Ekonomia nauka o prawidłowościach rządzących gospodarczą działalnością ludzi. Prawidłowości te określamy mianem praw ekonomicznych. Rzadkość w ekon oznacza że wyprodukowana ilosc dóbr i usług jest zbyt mała by zaspokoić nieograniczone potrzeby człowieka, ogólna liczba dóbr i usług jakich ludzie potrzebują nie jest możliwa do wyprod. Funkcje ekon F. poznawcza dostarcza wiedzy o zjawiskach i procesach gosp i rządzących nimi prawidłowościach oraz o przyczynach i skutkach zachodzących procesów F. aplikacyjna jej ustalenia oraz wynikające z niej wnioski dostarczają wskazówek przydatnych w działalności gosp domowych, przedsięb, państwa oraz zw. zawodowych. Powyższe wskazówki ułatwiają podejmowanie decyzji i oddziaływanie na przebieg procesów gosp Sądy i stwierdzenia ekon Pozytywne oparte o naukowe metody. Dany badacz w rzeczywistości społ-gosp odwołuje się do faktów, stara się w sposób max bezstronny przy użyciu naukowych metod wyjaśnić prawidłowości dot. tejże rzeczywistości i próbuje odpowiedzieć na pytanie jakie zjawiska, procesy i działania mają wpływ na gospodarkę. Jakie są przyczyny uwarunkowania i następstwa pewnych zjawisk oraz do jakich skutków prowadzą takie a nie inne działania ludzi Normatywne wyrażane subiektywne przeświadczenie. Ze stwierdzeniem normatywnym mamy do czynienia wówczas gdy badacz wyraża swoje przekonania i formułuje pewne założenia oparte na subiektywnym wartościowaniu zjawisk gdy przekonuje innych jak dany świat powinien wyglądać. Podział ekon Mikroekon bada przede wszystkim poszczególne elementy tworzące gospodarkę w gosp domowych, przedsięb, sektorach i gałęziach danej gospodarki oraz rynku określonych prod i usług. Analizuje sposób działania oraz zachowanie na rynku poszczególnych producentów i konsumentów, sprzedawców i nabywców. Bada także czynniki, które wpływają na kształtowanie się wielkości produkcji i podaży poszczególnych usług, rozmiarów popytu na nie oraz wysokości ich cen Makroekon zajmuje się analizą gospodarki jako całości, bada czynniki które wpływają na poziom i zmiany takich wielkości jak globalna, łączna produkcja, konsumpcja, glob podaż prod i usług, glob popyt na nie, glob poziom ich cen, glob zatrudnienie, inwestycje, dochody i wydatki budżetu państwa, badaniem obejmuje całe państwa. Podmioty gosp w procesie gosp podmiotem są ludzie społeczeństwa oraz każdy aktywny uczestnik życia gosp. Zaliczyć tu należy również gosp domowe przedsięb lub państwo. Funkcje gosp dom konsumpcja, produkcja Funkcja przedsięb jest to zespół osób urządzeń i śr tech powołany w celu realizacji określonego przedsięwzięcia ekonomicznego Funkcje państwa państwo ma charakter zróżnicowany może występować interwencjonalizm bądź liberalizm. Zasoby są przekształcane poprzez produkcje w dobra (produkty usługi) Teoria wyboru konsumenta aspekt poz decyzja podejmowana na tak aspekt negat decyzja podejmowana na nie. Z usług korzystamy czasowo, żeby korzystać z produktu należy nabyć ten produkt, nie trzeba nabywać zakładu fryzjerskiego żeby sprawić sobie nową fryzurę (skorzystać z usługi) Klasyfikacja zasobów naturalne dobra dane przez nature niewytworzone przez człowieka, odnawialne i nieodn ludzkie odsetek ludzi z wykształceniem umożliwiającym podjęcie danego zadania kapitałowe kap rzeczowy lub finansowy, wszelkie rzeczowe składniki procesów wytwórczych będące wytworem człowieka (środki pracy i przedmioty pracy) środki pracy to np. maszyny, instalacje, urządzenia przy pomocy których wytwarzamy usługę bądź produkt przedmioty pracy to np surowce i półfabrykaty które służą do wyprodukowania danego dobra. Zasoby występujące w różnych formach służą jako nakłady do produkcji dóbr, często określamy je mianem czynników produkcji, najważniejsze to siła robocza, ziemia, surowce naturalne, kap