MOŻLIWOŚCI FUNKCJONALNE OSÓB NIEWIDOMYCH, NIESŁYSZĄCYCH ORAZ OSÓB Z AMPUTACJAMI.
MOŻLIWOŚCI FUNKCJONALNE OSÓB NIEWIDOMYCH.
Utrata wzroku upośledza ludzką motorykę i orientacje w przestrzeni. Rozróżnia się inwalidów widzących i niedowidzących. Możliwości funkcjonalne osób niewidomych zależne są od stopnia utraty wzroku, czasu jego wystąpienia oraz typu osobowości np. podatność na stres, wiek, inne kalectwa (jeśli występują), otoczenie. Głównym celem rehabilitacji jest maksymalne skompensowanie braku wzroku poprzez wzmocnienie innych zmysłów m.in. słuchu, dotyku, węchu. Istotna jest także nauka wykonywania podstawowych form ruchu jak i czynności specyficznych np. posługiwanie się laską lub pomoc psa przewodnika. Opanowanie tych umiejętności przez osoby niewidome zapobiegają ich izolacji od społeczeństwa.
Osoby niewidome często charakteryzują zaburzenia ustawienia tułowia (brzuch wysunięty do przodu, tułów odchylony sztywna sylwetka). Uczenie chodu realizuje się metodą analityczną (krok po kroku).
Swobodne poruszanie opiera się na dwóch rodzajach działań:
- technicznych (chód samodzielny)
- intelektualnych (orientacja w terenie)
Uczenie chodu realizuje się metodą analityczną (krok po kroku). Do nauki chodu zalicza się również zdolność poruszania się w zróżnicowanym terenie, przez co trenuje się również zmysł orientacji. Niewidomi posiadają zdolność wyczuwania leżących na drodze przeszkód.
Zasadnicze znaczenie w kompensacji widzenia odgrywają dwa elementy:
1.umiejętność analizy bodźców pochodzących ze środowiska
2.duża sprawność techniczna
Sprawność sportowa niewidomych jest niemożliwa jeżeli sprawność podstawowa nie jest systematycznie podnoszona. Jednocześnie aktywność sportowa wpływa na znaczenie podwyższenia umiejętności w wykonywaniu czynności życia codziennego. Wpływa również na poprawę koordynacji, orientacji i przemieszczania się ciała w przestrzeni. Systematyczne powtarzanie aktów ruchowych prowadzi do ich automatyzacji. Nauczanie niewidomych ruchu wymaga więcej czasu niż osobę ociemniałą lub niedowidzącą.
Niektóre osoby niewidome mogą uprawiać sport tylko przy współudziale osoby pełnosprawnej czyli inaczej przewodnika. W tej sytuacji konieczne jest nie tylko opanowanie określonych umiejętności ruchowych i doskonalenie właściwych dla danej dyscypliny zdolności motorycznych, lecz także właściwe zgranie obu tych osób, co także wymaga odpowiedniego treningu.
Przykłady sportów dla osób niewidomych:
- pchnięcie kulą
- rzut oszczepem, dyskiem,
- goolball,
- łyżwiarstwo, narciarstwo, saneczkarstwo,
- gimnastyka, skok w wzwyż, pływanie.
Przeciwwskazania do ćwiczeń fizycznych u niewidomych :
- po operacji gałki ocznej
- niektóre przypadki ze szczątkowym widzeniem.
Bibliografia:
„Edukacja i reedukacja ruchowa” - J. Nowotny
„Sport osób niepełnosprawnych” - J. Orzech, J. Sobiecka
MOŻLIWOŚCI FUNKCJONALNE OSÓB NIESŁYSZĄCYCH
W komunikowaniu się osób niesłyszących, jak i niedosłyszacych mają o wiele trudniejszy start życiowy niż słyszący. Dlatego tak ogromne znaczenie mają wszelkie działania, które pozwalają na ograniczanie i eliminowanie tych barier.
Jest bardzo wiele technik sprzyjających likwidacji barier w komunikowaniu się osób niesłyszących. Można podzielić je na kilka grup:
W pierwszej znalazłyby się techniki wspierające komunikację bezpośrednią, w której wyróżniamy rozmowę „w cztery oczy” m.in. za pomocą języka migowego i komunikacje na odległość.
W drugiej działania ułatwiające dostęp do informacji, czyli dostęp do Internetu, zwiększona liczba programów telewizji publicznej z napisami lub tłumaczonych na język migowy.
W ciągu ostatnich kilku lat technologia przyrządów poczyniła duży postęp. Dzięki temu, jest coraz większa możliwości korzystania z aparatów słuchowych oraz implantu ślimakowego.
Poza tym, w wielu krajach zostały wprowadzone liczne i różnorodne formy integracji, w których osoby niesłyszące uczestniczą w zajęciach razem z osobami słyszącymi. Ofertę edukacyjną uzupełniają instytucje poza szkolne. Zaliczamy do nich m.in. poradnie dla osób z upośledzonym słuchem oferujące audiologię pedagogiczną, pomoc psychosocjalną skierowaną na znalezienie pracy na rynku, centra rehabilitacji z implantem ślimakowym, zajęcia terapeutyczne wspierające słyszenie i mówienie, trening komunikacji i inne.
