Regulacja pośrednia pieniądza w obiegu:

1. System minimalnych rezerw obowiązkowych - banki komercyjne są zobowiązane do tworzenia części depozytów jako rezerwy obowiązkowej ( 3,5% stopa rezerw obowiązkowych - od jesieni 2003)

2. Udzielanie kredytów bankom komercyjnym - bank centralny udziela kredytu bankom komercyjnym i innym instytucjom finansowym, kredyt refinansowy do określonej kwoty na rachunku; stopa lombardowa pod zastaw papierów wartościowych; stopa kredytu redyskontowego - kwota, jaką bank żąda za wykup weksli. Podwyższenie tych stóp powoduje, iż pieniądz jest droższy.

3. Operacje otwartego rynku - kupno lub sprzedaż papierów wartościowych przez bank centralny; odbywają się stale; najczęstszy i najskuteczniejszy środek regulowania podaży pieniądza; stopa otwartego rynku = stopa referencyjna (5,75%).

SZKOŁA AUSTRIACKA

F. Von Hayek - przedstawiciel, uważał, że procesy gospodarcze charakteryzują się dużą niepewnością i stałymi zakłóceniami równowagi:

• istotną cechą procesu gospodarczego są niepewność i zakłócenia, a informacja jest rozproszona wśród dużej liczby jednostek - każda z nich dysponuje tylko fragmentaryczną częścią wiedzy.

• rynek jest najbardziej skuteczna instytucją w porządkowaniu informacji.

• rynek spełnia funkcje polegającą na przekazywaniu informacji i koordynowaniu działań jednostek poprzez system cen.

• państwo nie jest w stanie zastąpić rynku jako mechanizmu alokacji, ponieważ nie dysponuje niezbędnym do tego zasobem informacji; żadna instytucja państwowa nie jest w stanie zarządzać taka ilością informacji, która umożliwiłaby poszczególnym jednostkom osiągnięcie celów w stopniu większym, niż wówczas, gdy koordynacja dokonuje się poprzez mechanizm konkurencji.

• ważna rolę w przebiegu procesów rynkowych odgrywa pieniądz.

• dla obniżenia inflacji niewystarczające jest ograniczenie podaży pieniądza.

MONETARYZM

Zakłada, że jedyna interwencją państwa, jaka jest potrzebna jest interwencja polegająca na kontroli podaży pieniądza.

M. Friedman wyodrębnił 4 sfery aktywności rządu, które można pogodzić z systemem wolnego rynku i które niezbędne są dla sprawnego funkcjonowania państwa:

• ochrona jednostek przed przemocą z zewnątrz,

• ochrona jednostek przed zagrożeniami ze strony innym obywateli,

• ochrona i umocnienie wolnego społeczeństwa,

• opieka nad tymi członkami społeczeństwa, których nie można uznać za jednostki „odpowiedzialne”.

Antyetatyzm monetarystów:

• aktywna polityka stabilizacyjna przynosi efekty odwrotne do zamierzonych,

• „iluzja pieniądza” - odróżnienie wartości realnej od nominalnej,

• dążenie do ograniczenia inflacji i zapewnienie stabilnych cen,

• inflacją powinna zajmować się polityka monetarna,

• płynne kursy walutowe.

Monetaryzm upatruje źródeł rozwoju gospodarczego głównie w zjawiskach pieniężnych.

NOWA EKONOMIA KLASYCZNA

• określana jako bardziej radykalna odmiana monetaryzmu,

• antyetatyzm:

• płynny kurs walutowy,

• rząd powinien dbać o stabilność cen,

• „bilansowanie budżetu”

• państwo nie ma wpływu na wahania gospodarcze

• gospodarka opiera się tylko na własności prywatnej.

„KANON” NEOLIBERAŁÓW

• twarde finansowanie budżetu,

• regulacja podaży pieniądza - walka z inflacją,

• wolność handlu,

• unikanie nadmiernego opodatkowania,

• unikanie subsydiów oraz stosowania…

• niedopuszczenie do silnej pozycji związków zawodowych,

• wyeliminowanie wszelkiej regulacji cen,

• wolna konkurencja,

• prywatyzacja - aż do całkowitej eliminacji przedsiębiorstw państwowych,

• unikanie mieszania działalności sektora publicznego i prywatnego,

• wolność obrotu kapitałami, sprzeciw wobec restrykcji w obrocie kapitałowym.

TEORIA WYBORU PUBLICZNEGO

• ekonomiczny model podziału DOWNS`A

• strona popytu i podaży, wzajemne relacje między nimi,

• teoria kolektywnego wyboru.