rzeczowy, kap finansowy. Praca świadome i celowe wykonywanie czynności służące bezpośrednio bądź pośrednio wytwarzaniu dóbr materialnych bądź usług. Praca ludzka przystosowująca zasoby w celu wytworzenia dóbr to produkcja a jej rezultaty to produkty. Przedsiębiorczość działania związane z podejmowaniem inicjatywy w wykorzystaniu zasobów. Są związane z podejmowaniem ryzyka prowadzenia interesów. Są to również działania w inicjowaniu i wdrażaniu nowych technologii i nowych produkcji. System ekonomiczny (gospodarczy) ogół elementów które tworzą gospodarkę danego kraju. System (sfera realna) ekon - społ obejmuje zasoby materialne (przestrzeń geograficzną z występującymi na niej zasobami naturalnymi i wytworzonymi przez ludzi środkami produkcji i konsumpcji) oraz działalność gosp (proces wytwarzania dóbr i usług które służą w zaspokojeniu potrzeb sfera regulacyjna obejmuje reguły i normy prawne, które określają sposób tworzenia, pozycję oraz zasady funkcjonowania podmiotów gosp. Podział systemów społ -ekonom. *samoregulujące (wolny rynek) *sterowane przez państwo *mieszane Gosp rynkowa a gosp planowana mechanizm alokacji rozmieszczenie czynników produkcji jest adekwatne do potrzeb mech koordynacji a) spontaniczny polega na tym że podmioty gosp na podstawie uzyskanych inf dostosowują swoje działania do potrzeb innych jednostek b) planowy plan określa zadania dla poszczególnych jednostek tak aby zaspokajały one swoje potrzeby mech informacji nośnikami inf mogą być ceny, bądź wskaźniki planu mech stymulacji pobudzanie podmiotów gosp do podejmowania odpowiednich działań System gosp rynkowej *prywatna własność czynników produkcji *rynkowa alokacja zasobów gosp *rynek jest samoczynnie działającym mechanizmem który wpływa na zachowanie podm. gospod. *rynek jest regulatorem koordynatorem procesów produkcji *rynek określa cenę produktu Zalety gosp rynkowej *tendencja do racjonalnego wykorzystania zasobów *duza inowacyjnosc oraz elastycznosc gospodarki *samoczynne ustalanie sie rownowagi rynkowej System gosp centralnie-planowanej *wlasnosc czynnikow produkcji jest panstwowa *centralizacja zarzadzania gospodarka oraz planowania *administracyjne kształtowanie cen *brak komercyjnych instytucji finansowych *duża izolacja od zjawisk i procesow charakterystycznych dla gospodarki swiatowej *głównym regulatorem gospodarki nie jest rynek tylko plan centralny *kierownictwo instytucji i organizacji gospodarczych jest podporządkowane biurokracji partyjno państwowej. System gosp w ramach którego koordynacja działalności indywidualnych podmiotów odbywa się na rynku lub też za pośrednictwem rynku określamy mianem Gospodarki rynkowej Gospodarka planowa - gospodarka, opierająca się na założeniach planów kilkuletnich, określających najważniejsze cele rozwoju państwa. Rynek sa to: *państwowe i prywatne biura pracy *sklepy *działy ogłoszeń prasowych *giełda finansowa *portale aukcyjne Rynek miejsce zorganizowane instytucjonalnie w ramach którego dokonują sie akty kupna i sprzedaży czynnikow produkcji oraz wytworzonych dóbr czyli prod i usług. Niezależnie od formy każdy rynek charakteryzuje się tym, że tam powstają ceny poszczególnych prod i usług a także kaształtuja się relacje cen pomiędzy nimi. Rynek decyduje o systemie cen. Rodzaje cen absolutna informuje nas o tym czy cena jest wysoka bądź niska jest to odniesienie subiektywne relatywna w porownaniu do ceny innych prod i usług bada ona relacje cen jednego prod do cen innych prod na rynku. Zmiany cen relatywnych stanowią inf na podst której podmioty gospodarcze podejmują decyzję o alokacji zasobów. Występują również ceny: brutto netto hurtowe detaliczne minimalne maksymalne umowne urzędowe paletowe Prawo popytu rynkowego wraz ze wzrostem ceny produktu zmniejsza się popyt na ten produkt natomiast wraz ze spadkiem ceny popyt wzrasta pomiedzy zmianami ceny i popytu na dane dobro istnieje zaleznosc odwrotna |