W systemie kształcenia osób z upośledzonym słuchem wykorzystywane są różne koncepcje. Można je określić jako metody ustne, migowe, językowe i uszne.
Niezbędnymi pomocami metody ustnej jest czytanie z ruchu warg wspierane przez inne efekty wizualne tj. mowa ciała (gesty, mimika) pismo system znaków manualnych i wspomagające mowę miganie.
Jednym z ważniejszych czynnikiem porozumienia się osób niesłyszanych jest język migowy, czyli system przemyślanych znaków wykonywanych dłońmi, które w swojej formie nie są podobne do tego, co określają.
Zupełnie innym przykładem pomocy może być pomoc wyspecjalizowanych psów. Psy po odpowiednim przeszkoleniu reagują na dźwięk budzika, dzwonka do drzwi, płacz dziecka, telefon, włamanie do domu, i przekazują informacje za pomocą specjalnych pozycji czy odpowiedniego zachowania. W ten sposób zwiększa się poczucie bezpieczeństwa niesłyszących, słyszący pies pomaga przełamać poczucie wyobcowania i osamotnienia.
Ważne jest by osoby niesłyszące prowadziły, aktywne życie, by uczestniczyły w spotkaniach, imprezach, wycieczkach, zlotach, zjazdach oraz innych formach aktywnego, twórczego wypoczynku, którego celem jest zintegrowanie środowiska osób z wadą słuchu, wymiany doświadczeń, wzajemnej pomocy i wsparcia.
Przykłady sportów dla osób niesłyszących:
- żeglarstwo
- siatkówka, koszykówka
- lekkoatletyka
- tenis ziemny, stołowy
- bowling
Bibliografia:
MOŻLIWOŚCI FUNKCJONALNE OSÓB Z AMPUTACJAMI
Możliwości funkcjonalne po amputacjach zależą od kikuta, odpowiedniej protezy, prowadzenia ćwiczeń.
Jeśli amputacja występuje na poziomie stóp istnieje możliwość normalnego funkcjonowania tzn. biegania, skakania, odbicia z nogi odciętej amputacją i lądowania na nią.
Osoby po amputacjach w obrębie podudzia wykazują się w konkurencjach i dyscyplinach rozgrywanych na czas i na punkty np. bieg na 100m, piłka nożna, ręczna skok w dal, wzwyż, z miejsca, rzut oszczepem, nurkowanie, pływanie, tenis.
Przy amputacji na poziomie kolana możliwy jest bieg, odbicie ale jego siła jest niewielka. Większość wykonywanej pracy i obciążenia przenoszone są na zdrową kończynę.
Amputacje w obrębie uda pozwalają pokonywać tory przeszkód, uprawiać chód sportowy, skok w dal, wzwyż, rzut dyskiem, oszczepem, pchnięcie kulą,
Osoby z amputacjami w stawie biodrowym mają możliwość samodzielnego chodu na każdym terenie bez użycia lasek, bieg na niewielkich odległościach, chód po schodach. Brak odbicia z kończyny amputowanej.
Zastosowanie najbardziej nowoczesnych protez po amputacjach ramiennych pozwala na opanowanie czterech czynności:
- zamykania otwierania ręki,
- zgięcie i wyprost stawu łokciowego.
Osoby po amputacjach mogą uprawiać różne dyscypliny sportu na wózkach inwalidzkich. Podstawowym elementem tych dyscyplin jest doskonałe wyuczenie, opanowanie oraz doskonalenie techniki jazdy na wózku. Główną różnicą między osoba niepełnosprawną a pełnosprawną jest przemieszczenie ciała w przestrzeni. Dodatkowym elementem jest okresowe zajęcie rąk przez obsługę wózka. W związku z tym na treningu uwzględnia się zawsze łączenie elementów technicznych z poruszaniem się na wózku.
Wiele osób korzysta z rozmaitych przedmiotów ortopedycznych, nie stanowiących jednak żadnego kryterium wyróżniającego tę grupę. Przykładem może być siatkówka na siedząco czy podnoszenie ciężarów w pozycji leżącej. Ważne jest by podczas treningu uruchomić maksymalnie i możliwie jak najkorzystniej rezerwy kompensacyjne, co w rezultacie pozwoli uzyskać korzystny wynik sportowy. W treningu sportowym tych osób, oprócz opanowania odpowiedniej dla danej dyscypliny techniki ruch, chodzi tez o kształtowanie zdolności siłowych, wytrzymałościowych, koordynacyjnych i innych.
Przykłady sportów osób po amputacjach:
- siatkówka na siedząco, na stojąco,
- szermierka,
- tenis, tenis stołowy,
- koszykówka,
- łucznictwo,
- żeglarstwo.
Bibliografia:
„Edukacja i reedukacja ruchowa” - J. Nowotny
„Sport osób niepełnosprawnych” - J. Orzech, J. Sobiecka