Kryteria traktatu z Mastricht:

1. Niska inflacja - nie może być większa niż 1.5% średniej inflacji z trzech najlepszych pod tym względem krajów UE.

2. Deficyt budżetowy nie może przekroczyć 3% PKB.

3. Dług publiczny nie może być większy niż 60% PKB.

4. Stopy procentowe długoterminowych papierów wartościowych nie powinny być wyższe niż 2% dla trzech „najlepszych” krajów UE.

5. Kurs walutowy nie może wykazywać większych wahań niż +/- 15% w ciągu dwóch lat.

Korzyści wprowadzenia EURO w Polsce:

• eliminacja ryzyk kursowych,

• maleją koszty transakcyjne.

Transformacja gospodarcza Polski po 1990 roku:

• wymienialność złotówki,

• uwolnienie cen,

• swoboda działalności gospodarczej,

• swoboda wymiany gospodarczej za granicą bez obowiązku odsprzedaży walut,

• prywatyzacja,

• rynkowe stopy procentowe,

• początki reprywatyzacji,

• reforma systemu bankowego.

Główne wskaźniki makroekonomiczne Polski w latach 1989 - 1999 (książka):

• polska jest jedynym krajem, w którym recesja transformacyjna trwała tylko 2 lata; były to lata 1990 i 1991,

• produkcja przemysłowa spadła o ćwiartkę już po roku transformacji,

• hiperinflacja 1990 - 585,8 CPI; od 1992 roku systematycznie spadała; od 1999 inflacja jednoliczbowa,

• inwestycje rosną od 1992 r.

• wynagrodzenia realne po 1 roku transformacji spadły o 24,4%; dopiero w roku 1994 wynagrodzenia realne rosną (są dodatnie); w 1997 - 7,3%,

• dochód na osobę w USD wzrasta z roku na rok,

• w 1990 roku lekka nadwyżka (% PKB) ; bilans budżetu państwa (0,4),

• dług zagraniczny w1990 roku 48,4 mld USD, a rezerwy 4,7, a w 1999 64,8 do 25,5.

Efekt wypychania (wypierania) - występuje wtedy, gdy budżet państwa wykazuje się dużym deficytem i jest znacznym pożyczkobiorcą:

• pożyczają budżetowi banki komercyjne, gdyż budżety spłacą bez wątpienia,

• kredytu brane przez budżety publiczne wypychają możliwość brania kredytów przez małe przedsiębiorstwa.

W tej chwili w Polsce efekt wypierania nie występuje (na szczęście).

Istota systemu państwowo - monopolistycznego

Ograniczenia:

1. Ograniczenia ze strony zasobów naturalnych (czegoś nie ma, brak obuwia, brak kiełbasy, itp.) - NIEDOBORY.

2. Ograniczenia ze strony popytu (cecha charakterystyczną gospodarki rynkowej (normalnej)).

3. Ograniczenia finansowe.

W Polsce mieliśmy do czynienia z:

α^S < α B - ssanie (ograniczenia nr 1) - niedobór na rynkach cząstkowych. Przewaga aspiracji kupujących nad aspiracjami sprzedających.

Celem gospodarki przy efekcie ssania było pokonywanie niedoborów, a głównym regulatorem był niedobór.

W efekcie ciśnienia, selekcji dokonuje kupujący. SELEKCJA

W efekcie ssania, selekcji dokonuje sprzedający i rząd.

LOKOLNA I REGIONALNA POLITYKA GOSPODARCZA

Zasada subsydialności lub wydajności - odnosi się do wydawania pieniędzy publicznych.

• aby dochody były jak największe i by największa cześć dochodu pozostała w kieszeni,

• wszystko, co możliwe finansowane przez gminę,

• to, co wspólne dla wielu gmin np. drogi - finansowane ze środków regionalnych,

• państwo - wydatki na armię,

• instytucją wspomagającą różne inicjatywy na szczeblu regionalnym, gminnym to UE.

Udziały w wydatkach dochodowych w jednostkach samorządu terytorialnego od 2006:

	PIT	CIT
GMINA	39,34	6,71
POWIAT	10,25	1,4
WOJEWÓDZTWO	1,6	15,9

TREDYCYJNY OBRAZ SAMORZADU W EUROPIE:

• dostarczyciel usług dla mieszkańców wg reguł „welfare state”,

• duże biurokratyzowane instytucje,

• systematyczny spadek frekwencji w wyborach samorządowych,

• niejasne procesy decyzyjne i przypadki patologii władzy.

Pierwsze zmiany - lata 8. Wielka Brytania:

• bezpośrednie wybory burmistrza,

• intensyfikacja współpracy międzygminnej,

• przekazywanie nowych zadań i kompetencji samorządom.

