Autor: Piotr Makieła
Faszyzm i komunizm - dwa totalitarne systemy władzy w XX wieku
Pod koniec XX wieku my współcześni staramy się sobie odpowiedzieć czym było dla ludzkości te mijające sto lat. Jesteśmy zatem świadkami ogromnego postępu i rozwoju cywilizacji człowieka, który dokonał się w tym okresie czasowym. Jednak wiek ten z pewnością będzie pamiętany przez przyszłe pokolenia z innego powodu. W tych dziesięciu dekadach ludzkość doświadczyła ogromu wyrzeczeń i cierpień, które zmieniły nasze całkowite pojęcie o człowieku i stworzonej przez niego cywilizacji. Głównym sprawcą tego stały się dwa systemy totalitarne : faszyzm i komunizm. Jak dotychczas są to najbardziej represyjne systemy rządów jakie zdołał stworzyć człowiek. W oparciu o te systemy sprawowana była władza w dużych krajach europejskich (w 1-szej połowie XX wieku). Wywarły one duży wpływ na historię i życie mieszkańców wszystkich kontynentów świata. Obie te dyktatury mają na sumieniu niezliczone zbrodnie o podłożu kryminalnym, które czyniły zgodnie z ideologią komunistyczną i faszystowską. Chociaż faszyzm i komunizm mają różne ideologie, to jednak sposób ich działania jest niezwykle podobny.
Faszyzm :
Współcześni ludzie niezwykle dziwią się jak było możliwe powstanie tak zbrodniczego systemu władzy, który w konsekwencji wywołał największą wojnę w historii ludzkości. Musimy się zatem w czuć w atmosferę panującą w Europie po zakończeniu I wojny światowej. Miała to być ostatnia wojna, która swoimi potwornościami i zniszczeniami spowodowały szczerą chęć narodów do pokoju. Jednak w Traktacie Wersalskim, który ustalał porządek w Europie po wojnie politycy popełnili ogromne błędy. Takie państwa jak Niemcy, Węgry, Bułgaria i inne po dyktacie zwycięskich mocarstw straciły wiele terytoriów i zostały niezwykle upokorzone. Sytuacja w tych krajach stawała się od początku pokoju bardzo niestabilna i sprzyjała rozwojowi bardzo ekstremistycznych ruchów żądających rewizji granic. Drugim ważnym czynnikiem powodującym powstanie faszyzmu była wysoce niestabilna sytuacja gospodarcza walczących krajów bezwzględnie, po której stronie się znajdowały. W Europie zatem szalała hiperinflacja, panowało bezrobocie, spadek produkcji rolnej i przemysłowej, co w pewnej perspektywie czasowej powodowało wybuch niezadowolenia społecznego.
Pierwszym krajem, w którym nastąpił taki wybuch stały się zwycięskie w I wojnie światowej Włochy. W 1919 r. Benito Mussolini stanął na czele pierwszej organizacji faszystowskiej, która skupiała w swoich szeregach przede wszystkim kombatantów, anarchistów, monarchistów i byłych socjalistów. Jednym z głównych jej celów stało się zwalczanie komunizmu, dlatego też hojnie była sponsorowana przez przemysłowców i posiadaczy ziemskich. W szybkim czasie ruch ten zdobywał w społeczeństwie włoskim coraz więcej na znaczeniu i przekształcił się w liczącą siłę polityczną tego kraju. Tak więc Benito Mussolini 28 X 1922 roku na czele swojej organizacji ruszył do Rzymu po władzę, którą miał przejąć w wyniku zamachu stanu. Król Włoch Emanuel III odmówił podpisania dekretu o wprowadzeniu stanu wyjątkowego, który najprawdopodobniej umożliwiłby rozbicie puczu faszystów. Zamiast tego monarcha 31 X 1922 roku powierzył wodzowi faszystów misje tworzenia nowego rządu. Od chwili przejęcia władzy Mussolini i jego ludzie zaczęli robić “porządki” w swoim kraju oczyszczając go ze swoich wrogów politycznych. I tak 1925 roku wprowadzono dyktaturę partii faszystowskiej, a rok później w 1926 zakaz działalności partii politycznych i związków zawodowych. Nowa tyrania posługiwała się również swoimi bojówkami zwanymi “czarne koszule”, które zastraszały społeczeństwo. Rozbijali oni wszelkie organizacje mogące zagrozić Narodowej Partii Faszystowskiej (NPF) w monopolu władzy. Ideologia faszystowska stała się we Włoszech w latach 1925-43 ideologią państwową. Cały aparat władzy w państwie takim został zbudowany w oparciu o zasadę skrajnego centralizmu. Wprowadzono masowe organizacje, do których zmuszeni byli należeć wszyscy obywatele bez względu na wiek. W szkole dzieci i młodzież została poddawana dużej propagandzie. Zlikwidowano wszelkie demokratyczne organizacje przedstawicielskie np. samorządy itd. Tajna policja czuwała nad spokojem społecznym usuwając w sposób dyskretny wszelkich przeciwników systemu. Faszyści chcąc zyskać zaufanie społeczne organizowali masowe roboty publiczne, a także wiece, na których podsycali wrogie nastroje wobec innych narodów. Jednym z głównych haseł NPF było prowadzenie przez Italie polityki imperialnej. Mussolini realizując ją w 1935 roku zaatakował Abisynię i w rok zajął te jedyne niepodległe państwo afrykańskie. Sprzeciwy państw zachodnich (Wielkiej Brytanii i Francji) okazały się tak symboliczne, że podsycały tylko we Włoszech i Niemczech agresywne nastroje w sprawie rewizji granic w Europie. W 1937 roku Włochy przystąpiły do paktu antykominternowskiego (tworzonego przez Włochy, Niemcy i Japonie) skierowanemu przeciwko ZSRR. W latach 1936-39 Włosi bardzo aktywnie wspierają zbrojnie gen. F. Franco w wojnie domowej w Hiszpanii, dzięki czemu w kraju tym wprowadzono reżim faszystowski. Kolejną zdobyczą Mussoliniego stała się Albania, którą Włochy bezprawnie zaanektowali w 1939 roku. Faszyści włoscy zajęcie Albanii uważali za kolejny krok w dalszych podbojach w rejonie Morza Śródziemnego. Zgodnie z ideologią faszystowską odnośnie kultu jednostki Mussolini nawiązując do starożytnego Rzymu ogłosił się wodzem (duce), aby zwiększyć swój autorytet w państwie.
Niemcy okazały się następnym państwem po Włoszech, w którym zapanował faszyzm. Jednak ze względu na bardziej radykalną formę w Niemczech został on nazwany nazizmem lub hitleryzmem. Przywódcą tej orientacji politycznej w Republice Weimarskiej (inaczej Niemcy) został Adolf Hitler, który w przeciągu paru lat przekształcił małą partyjkę lokalną (NSDAP) w partie ogólnie narodową. Został on przywódcą NSDAP (narodowych socjalistów) w 1921 roku i pokazał się od początku drogi do władzy jako znakomity organizator i mówca. Program jego partii charakteryzował się szowinizmem, rasizmem, skrajnym antykomunizmem i demagogią. Biorąc przykład z Mussoliniego, naziści niemieccy dokonali w 1923 roku w Monachium zamach stanu w celu przechwycenia władzy. Jednak władze Bawarii stłumiły pucz faszystów, a ich przywódców osadziły w więzieniu. Partia Hitlera została rozbita i wydawał się jej szybki koniec. Sam Hitler został osadzony w więzieniu na półtora roku, gdzie jednak nie zarzucił działalności politycznej. Korzystając z ograniczenia wolności napisał on “Mein Kampf”(Moja walka), w którym to utworze zamieścił cały swój złowieszczy program. Przewidywał on rewizje granic Niemiec, prowadzenie polityki ludobójstwa, i walkę z komunizmem. W 1925 roku Hitler został wypuszczony z więzienia i bardzo szybko zdołał odbudować struktury rozbitej po puczu partii. Zaczął on walczyć o władze nad krajem w sposób legalny, czyli chciał aby jego ugrupowanie wygrała demokratyczne wybory. Pomocne w tym miały być stworzone w NSDAP bojówki (SA i SS), które miały ochraniać wiece partyjne i rozbijać spotkania z wyborcami przeciwników politycznych. Prawdziwym przełomem w drodze po władzę okazał się dla hitlerowców wielkim krach gospodarczy w 1929 roku. Spowodował on w Niemczech masowe bezrobocie (około 4 milionów ludzi), a co za tym idzie wielkie niezadowolenie w społeczeństwie niemieckim. Do ludzi zaczęły docierać rasistowskie i imperialne hasła nazistów i zdobywali oni coraz to większe poparcie. Po