Czynniki niecenowe kształtujące popyt *zarobki konsumenta *indywid gusta i preferencje konsumentów *ceny dóbr substyt i komplementarnych. Dwa dobra są substytutami jeżeli zmiana ceny (wzrost spadek) na jeden z produktów przy niezmiennej cenie drugiego przesuwa popyt konsumenta w kierunku dobra tańszego Prod komplementarne wzajemnie się uzupełniające produkty (aparat - klisza) Dwa dobra są komplementarne jeżeli wzrost (spadek ceny na dane dobro) wywołuje spadek (wzrost popytu na drugie dobro) Przewidywanie cen relatywnych kupujacy moga antycypowac (wyprzedzać w czasie zakup dóbr przewidując znaczne zmiany ich cen) .Antycypacja występuje z niezwykłą sila w okresie inflacji trwalej i dużej Liczba ludności wraz ze wzrostem ludnosci wzrasta popyt Efekt naśladownictwa (przylaczenia sie do większości) mamy wtedy gdy popyt indywidualnego konsumenta na dane dobro zmienia sie w zaleznosci od popytu rynkowego czyli popytu pozostalych konsumentów Efekt demonstracji Efekt Snobizmu występuje gdy wielkość popytu na dane dobro zgłaszane przez konsumenta zmienia się w odwrotny sposób w porównaniu do zmian wielkości popytu pozostałych konsumentów Efekt Veblena charakterystyczny dla towarow luksusowych. Wraz ze wzrostem cen wzrasta popyt Efekt Giffena charakterystyczny dla dobr podst. Rosnącej cenie odpowiada rosnący popyt Efekt Spekulacyjny zjawisko to polega na tym że wzrostowi ceny może towarzyszyć wzrost popytu jeżeli konsumenci będą przewidywali że w najbliższym czasie ceny będą nadal wzrastały (lub na odwrót) Podaż ilość dóbr oferowanych na rynku przez producentów Prawo podaży wzrost ceny rynkowej produktu prowadzi do wzrostu oferowanych ilości tego produktu. Sytuacja taka ma miejsce ponieważ przy wyższej cenie produkcja staje się bardziej korzystna co skłania producentów do zwiększenia ilości produktów oferowanych na rynku. Spadek ceny produktu wywołuje zmniejszenie ilości oferowanych produktów czyli produkcja staje się mniej opłacalna ze względu na niższą cenę produktu Czynniki pozacenowe wpływające na rozmiar podazy *ceny czynnikow produkcji (płace surowce energia) *technologia (obniża koszty produkcji danej jednostki co przy cenie rynkowej zwiększa zyski) *podatki i subsydia (każdy nowy podatek wpływa niekorzystnie na krzywą podaży. Subsydia są traktowane jako elementy zmniejszające koszty w rezultacie czego rozmiary podaży ulegną zwiększeniu *przewidywanie cen (wyższa cena w przyszłości ogranicza podaż towarów na rynku w teraźniejszości) *liczba przedsiębiorstw w gałęzi przemysłu (wzrost liczby przedsięb zwiększa ilośc oferowanych produktów na rynku w sytuacji spadku liczby przedsięb rozmiary podaży będą ulegały ograniczeniu. Zmiany wpływające na obecny obraz przedsiębiorstw *powstanie dużych spółek akcyjnych *zmiany terytorialne w prowadzeniu p. (z lokalnego w globalne) *Zmiany relacji pomiędzy p. a państwem *zmiany roli poszczególnych zasobów w ekonomice p. (lata 70 80 węgiel kamienny brunatny) *zmiana w systemach zarządzania i strukturach organizacyjnych *zmiana relacji pomiędzy p. a otoczeniem (wywołanie pozytywnego wrażenia: reklamy ochrona środowiska akcje charytatywne Atrybuty p. wolnorynkowego wyodrębnienie ekonomiczne podst warunek istnienia gosp wolnorynkowej i p., oznacza że p. posiada odrębność majątkową, p. reprodukuje we własnym zakresie zużywane zasoby majątkowe, poprzez odpłatne zdobywanie swoich świadczeń czyli wyrobów i usług przestrzegając przy tym zasady rentowności. Alienacja oznacza że p. działa w warunkach określonych szans uzyskania zysku i zagrożenia poniesienia strat bądź bankructwa, ponosi zatem ryzyko ekonomiczne. Rozwój p. poprzez