Tendencje zmian w funkcjonowaniu samorządów terytorialnych

WYMIAR GOSPODARCZY:

• promowanie lokalnego rozwoju, a nie tylko wykonywanie usług,

• nowe czynniki lokalizacji, wpływające na działania samorządów:

• jakość i kwalifikacje potencjalnych pracowników, a nie cena pracy,

• jakość środowiska i jakość życia w miejscu inwestowania,

• konkurencja miast i regionów.

WYMIAR POLITYCZNY:

• pragmatyzm w miejsce ideologizacji (malejące znaczenie podziałów partyjnych),

• personalizacja zarządzania.

STYL ZARZĄDZANIA:

• najważniejszym punktem odniesienia uwarunkowanie i sektor prywatny (zamiast „welfare state”) i wynaturzenie administracji,

• zmiany kultury organizacyjnej,

• kontraktowanie usług zamiast ich wykonywanie,

• wspólne przedsięwzięcia z sektorem prywatnym,

• współpraca z organizacjami pozarządowymi,

• zaangażowanie we współpracę międzynarodową.

POLITYKA GOSPODARCZA- oznacza oddziaływanie władz państwowych na gospodarkę narodową-na jej dynamikę i strukturę, na stosunki ekonomiczne w państwie oraz na jego relacje gospodarcze z zagranicą.

POLITYKA GOSPODARCZA- polega na określeniu celów danego systemu gospodarczego oraz metod, środków i sposobów osiągania tych celów zgodnie z regułami nauk ekonomicznych.

Czynniki gospodarowania: praca, kapitał, informacja, wiedza, zasoby naturalne

Cel gospodarowania:

1.Bezpośredni cel gospodarowania- uzyskiwanie dochodów będących rezultatem sensownie zorganizowanego wykorzystania czynników (pracy, kapitału, wiedzy, informacji, zasobów naturalnych). W taki sposób, aby służyło to zaspokajaniu potrzeb nabywców.

2.Dochód ten jest jednocześnie warunkiem i czynnikiem sprawczym realizacji celu zasadniczego jakim jest poprawa warunków (poziomu) życia jednostek i społeczeństw stosownie do wymagań cywilizacji

3.Uznanie dochodu za cel gospodarowania- opiera się na założeniach, że nie występuje ograniczenie w zakresie wymiany dochodu na: środki konsumpcji, środki kapitałowe.

I Cel polityki gospodarczej- tworzenie warunków, żeby prawa czynników były angażowane w sposób maksymalnie produktywny i sprzyja temu własność prywatna, przy jednoczesnej minimalizacji negatywnych efektów zewnętrznych.

Im więcej prywatnej własności w gospodarce tym większa gwarancja, że zachowane zostaną te zależności.

II Cel polityki gospodarczej- to podział nowo wytworzonych wartości nie dokonywał się w sposób ograniczający produktywność gospodarowania przyszłości.

Obiektywną oceną efektywności wydatków publicznych jest poziom inwestycji prywatnych.

PRZYCZYNY NIEPOWODZEŃ GOSPODARCZYCH

Wojny Źle zorganizowane państwo

1.Zła polityka fiskalna

a) Wysoki stopień redystrybucji budżetowej i wysokie podatki

b) Pułapka socjalna zniechęcająca do podejmowania pracy

2.Niestabilna waluta

3.Gospodarka zamknięta i protekcjonizm

4.Monopole

5.Zbyt dużo własności państwa w gospodarce

6.Zbyt wiele regulacji:

a) Ograniczają inicjatywy gospodarcze

b) Sprzyjają korupcji i powstawaniu szarej strefy

- Polska nie jest krajem, w którym byłyby niestabilne waluty. Jest stabilna złotówka

-Polska nie ma zamkniętej gospodarki

-Protekcjonizm w Polsce się skończył

-w Polsce jest jeszcze zbyt dużo własności państwa w gospodarce. Prywatyzacja jeszcze nie zakończona

-w Polsce mamy zbyt wysoki stopień redystrybucji budżetowej i zbyt wielkie podatki

-Zbyt duże wydatki z budżetu państwa w Polsce (pułapka socjalna)

Są dwie cechy myślenia o gospodarce

1.Lewica-równość

2Prawica-odpowiedzialna wolność

Główne cechy lewicowego myślenia w gospodarce:

1.Zajmuje się przetransportowywaniem części dochodu z rąk bogatych do rąk biednych- „Syndrom Janosika”

2.Ustawiczne poszukiwanie nowego ładunku społecznego- urządzanie świata od góry (od przywódców, najważniejszych)

3.Lewicę interesuje dystrybucja (podział)- jak dzielić. Ugrupowania lewicowe w gospodarce domagają się sprawiedliwości.