wyborach do Reichstagu w 1932 roku NSDAP okazała się najsilniejszą formacją polityczną w parlamencie. W 1933 roku Adolf Hitler został zaprzysiężony na kanclerza przez starego i schorowanego prezydenta Rzeszy von Hindenburga. W tymże samym roku naziści podpalili Reichstag i oskarżyli o to komunistów. Zdarzenie to stało się dla nich pretekstem do wprowadzenia stanu wyjątkowego, który ograniczał wolności obywatelskie. Rok później zmarł prezydent Hindenburg co wykorzystał skrzętnie Hitler przejmując jego uprawnienia. Posiadając władzę kanclerską i prezydencką ogłosił się on wodzem narodu niemieckiego - fuhrerem. Również 1934 roku Hitler rozkazał zlikwidować opozycje wewnątrz partyjną, która dokonała się 30 czerwca poprzez rozstrzelanie przywódców SA . Od początku panowania nazistów rozpoczęły się wielkie prześladowania Żydów i Cyganów, których w myśl ideologii uważano za sprawców wszelkich nieszczęść Niemców. W Ustawach Norymberskich z 1935 roku hitlerowcy zabronili obywatelom niemieckim pochodzenia żydowskiego sprawowania urzędów, małżeństw z Niemcami, przebywania w określonych miejscach itd. Tajna policja - gestapo i SS zajmowały się unieszkodliwianiem przeciwników systemu, skrytobójczo mordując lub osadzając w obozie koncentracyjnym. Hitler poprzez masowe zbrojenia i wielkie roboty publiczne w sposób drastyczny zmniejszył bezrobocie i poprawił byt przeciętnego Niemca. Jego sukcesy gospodarcze sprawiły, że przeważająca część społeczeństwa faktycznie popierało politykę dyktatora. W nazistowskich Niemczech utworzono na wzór włoski masowe organizacje, do których wprowadzono obowiązkową przynależność wszystkich obywateli. Dzieci i młodzież zrzeszona była w hitlerjugen gdzie wychowywano je w duchu narodowo-socjalistycznym. Wszelkie struktury państwa zostały podporządkowane partii nazistowskiej, która używała ich do kontroli obywateli. Ogromne znaczenie w III Rzeszy przywiązywano do propagandy, dlatego też wszelkie rocznice i wydarzenia (np. Olimpiada w Berlinie w 1936 roku) wykorzystywane były do pokazania ludności nazizmu z jak najlepszej strony. W 1938 w nocy z 9 na 10 października hitlerowcy dopuścili się masowych napadów na ludność żydowską, niszcząc jej mienie i paląc synagogi. Wydarzenie to przeszło do historii pod nazwą “Kryształowa noc” i była zapowiedzią okropności jakie czekają podbite przez III Rzesze narody. W polityce zagranicznej Hitler konsekwentnie realizował swój program polityczny nakreślony we własnej książce. W 1935 roku Niemcy łamiąc postanowienia wersalskie wprowadziły powszechny obowiązek służby wojskowej. W tym samym roku naziści podpisali z Wielką Brytanią umowę morską zezwalającą Niemcom na posiadanie trzy razy mniejszej floty wojennej, tym samym mocarstwo zachodnie uwiarygodniło zbrojenia III Rzeszy. Zachęcony ugodową polityką państw zachodnich dyktator niemiecki zdecydował się w 1936 roku na obsadzenie wojskiem strefy zdemilitaryzowanej w Nadrenii gdzie koncentrował się przemysł ciężki. Ku zdziwieniu samych Niemców państwa zachodnie ograniczyły się tylko do protestów zamiast do siłowego wyegzekwowania przestrzegania postanowień Traktatu Wersalskiego. Kolejnym elementem agresywnej polityki Hitlera była pomoc okazana generałowi F.Franco w wojnie domowej w Hiszpanii. Dzięki wsparciu lotniczego korpusu “Condor” zbuntowany generał hiszpański uzyskał panowanie w powietrzu w tej wojnie i w 1939 roku przejął władze w tym kraju. W 1938 roku Hitler dokonał “Anschlussu” (połączenia) Austrii. Na przełomie 1938-39 dokonuje się z inspiracji hitlerowców rozbiór Czechosłowacji. W tamtym czasie polityka łagodzenia despoty przez mocarstwa zachodnie osiąga szczyt na Konferencji Monachijskiej gdzie po raz kolejny państwa te kapitulują wobec groźby wojny z Niemcami. Ostatecznie