powiększenie jego majątku trwałego jest w dużej mierze uzależniony od możliwości pokrycia nakładów inwestycyjnych z jego własnych dochodów. Instytucja obiektywna cieszy się autonomia zewnętrzną i wewnętrzną A. wewnętrzna oznacza wyłączne prawo właściciela lub osób przez niego upoważnionych do podejmowania decyzji dot. p. A zewnętrzna oznacza pozostawienie p. pełnej swobody w wykorzystaniu szans rynkowych bez ingerencji z zewnątrz zwłaszcza przez organy państwowe wyodrębnienie prawne zdolność do działań prawnych co oznacza zawieranie umów zaciąganie kredytów bankowych występowanie jako odrębny podmiot w obrocie towarowym. Osobowość prawną osiąga poprzez wpis do rejestru p. zgodnie z przepisami prawa. Rejestr p. występuje w dwóch formach: państwowym i handlowym podlegają one sądowi gospodarczemu wyodrębnienie techniczno - organizacyjne oznacza że dana jednostka tworzy całość wyodrębnioną pod względem tech oraz org, której graficznym wyrazem jest senat organizacyjny p. Struktura powinna być zróżnicowana musi być dostosowana do konkretnych warunków, powinna być elastyczna Pojęcie przedsiębiorstwa jednostka gosp wyodrębniona pod względem tech-org i ekonomicznym prowadząca działalność produkcyjno handlową lub też usługową nastawioną na osiąganie zysków. P. są siła napędową całej gosp a ich głównym celem jest maksymalizacja zysku. Podział p.: wielkość *małe (0-49) *średnie (50-249) *duże (>250) formy własności *prywatne *spółdzielcze *państwowe *będące własnością pracowników *p. samorządu terytorialnego *mieszane rodzaj działalności *p. wytwarzające dobra materialne *świadczące usługi *mieszane ter. rozczłonkowanie *jednozakładowe *wielozakładowe *sieciowe skala oddziaływania *krajowe *międzynarodowe *wielonarodowe *globalne forma prawna *jednoosobowe *spółki Cele p. indywidualne *maksymalizacja zysku *wzrost majątku *rozszerzenie rynków zbytu *obrona przed konkurentami *przodownictwo w swojej dziedzinie *wzrost prestiżu kierownictwa *uznanie w oczach klientów społeczne *dobre zaspokajanie potrzeb konsumenta *dostosowanie produkcji do potrzeb konsumenta Najważniejsze cele które realizuje p. p. komercyjne dążą do osiągnięcia zysku p. spółdzielcze realizują cele samopomocowe p. publiczne takie które świadczą usługi na rzecz ogółu Funkcje jakie pełni p. charakter podst spełniają je komórki powołane do realizacji głównych celów p. (prod bądź usługi) funkcje pomocnicze polegają na obsłudze komórek podst (administracja zaopatrzenie) charakter regulacyjny pełnią je zarządy p. P. a rynek r. pracy r. surowców r. dóbr kapitałowych r. kapitału => p. wiąże czynniki produkcji => powstaje prod lub usługa oferowana na r. Forma prawna p. jednoosobowe, spółki *prawa cywilnego => sp. cywilna *prawa handlowego sp osobowe (partnerska komandytowa jawna komandytowo akcyjna) sp kapitałowe (z o.o. akcyjna) Rola p. w gosp. Podażowa produkcyjna, wytwarza dobra i usługi oraz kieruje je na rynek krajowy i międzynarodowy Popytowa p. jako uczestnik rynku zgłasza popyt na rzeczowe i osobowe czynniki produkcji. Popyt na czynniki prod jest tym wyższy im większa bardziej różnorodna i skomplikowana jest produkcja dóbr i usług danego p. Społeczna p. są miejscem gdzie są nawiązywane różne stosunki międzyludzkie. Mogą przybierać formę współpracy oraz konkurencji. P. są miejscem gdzie kształtują się nawyki pracy, są miejscem które przyczynia się do zmniejszenia bądź zwiększenia lokalnej stopy bezrobocia Stosunki p. z innymi podmiotami gosp P. - gosp dom. *płaszczyzna zarobkowania (pozyskiwanie środków finansowych) *płaszcz. wydatkowania (nabywanie produktów wyprodukowanych przez p.) |