UGRUPOWANIA LEWICOWE:

Państwo opiekuńcze- państwo nie ingeruje w proces wytwarzania, ale ingeruje w proces wymiany- „bezpłatne”: lecznictwo, edukacja, dofinansowanie budownictwa, dostęp do kultury, do wypoczynku, do sportu, opieki nad osobami starszymi. Modele państwa opiekuńczego:

1.model skandynawski (Dania, Szwecja)- emerytury dla wszystkich bez różnicy czy pracował czy nie

2.model alpejski (Austria, Szwajcaria, Niemcy, Francja)- możesz liczyć na emeryturę jeśli opłacałeś składkę (byłeś albo pracodawcą, albo pracobiorcą)

W państwie opiekuńczym państwo nie ingeruje w wytwarzanie dlatego jest co dzielić.

*Redystrybucja- rozdawanie publicznych pieniędzy

Keynesizm- państwo silnie ingeruje już w wytwarzanie, keynesiści uważali, by państwo wydawało publiczne pieniądze na ożywienie gospodarki (inwestycje publiczne- gmachy, stadiony itp.). Uprawianie polityki sektorowej (wydawanie publicznych pieniędzy na wspomaganie wybranych sektorów w gospodarce).

UGRUPOWANIA PRAWICOWE:

Antyatyzm (koncepcja prawicowa)- silne państwo minimum, sprzeciwiają się własności państwowej, przeciwne prowadzeniu polityki sektorowej, sprzeciwiają się cenom minimalnym, sprzeciwiają się indywidualnym subwencją, dodatkom, ulgom podatkowym, taryfom celnym.

Polityka łagodna- poszukiwanie optimum podatkowego.

Polityka monetarna- regulowanie ilości pieniądza w obiegu.

ELEMENTY POLITYKI GOSPODARCZEJ I SPOŁECZNEJ	LEWICA	PRAWICA
1.Polityka makroekonomiczna -monetarna	Emisja pieniądza w okresach złej koniunktury traktowana jako środek pobudzający wzrost gospodarczy. Zadaniem władzy jest przeciwdziałanie zahamowaniu wzrostu	Obieg pieniądza winien zmniejszać się w stałym tempie, równym naturalnej stopie wzrostu gospodarczego. Zadaniem władzy jest przeciwdziałanie niebezpieczeństwom inflacji.
-fiskalna (podatkowa)	Wysokie progresywne opodatkowanie bezpośrednie, dostarczające budżetowi środków dla finansowania wielu celów gospodarczych i społecznych. Dopuszczalne zróżnicowanie opodatkowania pośredniego jako wyraz preferencji dla produkcji wybranych dóbr i dotowania „ważnej społecznie” konsumpcji.	Niska jednolita stopa opodatkowania bezpośredniego. Jednolita stopa opodatkowania pośredniego.
-budżetowa	Znaczny stopień redystrybucji dochodu narodowego przez budżet centralny. Małe znaczenie budżetów terytorialnych. Dopuszczalny otwarty deficyt budżetowy.	Redukcja redystrybutywnej roli budżetu przez przenoszenie jego zadań na samorządy terytorialne, organizacyjne, społeczne i obywatelskie postulat równowagi budżetowej.
-w zakresie międzynarodowych stosunków gospodarczych	Ochrona kursy walutowego z zastosowaniem ograniczeń wymienialności. Wiele narzędzi reglamentacji handlu zagranicznego (np. wysokie cła, kwoty lub limity eksportowe i importowe, licencjonowanie handlu zagranicznego, subwencjonowanie eksport itd.)	Kurs walutowy zależny głównie od popytu i podaży. Zasada wolnego handlu zagranicznego (np. minimalizacja ceł). Zasada wolnego przepływu kapitału.
2. Polityka mikroekonomiczna -wobec przedsiębiorstw	Duża swoboda władz w zakresie stosowania różnych narzędzi i środków polityki gospodarczej w odniesieniu do wybranych gałęzi gospodarki lub wybranych przedsiębiorstw, np.: -kontrola cen, ustalanie cen minimalnych lub maksymalnych -indywidualne ulgi dla wybranych przedsiębiorstw (podatkowe, obniżki oprocentowania kredytów, „przyspieszona amortyzacja”, rządowe zakupy inwestycyjne itp.)	Rezygnacja ze środków dyskrecjonalnych (czasem wzmocniona zakazem prawnym). Ograniczenie władz do troski o efekty zewnętrzne oraz dobra i usługi publiczne dostosowane przez konkurentów
-wobec pracowników	Aktywna rola państwa w stanowieniu płac (płace minimalne, indeksacja itd.). Pozytywny stosunek do „pracotwórczej” roli związków zawodowych przez popieranie układów zbiorowych. Aktywna rola państwa w przeciwdziałaniu bezrobocia poprzez tworzenie miejsc pracy (inwestycje państwowe, rabaty publiczne, itp.)	Minimalna interwencja w strefę płac. Próby ograniczenia roli związków zawodowych w ustaleniu płac. Wolny rynek pracy jako rozwiązanie prowadzące do ustalenia stopy bezrobocia na normalnym poziomie w długim czasie.
Polityka społeczna	Państwowe systemy ubezpieczeń i zabezpieczeń społecznych. Wysokie zasiłki dla bezrobotnych. Znaczny udział konsumpcji zbiorowej, finansowej z budżetu.	Konkurencja na rynku ubezpieczeniowym. Obniżone wraz z upływem czasu korzystania, zasiłki dla bezrobotnych. Dobra i usługi z zakresu tzw. Konsumpcji zbiorowej (np. szkolnictwo, ochrona zdrowia) dostępne także na zasadach komercyjnych.