jednak polityka Francji i Wielkiej Brytanii ponosi klęskę ponieważ zaborcza polityka faszystowskiej III Rzeszy sprowokowała konflikt z Polską, która zdecydowana była bronić zbrojnie swojego terytorium. W 1939 roku Hitler zdeklarowany antykomunista zawarł z komunistycznym Związkiem Radzieckim pakt (który przeszedł do historii pod nazwą Ribbentrop - Mołotow) o przyjaźni i współpracy, który przewidywał IV rozbiór naszego kraju. Z dniem 1 IX 1939 roku została wywołana przez Niemcy hitlerowskie wojna z Polską. Mimo prób nazistowskiej dyplomacji aby konflikt polsko-niemiecki zamienić w sprawę lokalną sojusznicze mocarstwa zachodnie wypowiedziały agresorowi 3 IX wojnę. Fakt ten sprawił, że po 21 latach pokoju wybuchła kolejna wojna, która swoim zasięgiem, liczbą ofiar i skalą zniszczeń znacznie przewyższyła I wojnę światową. W latach 1939-41 Hitler poprowadził swój kraj do oszałamiających zwycięstw, których skala nigdy jeszcze nie była notowana w historii wojen. Stosując nową taktykę atakowania (Blitzkrieg) Niemcy kolejno podbijały w błyskawicznych kampaniach :Polskę, Danię, Norwegię, Holandie, Belgię, Francję, Jugosławie, Grecje i bardzo duże obszary ZSRR. Jednak klęska stalingracka i przyłączenie się do wojny USA przesądziło o klęsce III Rzeszy w wywołanej przez siebie wojnie. Ostatecznie państwo Hitlera skapitulowało 8 V 1945 roku. Zanim do tego doszło w podbitej wcześniej Europie naziści zdołali wcielić w życie swój zbrodniczy program ludobójstwa. Szczególnym okrucieństwem Niemcy wsławili się na terenach podbitej Europy Wschodniej gdzie przygotowali te ziemie do swojej “przestrzeni życiowej”. Po pokonaniu naszego kraju Gestapo i SS w masowych egzekucjach zabijała polską inteligencje (polityków, nauczycieli, księży). Miało to służyć w zamienieniu narodu polskiego w niewykształconą masę niewolników III Rzeszy. Jednak naczelnym narzędziem terroru hitlerowców stały się obozy koncentracyjne. W 1933 roku z rozporządzenia Himmlera szefa SS powstał w Dachau pierwszy obóz koncentracyjny, który posłużył jako wzorcowy dla następnych. Osadzano w nim przeciwników politycznych, Żydów i pospolitych przestępców. W czasie wojny na terenie Generalnego Gubernatorstwa Niemcy wybudowali największe obozy zagłady, które stały się miejscem kaźni około 11 milionów ludzi. Obozy tworzono po to aby maksymalnie wykorzystać siłę roboczą i wyniszczyć biologicznie wskazane przez reżim narody (holocaust) czyli : Żydów, Polaków, Cyganów, Rosjan i innych. Do największych miejsc zagłady zaliczamy : Oświęcim (około 2 milionów ludzi uśmierconych), Majdanek , Treblinka, Bełżec, Sobibór. Z akcji masowego uśmiercania Rzesza czerpała ogromne korzyści materialne. Osobom umieszczanym w o. k. naziści konfiskowali majątki, również ogromne korzyści finansowe czerpało SS z niewolniczej siły roboczej. Hitlerowcy nie mieli nawet poszanowania dla zwłok uśmierconych ludzi,(np. z włosów robiono włosiankę ubraniową, ze sztucznych zębów z metali szlachetnych robiono sztaby i wysyłano do centrum SS). Ogromne barbarzyństwo faszystów ukazało się również przy likwidowaniu powstania w gettcie warszawskim (24 IV- 10 V 1943) i powstania warszawskiego (1 VIII- 2 X 1944) gdzie Niemcy dopuścili się wielu zbrodni przeciw ludzkości. Te potworności jakich dokonali w myśl ideologii faszystowskiej raz na zawsze zmieniło wyobrażenie człowieka o samym sobie. Słynny cytat Zofii Nałkowskiej - “ludzie ludziom zgotowali ten los” daje nam współczesnym do myślenia nad zbrodniczym systemem jakim był faszyzm, który ludobójstwa uważał za jeden z najważniejszych celów swojego istnienia i zrobił z tego prawo. Ostatecznie ci, którzy kierowali tym imperium zła jakim były nazistowskie Niemcy odpowiedzieli przed Trybunałem Norymberskim ( w XI 1945 rok).