Stosunki pomiędzy p. *konkurencja (stosunki k. mogą wpływać na decyzje dotyczącą zawieranych transakcji, może przybierać rozmaite formy i może dotyczyć ceny warunków umowy [terminy płatności gwarancje] jakości rangi produktu wyglądu *współpraca, zachodzi wówczas gdy partnerzy mogą zaoferować jeden drugiemu poszukiwane zasoby i umiejętności, porozumienie współpracy zawsze poprzedzone jest negocjacjami a celem negocjacji jest osiągnięcie porozumienia - podpisanie umowy. Mogą to być umowy a) jednorazowe które są zawiązywane między p. a konsumentem b) długoterminowe, na podst tych umów p. zapewnia dostawy surowców i materiałów, pozyskuje śr finansowe, wynajmuje nieruchomości, zatrudnia pracowników, korzysta z różnego typu usług (bankowych, telekom. itp.) Stosunki p. z instytucjami finansowymi (kraj. i międzynar.) najważniejszą rolę odgrywają banki, stosunki p. z bankami nawiązywane są w 3 płaszcz. i dot. *wszelkich rozliczeń pieniężnych *finansowania działalności p. *lokowania wolnych środków pieniężnych Stosunki p. z podmiotami demokracji gosp. A) charakter bezpośredni *zw. zawodowe *rady zakładowe * zw. pracodawców *org. konsumenckie *izby przem-handl B) charakter pośredni *partie polityczne *zw. wyznaniowe *zw. regionalne *org. społ. *org. ekologiczne *fundacje *ruchy obywatelskie *towarzystwa Stosunki gosp z władzami krajowymi, międzynarod. i lokalnymi procesy globaliz. wpływają w znacznym stopniu na p. Podatek kat. ekonomiczna która wyraża stosunek pomiędzy państwem i obywatelem zobowiązanym do jego uiszczenia, jest to główne źródło dochodu państwa. Jego przedmiotem jest świadczenie *pieniężne *przymusowe *nie ekwiwalentne *bezzwrotne *oparte na ogólnych normach prawnych. Cechy powyższe są stałymi cechami pod. muszą występować w danym świadczeniu łącznie aby powyższe świadczenie miało charakter świadczenia podatkowego. Pieniężny charakter św. pod. wiąże się z jego wymiarem i poborem w jednostkach pieniężnych danego kraju Przymusowy char. pod. wynika z władczych uprawnień państwa w stosunku do wszystkich obywateli zamieszkałych na terytorium państwa lub posiadających na nim źródła podatkowe Bezzwrotny char. św. pod. polega na definitywnym przekazaniu przez podmiot zobowiązany do uiszczenia pod. środków pieniężnych na rzecz budż państwa Nieekwiwalentny char. pod. oznacza że w zamian za wniesione świadczenie na rzecz budżetu państwa wpłacający nie otrzymuje ze strony państwa żadnego bezpośredniego świadczenia o char ekwiwalentu Ujęcia pod. w sensie ekonomicznym ciężar który ponoszą podmioty istniejące poza państwem lub inne związki publiczno prawne (gmina) na rzecz tego państwa lub innego zw. pub-praw. w sensie ustrojowym (politycznym) dot. relacji między państwem a obywatelem, o kształcie pod. decyduje większość parlamentarna, stanowi ona o wysokości podatków oraz o zasadach na jakich będą one obowiązywały. Wyróżnia się 4 zasady: *w prawie nic nie działa wstecz *zas zaufania obywateli do państwa i prawa *zas zgodności z prawem *zas równości w sensie prawnym ogólne pieniężne przymusowe bezzwrotne nieodpłatne świadczenie na rzecz państwa lub innego związku pub-praw nakładane na podst. przepisów prawa, które określają wysokość podatków, terminy oraz warunki ich pobierania i nakładania. Podział pod Bezpośrednie *pod. doch. od osób fiz. *pod. doch. od osób prawnych *pod. od spadków i darowizn *pod. od czynności cywilno prawnych *pod. rolny *pod. leśny *pod. od nieruchomości *pod. od środków transportowych Pośrednie *pod. od towarów i usług (VAT) *pod. akcyzowy *pod. od gier Pod. doch. od os. fiz (PIT) opłacany przez wszystkie osoby uzyskujące jakiekolwiek dochody łącznie z osobami pobierającymi Emy i renty, PIT opłaca 24mln polaków, 95% z nich płaci 19%, stawka 30% opłacana jest przez 4% podatników, natomiast stawka 40% opłacana jest przez 1% podatników Pod. doch. od os. prawnych (CIT) jest nakładany na zysk firmy (przychód) pomniejszony o koszty