KEYNESIZM- podejście popytowe, obowiązywał na całym świecie do lat 70-tych. Cele i zadania: nacisk na koszty niepełnego wykorzystania czynników wytwórczych-luka PNB; sterowanie dynamiką globalnego popytu- poziom realnego PNB był równy potencjalnemu PNB w związku z tym przy stopie bezrobocia potencjalnego około 4% będziemy mieli pełne wykorzystanie majątku produkcyjnego i zaakceptowanie narzuconych cen; I prawo Keynes'a- każdy popyt tworzy własną podaż; bezrobocie występuje, gdy popyt spada.

Dwa warunki Keynesizmu:

1.Planowanie oszczędności równe planowanym inwestycjom

2.Całkowity popyt na dobra i usługi równy całkowitej podaży, w związku z czym władze były zobowiązane regulować poziom popytu.

Dwie alternatywne metody regulacji poziomu popytu:

1.W przypadku recesji obowiązkiem rządu jest pobudzać gospodarkę: zwiększając wydatki publiczne i przeznaczając na publiczne inwestycje; zmniejszając podatki. Poziom realnego PNB< poziom potencjalnego PNB).

2.W przypadku przegrzania koniunktury (podaż przewyższa popyt) należy studzić gospodarkę: zmniejszając wydatki publiczne; zwiększając podatki. Poziom realnego PNB> poziom potencjonalnego PNB (konieczność dezinflacji- studzenia).

* Wzrost płac był zawsze większy od wydajności pracy. Wynikało to z coraz lepszego działania związków zawodowych.

Polityka podatkowa jako narzędzie do zmniejszania luki płacowej.

Chcieli zniechęcić przedsiębiorstwa do ekspansji jeśli chodzi o wzrost płac.

Rządy neokeynesistów- ustalenie budżetu ogłoszono ogólnogospodarczego normatywnego wzrostu płac: za przekroczenie normatywy groziły specjalne podatki z tytułu nadmiernego wzrostu płac („karne” podatki) tzw. popiwek. Podatek ten był wprowadzany dla przedsiębiorstw, gdzie zaobserwowano nadmierny wzrost płac (podatek od ponadnormatywnych wynagrodzeń- w Polsce na początku lat 90), podatek mógł być nakładany na pracodawcę i dotyczy tylko przedsiębiorstw państwowych.

Ani Keynesiści ani neokeynesiści nie zwracali uwagi na stabilność oczekiwań gospodarki. Byli

nowiem przekonani o sektorowości gospodarki.

KIERUNKI PRAWICOWE

Wspólną cechą wszystkich nurtów neoklasycznych jest to, iż najważniejszą wytyczną jest bezwzględna walka z inflacją aż do całkowitego zwycięstwa niezależnie od skutków (krótkookresowych wprawdzie „turbulencje” gospodarcze) w gospodarce.

1.Akceptują korzyści ze stabilności cen oraz walory atrakcyjnej ceny.

2.Stały długookresowy wzrost gospodarczy gwarantuje tylko niezakłócona, wolna gra siły gospodarczej (rynków) przy stabilnych cenach.

3.Zakłócenia są możliwe, ale powinny mieć charakter przejściowy.

Przyczyną zakłóceń mogą być przyczyny zewnętrzne. Zbytnia interwencja państwa zniekształca parametry. Parametry stają się suboptymalne, co prowadzić może do inflacji.