Komunizm :
Ta ideologia w odróżnieniu od faszyzm powstała na gruncie dużego rozczarowanie proletariatu z panującego porządku społecznego. Geneza powstania komunizmu wywodzi się z XIX - wiecznej rewolucji przemysłowej, która zmieniła całkowicie strukturę ludnościową w krajach Europy. W wyniku tych przemian powstały dwie nowe grupy społeczne - robotnicy (inaczej proletariat) i kapitaliści (burżuazja). Wraz z tymi przemianami pogłębiły się różnice ekonomiczne między różnymi klasami ludności. Wielki przemysł spowodował masową migracje ludności wiejskiej do miast co spowodowało wytworzenie się wielu metropolii. Zazwyczaj robotnicy byli słabo opłacani i źle traktowani przez co zwiększał się w szybkim tempie niedostatek ich rodzin. Warunki bytowania proletariatu sprawiały, że stawał się on podatny na nowe ideologie, które zmieniłyby ich rozpaczliwą sytuacje. W takiej zatem atmosferze rozpoczął się rozwój idei komunizmu jako nowego modelu stosunków społecznych. W połowie XIX wieku Karol Marks i Fryderyk Engels sformułowali teorie filozoficzną i ekonomiczną komunizmu. Zostali oni uznani przez historie za głównych myślicieli tej ideologii. Obaj myśliciele zakładali nieuchronność obalenia kapitalizmu w wyniku rewolucji proletariackiej, która ustanowiłaby rządy (dyktaturę) klasy robotniczej. Pierwszym etapem budowy społeczeństwa bezklasowego miał być w myśl ich nauki - socjalizm. W czasie II Międzynarodówki teorie Marksa i Engelsa rozwinął Włodzimierz Lenin o idee rewolucji i dyktatury proletariatu.
Komunizm jako system władzy zaistniał po rewolucji październikowej w Rosji w 1917 roku. Przywódcą tego zrywu został W. Lenin, który mimo wielu przeciwności zdobył na czele swoich bolszewików pełnie władzy w tym kraju. Jest to tym dziwniejsze, że jego partia była najmniejszą wśród liczących się ugrupowań w walce o władze. Zanim do tego doszło bolszewicy musieli pokonać opór prawicowych eserowców, lewicowych mienszewików, zbuntowanych generałów carskich i interwencje obcych państw (Wielkiej Brytanii, Francji, Japonii, USA, Polski i innych). W walce o utrzymanie władzy bolszewicy powołali w grudniu 1917 roku Czeka (Ogólnorosyjska Nadzwyczajna Komisja do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem), która zaczęła stosować masowy terror wobec prawdziwych i urojonych przeciwników rewolucji. Na czele tej jednej z najważniejszych instytucji bolszewickich stał Feliks Dzierżyński, który był wielkim organizatorem rewolucyjnego terroru. Ważnym epizodem rewolucji rosyjskiej stała się wojna polsko - rosyjska (w 1920 roku), w której młode państwo polskie zdołało uratować siebie i Europę przed “czerwonym terrorem”. Ostatecznie komuniści zdołali opanować obszary Rosji carskiej i w 1922 roku proklamowali powstanie pierwszego komunistycznego państwa na świecie pod nazwą - Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Bolszewicy przejmując władze zaczęli wcielać w życie swój program społeczny i gospodarczy. Znacjonalizowali banki, zakłady przemysłowe, duże majątki ziemskie itd., w czasie wojny domowej Lenin ustanowił specjalnym dekretem nowy model gospodarczy zwany “komunizmem wojennym”. Polegał on na bezwzględnym podporządkowaniu wszystkich dziedzin gospodarki wojnie prowadzonej przez bolszewików. Zatem produkcja przemysłowa nastawiona została na cele wojskowe, a żywność była rekwirowano chłopom. Taka polityka gospodarcza spowodowała w Rosji nie bywałe szkody, ponieważ zmalała produkcja przemysłowa i rolna co w konsekwencji wywołało głód w miastach. Po wygranej wojnie domowej komuniści władali krajem niezwykle zniszczony, w którym zmarło na skutek działań wojennych, terroru i głodu kilka milionów ludzi. W 1921 roku na zjeździe partii komunistycznej przyjęto program nowej polityki gospodarczej mającej wydźwignąć kraj z ruiny. Otrzymała ona oficjalną nazwę - Nowa Ekonomia Polityczna (NEP), który zakładał przyzwolenie władz na drobną własność prywatną i znosiła obowiązek przymusowego dostarczania przez chłopów płodów rolnych. Dzięki tej polityce Związek Radziecki bardzo szybko zdołał podnieść się ze zniszczeń i poprawić warunki bytowania wielu mieszkańców .
