (20 mmol/kg wilgotnej masy tkanki)

• Glikoliza (glikogen z mięśni 100 mmol/kg wilgotnej tkanki)

Tylko 1-2 minuty zakwaszenie środowiska miocytów, zmniejszenie efektywności enzymów

Metabolizm beztlenowy - bardzo intensywne wysiłki

Procesy tlenowe - utlenianie (10sek - 2min max)

Tempo metabolizmu - tempo transportu tlenu

• Pirogronian

• Wolne kwasy tłuszczowe FFA

• Ketokwasy

• Aminokwasy

Spoczynek - 60% zapotrzebowanie energetycznego utlenianie FFA, 40% utlenianie glukozy z krwi

Zależność między zapotrzebowaniem na tlen i jego pochłanianiem przez organizm i jego intensywnością:

Wzrost intensywności wysiłku = wzrost zapotrzebowania na tlen ( do pułapu tlenowego)

Istnieje możliwość zwiększenia pułapu tlenowego maksymalnie o 30%.

Zapotrzebowanie na tlen w czasie wysiłku:

Na początku wysiłku deficyt tlenowy - rozbieżność między zapotrzebowaniem na tlen a faktycznym jego pobieraniem, tlen pobierany z rezerw (mioglobina, hemoglobina) i przejście na procesy beztlenowe.

Czas równowagi dynamicznej - tyle ile potrzebujemy tlenu tyle przyjmujemy

Dług tlenowy - po zakończeniu wysiłku czas wiążący się z tym , że organizm pobiera więcej tlenu niż potrzebuje - oddanie do rezerw

Deficyt tlenowy - organizm potrzebuje więcej tlenu niż jest mu dostarczane (beztlenowe)

Próg beztlenowy - obciążenie przy którym następuje wzrost stężenia LA (kwas mlekowy). Przy 50-7-% VO₂ max następuje gwałtowny przyrost stężenia LA we krwi

Obciążenie - próg beztlenowy anaerobowy

Im większa intensywność wysiłku odpowiadająca progowi anaerobowemu, tym większa zdolność do wysiłku.

Duży Traczyk 26 rozdział - Wysiłek i adaptacja do środowiska

---