*Zbyt duża ilość pieniądza powoduje tańszy kredyt, może nawet wystąpić wzrost inwestycji i wzrost pieniądza niewykorzystywanego.

**W jaki sposób regulować deficyt budżetowy? Zmniejszyć wydatki budżetowe, zwiększyć wpływy publiczne (zwiększyć podatki), zaciągnąć dług publiczny

ETAPY REFORM:

1.Etap reform- stabilizacja inflacji. Ograniczeni sygnałów rynkowych dla stabilizacji oczekiwań- wycofanie się z produkcji, a także z wszelkich form rozdawnictwa pieniędzy (z subsydiów, z subwencji, z regulowania cen), a również z przesadnego regulowania relacji pracownik-pracodawca. W wyniku tego spadnie inflacja, a pieniądz odzyska swoją wartość.

2.Etap reform- ścisła regulacja ilości pieniądza w obiegu (2-5%)

Mt*Vt=Pt*Qt, Mt- ilość pieniądza w obiegu, Vt- prędkość obiegu pieniądza (popyt), Pt- poziom cen w danym czasie, Qt- poziom produkcji krajowej.

M0= pieniądz BC, inaczej baza monetarna (pieniądz o najwyższej sile)

M1= M0+ gotówka w obiegu bez kas banków+ depozyty bieżące (O/N)

M2=M1+ depozyty z terminem pierwotnym do 2 lat włącznie i depozyty z terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy włącznie.

M3=M2+ operacje z przyrzeczeniem odkupu i dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym do 2 lat włącznie (M3 jest podstawową miarą podaży pieniądza).

Jak regulować M3?

1.Bezpośrednie instrumenty (kontroli) regulacji administracyjnej

2.Pośrednie instrumenty rynkowe, które mają wpływać na cenę pieniądza i innych produktów na rynku finansowym: rezerwy obowiązkowe, transakcje kredytowo- depozytowe, operacje otwartego rynku.

3.Instrumenty uzupełniające i nadzwyczajne.

REGULACJA POŚREDNIA PIENIĄDZA W OBIEGU (Polityka pieniężna):

1.System minimalnych rezerw obowiązkowych- banki komercyjne są zobowiązane do trzymania niewielkiej części depozytów w charakterze rezerw obowiązkowych. Stopa rezerw obowiązkowych -3%. Tam gdzie jest waluta euro trzeba trzymać 2% rezerw obowiązkowych w formie depozytów.

2.Transakcje kredytowo-depozytowe- udzielenie (sprzedaż) kredytów bankom komercyjnym przez bank centralny (udziela również innym instytucją finansowym):

a)kredyt refinansowy- udzielony do konkretnej ceny na rachunek bankowy. Stopa kredytu refinansowego.( z B.C. do B.K.)

b)kredyt lombardowy- udzielany pod zastaw papierów wartościowych. Stopa kredytu lombardowego.

c)kredyt redyskontowy- udzielany pod zastaw weksli. Stopa redyskontowa.

3.Operacje otwartego rynku- (najczęściej stosowane). Polegają na kupnie lub sprzedaży papierów wartościowych przez bank centralny. Mają charakter dwukierunkowy, są najbardziej skuteczne.

Stopa procentowa to wynik relacji popytu pieniądza w banku centralnym do z góry ustalonej podaży pieniądza. (Podaż pieniądza jest kształtowana poprzez B.C. -podwyższanie stóp procentowych)

wysoka stopa --------- zmniejszyć ilość pieniądza w obiegu

niska stopa ------------ zwiększyć ilość pieniądza w obiegu

Stopa referencyjna= stopa operacyjna otwartego rynku (na dziś-5,75%)- (po ile Bank Centralny sprzedaje pieniądz),podwyższenie tej stopy sprawia, że rosną też stopy w bankach komercyjnych

Polityka kursowa prowadzona jest przez Bank Centralny.

Nadzwyczajne i uzupełnione instrumenty - np. Komisja Nadzoru Bankowego - która kontroluje przestrzeganie przepisów prawnych

KIERUNKI NEOKLASYCZNE:

Szkoła Austryjacka

Frank Hayek- przedstawiciel, uważał, że procesy gospodarcze charakteryzują się dużą niepewnością i stałymi zakłóceniami równowagi.

1.Istotną cechą procesu gospodarczego są niepewność i zakłócenia, a informacja jest rozproszona wśród dużej liczby jednostek- każda z nich dysponuje jedynie fragmentaryczną częścią wiedzy.

2.Rynek jest najbardziej skuteczną instytucją w porządkowaniu informacji.