W 1924 roku zmarł pierwszy przywódca ZSRR Włodzimierz Lenin, który w tajnym testamencie wyznaczył na swojego następcę Lwa Trockiego. Jednak na skutek intryg Stalina ostatnia wola wodza rewolucji nigdy nie została spełniona (Trocki został wygnany z kraju, a następnie na rozkaz Stalina zamordowany w Meksyku). Po śmierci Lenina na najwyższych szczeblach partii rozgorzała walka o władzę. Ostatecznie w 1929 roku dzięki wielu sojuszom politycznym walkę tą wygrał Józef Stalin, który od tego roku stał się faktycznym dyktatorem. Rozpoczynała się era stalinizmu, jednego z najbardziej zbrodniczych systemów totalitarnych. Jednym z pierwszych posunięć I sekretarza partii stało się utrącenie NEP-u. Stalin przygotowywał partie i państwo do walki z kułactwem (bogatymi chłopami) i masowego uprzemysławiania kraju. Zanim się do tego zabrał dyktator rozpoczął wielką czystkę w partii (na razie bezkrwawą) zwalniając z niej starych bolszewików i przyjmując do niej młodych ślepo mu posłusznych karierowiczy. Posiadając podporządkowaną własnej osobie partie Gospodarz (jeden z pseudonimów Stalina) rozpoczął przymusową kolektywizacje wsi , które okazało się jednym z najkrwawszych zbrodni w dziejach ludzkości. Kolektywizacja ta polegała na odebraniu siłą ziemi chłopom i spędzeniu ich do państwowych rolnych spółdzielni produkcyjnych - sowchozów i kołchozów. Polityka ta spowodowała masowy opór pokrzywdzonych ludzi, którzy walczyli w nierównej walce w obronie własnej ziemi. Dzięki decyzji Stalina w wyniku tej akcji zginęło z terroru lub z głodu parę milionów ludzi. Kolejnym skutkiem kolektywizacji było zniszczenie niezwykle wydajnego rolnictwa, które już nigdy za czasów ZSRR niedoszło do siebie. W tym samym czasie Gospodarz nakazał rozpoczęcie wielkiego uprzemysławiania kraju. W wyniku tej akcji realizowanej w planach pięcioletnich nastąpił w Związku Radzieckim olbrzymi wzrost produkcji przemysłowej. Wybudowano wówczas gigantyczne kombinaty, zapory wodne, które zelektryfikowały ten kraj. Tak duży postęp gospodarczy był spowodowany olbrzymimi wyrzeczeniami społeczeństwa radzieckiego, i kosztami z jakimi nie liczyło się ówczesne kierownictwo komunistyczne. Jednak głównym powodem przyrostu produkcji było stworzenie w ZSRR nie zliczonej armii niewolników, którymi stawali się więźniowie z obozów pracy (gułagów). W czasie rządów Stalina możemy zaobserwować rozrost policji politycznej (NKWD), które walczyło z “kontrrewolucją”- czyli zwalczało rzeczywistych jak i urojonych wrogów władzy I sekretarza. W latach 1937-38 w Związku Radzieckim szalał nigdy wcześniej nie mający takiej skali na świecie terror. Szefem NKWD wówczas był Jeżów, który na polecenie Gospodarza dokonywał olbrzymich czystek (tym razem śmiertelnych) w aparacie partyjnym, w armii i w służbie bezpieczeństwa po swoim poprzedniku (Jagodzie). Strach i terror zasiany przez wiernego sługę Stalina był tak wielki, że zwykły obywatel za najmniejszy donos mściwego sąsiada mógł być szybko uznanym za “wroga ludu”. Taki osąd w rzeczywistości stalinowskiej oznaczał śmierć lub w najlepszym razie parę lat w gułagu (co oznaczało - powolną śmierć). Symbolem czystek stawały się wielkie procesy pokazowe, w których w charakterze oskarżonych zasiadywali dawni dygnitarze partyjni. (przypomina się mi tu przysłowie : “Rewolucja jak Saturn, pożera własne dzieci”). Metody śledcze polegały na katowaniu uwięzionych, po to aby świadczyli o swojej winie i podawali swoich “współpracowników” w “spisku antypaństwowym”. Terror zainicjowany przez Stalina miał w jego mniemaniu wiele zalet, ponieważ zastraszał kraj przed jakimkolwiek buntem i zapewniał stały dopływ nowych więźniów do gułagów gdzie była przecież wysoka śmiertelność. W 1939 roku w polityce wewnętrznej Gospodarz dokonał nagłego zwrotu. Zdymisjonował on Jeżowa i powołał na jego miejsce Berie, który zatrzymał masowe czystki. Oczywiście I sekretarz za wszelkie zło wyrządzone ZSRR obwinił Jeżowa, który stał się “kozłem ofiarnym” i został stracony. Tak o to Stalin nagradzał swoich podwładnych za wierną służbę.