produkcji, stawka wynosi 19% Akcyza jest jednym z najstarszych podatków na świecie, daje zysk 45 mld zł. Wliczona jest w cenę tow. luksusowych oraz ponadstandardowych. Jedyny podatek który rząd może dowolnie zmieniać bez zgody sejmu Pod. od tow. i usług (VAT) zapewnia państwu najwyższe wpływy do budżetu, VAT obowiązuje w całej europie, stanowi 43% wpływu do budżetu czyli 84 mld zł. Podatek ten jest trudny biorąc pod uwagę sposób narzucania i obliczania. Występują 2 stawki: obniżona 7% i normalna 12% Systematyka podatków kryterium przedmiotowe *przychodowe *dochodowe *majątkowe *konsumpcyjne *obrotowe kryterium podmiotowe *podmiotu czynnego *podmiotu biernego *państwowe i samorządowe *zwyczajne *nadzwyczajne (powodziowy) *celowe (na rzecz os. niepełnospr.) *miarowe (dochodowy) *rynkowy *fiskalny *rzeczywisty *należne *naliczony *interwencyjne kryterium ponoszenia ciężaru podatkowego *pośrednie *bezpośrednie Funkcje podatku fiskalna służy skutecznemu finansowaniu wydatków publicznych państwa. Reguły występujące w f. fis.: *źródło podatku (p. VAT i p. doch.) *elastyczność podatku, jest zdolny do tego aby w stosunkowo krótkim czasie reagować na wzrost i spadek zapotrzebowania na doch. publ. *taryfa podatkowa, zwł. tar. progresywna, może prowadzić do stałego wzrostu przeciętnego, może prowadzić do naruszenia podst. zasad podatkowych) pozafiskalna za pomocą tej funkcji państwo pragnie wywrzeć określony i skuteczny wpływ na stosunki społ-gosp. Funkcja ta dot. pojedynczego pod. regulacyjna polega ona na kształtowaniu dochodów i majątku będących w dyspozycji podatników, za pomocą tej f. możemy przesuwać środki finans. w odpowiednich proporcjach między podatnikami i budżetem stymulacyjna oznacza wykorzystywanie instrumentu podatkowego w celu wywarcia wpływu na warunki działania podmiotów gospodarczych jak również na kierunki i tempo ich rozwoju. Funkcja ta urzeczywistnia się poprzez zróżnicowanie obciążeń podatkowych alokacyjna za pomocą podatków państwo oddziałuje na strukturę wytworzonego PKB a przez konstrukcje podatkowe państwo wpływa na kierunki alokacji czynników produkcji stabilizacyjna za pomoca podatków państwo wpływa na stabilizacje makroekonomiczną, która ma zapewnić zróżnicowanie w strukturze gospodarczej przy możliwie pełnym zatrudnieniu czynników produkcji i zróżnicowanym bilansie płatniczym i ustabilizowanym ogólnie poziomem cen redystrybucyjna podatki wpływają na rozkład dochodów ukształtowany w wyniku gry sił rynkowych Progi podatkowe *do 44tys - 19% *od 44 do 80 tyś - 30% *>80tyś - 40% Budżet państwa przewidywany na rok przyszły plan doch i wyd zatwierdzony przez organ prawodawczy w formie ustawy (uchwały-samorząd) Zasady budżetowe z. jednoroczności budżet jest ograniczony do jednego roku, co rok procedura budżetowa musi być powtarzana z. szczegółowości wymaga aby wszystkie doch i wyd były ujęte w sposób szczegółowy. Klasyfikacja budżetowa (wg szczegółowości): *część budżetowa (obrona narodowa, sport, dysponent minister) *dział budż *rozdział budż *paragraf budż z.jawności budżetu doch i wyd ujęte w budż muszą być jawne zasada powszechności budż wymaga aby wszystkie zadania państwa były ujęte w budżecie. W związku z ogromną ilością zadań państwa wprowadzono 2 metody budżetowania: *brutto, polega na włączeniu danej jednostki do budż pełnymi kwotami (policja wojsko) wszystkie dochody do budż, a z budż środki na wydatki niezależnie od dochodów *netto, dany zakład rozlicza się z budżetem jedynie swoim wynikiem finansowym, zysk jest to dochód budżetowy, strata to wydatek budżetowy z. równowagi budżetowej doch powinny równoważyć wyd D=W występuje też nadwyżka budżetowa D>W oraz deficyt budż D<W (PL 5%PKB max deficyt, UE 3%PKB w skali roku) Dług publiczny nie może być większy niż 60%PKB (łącznie) |