3.Rynek spełnia funkcję polegająca na przekazywaniu informacji i koordynowaniu działań jednostek poprzez system cen.

4.Państwo nie jest w stanie zastąpić rynku jako mechanizmu alokacji pieniądza i nie dysponuje niezbędnym do tego zasobem informacji. Żadna instytucja państwowa nie jest w stanie zarządzać taką ilością informacji, która umożliwiła by poszczególnym jednostką osiągnięcia celów w stopniu większym niż wówczas, gdy koordynacja dokonuje się poprzez mechanizm konkurencji.

5.Ważną rolę w przebiegu procesów rynkowych odgrywa pieniądz

6.Dla obniżenia inflacji niewystarczające jest ograniczenie podaży pieniądza.

Monetaryzm- zakłada, że jedyną interwencja państwa, jaka jest potrzebna, jest interwencja polegająca na kontroli podaży pieniądza. M Fridman wyodrębnił 4 sfery aktywności rządu, które można pogodzić z systemem wolnego rynku i które niezbędne są dla sprawnego funkcjonowania państwa:

1.ochrona jednostki przed przemocą z zewnątrz

2.Ochrona jednostki przed zagrożeniem ze strony innych obywateli

3.ochrona i umacnianie wolnego społeczeństwa

4.opieka nad tymi członkami społeczeństwa, których nie można uważać za jednostki „odpowiedzialne”

Antyetatyzm monetarystów (jak najmniej państwa w polityce):

1.aktywna polityka stabilizacyjna przynosi efekty odwrotne do zamierzonych

2.”iluzja pieniądza”- odróżnienie wartości realnej od nominalne

3.dążenie do ograniczenia inflacji i zapewnienie stabilnych cen

4.inflacja powinna się zajmować polityką monetarną

5.płynne kursy walutowe

Monetaryzm upatruje źródeł rozwoju gospodarczego głównie w zjawiskach pieniężnych.

Nowa szkoła klasyczna (Szkoła racjonalnych oczekiwań):

-Aktywna polityka stabilizacyjna jest nieskuteczna nie tylko w długim okresie, ale także w krótkim.

-określana jako bardziej radykalna zmiana monetaryzmu

-Autyetatyzm: płynny kurs walutowy, rząd powinien dbać o stabilność cen, „bilansowanie budżetu”, państwo nie ma wpływu na wahania gospodarki.

Gospodarka opiera się tylko na własności prywatnej.

KANON NEOLIBERAŁÓW:

1.Trwałe finansowanie budżetowe i unikanie deficytu budżetowego

2.Kontrola podaży pieniądza i walka z inflacją jako najważniejszy priorytet

3.Liberalizacja handlu zagranicznego

4.Unikanie nadmiernego opodatkowania a raczej jego redukcji

5.Unikanie subsydiów oraz stosowania zachęty w postaci ulg podatkowych

6.Niedopuszczanie do silnej pozycji związków zawodowych

7.Wyeliminowanie wszelkiej kontroli cen

8.Unikanie interwencji na rynku i konsekwentne przestrzeganie zasady wolnej konkurencji

9.Prywatyzacja aż do całkowitej eliminacji przedsiębiorstw państwowych

10.Unikanie mieszania działalności sektora publicznego i prywatnego, a stąd występowanie przeciw konsorcjom.

11.Wolność obrotu kapitałami, sprzeciw wobec restrykcji w obrocie kapitałowym.

TEORIE WYBORU PUBLICZNEO:

-ekonomiczny model demokratyczny DOWNSA- strona popytu i podaży i wzajemne relacje między nimi

-teoria kolektywnego wybory

KRYTERIA TRAKTATU Z MASTRICHT (KRYTERIA KORWENGENCJI):

1.Niska inflacja- nie może być większa niż 1,5% średniej inflacji w trzech najlepszych pod tym względem krajów UE

2.Deficyt budżetowy nie może być większy niż 3% PKB w danym roku

3.Dług publiczny nie może być większy niż 60% PKB

4.Stopy procentowe długoterminowych papierów wartościowych nie powinno być wyższe niż 2% stopy oprocentowania tych papierów wartościowych w 3 krajach o najniższej inflacji.

5.Kurs własnej waluty nie może wykazywać większych odchyleń +/- 15% przez okres dwóch lat.