W polityce zagranicznej Stalin chciał zrealizować zgodnie z naukami komunizmu idee rewolucji światowej. Pod płaszczem pokojowych zamiarów Związek Radziecki intensywnie zbroił własną armie, która miała “wyzwolić” kiedy przyjdzie na to czas robotników z całej Europy. W 1922 roku w Rapallo ZSRR podpisał układ o przyjaźni i współpracy wojskowej z Republiką Weimarską. Umowa ta (została rozwinięta w 1926 roku) miała dla obu stron duże znaczenie, ponieważ Niemcy mogli bez przeszkód narzuconych przez Traktat Wersalski rozwijać swoje nowe bronie, natomiast Rosjanie mieli dostęp do nowoczesnych technologii. Dobrze rozwijające się kontakty między tymi państwami zostały zerwane z chwilą przejęcia władzy przez Hitlera w Niemczech. Chcąc wyprowadzić komunistyczną Rosje z izolacji Gospodarz regulował stosunki z sąsiednimi państwami. Owocem tego stało się podpisanie paktu o nieagresji z Polską w 1932 roku. Dwa lata później Związek Radziecki został przyjęty do Ligi Narodów. W 1939 roku 23 sierpnia ku zdziwieniu całego świata faszystowskie Niemcy podpisały z komunistycznym ZSRR pakt o przyjaźni, natomiast w tajnej klauzurze Stalin i Hitler dokonali podziału Polski. Wykonując zobowiązania Rosjanie 17 września 1939 roku dokonali zdradzieckiego napadu na walczącą już z III Rzeszą Polskę. W 1940 roku Stalin prowadząc agresywną politykę zaanektował bezprawnie państwa bałtyckie, część terytorium fińskiego i rumuńskiego. Jednak Armia Czerwona została upokorzona w wojnie radziecko - fińskiej prowadzonej w zimie na przełomie 1939/40 roku. Wojna ta pokazała słabość radzieckiej armii, która nie doszła do siebie po bezmyślnych czystkach stalinowskich. Na zajętych terenach polskich Stalin rozkazał przeprowadzenie masowych wywózek ludności polskiej na Syberię. Ocenia się, że Rosjanie zdołali wysiedlić około 1,5 miliona Polaków. Wziętych do niewoli oficerów polskich NKWD przetrzymywało w obozach jenieckich w Ostaszkowie, Starobielsku i Katyniu. Wiosną 1940 roku w obozach tych wymordowano w bestialski sposób około 15 tysięcy polskich oficerów, podoficerów, policjantów, urzędników. Przyjaźń radziecko - niemiecka nie trwała długo ponieważ 22 VI 1941 roku Hitler zaatakował swojego “przyjaciela” i mało nie podbił ZSRR. Mimo ogromnych strat i błędach Gospodarza Związek Radziecki wraz z zachodnimi aliantami zdoła zadać klęskę Niemcom. W trakcie działań wojennych 30 lipca 1941 roku został podpisany układ Sikorski - Majski, który stał się sojuszem radziecko - polskim. Umowa ta zezwalała stronie polskiej na zorganizowania w ZSRR armii, która miała walczyć pod dowództwem generała Andersa. Jednak na skutek pogorszenia się stosunków dwustronnych Armia Andersa wyszła ze Związku Radzieckiego do Iranu ( VIII 1942). W kwietniu 1943 Stalin po wyjściu na jaw zbrodni katyńskiej zerwał z polskim rządem stosunki dyplomatyczne. Ta przebiegła gra dyktatora umożliwiła mu stworzenie podległego rządu polskiego złożonego wyłącznie z komunistów. Stało się to w lipcu 1944 roku w Lublinie, gdzie zależna Krajowa Rada Narodowa, rozpoczęła proces podporządkowywania Polski Stalinowi. Haniebną zagrywką radzieckiego tyrana było pozostawienie walczącego powstania warszawskiego bez pomocy. Jak się okazało w walce nad kontrolą w naszym kraju despota wolał pozwolić nazistą zabić kwiat polskiego ruchu oporu po aby nie mieć go w przyszłości przeciw sobie. Ostatecznie po wielu oszustwach po II wojnie światowej Związek Radziecki zdobył kontrolę nie tylko nad Polską lecz również : Czechosłowacją, Węgrami, Rumunią, Bułgarią i NRD. We wszystkich tych krajach zapanował ustrój stalinowski, który zaczął działać podobnie jak w ZSRR. Dalsza ekspansja komunizmu nastąpiła w krajach azjatyckich, jak w 1949 roku w Chinach, następnie w Korei Północnej, Wietnamie i Kambodży. W 1953 roku 1 marca zmarł Stalin, który był obok Hitlera najokrutniejszym dyktatorem w historii ludzkości. Od tego czasu w komunistycznej Rosji i podległych mu krajach następuje stopniowa odwilż. W 1956 roku na XX zjeździe Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego doszło do odczytania przez Nikitę Chruszczowa - I sekretarza tajnego referatu o zbrodniach stalinowskich. Natomiast na