KORZYŚCI WPROWADZENIA EURO W POLSCE:

-eliminacja ryzyk kursowych

-maleją koszty transakcyjne

!!!NA CZYM POLEGA TRANSFORMACJA POLSKIEJ GOSPODARKI?:

-wymienialność złotówki

-uwolnienie cen

-swoboda działalności gospodarczej

-swoboda wymiany gospodarczej zagranicą bez obowiązku odsprzedaży walut

-prywatyzacja

-rynkowe stopy procentowe

-reprywatyzacja

-reforma systemu banków komercyjnych

GŁÓWNE WSKAŹNIKI MAKROEKONOMICZNE POLSKI W LATACH 1989-1999

-Polska jest jedynym krajem, w którym recesja transformacyjna trwała tylko 2 lata. Były to lata 1990,1991

-Produkcja przemysłowa spadła o ćwiartkę już po roku transformacji

-Hiperinflacja 1990- 585,8 CPI. Od 1992 systematycznie inflacja spada. Od 1999 inflacja jedno-liczbowa (7,3)

-Od 1992 rosną inwestycje

-Wynagrodzenia realne po roku transformacji spadły o 24,4%. Dopiero w roku 1994 wynagrodzenia realne rosną (są dodatnie). W 1997-7,3%

-Dochód na osobę USD wzrasta z roku na rok

-W 1990 lekka nadwyżka (% PKB) bilans budżetu państwa (0,4) jedyna do 2007

-Dług zagraniczny w roku 1990 to 48,4 mld USD, a w 1999 64,8 mld USD

EFEKT WYPIERANIA (WYPYCHANIA)- występuje wtedy, gdy budżet państwa wykazuje się dużym deficytem i jest znacznym pożyczkobiorcą.

-pożyczkodawcami są banki komercyjne, gdyż jest to bardzo pewny kontrahent

- kredyty brane przez budżet torują możliwość brania kredytów dla przedsiębiorstw małych

Jak uniknąć deficytów budżetowych?

- mniej wydawać

- zwiększyć wpływy

- zadłużyć się

Istota systemu państwowo-monopolistycznego:

1 ograniczenia ze strony zasobów naturalnych - niedobory

2 ograniczenia ze strony popytu (cecha charakterystyczna dla gospodarki rynkowej -normalnej)

3 ograniczenia finansowe

W Polsce mieliśmy do czynienia z efektem ssania (αS < αB) niedobór na rynkach cząstkowych. Przewaga aspiracji kupujących nad aspiracjami sprzedających.

pieniądz był potrójnie niewymienialny:

1. na inną walutę

2. na dobra

3. ............

Celem gospodarki przy efekcie ssania było pokazywanie niedoborów, a głównym regulatorem był niedobór.

W efekcie ciśnienia selekcji, dokonuje kupujący

W efekcie ssania selekcji dokonuje sprzedający i rząd

Selekcja -kryteria oceny ciśnienia oraz ssania.

Lokalna i regionalna polityka gospodarcza.

kieruje się zasadą subsydialności lub wydajności - odnosi się do wydawania pieniędzy publicznych.

-oby dochody były jak największe i oby zostawało ich jak najwięcej w naszej kieszeni

- wszystko co możliwe finansowane przez gminę

- to co wspólne dla wielu gmin np drogi - finansowane ze środków regionalnych

- państwo = wydatki na armię

- instytucja wspomagająca różne inicjatywy na szczeblu regionalnym, gminnym to Unia Europejska

Udziały w wydatkach docelowych w jednostkach samorządu terytorialnego:

gmina PIT do 39,34% CIT 6,71%

powiat PIT 10,25% CIT 1,4 %

województwo PIT 1,6% CIT 15,9%

Wpływy z VAT wpływają do budżetu państwa w całości

Tendencję zmian w funkcjonowaniu samorządów terytorialnych:

WYMIAR GOSPODARCZY

-promowanie lokalnego rozwoju gospodarczego, a nie tylko wykonywanie usług

- nowe czynniki lokalizacji, wpływające na działanie samorządów

*jakość i klasyfikacje potencjalnych pracowników

* jakość środowiska i jakość życia w miejscu inwestowania

* konkurencja miast i regionów

WYMIAR POLITYCZNY

-pragmatyzm w miejsce ideologizacji (malejące znaczenie podziałów partyjnych)

- personalizacja zarządzania

STYL ZARZĄDZANIA

-najważniejszym punktem odniesienia urynkowienie i sektor prywatny

- zmiany kultury organizacyjnej

- kontraktowania usług zamiast ich wykonywania

- wspólne przedsięwzięcia z sektorem prywatnym

- zaangażowanie we współprace międzynarodowe

CLARK zwraca uwagę na :

- wznawianie przywództwa

- nie umiem tego rozszyfrować z tych kartek

Gospodarka kolektywno-monopolistyczna lub populizm

Braki w zakresie:

-ochrony praw własności

-stabilnego systemu prawa i porządku publicznego

-dostarczanie dóbr i usług publicznych

14

---