Węgrzech nastąpił wybuch powstania antyradzieckiego. Wystąpienie to zostało krwawo stłumione przez Armie Czerwoną, która przeciw walczącym cywilom wysłała czołgi. Równolegle do wydarzeń na Węgrzech w Polsce w czerwcu i październiku doszło do gwałtownych robotniczych wystąpień o charakterze antypartyjnym i antyrosyjskim. Na fali niezadowolenia społecznego został wyniesiony na funkcje I sekretarza PZPR Władysław Gomułka. W 1964 roku od władzy w ZSRR został odsunięty Chruszczow, którego zastąpił Leonid Breżniew sprawujący władze aż do śmierci (1981 roku). Za jego czasów partia komunistyczna nabiera wyraźnie charakteru nomenklaturowego polegającego na utrzymaniu władzy aparatu partyjnego. W 1968 roku w bloku państw socjalistycznych następuje kolejny kryzys - tym razem w Czechosłowacji. Ten kolejny wstrząs udowadnia, że ustrój komunistyczny jest niereformowalny ponieważ najmniejsza wolność powodowała groźbę upadku całego systemu władzy. Ostatecznie kryzys ten zażegnano interwencją wojsk Układu Warszawskiego w tym kraju. Następne potknięcie władzy komunistycznej następuje w Polsce gdzie na skutek wydarzeń grudniowych z 1970 roku władze stracił Gomułka, którego następcą został Edward Gierek. Pierwszym gwoździem do trumny komunizmu stało się wybranie na papieża polskiego kardynała Karola Wojtyłe. Jego pierwsza pielgrzymka do Polski uruchomiła lawinowo procesy wolnościowe, które nie zdołał już zatrzymać skostniały i nieefektywny system władzy komunistycznej. Do tych przyszłych zdarzeń przyczynił się również ostry kryzys gospodarczy jaki ujawnił się w naszym kraju pod koniec lat siedemdziesiątych. Spowodowany był on ogromnym marnotrawieniem środków na rozwój gospodarki, a także nadmiernym życiem na kredyt jaki zafundowała Polsce ekipa Gierka. W 1980 roku powstały po raz pierwszy w bloku wschodnim niezależne związki zawodowe pod nazwą “Solidarność”(przewodniczącym został Lech Wałęsa) . Masowy charakter tego związku spowodowało, że władze były skazane od samego początku na dialog z tą jawną opozycją. Ostatnią rozpaczliwą próbą ratowania systemu stało się wprowadzenie przez generała Wojciecha Jaruzelskiego stanu wojennego w grudniu 1981 roku. Jednak problemy gospodarcze i wzrastająca niechęć społeczeństwa do nomenklatury komunistycznej przybliżały coraz bardziej rozkład socjalizmu w naszym kraju. Jednak prawdziwy koniec komunizmu w Europie możliwy był dopiero z chwilą zmiany kierownictwa w radzieckiej metropolii, gdzie I sekretarzem KPZR został reformator - Michaił Gorbaczow (w 1985 roku). W 1989 roku w Polsce dochodzi do rozmów komunistów z opozycją (tkz. “okrągły stół”) w wyniku, których doszło do pokojowego przekazania władzy. Bezprecedensowe zmiany w naszym kraju wywołały lawinowe skutki na Węgrzech i Czechosłowacji co oznaczało agonię bloku socjalistycznych krajów, które były sztucznym tworem Stalina. Do krwawych walk doszło w Rumunii gdzie tyrania komunistyczna dopiero po zdecydowanym zbrojnym buncie całego społeczeństwa oddała władzę. Również targany problemami wewnętrznymi Związek Radziecki nie oparł się historii. W 1991 roku mimo puczu twardogłowych komunistów, którzy chcieli ratować rozlatujący się kraj nie zatrzymali oni zmian. Po stłumieniu rewolty ZSRR podzielił się na szereg krajów (Rosja, Ukraina, Białoruś, Kazachstan, Litwa, Łotwa, Estonia i inne), a w Rosji prezydent Borys Jelcyn rozwiązał KPZR. To był zmierzch komunizmu jako systemu władzy w Europie. Chociaż w Chinach ciągle panuje ten system władzy to jednak szybki wzrost gospodarczy tego kraju nie jest zasługą stosowania się Chińczyków do ideologii Marksa i Engelsa.
Tak o to przedstawiają się historie faszyzmu i komunizmu, które stanęły się najczarniejszymi kartami historii ludzkości. Oba te systemy nastawione były w maksymalnym stopniu na ograniczenie wolności jednostki, która jest jedynym gwarantem jej rozwoju. Ludzkość w XX wieku odebrała bardzo bolesną lekcję totalitaryzmu, który swoją skalą i ingerencją w życie człowieka nie ma sobie równych. Czy my współcześni będziemy wstanie obronić się przed powtórzeniem tego samego scenariusza? Niestety nie wiem, ale jeśli zapomnimy o tych zbrodniczych systemów z pewnością nie.